Naamkunde. Jaargang 8

[p. 126]

De familienaam Laga(e).

Het is mijn bedoeling in deze korte bijdrage een plausibele verklaring te geven van de familienaam Laga(e), die tegenwoordig vooral in centraal West-Vlaanderen verspreid is.

Naar alle waarschijnlijkheid is de naam een variant van familienamen als Lagaey, Lagay, Lagaye en Lagey, die eveneens in West-Vlaanderen sporadisch optreden; vgl. in dit verband o.m. Dequaey/Dequa(e), kaai/ka, schapraai/schapra, vlaai/vla, waaruit blijkt dat de aai/a-wisseling zeer goed mogelijk is.

Bovendien zijn Laga(e) en vermoedelijke varianten op hun beurt wellicht in verband te brengen met familienamen als Lega, Legai, Legay en Legaye, die allemaal uit de Brusselse telefoongids opgetekend werden. De le/la-wisseling is in familienamen immers zeer gewoon blijkens naamsparen als Lechat/Lachat, Leconte/Laconte, Lefère/Lafère, Legrand/Lagrand, Lemaire/Lamaire, Lepage/Lapage, Lepère/Lapère, Leroy/Laroy e.d.

In het eerste element van de familienaam Laga(e) blijkt dus het Franse bepalend lidwoord te schuilen, terwijl het tweede een normale reductie zou zijn van het Oudfranse adjectief gai, gay ‘qui est d'humeur riante; vif et pétulant’⁽¹⁾. Dat adjectief was ook in het Middelnederlands bekend als ‘vrolijk; levendig; lustig’⁽²⁾ en werd bovendien door De Bo opgetekend als ‘flink; knap’⁽³⁾. Het schuilt tenslotte vermoedelijk ook in enkele Middelwestvlaamse toenamen: werinus gaye a. 1281 en jannet le gaye a. 1305, allebei te Ieper; fierin gaye a. 1396 te Woesten⁽⁴⁾; gillis de gaye a. 1398 te Pittem⁽⁵⁾.

(1) F. Godefroy, Dictionnaire de l'ancienne langue française et de tous ses dialectes du IX^e au XV^e siècle (Paris, 1880-1902), dl. IX, p. 679.

(2) E. Verwijs - J. Verdam, Middelnederlandsch Woordenboek ('s-Gravenhage, 1885-1952), dl. II, p. 895.

(3) L. De Bo - J. Samyn, Westvlaamsch idioticon (Gent, 1892), p. 293.

(4) W. Beele, Studie van de Ieperse persoonsnamen uit de stads- en baljuwsrekeningen, 1250-1400 (Handzame, 1975), dl. II, p. 163.

(5) F. Debrabandere, Studie van de persoonsnamen in de kasselrij Kortrijk, 1350-1400 (Handzame, 1970), p. 152.

[p. 127]

Met een tikkeltje geluk zal een of andere genealoog misschien ooit de ‘bevrijdende’ aansluiting vinden van de huidige familienamen met die oude attestaties⁽⁶⁾.

Ieper.

W. Beele

(6) Uiteraard hangt de juistheid van de hier vooropgestelde verklaring uitsluitend af van het resultaat van een succesvolle speurtocht naar de bakermat van de huidige families Laga(e). Negatief voor mij is b.v. dat er o.m. in de 17de eeuw sporadisch een variant Delaga(e) opduikt. Voortgaande op een zekere johannes filius legitimus martini lagaa... susceptus a johanne delagaa (doopakte te Gullegem van 12 april 1683) verklaart Dr. L. Peene de familienaam Laga(e) uit een plaatsnaam, meer bepaald uit Spaans del aga, del agua. De naam zou dan een equivalent zijn van namen als Van den Watere, Van der Aa enz. (zie L. Peene, Talen en Vertolken, Plein 26, Kortrijk, z.d., p. 157-60). Men kan zich hierbij echter afvragen of de varianten met De- wel de oorspronkelijke zijn. Naar analogie met namen als Delagrange, Delahaye, Delaleeuwe, Delannoy, Delaplace enz. (waaruit ook jongere varianten zonder De-) kan hier en daar misschien een Delaga(e) uit het oudere Laga(e) ontstaan zijn.