Maatstaf. Jaargang 41

[p. 22]

Erica van Rijsewijk
Drie verhalen

Behoed u!

Er is een zwart-witfoto van mij waarop ik naakt op bed zit in mijn tweede studentenkamer van drie bij drie, genomen door R. op sinterklaasavond, ruim voordat ook hij flikker werd. Ik zit daar als het ware met mijn buik en borsten op schoot, want ik was toen veel dikker. Dat kwam door de pil, het enige voorbehoedmiddel dat me toen veilig genoeg leek om me inderdaad ergens voor te behoeden. Met de pil was ik zo ongeveer op hetzelfde moment begonnen als waarop ik bij Wristers mijn studieboeken had besteld. In mijn ogen maakte de pil mijn uitrusting voor dit nieuwe leven compleet, ook al was er aan de wijde horizon geen mogelijke minnaar te bekennen en ook al was ik, toen ik tijdens de introductiedagen met de vriend van een vriendin 's nachts onder aan de gracht in het gras lag, helemaal niet gericht op seks. De pil op het plankje naast mijn bed gaf me in elk geval een volwassen gevoel. Toen mijn oog op J. viel, ouderejaars lid van de studentenvereniging, was ik al behoorlijk opgezwollen zonder dat ik mijn beschermengel nodig had gehad.

Het idee dat de man er wel eens voor zou kunnen zorgen dat er ‘middelen ter voorkomen van’ bij de hand zouden zijn, kwam niet in mijn hoofd op. Die zorg vertrouwde ik ook liever niemand toe. Een paar jaar eerder, nog op de middelbare school, had ik op een natuurkamp een jongen uit Twente leren kennen, met wie ik een vakantieweek in een huisje in Zeeland had geregeld. Hij zou het worden, had ik besloten, en dus had ik van tevoren bij het Rutgershuis met een dichtgesnoerde keel een stuk of twintig condooms gekocht om vooral maar niet zonder te zitten als het erg leuk zou blijken te zijn. In bed gebeurde er echter niets. Ik geloof dat we elkaar voorlazen uit de boeken die we hadden meegenomen en eensgezind maaltijden klaarmaakten van in het dorp gekochte ingrediënten. De condooms scheurde ik later thuis uit hun verpakking, blies ze op, vulde ze met water, deed ze om een geschilde komkommer, die ik zonder de minste opwinding bij mezelf naar binnen probeerde te duwen. Zouden mannen eigenlijk wel aan seks denken?

Na een paar jaar en na maandenlange pauzes in mijn seksleven ging de pil me tegenstaan. Het gaf me vooral een onbestemd gevoel om altijd gereed te staan op de duikplank van de intimiteit en niet te kunnen springen. Ik kreeg het koud in mijn badpak en besloot me weer aan te kleden. Dan maar niet, en voor het geval er iets zou gebeuren, voor het geval ik ‘het’ eindelijk weer eens zou doen, zou ik wel andere, minder beschamende maatregelen treffen.

Wederom bezocht ik het Rutgershuis, ditmaal om mij een pessarium te laten aanmeten. ‘Die mensen daar doen de hele dag niks anders, die kijken nergens van op,’ had iemand gezegd. Maar ik wist toch niet goed wat ik ervan moest denken dat de vrouw in de witte jas, toen ze weer opdook van tussen mijn benen, zei dat ik een ‘erg grote’ nodig had. ‘Wil je zelf even kijken?’ vroeg ze, en reikte me welwillend een spiegel. ‘Ik geloof het niet,’ antwoordde ik lusteloos en uit het veld geslagen.

Thuis bekeek ik de kleine trampoline eens goed. Het was een wonderbaarlijke

[p. 23]

constructie, net als de bijbehorende apparatuur: een tube met een ‘zaaddodend middel’ (ik raakte later het gevoel maar niet kwijt dat het niet was zoals het hoorde om ‘iemands zaad te doden’) en een handlange canule van hard en doorzichtig plastic, die met één uiteinde op de tube kon worden geschroefd om zo te worden gevuld. Dat was bedoeld voor het ‘bijspuiten’, dat wil zeggen: voor als je het pessarium al zo lang van tevoren had ingebracht, dat het zaaddodende middel intussen al was uitgewerkt. Er kwam dus nogal wat rekenarij aan te pas, de klok moest in de gaten worden gehouden, je moest de kansen op penetratie tussen de bedrijven door goed inschatten en timen, en bovenal moest je zorgen dat je al je spullen bij je had als het nodig was. Uitgaan zonder tasje behoorde tot het verleden. Vooraf had ik hier iets te lichtvaardig over gedacht.

Ik ging ervan uit dat alles wat zweemde naar berekening of plannen op het gebied van seks geweerd moest worden, of in elk geval aan het oog onttrokken. Mijn mogelijke minnaars zouden niet mogen merken dat ik mijn pessarium inbracht, het uitdeed of moest ‘bijspuiten’. Altijd zou dat fout uitpakken: had ik het pessarium van tevoren al in, dan zou ik te gretig lijken; bracht ik het ter plekke in, dan zou hun door de aanblik van de enorme bruin-geel rubberen schotel onmiddellijk de lust tot wat dan ook vergaan. Eeuwig dankbaar was ik voor de ogenblikken waarop de man van het moment zich terugtrok in de mij onbekende badkamer of naar de keuken liep voor een laatste drankje. Vliegensvlug pakte ik mijn uitrusting, tilde geoefend een been op en schoof het pessarium of de al even snel gevulde canule op zijn plaats, een gebaar dat naadloos kon overgaan in uit het raam staren of de boeken in de kast bekijken als hij te vroeg weer binnenkwam. ‘Gebruik je iets?’ vroeg hij in bed door zijn drankkegel heen en met zijn lid al ter hoogte van mijn dijen. ‘Ja,’ mompelde ik afwerend, op een toon van ‘zeur alsjeblieft niet verder’. Over het ongetwijfeld verrassende gevoel van een dik vlies tegen de eikel heb ik nooit iemand gehoord.

Ook na de daad hield het gereken niet op. Acht uur moest het pessarium blijven zitten. Je kon niet gewoon vergeten dat je geneukt had, het bleef een tastbare herinnering die onderhoud vergde. En zo kon het gebeuren dat ik in de stad ineens een warenhuis in schoot op zoek naar de toiletten, of me in de wc van vrienden zo stil mogelijk verkleedde en mijn onderbroek in mijn onafscheidelijke tasje propte, naast de talkpoeder waarmee de ring na gebruik moest worden bestoven en naast het kleffe washandje in het boterhamzakje, dat vochtplekken maakte op de kaft van mijn agenda, als de tube met z-middel al niet door de druk van zoveel gereedschap was platgedrukt en opengebarsten.

Ik kreeg er genoeg van: van pillen, poeders en orthopedische hulpstukken. Ik werd een wandelend tijdschema, waarop de tijd voor genieten met een duidelijke streep was aangegeven. Ik werd een vrouw met een verpleegsterskoffer, die soms per abuis openviel om zijn abjecte inhoud te onthullen.

Toen abject, nu niet meer. Nu zou ik het allemaal heel anders doen. Maar nu ben ik al jaren gesteriliseerd en dus vrij, vrij! Totdat iemand aids uitvond en het nadenken weer begon.

Uithuilen

Beren, muizen en konijnen waren mijn grote liefde. Niet de echte, maar de speelgoedversies. Zachte of juist heel stijf gevulde teddyberen. Van niet te groot formaat en het liefst met lange armen en benen en een spitse snuit. Muizen moesten grote, ronde Mickey-oren hebben, strip-oogjes van een wit rondje met een zwarte pupil, en een neus van een natlijkend kraaltje, of juist een overdreven bolle ronde knop. De konijnen waren een en al oor, en keken altijd zieliger en vermoeider dan de beren. Deze beesten bezat en bezit ik in tientallen. In mijn spel waren het stuk voor

[p. 24]

stuk figuren met een appeal als ‘jongens van dertien’. In de tijd voordat ik zelf die leeftijd had, was dat hetzelfde als ‘eeuwig jeugdig’, of ‘eeuwig en onbereikbaar volwassen’.

Van poppen moest ik niets hebben, en vooral babypoppen waren tot mijn moeders teleurstelling zeer aan mij verspild. Geen baby wilde ik in mijn armen, maar iets met haar, iets zachts, iets dat aanvoelde zoals een jongen waarschijnlijk zou aanvoelen, en dat bijna echt zou kunnen leven. Beren, vond ik, zeiden ook veel meer terug.

Toch was er een uitzondering. Toen een paar weken voor mijn negende verjaardag de brievenbus klepperde en er een van de felbegeerde Sinterklaas-catalogi van een speelgoedwinkel op de mat viel, gebeurde er iets met me dat nog nooit was gebeurd. Telkens weer sloeg ik die ene bladzijde open. Nieuw, nieuw, nieuw! Daar was ze: de enige echte pop, Barbie! Een frêle figuurtje met hoog opgekamd haar, zware make-up en een nuffig gezicht, borsten, lange benen. Bloot zou ze niet hoeven te blijven, want om haar heen stond haar garderobe afgebeeld: dromen van jurken, die strak om haar wespetaille sloten. Barbie, o mijn verpletterende Barbie!

Ik sliep niet van Barbie, en de volgende dag verheugde ik me er 's morgens al op na het avondeten weer zo lang als ik wilde naar haar foto te kunnen kijken. ‘Hoe oud denk je dat ze is?’ vroeg ik mijn moeder verliefd. ‘Achttien,’ antwoordde ze zonder aarzelen. Ik bestudeerde met een vreemd soort jaloerse en bewonderende opwinding de houding van Barbies handen, haar voorgevormde voetjes die precies in de minuscule plastic muiltjes pasten, de pareltjes in haar oren. De wereld zag er na Barbie in één klap anders uit - van een jongen werd ik een meisje.

Sinterklaas was mij goed gezind dat jaar. En omdat mijn vader nooit zuinig was als het om cadeaus voor zijn kinderen ging, kreeg ik zelfs meer dan ik ooit had durven hopen. Daar was ze in haar lange doos - bijna een etui -, naakt, op haar schoentjes en nauw aansluitende rode badpak na. Ze keek me hard en ongenaakbaar aan, maar zag er veel vriendelijker uit in het volgende cadeau: een zomerjurk met bloemen en kant. Er volgden een avondmantel met een hoedje en een tasje van rood fluweel. Het ging maar door. Het huilen stond me nader dan het lachen; de spanning was bijna te veel ineens. En op de achtergrond hoorde ik mijn beren brommen.

Voor Barbie bouwde ik paleizen van dozen, die met lapjes en kant werden versierd. Een leeg doosje met een spiegel erop werd haar toilettafel, op haar bed lag een lichtgeel laken van flanel. Ze kreeg Piepiedol als hondje, dat eigenlijk te groot voor haar was, maar vooruit, het was al mijn hele leven bij me.

Een meisje uit de straat bezat opeens ook een Barbie. ‘Met de Barbies spelen’ betekende eindeloze verkleedpartijen en hernieuwde inrichtingen van het huis. Barbie zelf bleef onverstoorbaar tussen haar niet geheel op schaal gemaakte meubilair.

Het leek erg alleen. Ze paste niet bij de al bestaande speelgoedwereld en bij de dieren. Ik speelde met haar ook anders. Het was moeilijk verhalen te bedenken waarin zij de hoofdrol vervulde, en soms was ik zelfs bang voor haar en schuldbewust omdat ik haar niets beters wist te bieden dan mijn onhandige scenario's, die haar onweerstaanbare vrouwelijkheid met geen mogelijkheid recht konden doen; dat voelde ik wel. In tegenstelling tot mijn beesten, die mijn kameraden waren, was ze altijd op een mysterieuze manier mijn meerdere. Het was moeilijk op intieme voet met haar om te gaan, laat staan verliefd op haar te worden zoals ik tot dan toe gewend was. Barbie was verwarring, verlangen en vervreemding tegelijk.

Maar toen Barbie op mijn verjaardag een roze telefoontje kreeg, dat prachtig bij haar kammetje en borstel op de toilettafel kleurde, bedachten mijn vriendinnetje en ik iets nieuws. Nadat onze Barbies naar behoren waren verkleed, rinkelde op een gegeven moment de telefoon. Een van de twee nam hem dan op, ervoor zorgend dat ze, terwijl ze

[p. 25]

zich neerliet in de kussens op de divan, geen kreukels maakte in haar wijd uitstaande rok. Het duurde lang, en wat er aan de andere kant gezegd werd, konden we natuurlijk nooit horen. Maar zeker was dat Barbies gezicht betrok, totdat ze de hoorn neerlegde en abrupt de kamer uit ging. De andere Barbie kwam haar dan achterna en vroeg wat er aan de hand was. Ook daarvoor bestonden geen woorden; mijn vriendin en ik stonden als het ware even buiten spel. De Barbies gingen vervolgens tegen elkaar aan staan en de telefoonaanneemster begon te huilen. ‘Waarom?’ vroeg ik mijn speelgenootje zachtjes. ‘Wat zou er dan kunnen zijn?’ ‘Dat is uithuilen,’ antwoordde ze dromerig en stug.

Ik wilde heel vaak ‘uithuilen’ spelen; het kwam op het laatst zover dat we beurten moesten afspreken en er direct mee begonnen, in een ritueel waarbij maar weinig werd gezegd. We voerden de spanning op door het telefoongesprek steeds langer te laten duren. Bij gebrek aan uitdrukking op het gladde plastic van Barbies gezicht, gaf ik het mijne maar de bijbehorende emotie. Het liefst de hele dag. In mij groeide een diffuus vermoeden van de reden van haar ontroostbare verdriet.

Want 's nachts klemde ik mijn beer in mijn armen en fluisterde in zelfgemaakte ontroering en passie: ‘Hou van me, hou van me, ik zal je nooit verlaten!’ Waarna ik hem plat op de bek kuste, totdat hij zweeg.

Gullivier en vagina dentata

Er was eens... Mister Blister in Amsterdam. Mister Blister is de uitgever van een prachtige serie erotische ansichtkaarten, die stuk voor stuk een geheimzinnige sfeer oproepen. In de eerste plaats komt dat door de ouderwets aandoende uitvoering: de kaarten zijn niet gekleurd, maar zwart-wit, en doen alleen al daardoor vooroorlogs aan. Dan zijn er natuurlijk de afbeeldingen zelf. Stuk voor stuk fotomontages, vaak vrij grof afgedrukt, zodat de contouren onscherp zijn.

Mijn favoriet is de kaart waarop een vage mannentors de achtergrond vormt. Aan de rechterkant van het beeld verheft zich een forse penis in erectie. Links daarvan bevinden zich twee naakte, langharige vrouwen, met hun voeten steunend in een obscuur kreupelhout van schaamhaar. De eerste geeft de tweede een ‘kontje’, zodat ze de penis als ware het de Mount Everest kan beklimmen. De uitgestrekte armen van de tweede vrouw reiken vergezeld van hun slagschaduw naar de eikel om houvast te zoeken. Hun lichamen zijn grofweg even lang als de penis.

Het merkwaardige is dat deze afbeelding onmogelijk ‘geil’ genoemd kan worden, want de monsterachtige afmetingen van het lid ten opzichte van de popperige lichaamsmaten van de twee vrouwen smoren de gedachte aan een eventuele penetratie al meteen in de kiem. De twee dames zouden onmiddellijk vermorzeld en uiteengereten worden.

De erotische waarheid moet in dit geval dus elders liggen. Niet alleen is de penis in erectie het aanzien meer dan waard, ook geeft de montage een pijnlijk concrete verbeelding van de vrouwelijke aanbidding van het lid ‘sec’. En niet zomaar een lid! Seksuologen en andere mensen die er niets van weten beweren weliswaar dat het voor goede seks niet uitmaakt wat de afmetingen van een penis zijn, maar een beetje vrouw weet beter. Hij kan haar niet groot genoeg zijn; ze zou hem willen bestijgen als een rijdier, haar hoofd vol verlangen tegen hem aan willen leggen, hem willen aanbidden als het vleesgeworden beeld van een god. Liefst zonder dat er een man met een hoofd aan vastzit. De paradox is dat dat allemaal mogelijk is, mits de vrouw in kwestie ervan afziet rechttoe-rechtaan te worden geneukt. Want Gullivier hanteert andere maten.

De kaart toont kortom een gefrustreerde seksuele wens, die zijn oorsprong vindt in een absolute en beslist zuivere gedachte. Die op zijn beurt weer de drijfveer is van elke seksuele opwinding en overgave, althans binnen

[p. 26]

de beperkingen van mijn eigen pikgerichte visie. De cirkel is rond: wie de penis ‘in extenso’ aanbidt, wordt niet geneukt. De man dient, om hanteerbaar te zijn, helaas te worden teruggebracht tot menselijke proporties. De foto geeft daarmee uitdrukking aan een diep gevoel van teleurstelling die ook nog eens zeer der vrouwen is, wat in deze tijd van emancipatie gerust een zeldzaamheid mag worden genoemd.

Een tweede ansicht uit de serie, in mijn optiek de pendant van de eerste, lijkt bij oppervlakkige beschouwing meer voor manlijke geadresseerden te zijn bestemd. De afbeelding toont de onderbuik van een vrouw. In het schemerachtige rijk waar haar benen samenkomen, licht iets wits verblindend op. Het zijn twee rijen venijnig blikkerende tanden, die de ingang tot het heiligdom als een Cerberus bewaken. Wie hier naar binnen gaat, komt beslist niet zonder kleerscheuren naar buiten. Een geil plaatje?

Vagina Dentata. Deze katholieke heilige is een oude bekende voor kenners van Freud en lezers van Klaus Theweleits onweerstaanbare Maennerphantasien, dat overigens niet, zoals de titel doet vermoeden, over seksuele fantasieën gaat, maar over de nationaal-socialistische psyche. De gedachte dat mannen bij seks in plaats van gewoon botergeil in wezen bang zijn voor castratie, of beter gezegd: penisverlies, is zo oud als de mensheid. Het verzwolgen lid. Ook van deze kant bezien is neuken zonder lichamelijk letsel een onmogelijkheid. Maar in tegenstelling tot de penisverafgoding door de vrouw wordt angst voor penisverlies bij de man beschouwd als een teken van onvolwassen seksuele ontwikkeling. De seksen lijken niet bepaald voor elkaar gemaakt.

Het ligt in de lijn der geslachten dat een man zich over het algemeen goed kan voorstellen wat een vrouw die een, nee de, penis aanbidt, moet voelen. In de meeste gevallen is hij namelijk zelf ook dienaar van zijn eigen altaar. Hij staat met het Hogere in direct contact. Hem is het gegeven zijn afgod te betasten en te gerieven; hij luistert altijd naar diens duidelijke stem en plengt zijn offers. En zijn leven krijgt er vaker wel dan niet vanzelf richting door.

Maar de vrouw? Heeft zij een voorstelling van de implicaties van een vagina dentata? Eerlijk gezegd: ik denk van wel. Want hoeveel vrouwen wenden niet, als ze op meer of minder jeugdige leeftijd de stap hebben genomen om met vaders scheerspiegel hun onzichtbare geslacht te verkennen, geschrokken het hoofd af? Dat kan niet goed zijn, denken ze. Als de dokter dit ontdekt, wil hij me misschien wel hechten. De gebruikelijke angst voor tampons bij het allereerste begin van menstruatie is terug te voeren tot de angst voor een tunnel in het eigen lichaam die geen einde kent. Als je er iets in stopt, waar zou het dan blijven?

Wat de man bang kan maken voor het verlies van zijn manlijkheid, is voor de vrouw een geruststelling: die tandjes, die houden hem wel tegen. Zou de bekoring van de ansichtkaart die ik voor het gemak maar even ‘De Penisbeklimming’ noem, dan niet veel meer liggen in de bevrijdende gedachte: ‘Gelukkig, hij kan er niet in’? Waarmee de orde is hersteld en het gewone leven zijn gang weer kan gaan.