Madoc. Jaargang 2007

[p. 246]

Wiedeettut? Speuren in de Middeleeuwen

titel

Cold Case - Mysterie in de Middeleeuwen

uitgever

Spel in 2006 uitgegeven door de provincie Vlaams Brabant.

Het is te bestellen bij Provincie Vlaams-Brabant (Goedele Deseyn), Provincieplein 1, 3010 Leuven.

prijs

€12, - plus verzendkosten

In Michael Connelly's Echo Park (2006) krijgt inspecteur Harry Bosch te maken met een dertien jaar oude verdwijningszaak. Omdat Bosch werkzaam is op de Open-Unsolved Unit van het politiebureau van Los Angeles, hoeft dat geen verbazing te wekken. Het is een oude, onopgeloste zaak, een zogenaamde cold case, waar hij dertien jaar eerder direct bij betrokken was en waar hij zich in al die jaren nooit van heeft kunnen losmaken. Uiteraard lost Bosch de zaak nu wel op, zij het dat de lezer dan zo'n tweehonderd bladen heeft moeten omslaan.

De cold case is een van de subgenres van het almaar uitdijende genre ‘speurdersroman’. Behalve een kleine stap terug in de tijd (tot zo'n 20 à 25 jaar) kan men ook een reuzes tap maken. Met medewerking van Astrid en Rian Houthuys bedacht de Brusselse medioneerlandicus Remco Sleiderink een ‘educatief historisch spel over een boeiende episode uit de Brabantse geschiedenis.’ In opdracht en met financiële steun van de provincie Vlaams-Brabant werd het spel door ‘Impressant+ Productiehuis’ in elkaar gezet.

Het hele spel draait om de mysterieuze dood van hertog Filips van Brabant (reg. 1427-1430). Op 4 augustus 1430 overleed deze hertog na een zeer kort ziekbed. Officieel werd als doodsoorzaak een gezwel in de maag vastgesteld. Maar de geruchtenmachine kwam snel op gang: de hertog zou zijn vergiftigd. Maar door wie? Omdat de Brabantse hertog geen nakomelingen had en Philippe van Bourgondië (beter bekend als Filips de Goede: in het spel worden de namen van de twee hoofdrolspelers om verwarring te voorkomen als Filips - van Brabant - en Philippe - van Bourgondië - gespeld) al op 4 oktober 1430 in Leuven als de nieuwe hertog van Brabant werd binnengehaald, wezen beschuldigende vingers naar de Bourgondiër. Maar wat was er nu eigenlijk echt gebeurd?

In groepjes van vier/vijf moeten leerlingen van de tweede graad van het secundair onderwijs (te vergelijken met de derde/vierde klas vwo in Nederland) deze cold case proberen op te lossen, met behulp van een spelbord, een dobbelsteen, pionnen en kaartjes. De kaartjes zijn in drie pakketjes verdeeld: info, vraag en kans. De 25 info-kaartjes behandelen (uiteraard in zeer beknopte vorm) zaken als ‘huurmoordenaar’, ‘huwelijk’ en ‘democratie’. Zo wordt bijvoorbeeld onder ‘stank’ (info 18) vermeld:

De balseming van het lichaam van Filips van Brabant was niet zo goed gelukt of misschien was het in de (na)zomer van 1430 gewoon te

[p. 247]

warm. Hoe dan ook: het opgebaarde lichaam van de hertog verspreidde een afschuwelijke stank. Het werd zo erg dat men een glazenmaker vroeg om alle glas-in-loodramen uit de kapel van de burcht van de Leuvense Keizersberg te verwijderen.

Op elk kaartje wordt vermeld uit welke bron(nen) de informatie is gehaald. In bovenstaand geval was dat een hofrekening. 24 kaartjes bevatten vragen als (vraag 6):

Filips van Brabant werd opgebaard in de kapel van de Leuvense burcht. Maar de glasramen werden verwijderd. Waarom?

Deze vraag kan slechts worden beantwoord indien info-kaart 18 al is gedraaid. Tenslotte kan een speler met een kans-kaartje extra informatie vergaren (kans-kaart 1: Neem een extra informatiekaart van de stapel).

Het spel duurt twee lesuren van vijftig minuten. In het eerste wordt het spel gespeeld, in het tweede wordt gediscussieerd over de historische gegevens uit het spel en wordt geprobeerd deze historische cold case op te lossen. Het spel ziet er aantrekkelijk uit. Mijns inziens maakt het het ‘leerdoel’ (zoals geformuleerd in de inleiding voor de leerkracht) dan ook ruimschoots waar:

‘Cold Case - mysterie in de middeleeuwen’ laat de leerlingen ervaren dat het historische verleden en het beeld dat men zich daarvan heeft gevormd (‘de geschiedenis’) niet altijd overeenkomen. Via het spel komen de leerlingen tot het inzicht dat een andere selectie en interpretatie van de beschikbare feiten tot een gewijzigde visie op de historische werkelijkheid kan leiden. Historisch onderzoek is daardoor net zo spannend als het recherchewerk van de politie.

Het zou belist de moeite waard zijn dergelijke speelse lesmethoden ook voor het Nederlandse onderwijs (vanaf de basisschool) te ontwikkelen. Het hoeven natuurlijk niet alleen whodunits te zijn, ook varianten op andere spelletjes zijn denkbaar: kwartetten, ganzenborden, enzovoorts. Wellicht kunnen we in Nederland enkele van de vijftig ramen van de Canoncommissie daartoe openzetten, opdat het stof van het historische materiaal wordt weggeblazen en ‘onze’ jeugd spelenderwijs kennis kan maken met de vaderlandse geschiedenis en cultuur.

Ludo Jongen