Maatstaf. Jaargang 41

[p. 57]

Helga Ruebsamen
Margot met bril

Ze drentelt na schooltijd altijd even om de kiosk heen, ze is nieuwsgierig naar de wereld van romantiek en avontuur.

Glimpen van die wereld zijn te ontwaren op de omslagen van tijdschriften. Ze zou romantiek en avontuur ook wel in het echt op de televisie willen zien, maar naar zulk soort programma's wordt bij haar thuis niet gekeken.

De dikke vrouw met het trollengezicht die bij de kiosk op het plein hoort alsof het haar paddestoel is, zit zoals altijd in haar luik onverstoorbaar te lezen, met een beker koffie en een rol pepermunt bij de hand.

Margot staat aan de zijkant bij de modebladen als ze achter zich een rasperige mannenstem hoort die nogal hard zegt: ‘Van jou vreet ik graag een meter stront.’

Margot tuurt nog even naar een groot koel damesgezicht dat achter glas een onwaarschijnlijk klein pruimemondje trekt.

Dan draait ze zich nieuwsgierig om.

De man zit op zijn fiets maar steunt met een voet op de grond. Hij is behoorlijk oud, hoewel niet zo oud als haar vader. De zon schijnt op zijn rossigbruine krullen, die net zo fonkelen als hijzelf.

‘Ik heb u niet goed verstaan. Meneer,’ zegt ze met haar visite-stemmetje. Het woord ‘meneer’ heeft ze er, nadenkend, pas na een pauze aan toegevoegd.

Maar dan schrikt ze van zichzelf, hij mag niet denken dat ze het nog een keer wil horen, stel je voor zeg. Ze verbeeldt zich dat ze een kleur krijgt en zonder dat ze het eigenlijk wil rollen de woorden eruit.

‘Ik heb u best verstaan hoor.’

Ze stompt meteen met haar schooltas tegen zijn fiets. Ze doet alsof ze de man met haar schooltas van zich afslaat, maar dat is niet zo, hij zou niet eens weg kunnen, want ze houdt ondertussen met haar linkerhand zijn stuur vast.

‘Rot op loeder,’ zegt hij dreigend en hij trekt driftig aan het stuur en scharrelt onhandig achterwaarts. Dit kost veel tijd en ze kan hem goed bestuderen, al heeft ze hem zonet in een oogopslag eigenlijk goed genoeg gezien. Ze weet al veel van hem, denkt ze.

De man hoort absoluut niet thuis in deze buurt.

Hij is een ontsnapte circusbeer.

Een beer met een racefiets. Om zijn kolossale lichaam zit zo'n grappig te klein, geruit hemdje gespannen en hij kijkt best zielig eigenlijk ook.

Zijn spijkerbroek hangt op halfzeven en is vol gore vlekken alsof hij ermee door de modder is gerold.

Zijn haar is zo vet dat de krullen er op zijn schouders bij liggen als gebraden saucijzen.

Een beer van een man, die doet denken aan varkens, aan spek, aan pekel, aan zuurkool, aan bergen geprakte aardappels. Margot voelt het geheimzinnige woord ‘labskous’ in zich opwellen en ze drukt gauw haar knieën hard tegen elkaar, om al te grote opwinding binnen te houden.

Zoiets mag vast niet, zomaar op straat.

Wat zou het nu mooi zijn om een portiek in te vluchten en de man toe te roepen ‘tikkie met verlos’, dan moest hij haar achtervolgen. Het is een kinderachtig spel, zij heeft het al

[p. 58]

eeuwen geleden voor het laatst gespeeld en hij zal het wel helemaal zijn vergeten. Een portiek met een uitgesleten stenen trap, die zo drenzerig stinkt als een urinoir en dan daarboven een duister hol, zulke dingen bestaan, maar natuurlijk niet hier in deze saaie brede lanen met allemaal dezelfde soort oude bomen.

Er zijn hier in geen velden of wegen portieken te bekennen.

Het woord alleen al wordt hier zelden gebruikt, het heeft iets zondigs en iets armoedigs, iets van wat hier niet hoort te zijn. In combinatie met het vorige woord, dat ze dapper nog eens denkt, ‘labskous’, wordt het haar te veel.

Ze gaat ervan stotteren met haar voeten, zoals ze dat noemt.

Daarvan verliest ze nu echt even haar evenwicht. Ze moet zich opnieuw met een hand vastgrijpen, met de andere hand klemt ze haar ouderwetse, roodleren schooltas tegen haar buik. Stevig houdt ze zich vast aan het stuur van de fiets van de man.

‘Laat los geile teef,’ sist hij woedend, tegelijk ook schichtig om zich heen kijkend. Margot proeft een lauwe geur van verrotting, die hij uitstoot als hij spreekt, of denkt ze dat er maar bij, om het nog erger te maken dan het al is? Zijn uitpuilende bruine ogen, waarmee hij haar zonet nog zo fonkelend bekeek, schieten nu, huivert ze, vol bloed van razernij.

Ze weet niet wat haar overkomt, maar ze wil het stuur niet loslaten. Door zijn brede, platte neus zou ze met gemak haar gouden slangenarmband met de saffieren oogjes kunnen halen, daaraan zou ze hem kunnen rondleiden.

‘Om hem aan den volke te tonen.’

Ze heeft zoiets eens op een afbeelding gezien, ze herinnert zich niet meer waar, maar wel weet ze nog dat ze zich er niet vrolijk om had mogen maken. Waarschijnlijk was het weer iets dat haar moeder ‘niet correct’ had genoemd, maar dat telt nu natuurlijk niet, dat kan haar geen barst schelen trouwens, wat haar moeder denkt. Margot weet dat ze totaal anders is dan haar moeder.

Ze wil hardop lachen om die domme, vieze beer van een man, die aan haar armband wordt rondgeleid, al zal lachen op dit ogenblik ook wel weer ongepast zijn, maar het is wel voor 't eerst na lange tijd dat ze weer eens wil lachen, eigenlijk voor het eerst sinds ze haar bril heeft en die rotbril zowel binnen als buiten moet dragen van mammie.

Haar bril heeft ze vandaag zonet voor het eerst buiten opgezet om de bladen in de kiosk beter te kunnen zien en bijna op hetzelfde moment kwam toen die man met zijn idiote opmerkingen, dus daar mag ze best vreselijk om lachen, ze had nooit gedacht dat het kon: lachen met bril op.

Nu herinnert ze zich dat de man die op het plaatje aan een gouden ring werd rondgeleid een negerslaaf was. Dat klopt hier dus niet, want deze man is nog bleker dan zijzelf, dat kan bijna niet, maar het is toch waar, deze man is gewoon beige van tint, doorschijnend als te gaar gekookt spek, ja, nu kan ze haar lachen helemaal niet meer houden, sorry hoor: zij, met de man van spekvet aan haar armband, een rondje makend over het plein, langs de ouwe totebellen van drogisterij De Koedoe, die haar nota bene ‘juffrouw Margot’ noemen en dan langs meneer Frits van de boekhandel, hij met zijn grijze hangsnor, die haar altijd uit dunne boekjes zulke langdradige gedichten voorleest. En zo verder. Ze ziet het voor zich, ze gaat voetje voor voetje het plein rond, ze vertoont de man en beveelt hem zichzelf langzaam om en om te draaien zodat iedereen hem goed kan bekijken, ze lispelt: interessant, vindt u ook niet, zeer interessant. Wat kijken ze allemaal diep geshockeerd.

Ze kromt zich naar voren, kramp in haar buik van het gieren, ze hangt half over zijn stuur heen, haar hoofd drukt in zijn bolle buik, haar hoofd ligt tussen zijn blote armen, zijn mouwen zijn tot boven zijn ellebogen opgestroopt. Ze gluurt opzij en ziet zo'n arm, die is bijna even breed als zijzelf, maar de arm is rossig behaard en overal zitten gore korsten, net zo'n huid had haar arme, oude

[p. 59]

hond, maar wat ze nu ineens ziet is te gek en niet te geloven, onder die smerige haren ligt een levend wonder: zeegroene en diepblauwe, ademende voorstellingen van vogels en draken, bloedrode rozen rond een roetzwart hart.

Tatoeages. Dit moeten tatoeages zijn, denkt ze bevend. Alleen matrozen en misdadigers hebben ze.

Pappie is rechter en heeft er zeker wel eens een gezien, een getatoeëerde. Maar dan op afstand, niet zo dichtbij als zij nu. Wat een geluk dat ze zoveel leest, tot diep in de nacht, waarvoor ze volgens haar moeder als straf haar bril heeft verdiend, maar door dit vele lezen is ze tenminste van het bestaan van allerlei dingen goed op de hoogte.

In 3 bèta zit een jongen, Tycho, die is een dag van school gestuurd omdat hij de naam van een meisje in inktpotlood op zijn pols had geschreven. Het meisje liep een week lang met gebogen hoofd rond, alsof zíj er wat aan kon doen. De rector heeft tegen Tycho gezegd: ‘Op deze wijze maakt men zijn gevoelens niet kenbaar.’ Maar deze man heeft zich vast nog nooit ergens iets van aangetrokken. Zorgeloos heeft hij al zijn gevoelens in zijn lijf laten etsen, onuitwisbaar, voor levenslang.

Ze knikt heftig ja, als blijk van instemming, zij zou zelf wel, maar dat durft ze niet verder te denken wat zij zelf wel; het enige wat ze kan doen is even met haar haren, haar door mammie en de tantes tot vervelens toe bezongen zilverblonde haren, die dagelijks worden geborsteld en dagelijks worden gewassen met baby-shampoo, met die schone, vertroetelde en van niets wetende haren moet ze maar eventjes aan die schandelijke merktekens raken. Ze streelt met haar hoofd langs de getatoeëerde arm.

De man draait met een ijzeren knuist het feeënhaar als een kwast bijelkaar en trekt haar er hardhandig aan omhoog.

‘Ben je nou klaar kuttekop?’ bijt hij haar toe, ‘Jezes, zus, ik vroeg je enkel hoe laat of het was.’

Maar alvorens hij er voorgoed vandoor gaat, ziet ze nog net hoe, vanonder zijn smoezelig hemd, een schaterlachend vrouwenhoofd verschijnt, met een in tweeën gespleten, vulkaanrode mond en knalgele wolken haar eromheen, onweerswolken. De vrouw lijkt op een zangeres ofzo.

Maar evengoed had het Margot kunnen zijn.

De man is verdwenen. Margot raapt haar schooltas van de grond. De man heeft haar een flinke zet gegeven en toen is haar tas gevallen, of ze heeft de tas al eerder expres laten vallen. Het kan haar niets schelen, de tas vond ze een jaar geleden of misschien een paar weken geleden, nog wel mooi, nu begrijpt ze niet waarom ze iedere dag op pad wordt gestuurd met zo'n sloom geval vol boeken waar je weinig uit leert.

Ze drentelt nog even, voor de goede orde, om de kiosk heen en kijkt met verbazing naar de schijnheilige gelaten van dames, die ze zonet nog spannend vond en benijdenswaardig. Wisten die achterlijke trutten veel. Haar eigen beeltenis bevalt haar nu beter. Bril of geen bril, 't is waar, ze is anders dan iedereen hier. Misschien had die man dat wel herkend. Zij gaat nog van alles beleven, waar niemand hier ook maar van durft te dromen.

In de weerspiegeling van het glas ziet ze aan de overkant van de straat mevrouw Van Soest en haar spaniel rondscharrelen. Hoelang stonden die twee er al? De hond moet haar hebben opgemerkt, ze is zijn hartsvriendinnetje, hij herkent haar van straten ver. Zij zou hem trouwens vanmiddag uitlaten, schiet haar te binnen, mevrouw Van Soest is daar te oud en te lui voor. Ze weekt zich los van de kiosk, de man is toch nergens meer te bekennen.

Trippelend steekt ze over en de spaniel vliegt tegen haar op.

‘We waren al een uur lang naar onze kleine Margot aan het uitkijken,’ jammert mevrouw Van Soest. ‘En ze kwam maar niet. Toen heb ik gezegd: Charleyboy, dan gaan we ons kleine vrouwtje wel uit school halen. En daar is ze dan eindelijk.’

[p. 60]

Margot wil een keurige smoes bedenken, excuses maken, maar ze vindt het ineens te veel moeite. Ze wordt straks toch aan een verhoor onderworpen.

‘Dit weer is slecht voor mijn heup,’ klaagt mevrouw Van Soest, ‘'t is immers veel te warm voor de lente.’

Margot neemt Charley aan de lijn en ze wandelen traag verder, bij elke boom wordt even gedraaid. De weg naar huis zal lang duren op deze manier, maar het deert haar niet, ze weet wat haar wacht. Mevrouw Van Soest bespiedt haar al de hele tijd van opzij, mevrouw Van Soest kan zich nauwelijks bedwingen hardop te kraaien: dat ze de Man en Margot heeft gezien, dat ze Alles weet! maar toch kwebbelt ze eerst nog fatsoenshalve door over haar kwalen.

Pas bij de hoek, Margot kan haar huis al zien, slaat de oude vrouw toe.

‘Wie was dat nou?’ blaast ze plotseling, als een kat. ‘Dat was toch niet jullie nieuwe gymnastiekleraar, he? Daarnet bij de kiosk. die... eh... dat portret op die racefiets.’

Met van venijn geel uitgeslagen oogjes loert ze naar Margot, die zich druk met Charley bemoeit. Wat zijn honden toch lief en grootmoedig. Honden gaan helemaal niet op hun bazen lijken, zoals zo vaak wordt beweerd, honden krijgen juist de tegenovergestelde eigenschappen van hun bazen en ze zijn altijd de vergevensgezindheid zelve.

Margot trekt haar vriendelijkste en eerlijkste gezicht en ze zegt, terwijl ze daarbij ferm haar eigen huis in het oog houdt: ‘Die meneer? O, die meneer is een goede kennis van pappie.’

Het zou toch waar kunnen zijn, denkt Margot aan de avondmaaltijd. Pappie zal best interessante mensen kennen buitenshuis waar wij niets van weten.

Ze ergert zich aan zichzelf omdat ze hem niet eens durft te vragen hoe het zit met misdadigers en tatoeages. Op zijn best zou hij haar trouwens, zoals altijd, halfspottend te woord staan en waarschijnlijk een gedegen verhandeling afsteken over de betekenis van het tatoeëren in verschillende culturen. Zulk soort antwoorden krijgt ze altijd en ze is er helemaal niet in geïnteresseerd. Voor straf denkt zij, als hij weer zo aan het orakelen slaat, haar vader dan met een zwart kapje op, het kapje dat rechters in Engeland vroeger opzetten als zij de doodstraf uitspraken. Zou hij dat kunnen, de doodstraf?

Blijkbaar zat ze hem, zonder dat ze het in de gaten had, aan te staren en daarom kijkt hij haar nu ook aan, rechtstreeks, voor de verandering eens niet langs haar heen. Hoewel zijn blik, als gewoonlijk, hooghartig en spottend begint, flitst er plotseling een reuze verbazing in op. Dat mag ook wel, want Margot heeft mes en vork terzijde gelegd, met haar rechterhand een kwast in haar haren gedraaid en daaraan trekt ze nu stevig haar hoofd en haar bovenlijf naar achteren, ondertussen de ogen gevestigd op pappie.

Koeltjes, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, zegt ze: ‘Kan ik mijn haar niet beter opsteken? Het is immers veel te warm voor de lente.’

De uitbrander die ze verwacht blijft achterwege. Ze ziet hoe de verbazing van haar vader verandert in verwarring en hoe hij, alsof hij degene is die op iets schandaligs wordt betrapt, zijn ogen neerslaat naar zijn bord en nota bene naast zijn spinazie prikt.