Nederduitse en Latynse keurdigten

[p. 304]

^*Omne trinum est perfectum,
Aan de kamer der Vlaamsche, &c. doopsgesinde gemeynte.

GY Kamer van de Vlaamsche Doopsgesinden,
Waar uit sig eenigen met regt geteekent vinden
In 't Alderheyligen, dat waar en zedig Digt,
Het welk soo helder 't oog der Broederschap verligt:

Hoe komt gy soo verdwaalt,

Dat gy den^(a) strijt weêr soekt, nog tergende uwe plagen?
Waar in gy zekerlyk de Nederlaag behaalt.
En meentge, dat ge juyst geen schult behoort te dragen,

Om dat een^(b) Slegthooft heeft voor u gestreên?

^(c)Hy waagt het voor 't gemeen.

Dies deelt gy meê met recht in sijne nederlagen.
Maar waarom nu tot^(d) tweemaal toe zoo slegt,

* Alle goede dingen bestaan in drie, zegt ons spreekwoort. Ik verwonder my over de geestige vreemdigheid, die de Digter heeft in 't veranderen der tytels van zyn Gedigten.

(a) Want het schynt dat zy deze man hebben uitgemaakt, die met vuile, doch krachteloose bewoordingen, tegen den Digter heeft gestreden, met slegte overwinningen.

(b) Soo noemt hy met regt hem selven in sijn Digt genaamt den Onregtvaardigen Regter. regel 47.

(c) Soo zegt hy regel 51.

(d) d'Eerstemaal door dien onnooslen Maker van den dwaesen Mennonyt, en nu ten tweedenmaal, door dezen onregtvaardigen Regter.

[p. 305]

 

^(e)In rym quansuys, bepleit uw slordig regt,

 

Waar in ter zaak nochtans niet word gezegt.

 

Het eerste blykt dat van een Plompert is geschreven.

 

Onnozel Knegt! ik zal het hem vergeven,

 

Hy heeft misschien noyt zoo gezweet van al zyn leven!

 

De tweede komt wat netter voor den dag,

 

Maar vergt sijn keel veel meer als sijne stem vermag.

 

Hy is een echo, die maar blaast, en niet kan byten.

 

Nog komt hy voort met liefdeloos verwyten,

 

En lastren, 't welk geen Kristen Broeder past,

 

Terwyl hy als een booze rekel bast.

 

Zet voet by stuk, komt aan gy kameristen

 

Der Vlaamsche Mennonisten,

 

^(f)Waar heb ik u in eenig woord miszeit,

 

En zonder waarheid yets te last geleyt?

 

Of moet ik voor uw quaat altyd myn oogen luyken?

 

En als een Kristen noyt myn vryigheid gebruyken?

 

Om u te toonen, waar gy schandlyk u misgaat.

 

Men noem my vry^(g) Schijnheylig, onverlaat,

(e) Een scherpe manier van bespotting, als of het geen de Auteur voor geen werk van een goet poëet wil geoordeelt hebben, ook zelf geen rijm mogt heeten, daar aan het slegtste Straatdeuntje nogtans die naam niet kan worden geweigert. Men heeft my onderrigt, dat K.V.E. daar d'Auteur van soude zyn, dog my dunkt dat het daar toe nog te verstaanlyk is, alsoo men uit die lompe en stramme Paraphrasis van het Hoogeliet, en de Klaaglieden van Jeremias, door dien man in 't jaar 1670 uitgegeven, wel zien kan, dat het hem niet mogelyk zoude wezen noch soo goeden Gedigt (hoe slegt het ook waarlyk is) te maken. Ook is sijn verwaantheid soo groot, dat hy zelfs wel zoude gezegt hebben, gelyk hy onbeschaamtlyk van dat schoone voorsz. Juweel doet, dat hy het al over lange Jaren gereet hadde gehad.

(f) Treffelyke uitdaging, en is het zelve ook Kristelyk, indien deze dingen geloogen waren, moest men die leugens klaar aanwysen, op dat de gantse Gemeinte kost zien, dat hier door de Kamer gemartiliseert wierd, gelyk men 't den naam geeft.

(g) Soo zeid de onregtvaardige Regter, regel 1. en 19.

[p. 306]

 

En meer van zulke lasternamen,

 

Die aan geen Prekers nog diakenen betamen.

 

De waarheid is van ouds van wereldschen gehaat,

 

Maar och! wie docht dat meê van onzen Kerkenraad?

 

'k Moet, hoe men 't nemen mag, nogtans de waarheid spreken,

 

Al zou de Bisschop van my Preken,

 

En my mijn Broederschap aan stukken breken,

 

^(h) Die 'k waardig acht, maar vry van alle vuyle streken:

 

⁽ⁱ⁾Dies haat ik hem gelyk een plaag en pest,

 

En een verrader van 't gemeene best,

 

Die mits den Franschen post op onze grenzen vatten,

 

Na Fredricxstad ging vlugten met zyn schatten.

 

Aldus liet Judas, toen 't geluk nam sijnen keer,

 

Uyt holle gierigheid, sijn God en Heer

 

In bittre elende, en 's Vyands handen steken,

 

Alleen om zig te dienen van het^(j) gelt.

 

Gy meê, zoo dra het Fransch gewelt

 

Tot Uytre t in quam breken,

 

Verliet Gods Kerke en Bruyd, en quamt uw huisgoôn dragen,

 

Uyt Neêrlands Troje, eer wy den brand eens zagen;

 

Daar gy door boosheid en uw nydig onverstant,

 

Nog zelver hebt die Kerk gezet in ligten brand.

 

Ik hoorze deerlijk zugten

 

Maar Schreewer meent, 'k had hem niet hooren uyt te lugten

(h) Hier mee wil de Dichter toonen, dat hy zyn Broederschap wel acht, maar evenwel conscientie 's halven de waarheid wil zeggen.

(i) De Digter vaart hier geweldig hevig en scherp uit, tegen J.L. dien hy van te vooren al wel voor gehad heeft, en beswaart de vernieuwde beschuldiging met de gelykenis van den aartsverrader Judas, met een ongemeenen nadruk. Maar voorwaar, hoe zeer my dat lafhartige vlugten, om de aanstotelykheid, en onvermydelyke ergernis, tegen de borst is, zoo dunkt my, dat dit voor een zedig, en onderwysend Schryver, al te hatelyken wyse van vergelyken is te noemen. Ik zoude niet gaarne de schandelyke vlugt van J.L. navolgen, maar ook schrikken, om aldus voor al de werelt en nakomelingen, van soo snedige en scherpe pen, neffens Judas, in eenen graad gestelt te worden.

(j) Matth. 26. vers 16

[p. 307]

 

Zoo scherp, en 'k had misschien hem na den aart

 

Der Liefde wel een weinigje gespaart;

 

Maar hoe durft hy zig tog van ongelijk beklagen?

 

Die groeyt in Veeroms vleesch te knagen,

 

Om dat hy geen^(k) gelt heeft nog geldige magen?

 

Dies volgt hy op het spoor van Alva, den Tieran,

 

En Parst hem meer dan hy verdragen kan.

 

^(l) Quam Kristus zelf zoo arm^* verzoeken hier te preken,

 

Men zou hem niet eens willen hooren spreken;

 

Want 't zou hem tog aan gelt ontbreken,

 

Ja 't zou hem nog misschien zoo slim als Veerom gaan,

 

Dien heel de Kerkenraad nu weigert by te staan,

 

En daar hy^§ t'Alkmaar zou in vrede konnen leven,

 

Hem weigert tuygenis van Broederschap te geven:

 

Veel min van Prediker, het geen hy beter kan

 

Als onder hen de kloekste man.

 

Ook valt'er van zijn leven min te spreken,

 

Als van de minste, die 'k hier wijze zijn gebreken.

(k) Hy en zyn meeste vrinden zyn van geringe calibre.

(l) Dit is eenigsins een naäping van 't geen J. Antonides in zyn Ystroom een particulier Persoon schynt toe te passen.

* Als G.J.V. die haar bystant van noden heeft, of als hy op de werelt verkeerde, zelf geweest is.

§ Na dat de Kerkenraat, G.J.V. genoeg had getreden, en voornamelyk door raad en aandryving van die geene, die den Digter noemt, geheel uit hare bank geschopt en verstoten hadde, vont de Gemeinte van Alkmaar goet, hem Veerom tot haren Predikstoel te versoeken, dat G.A. wel na den sin was, en zulks ook gaarne hadde zien voortgang hebben, maar de andere zyn geluk te benydende, hebben niet willen toestaan dat men hem getuygenisse zoude geven van hier met genoegen Prediker geweest te zyn, voorwaar een overgroote nydigheid, want zy hadden hem gaarne willen quyt zijn, en konden hem niet dulden; maar konden ook met geen goede oogen aanzien, dat het hem evenwel zou blyven wel gaan. Eindelijk besloot G.J.V. maar simpelijk getuygenisse te verzoeken, dat hy dan ten minsten als een Broeder onder haar geleeft had, dat hem ook wierd geweigert, uit vreze, of hy ook door dat middel mogt geholpen werden. Nu ziet men met groote vreugde dezen onnooslen schier van armoede vergaan.

[p. 308]

 

Had' Veerom gelds genoeg hy was gezien

 

Veel meer als andre tien.

 

Doen niet de Kloosterpaap en^(m) Koster bei hun best,

 

Dees dat hy luyert; die, dat hy word vet gemest?

 

En valt'er iets te zeggen op mijn digten,

 

Als ik die Droomers bei vermaan tot hunne pligten?

 

Aan d'een zijn brassery verwyt,

 

Maar die niet duuren zal een langen tijd,

 

Daar d'ander zelf te luy te⁽ⁿ⁾ preken uyt papieren,

 

Gelijk een Beunaas voegt in zijn manieren,

 

Nooit in de Kerk verschijnt als even voor 't gebed,

 

Met namen, na de nood der kranken opgezet,

 

Op dat noit mensch zou om de waarheid twisten

 

Van 't spreekwoort al van ouds voor munt bekent,

 

Hoe nader Room, hoe quader Kristen.

 

Hy ziet de Kerk het laatst, en woont 'er digtst ontrent.

 

^(o) Zou d'Alsemspruyt, die 'k maar geraakt heb van ter zijden,

 

Wel zoo regtvaardig zijn in deze tijden

 

Nu elk door my zoo net de waarheid wort gezegt,

 

Dat hy het gelt, zijn Zoon tot Bruydschat toegelegt,

(m) G.K.

(n) Als hy plag te preeken, was 't hem nog te veel moeite zijn Predikatie van buiten te leeren, maar las het meeste uit zijn boek. Nu komt hy noit in de Kerk, dan heen en weer met het Briefje, daar de Kranken, die de voorbiddinge begeeren, op aangetekent staan, 't geen hy maar spoedig overgeeft, en dan weer heen gaat, hoewel hy in de Kerk zelfs woont, zo walgt hem de Gods dienst!

(o) Zijn Zoon getrout zijnde met de Dogter van J.O.V.H. quam de Vader kort daar op te failjeren, en had eenige dagen te vooren eenig gelt, van eenig goet vriend op renten genomen en gaf het zelve met de Dochter ten huwelijk, en hy nu insolvent geworden zijnde, zo spreekt de Vriend, D.S. aan, en eyst dat gelt weerom, alzo met een onregtvaardige practijk hem is afgehaalt, en eigentlijk zijn Zoon daar mee verrykt is, maar hier op is noch niets gevolgt, en dewijl D.S. by andere gelegentheid, ymant het zelve zo sogt op te dringen, en bitter en onbeschaamt toe duwde, zo vraagt nu den Digter, of zyn conscientie ook met zulk goed beswaart is.

[p. 309]

 

Van een vergulden Mol, wiens goet is aangeschreven,

 

Heeft aan den schuldenaar weerom gegeven,

 

Om geen gestolen goet te tellen by zijn leven?

 

De man van Nieuwestad, en zijn verrot geslagt,

 

Zijn dog van elk zoo vuyl geagt,

 

In alle kuffen zoo bekent by hunne namen,

 

Dat ik my meer van hun te spreken zelf zou schamen.

 

De Griekse Zeeu is overtuigt in zijn gemoet,

 

Dat men hem nog genade doet,

 

Met hem zoo zagt te raken,

 

Want hy is niet gewent dan gal te braken,

 

^(p) En Weduwen en Weezen met een list

 

^(q) Haar gelt t'onderschrapen, en te sluiten in zijn kist,

 

En d'onderdrukte, in tranen heel verdronken,

 

Het vlees zelf af te knagen tot de schonken.

 

Hem voegt het ook, dat hy elk 't zyn ontrooft,

 

Die noch in God noch duyvelen gelooft,

 

En spot in goddelooze reden,

 

^(r) Met Adam, en de Slang in 't Hof van Eeden,

 

't Welk hy gelyk een sprookje en beusel-maar veragt,

 

En Jobs geduldigheid als logentaal belagt.

 

Het moeyt Blookmaker als een Martelaar te leyen,

 

Als ongewoon zoo onderdrukt te streyen,

 

Waarom hy ook sijn beurt een^(ʃ) jaar verkort,

 

En haast weêr als voorheen een zedig Broeder wort.

 

Al zou ik grooter ondank krygen,

 

Zoo moet ik dit nog zeggen eer ik zwyge,

 

Dat ik met droefheid zie uw Wyngaart zoo verdort,

 

By u zo veel verkort,

 

Had gy hem lief gehad, gy had hem eerst doorgraven,

 

En niet terstont omvroet als hongerige Raven;

(p) Die hier van klare bewysen wil, vraage daar na de Weduwe van R.V.H. en andere.

(q) Psalm 37. vers 35. en Jerem. 17. vers 11.

(r) 't Geschiede van Adam en Eva, en van den vroomen Job, en veele Historien der H. Schrifture meer, bespot hy, en bekent deselve opentlyk beuselen te zyn, spottende ook met Jac. 5. vers 11. en 23.

(ʃ) Die ook nu geen Diaken meer is.

[p. 310]

 

Een weinig van uw ruymen overvloet,

 

Was d'eer en stut geweest van dien verdrukten Bloet.

 

Uw gelt had kragts genoeg hem onbevlekt te heeten,

 

^(s)Maar neen, elk moest zijn ongelukken weten,

 

En dit 's een gulde Les ter kamer vast gestelt,

 

^(t)Geen Prekers nog Diakens zonder Gelt.

 

't Heb u noch eens uit gunst de waarheid voorgelezen.

 

Het scheeltme niet, of 'k word gelastert of geprezen,

 

Als maar 't goed oogmerk, dat my dwong tot dit Geschrift,

 

Geen lasterzugt, geen ongegronde drift,

 

Eens plaats mogt grypen, en de Hoofden onzer Kerken,

 

Meê Hoofden worden in goê werken.

 

Ik wil den Kerkenraad zien gaan een beter gang,

 

Of 'k moet die Kerk ontvlieden als een slang,

 

Een Paradijsslang, die met heymelyke lagen,

 

^(v)En schoonen schijn de zielen zoekt te plagen.

 

En^(u) gy die oyt weêrom zult schryven tegens my,

 

Maakt dat uw Digt wat meer ter zake zy,

 

^(w)Leer my niet hoe 'k de fouten aan moet wijzen:

 

Met heimlijk, of in 't openbaar te gaan,

 

'k Wil zoo wel opentlijk bestraffen, als iets prijzen.

 

Maar wijs my, kunt gy, in mijn Schrift onwaarheid aan.

 

Ook datmen op mijn naam wil dringen,

 

^(x)Dat zijn belagchelijke dingen

 

'k Zie niet dat iets de naam, als tot uw wraaklust doet.

 

De zaak blijft even goet.

 

^(y)De Broeder die u door de waarheid in sijn Digt,

 

Nu tweemaal had verpligt,

(s) Tegens de Spreuk Esaias 35. vers 3.

(t) Dat toonen ons de jaarlijxe Verkiesingen.

(v) Tegen de Lesse, 1 Petri 5. vers 3.

(u) Die oit lust hebt uw waarheid naakt te stellen.

(w) 1 Tim. 5. vers 20. en 28.

(x) Heeft men voor de Digter te onderrigten, dat het in 't Openbaar Geschiede, op dat ook de heele werelt uw onschult mag zien, en zo dat het oogmerk niet en is, zo kan de naam u ook geen nut aanbrengen.

(y) De Digter schijnt vermaak of reden te hebben, dat hy in zijn dichten t'elkens op 't einde veelmalen op malkanderen termt of rymt, dat evennwel hem niet misstaat, om dat hy gelijk doorgaans hem dat eigen is, by de duidelijkheid en ongedwongentheid blijft.

[p. 311]

 

Komt ook ten derdenmaal u weder in 't gezigt,

 

En meent, hy heeft sijn boodtschap wel verrigt!

 

Och! was die tog van zulk gewigt,

 

Dat elk uw betring ziende, in 't harte wierd gestigt,

 

Dan zouw zijn Rijm met glans eens komen in het ligt.

 

Wanner een Herder volgt de regte baan,

 

^(z)Het Schaap zal ligt de zelfde wegen gaan.

 

Om dat de Kamer is zoo vuil in vele Leden,

 

^*Durft zy de Broederschap niet raken in haar zeden.

 

Maar komt'er niemant voor den dag,

 

Die juist de Kamer niet vermag,

 

Dan is het, kruist hem, Mannen,

 

Die zondaar moet gebannen.

 

Doet boete, en weest tog om mijn Lessen niet verbolgen.

 

Wel voorgaan, doet wel volgen.

 

 

 

G.I.O.K.B.

(z) Joan. 10. vers 4.

* Indien de Kamer zelf zuiver was, zouze niet toelaten dat zo veel schurfde schapen onder haar bleven, ja zelfs ten Avontmaal quamen. Nu lyd men in de Kerk alle ontucht, alle zonden, en misslagen, behalven, als men eens juist op een particulier Broeder wat gebeten is. Dan is elk even graag en bitzig om dien zelfs ongeboort te verbannen, die dikwils veel beter en regtvaardiger is, als die geene die hem bannen.