Maatstaf. Jaargang 36

[p. 57]

Marianne Wolfert
Misschien kan ik ze verven

Eindelijk ga ik een keer de stad in om die rode schoenen te kopen die me nu al wekenlang achtervolgen, en waar kom ik mee thuis? Zwarte, lage, goedzittende maar onelegante herenschoenen in plaats van de rode met het hakje, waarmee ik mezelf al zag lopen onder mijn plastic minijurk: ladylike maar niet truttig, opvallend maar niet ordinair. De perfecte zomerschoenen, de schoenen die ik zocht. Bovendien in de aanbieding en een stuk goedkoper dan wat ik nu heb gekocht. Een aanwinst voor de collectie, denk ik schamper, terwijl ik ze toevoeg aan de rij zwarte schoenen die een plint van mijn kamer siert - de vervaalde vakantiegympies met kapotte neuzen, de hooggehakte leren laarsjes die ik na de laatste struikelpartij heb moeten plakken met solutie, de glimmende naaldhakken die ik soms aanheb als ik de liefde bedrijf met J., de zwartgeverfde ortho-sandaaltjes met dat verrukkelijke voetbed, de potsierlijke moonboots waarin ik de winter doorgekomen ben, de knellende puntschoenen met zilveren bliksemschichten op de zijkant, die ik nu niet meer mag dragen, en de zwartmet-groene plastic pumps die ik kocht die middag dat ik zo weg was van grasgroen. Rode schoenen had ik moeten kopen, voordat Yvette ze kocht. Cyclaamrode schoenen met cyclaamrode veters, die bijna ieders blik trokken op dat feest van Titia, waar ze er voor het eerst op danste. Ik wist dat ze verrekte van de pijn, ze kon er amper normaal op lopen, maar aan haar gezicht was dat niet te zien - ze had het rood laten terugkomen in haar oorbellen - een cadeautje van mij, ooit - en haar wangen waren héél lichtrood, cerise, van plezier om het succes. Dat was die honderdnegenenveertig gulden dus wel waard geweest. Ik had die avond de streepjesschoenen aan die later mijn hielen opengeschuurd bleken te hebben, hoewel ik de hele tijd gezeten had.

En nu zit ik met deze. Op zich zijn ze niet onaardig, en een goede pasvorm is belangrijk. Ik had alleen andere willen hebben. Het heeft behalve met voeten ook met geld te maken dat ik voor schoenen reserveer. Die naaldhakken hebben me bijna geruïneerd. Soms draag ik er een, meestal de rechter, soms lijkt dat de oplossing te zijn: dat mijn ene been gewoon wat korter is dan het andere. Gewoon wat korter geworden in de loop der jaren, dat kan toch, oude mensen krimpen ook.

[p. 58]

‘Maar als er een weg terug is, is dat wel een hele mooie weg,’ zei A. laatst toen hij me tegenkwam met m'n walkman op. Over de ‘kilometer koopplezier’ die op het spandoek aan het begin van de winkelstraat staat aangekondigd deed ik die avond een halfuur. (Met etalages erbij is het drie kwartier.) De Haven fungeert als finish, en daarvandaan is het dan nog maar een klein stukje. Thuis gaan de batterijtjes in het oplaadapparaat, neem ik een hete douche en ga in bed nagenieten totdat de verwijten komen dat ik lig, terwijl ik kan lopen. Dan val ik in slaap en droom van kunstbenen. Ik sta voor de etalage van de orthopediewinkel, starend naar rolstoelen in vrolijke kleurtjes, wandelstokken in waaiervorm aan de muur bevestigd, posters van hoogspringende atleten die hun protheses jolig over de lat slingeren en van bergbeklimmers die zich blijmoedig omhoog werken door het vastgesnoerde onding loodrecht tegen de rots te planten. Als ik ooit - dan wil ik een hele mooie, slanke, een echt damesbeen en dan draag ik een zwarte naadkous met zo'n rij diamantjes erop en natuurlijk een jarretel, en ik zoek een bijpassende schoen met een hele hoge hak. Rood.

Meestal wordt zo'n speedy, wanhopig gelukkige avond in de stad gevolgd door drie dagen verplichte bedrust. Afgestrafte overmoed. En J.? J. had aanvankelijk niets in de gaten, die zette me gewoon tegen de muur en van omvallen was geen sprake want hij hield me stevig vast. Toen ik het hem vertelde - onwillig, kribbig, bang - was het enige wat hij zei: ‘Dat is toch helemaal niet erg? Ja het is vervelend voor jou, maar verder maakt het toch niets uit?’ ‘To live in despair is very healthy. It should be accepted as a normal condition,’ hoorde ik diezelfde avond Alberto Moravia op de radio zeggen. Die hing ik boven m'n bureau.

Het eerste wat veranderde was het openduwen van deuren. Als ik er niet goed voor ging staan, in balans, met mijn arm naar voren als een middeleeuwse stormram, duwde de deur míj omver. (Op het Instituut gebruik ik de omvaltechniek juist om de zware klapdeur daar open te krijgen, één-twee-boem volle gewicht ertegenaan; maar dat kan alleen als niemand kijkt.) Kort daarna merkte ik het op de fiets: dat rechterbeen draaide maar zo'n beetje mee. De brug over haalde ik niet. Ik stapte af, leunde op m'n zadel, stapte weer op en reed naar beneden met mijn linkervoet op de rem. Nog later verloor ik op die manier het inlegzooltje van de orthopedist uit m'n bungelende rechterschoen. Ik moest van mijn fiets springen en rennen om niet onder de vrachtwagen te komen die er genadeloos overheen denderde. Niet interpreteren, zei ik tegen mezelf, toeval, niet interpreteren.

De acupuncturist zag een kronkel in mijn ruggegraat en prikte. Ik voelde niets. Ik lag in een lichte koele kamer in een kliniek in een stad waarvan zelfs de kaasmarkt mij nooit tot een bezoek verleid had, door het raam zag ik besneeuwde takken

[p. 59]

en een blauwe lucht, er zat een liedje in mijn hoofd: ik ben hier toch gekomen, ik ben hier toch gekomen, dan kan ik straks ook weer weg. Kan ik straks ook weer weg. Bij de bushalte ging ik door m'n knieën. Ik kreeg een lift van een vertegenwoordiger in speelgoedartikelen die zei dat zwart haar waanzinnig sexy was en het leven verrukkelijk. Ik wou in slaap vallen op de achterbank, tussen de knuffelolifantjes en opwindbare honden, en niet meer wakker worden.

Mijn huisarts had het over een zenuwbeschadiging in m'n lies. ‘Je moest eens weten wat een warboel van zenuwen het daar is!’ zei hij opgewekt. Hij gaf me vitame b6 in paardedoses en kondigde aan dat het alleen maar erger zou worden, niet minder. Ik geloofde hem niet. Toen het erger werd nam ik een andere huisarts, een antroposoof. Hem vertelde ik voorzichtig van het idee dat ik mijn hele leven al in een ‘delicate balance’ verkeer (‘Obviously I chose for it’, schreef ik aan Robin, die me later, op vakantie in Londen, de krukken gaf die hij zelf niet meer nodig had: ‘It's an odd pair,’ zei ik verbaasd. Je kon ze niet op gelijke hoogte stellen omdat de afstand tussen de gaatjes bij de linker groter was dan bij de rechter. ‘For an odd girl,’ glimlachte hij.) De antroposoof was het met me eens. Evenwicht moest ik vinden. Hij gaf me injecties met zilver tussen mijn schouderbladen. Zweefneigingen had ik, ik moest weer met beide benen op de grond komen te staan. Een silver girl zou ik worden - ‘Zo heet de rivier in dat liedje “Like a bridge over troubled water”,’ verklaarde hij bij het zien van mijn verwonderde blik; ‘een rivier die zich door een landschap slingert op weg naar de zee, die zich door niets uit de weg laat slaan... Sail on silver girl, sail on by, your time has come to shine, all your dreams are on their way,’ zong hij zachtjes terwijl hij de naald in mijn rug zette. Mij leek het wel wat. Hij legde het me uit: toen literatuur, reizen, alcohol en diverse soorten drugs niet meer voldeden (ik had hem verteld hoe ik met rooie oren van herkenning de poëzie van Sylvia Plath gelezen had, maar met m'n hoofd in de oven - op een studentenflat? was dat niet érg asociaal?; over eenzame vakanties in zuidelijk hoofdsteden, waar ik de ene na de andere verbaasde, donkerogige charmeur meetroonde naar mijn hotelkamer, omdat ik er steeds van overtuigd was dat het wel de laatste keer zou zijn; ik had hem mijn eerste consulten bij een dealer beschreven, m'n paniek toen ik met twee zakjes zout zat, de verrassende invloed van gemalen tl-buizen in je voorhoofdsholte op je wereldvisie of in ieder geval je straatbeeld; ik had hem de experimenten bij Wally thuis beschreven en hoe ik hem weer verliet omdat mijn cynisme nog niet zo ontwikkeld was als dat van zijn tandeloze vriendin van zestien, die lispelde dat het zo een stuk makkelijker pijpte) - toen dit, enfin, dus allemaal niet meer hielp had ik het letterlijk geprobeerd, één been op de grond en één al in de lucht, half gewichtloos, niet meer helemaal van deze wereld. Ik wilde in de lucht hangen

[p. 60]

als de grijns van de Cheshire Cat uit Alice in Wonderland. Ik wilde de boel overzien.

Een halfjaar later overzag ik de boel en maakte een afspraak met de neuroloog. Ik lag op een onderzoektafel, kreeg stroomschokjes toegediend in m'n bovenbeen, en mijn voet rilde even. Moest opwippen. Er kwam een naald in een spier te staan om de spanning te meten. Een oorverdovend geruis vulde de kamer. Als ik geen ‘painful legs and moving toes’ had, zei de neuroloog, als ik geen last had van pianospelende tenen, moest ik me nog maar geen zorgen maken. Ik strompelde uit het ziekenhuis regelrecht naar een juwelier, leunde tegen de toonbank en gaf al het geld dat ik bij me had uit aan een veelkleurige, donkere, glinsterende slang die zich om mijn nek vleide en zich vastbeet in zijn staart. Ik schreef een afscheidsbrief aan iemand die twee jaar geleden al afscheid van mij genomen had. Ik schreef dat ik veranderd was. Achterin mijn agenda stelde ik een lijstje op van ‘Verklaringen’:

- ‘dat ik van een planeet kom waar iedereen een beetje mank loopt (voor in de kroeg, en voor romantici)

- dat ik van alles maar één heb: één goed oog, één horend oor, één neus, één gezonde long, één werkende nier, et cetera (voor mensen waar ik snel vanaf wil zijn)

- dat ik als eerste in Nederland dit biomechanische kunstbeen van Amerikaans ontwerp draag, maar dat het af en toe zijn eigen leven leidt (voor cynici en naïeve personen)

- dat ik een hekel heb aan symmetrie (voor iedereen, want dat is waar)’

en zo ging het nog een bladzij door. De verklaring die ik voor mezelf (en voor een enkele vriend of vriendin) had stond er niet bij. Wel, helemaal onderaan, D.'s briljante: ‘Dat moet je volgens mij relatief zien, trouwens.’ Een onschadelijk kalmeringsmiddel.

Het stukje over tintelende voetzolen in De feiten over ms stelde me weer een beetje gerust. Die heb ik toch zelden, hooguit van de kou soms. En als ik dubbel zie komt dat meestal door te veel pina colada of door bewolkte lenzen. Maar op de zin ‘(...) is zwakheid in één of beide benen geen belemmering voor de patiënt om met plezier aan het leven deel te nemen’ bleef ik staren. Zwakheid in één of beide benen op de boekenafdeling bij v&d, als je de rij voor de bioscoop ziet, als je op de wc zit. Zwakheid in één of beide benen bij het smeren van een boterham, als je een nieuwe gloeilamp indraait, vlak voor je in slaap valt. Zwakheid in één of beide benen als je klaarkomt. Als je droomt. Ik wilde de rest van mijn leven tegen een reling hangen op een boot: op een boot schommelt iedereen.

‘Ik heb mensen gezien die aan beide benen verlamd zijn, en dat zat hier,’ zegt Yvette, die medicijnen doet. Ze wijst op haar

[p. 61]

hoofd. (Na de ruzie die we op het feest kregen heb ik het haar verteld.) Ik wilde haar geloven. Volgens de antroposofie heb ik een hysterische persoonlijkheidsstructuur. Iedereen denkt daarbij gelijk aan krijsende vrouwen, maar die hebben er niets mee te maken. Elke keer dat ik probeer te krijsen vind ik het eigenlijk de moeite niet waard. Blind zijn is erger, doof zijn is erger, mentaal gehandicapt - dat weet ik niet. Die grens is zo vaag. Hoe dan ook, ik heb besloten niet terug te gaan naar de neuroloog. Het is psychosomatisch. Toen ik laatst m'n hand kopieerde in het kopieerapparaat van de Digros voelde hij daarna de hele dag raar. Misschien moet ik een keer naar iemand toe rennen in een donkere straat, of iemand met mijn rechterbeen zachtjes in zijn knieholte schoppen.

Die uitspraak van Moravia heb ik weggehaald en ik heb met wasco op de muur geschreven: mind over matter. Ik wil de boel overzien. Ik overzie de boel. Ik ben ervoor gaan zitten. Ik kijk naar mijn schoenen. Misschien kan ik ze ruilen, die zwarte, voor rode. Misschien kan ik ze verven.