Nederlandsch Museum. Derde Reeks. Jaargang 3

[p. 93]

Letterkroniek.
Vierde trimester van 1888.

Tijdingen. -

De uitvinder van de wereldtaal of Volapuk, pastoor Schleiher, is den 19 October overleden. Dat de door hem gemaakte taal een zeer vernuftig werk is, zal wel niemand loochenen; maar hier is het de plaats niet, daarover verder uit te weiden.

G.J. Dodd, letterkundige en lid van de Kon. Vlaamsche Academie, stierf den 8 November te Brussel.

Den 14 November 11. trof Vlaanderen een gevoelige slag. Bijna onverwachts stierf de grijze dichter Jan Van Beers te Antwerpen.

Even gevoelig werd de Fransche wetenschap den 16 November getroffen door den dood van Darmesteter. Nu zal er wellicht niets komen van zijn groot Fransch Woordenboek, waaraan hij reeds 16 jaar onverpoosd arbeidde.

Den 18 November stierf Delius, de wereldberoemde Duitsche Shakespeare-commentator.

De biblioteek van den geleerden folklorist F. Liebrecht is in de handen overgaan van den antiquaris Koehler te Leipzig. Dezer dagen werd de kataloog rondgedeeld. Hij moet ter kennisneming aanbevolen worden aan degenen die in de folklore belangstellen. Men zal het met ons echter betreuren, dal zoo een kostbare verzameling naar den vreemde gedragen werd,

[p. 94]

van waar ze naar de vier hoeken der wereld zal verspreid worden.

Bibliographie. -

Onder toezicht van R. Vander Meulen verschijnt Brinkman's Titel-catalogus van de sedert het begin dezer eeuw tot in 1888 in Nederland verschenen werken op het gebied der nieuwe letterkunde (romans, novellen, gedichten, tooneelstukken en kinderboeken).

Jaarboeken, Almanakken. -

In Noord-Nederland bestaan vele almanakken van allen aard en strekking, waaronder de Nieuwe Drentsche Volksalmanak voor het jaar 1889, - Friesche Volksalmanak voor 1889, - en Volksalmanak voor Nederlandsche Kathotieken, 1889, door Jos. A. Alberdingk Thijm (38^ste jaar) steeds een waardige plaats innemen.

Een bijzonder melding verdienen het Amsterdamsch Jaarboekje onder redactie van N. de Roever, het Haagsch Jaarboekje onder de redactie van A.J. Servaas van Rooijen, - en het Rotterdamsch Jaarboekje onder de redactie van J.H.W. Unger: een puik trio, waar de redacteurs veel eer zullen van halen.

Wij moeten ook de aandacht trekken op het Kerstnummer van de Portefeuille, dat uitmunt door zijn boeienden inhoud en zijn kunstrijke platen. Verleden jaar gaf de Portefeuille, in navolging van de Fransche, Engelsche en Duitsche geïllustreerde tijdschriften, haar eerste Kerstnummer uit, om te beproeven of in Nederland niet zou lukken, wat in den vreemde zoo welkom is. De redactie van het tijdschrift werd in haar hoop niet teleurgesteld, en men mag zeggen dat van den beginne af dit Nederlansch Christmas-number zijn plaats heeft veroverd en ze niet meer zal afstaan.

[p. 95]

Fraaie Letteren. -

De hr. Sijthoff te Leiden verdient ons aller dank omdat hij de prachtige Van Lennep-uitgave van Vondels Werken, herzien en bijgewerkt door J.H.W. Unger, in zijn franken-editie in het bereik van eenieder heeft gebracht.

Van denzelfden uitgever krijgen we de rhythmische vertaling van Homerus' Odussee door C. Vosmaer.

Onlangs leverde de heer M. Horn een Register op de Litterarische Fantasiën en Kritieken van Busken Huet.

De Maatschappij Elsevier bezorgt een uitgave van Multatuli's Volledige Werken, voorafgegaan door de studien over hem door Vosmaer.

Bij de weduwe P. Jacobs en zonen te Ninove verschijnt een keuze uit de werken der beste Zuid- en Noord-Nederlandsche schrijvers, onder leiding van P. de Mont in afleveringen à 0,25 fr. De eerste aflevering (40 blz. groot) bevat de Romancen en Balladen van Bilderdijk.

Bloemlezing uit Prudens Van Duyse's gedichten, door Fl. Van Duyse, onder toezicht van J. Van Beers, is een keurige bloementuil uit Van Duyse's dichtgaarde door kinderlijke piëteit bijeenverzameld: hij zal den niet genoeg gekenden dichter beter doen waardeeren.

Sneeuwvlokken, een nieuwer, zeer belangrijken dichtbundel, schonk ons H. Swarth. Zij stelde ook met veel geluk haar talent ten dienste der kinderen in haar Rozeknoppen: Vertelsels voor jongens en meisjes.

Ter gelegenheid van kinderboeken, moeten we de bewerkingen vermelden van Don Quichotte door Goeverneur, van denzelfden roman door Titia van der Tuuk, van Robinson Crusoë door Engelberts, en van de volledige vertellingen van Moeder de Gans door J. Schenkman.

De Waternimf, zangspel door J. Verschueren, met muziek van F. van Herzele, - Satan door Coryn, met muziek van Fl. Van Duyse, die te Brussel veel bijval gehad heeft, - De Grenadier, blijspel met zang in één bedrijf, door Is. Albert, - en Wraak en Verzoening, drama in drie bedrijven, door een

[p. 96]

nieuweling, W. Aerts, bewijzen dat de tooneelletterkunde graag beoefend wordt.

Een bundel van twaalf geïllustreerde novellen verscheen onder den titel Uit de Portefeuille, waardoor herinnerd wordt dat die uit het bckende Amsterdamsch weekblad getrokken zijn.

Frans Van Cuyck heeft een hoogst eigenaardigen roman geschreven, die een gunstig onthaal te wachten hceft. De stof is ontleend aan onze veel bewogen en leerrijke geschiedenis der XIV^e eeuw; de titel is Segher Janssone.

Voor ons Volk, een novellenbundel door A. la Gravière en G. D'Hondt, zal men met genoegen ter hand nemen.

Dat onze Vlaamsche schrijvers ook in het Noorden gelezen worden, bewijst de 2^de druk van Vrouw Courtmans' Roza van den Boschkant, bij J.P. Revers te Dordrecht.

Met veel sympathie werd te allen kante het boek besproken van Marie Mohr: Das Moderne Holland, Skizzen und Umrisse aus dem Lande der Wasserbauten.

Al wie belang stelt in hetgeen in onze letterwereld omgaat, ook voor wat de personen betreft, zal kennis nemen van Wazenaar's boekje: Keerzijde van Van Beers' Rijzende Blaren en van Omer Wattez' studie; Jan Van Beers' Rijzende Blaren en de Critiek.

Taalkunde. -

De eerste aflevering is verschenen van het Woordenboek op Alexanders Geesten door hoogleeraar L. Roersch, gaande tot daer af. Die brok kan reeds bewijzen, dat we een degelijk werk voor ons hebben waarop de bewerker de wetenschappelijke methode der klassieke philologie streng heeft toegepast. Dat hij echter de uitgave van Snellaert tot grondslag nam, daarvoor zal hem niet iedereen zijn goedkeuring schenken.

Onlangs is de tweede helft verschenen van A. Lübben's Mittelniederdeutsches Handwörterbuch, dat ook onze beoefenaars van Middelnederlandsch kan te pas komen.

Tübner te Straatsburg heeft de uitgave begonnen van een

[p. 97]

Sammlung Indo-Germanischer Wörterbücher. Het eerste deel is een Etymologie der Ossetischen Sprache door H. Hübschmann. Het tweede, dat ons onmiddellijk aangaat, is een Grundriss der Gotischen Etymologie door S. Feist. Wat dit boek geeft, is zeer goed; maar het is tamelijk slordig opgemaakt, want terwijl de Gotische woordvoorraad goed bepaald en niet te uitgebreid is, heeft het veel woorden laten ontsnappen, als loopen, schoen, arm, euvel, enz.

Delinotte en Nolen, beide leeraars aan het gymnasium te Rotterdam, hebben een Nederlandsch-Fransch en Fransch-Nederlandsch handwoordenboek uitgegeven. Het is, gelijk de laatste uitgaven van Larousse; met plaatjes opgeluisterd; het geeft de etymologie der Fransche woorden; het is netjes uitgevoerd en kost in zijn linnenband slechts vier frank. Maar waarom noemen de auteurs onze taal hollandais? Brill en Kramers hebben wel bij nieuwe uitgaven hunner werken Hollandsch door Nederlandsch vervangen.

Folklore. -

Vooral in Frankrijk of op Fransch gebied zijn de folkloristen steeds zeer werkzaam. Zoo kregen we:

Weckerling: Chansons et rondes enfantines des provinces de la France, avec notices et accompagnement de piano, - Ylliatud: Dictons et sobriquets populaires des départements de l'Aisne, de l'Oise et de la Somme, - en Dr. Dignat: Histoire de la médecine et des médecins à travers les âges; - verder C.F. van Duyl: Fransche Volksvertelsels.

In Duitschland zijn onder andere te vermelden P. Erfurth: die Deutsche Volksdichtung: ihre Geschichte, Bedeutung für das Deutsche Volksleben und Stellung in der Volksschule, - en L. Hopf: Thierorakel und Orakelthiere in alter und neuer zeit: eine ethnologisch-zoologische studie.

Uiterst belangrijk is het eigenaardige boek van F.J. de Santa-Anna-Néry: Folklore brésilien: Poésie populaire; contes et légendes; fables et mythes, etc., et croyances des Indiens. Accompagné de 12 morceaux de musique.

[p. 98]

Lettergeschiedenis. -

Dr. J. ten Brink heeft zijn Verspreide Letterkundige Opstellen in bundels verzameld. Daarvan is onlangs de eerste uitgekomen, die door studien over Daudet en over Zola en La Terre wel de aandacht verdient, maar te onzent de belangstelling vooral zal wekken door het hoofdstuk over de zoo genaamde Vlaamsche Academie en dat over de Vlaamsche Academie aan den arbeid.

Geschiedenis en Hulpwetenschappen. -

Drie Volksvoordrachten (De oude Vlamingen, - Jacob van Artevelde, - Philips van Artevelde en Frans Ackerman) is de titel van een brochure waarin J. Vuylsteke met zijn erkend gezag en zijn uitgebreide kennis aan het hedendaagsch geslacht de voorbeelden der vaderen voor oogen houdt.

Advocaat Prayon-Van Zuylen die met woord en pen ook steeds voor den Vlaamschen taalstrijd ijvert, zoekt zijn stof in het heden. Hij heeft met onbetwiste bevoegdheid een Geschiedenis en kritische Studie van onze drie Taalwetten geschreven. Dit werk was een antwoord op een prijsvraag van de koninklijke Vlaamsche Academie, en werd dan ook door dit korps bekroond.

De Atlassen van Bos (uitgaven Wolters te Groningen) zijn waardige tegenhangers van de Duitsche atlassen van Andree-Putzger, en voor degelijkheid en voor lagen prijs.

Niet zonder voordeel zal men het boek ter hand nemen van Fustel de Coulanges: Histoire des institutions politiques de Vancienne France.

De naam van den heer S. Van Houten heeft in de Noord-Nederlandsche letterwereld onlangs beurtelings veel lof en tegenspraak uitgelokt door het boek Das Causalitätsgesetz in der Social- Wissenschaft.

Het derde deel is verschenen van Prof. Quack's boek: De Socialisten: Personen en stelsels, bevattende het tijdvak tusschen de jaren 1850 en 1850.

[p. 99]

A. De Cock, gemeente-onderwijzer te Denderleeuw, heeft in 't licht gezonden Arm geboren en beroemd gestorven. Het boek beschrijft de jeugd van groote mannen (H. Conscience, M. De Ruyter, H.C. Anderson, K. Linnaeus en B. Franklin) en is tot prijsboek bestemd voor lagere en middelbare scholen. Het beantwoordt ten volle aan zijn doel.

In den tegenwoordigen tijd mag men een boek niet onopgemerkt laten, als dat van G. Langin: Religion und Hexenprozess: zur Würdigung des 400 jährigen Jubiläums der Hexenbulle und des Hexenhammers, sowie der neuesten Katholischen Geschichtschreibung auf diesem Gebiete.

Wetenschappen. -

Het kruidkundig Genootschap van Gent heeft het besluit genomen een Botanisch Jaarboek uit te geven, dat onlangs voor het eerst van de pers gekomen is.

Het 27^ste jaar van H. de Parville's Causeries scientifiques (découvertes et inventions, progrès de la science et de l'industrie) zal in zijn populairen vorm bij velen ingang vinden.

De door Sir M. Mackenzie in den laatsten tijd verkregen vermaardheid, is aanleiding geweest dat zijn boek: De Hygiène der Stemorganen in onderscheidene Europeesche talen overgebracht werd; ook bleef een Nederlandsche overzetting niet uit, bezorgd door G.D. Cohen Tervaert.

Schoone kunsten. -

Den beoefenaren onzer vroeger muziek zullen de twee volgende schriften van erkende autoriteiten welkom zijn: 1^o Middeleeuwsche geestelijke Liederen en Leisen, met een klavier-begeleiding door J.G.R. Acquoy, - en 2^o Het Luitboek van Thysius beschreven en toegelicht (Répertoire d'un luthiste hollandais vers les premières années du XVII^e siècle), door J.P.N. Land.

Gent, Januari '89.

V.