Naamkunde. Jaargang 20

[p. 42]

Archeologie en naamkunde: het geval Torhout

Een tiental jaren geleden verscheen in dit tijdschrift een artikel van mijn hand over de etymologie van de naam Torhout⁽¹⁾. Ik was daarbij tot de conclusie gekomen dat de etymologie van deze naam ‘toren-bos’ was. Op grond van archeologische bevindingen in plaatsen waarvan de naam eveneens met het element ‘toren’ was gevormd (Thorn, Thorembais enz.), had ik toen verondersteld dat de naam Torhout verband hield met een wachttoren die door de Romeinen zou zijn gebouwd als onderdeel van hun kustverdedigingslinie (de Litus Saxonicum).

Mijn veronderstelling kreeg iets vastere grond door een citaat uit Jacob van Maerlants ‘Van den Neghen Besten’, een berijmde levensbeschrijving van negen grote historische figuren. In dat gedicht wordt aan Julius Caesar toegeschreven dat hij te Torhout in het Vlaamse Woud een toren bouwde. Zoals ik echter in 1976 schreef, zou het uiteindelijke bewijs voor mijn etymologische hypothese slechts geleverd kunnen worden door de archeologen. Nu - ruim tien jaar later - is het blijkbaar inderdaad zover!

Bij een onderzoek van vroegere verslagen i.v.m. opgravingen in de hoofdkerk van Torhout is de archeoloog E. Cools⁽²⁾ recent tot het besluit gekomen dat de zware vierkante substructie die eertijds onder de kerk werd blootgelegd, steeds ten onrechte aan een Karolingisch kerkgebouw is toegeschreven. Cools toont m.i. overtuigend aan dat de vierkante fundamenten opvallende overeenkomsten vertonen met constructies die aan de Zuidengelse kust zijn gevonden. En aangezien van deze bouwsels vaststaat dat ze teruggaan op Romeinse wachttorens...

Antwerpen

J. van Loon

(1) J. van Loon, Turnhout, Torhout en aanverwante toponiemen. Naamkunde 8 (1976), p. 63-67.

(2) E. Cools, De ‘Karolingische kerk’ van Torhout... een Romeinse wachttoren? Westvlaamse Archaeologica 2 (1986), p. 81-90. Recent ook: E. Cools, Te Torhout maecti, ende de sine, eenen torre int Vlaemsche hout. Westvlaamse Archaeologica 4 (1988), p. 9-10.