Maatstaf. Jaargang 36

[p. 71]

Hilde de Bresser
Droef

De deur naar de afdeling opent zich na een druk op de bel. Ik loop vlug naar binnen. Niemand krijgt kans te ontsnappen. Achter mij valt de schuifdeur in het slot. Mevrouw De Bruin arriveert een fractie te laat. Ze duwt tegen het glas.

‘Naar buiten.’

‘Een andere keer, mevrouw De Bruin.’

‘Lelijk ding.’

Ik open mijn tas.

‘Ik heb cake meegebracht. Lust u direct ook een stukje?’

‘Wacht maar, de kapelaan heeft gezegd dat het goed is, jij lelijk ding.’

Het is benauwd op de eerste verdieping. Mevrouw De Rijke tikt op mijn arm. Ik draai mijn hoofd en kijk in verward staande ogen.

‘Juffrouw, de school is al begonnen.’

‘O ja?’

‘Waar is de school? Ik weet niet meer waar hij is. De kinderen wachten.’

‘U hebt vandaag een vrije dag, mevrouw De Rijke. Gaat u maar rustig ergens zitten.’

Ik loop door. Mevrouw De Rijke blijft staan.

‘Waarom?’ roept ze tegen mijn rug.

‘Omdat ík het zeg,’ antwoordde vroeger mijn vader, wanneer wij het niet met hem eens waren. De oudste voert het gezag. Wie het langst leeft, heeft toch gelijk. Niet hier. Hier kan een kind een vrouw van zeventig terechtwijzen of verraden.

‘Mam, oma doet heel vies met die chocola.’

‘Sst! Daar kan ze niks aan doen. Niet op letten.’

Aan de ronde tafel trekt Ellen een scheiding in het fris gewassen haar van meneer Stein. Ondertussen vertelt mevrouw Grasdijk hem een verhaal. Mevrouw Grasdijk denkt dat meneer Stein haar man is, iets dat menéér Grasdijk, die dagelijks tussen de middag zijn vrouw komt helpen met het eten, zeer gênant vindt.

‘Ze zit in de huiskamer,’ zegt Ellen.

Ik passeer meneer Van Palder, een statige man van midden zeventig. Van de verplegers weet ik dat hij vijftien jaar geleden nog aan het hoofd van een grote firma stond. Aanzien, kapitaal, een goede oudedagsvoorziening, verzekerd tegen alle ongemakken. Maar over geheugenverlies en verwardheid wordt in de polis niet gesproken. Zoekt u dat zelf maar uit, dit wordt ons te

[p. 72]

ingewikkeld. De verzekering dekt geen aderverkalking.

Mijn grootmoeder zit aan een van de eettafels. Haar kin steunt op haar borst. Ik zie dat het personeel achter loopt op het schema. Ik pak een stoel en ga naast haar zitten. Aan de andere kant van de tafel staart een nieuwe bewoonster, wier naam ik niet ken, me aan.

‘Die slaapt altijd, die daar. Niks gezellig.’

Ik negeer haar.

‘Oma, ik ben 't, word eens wakker.’

Ze opent ietwat geïrriteerd haar ogen, maar glimlacht als ze mijn gezicht ziet en het herkent.

‘Da's heel goed gedaan.’

Ik stel voor een eindje te gaan wandelen en maak eerst een knotje van de dunne geel-witte vlecht op haar rug. Mevrouw De Bruin wil ook mee.

‘Een ander keertje,’ zeg ik, trut die ik ben.

Meneer Van Palder kijkt ons na terwijl we de afdeling verlaten. Hij kan zich niet herinneren de dames een vrije dag toegezegd te hebben. Waar gaan ze heen? Om elf uur begint de vergadering. Hij heeft iedereen nadrukkelijk verzocht aanwezig te zijn. Het belooft weer een drukke dag te worden. Oplettend rondkijkend loopt hij over de zaal. Er wordt goed gewerkt, hij mag niet klagen. De concurrentie zal het dit jaar niet makkelijk krijgen. Hij neemt plaats achter zijn bureau en ontbiedt zijn secretaresse. Ze arriveert niet onmiddellijk. Hij ondertekent enkele facturen en wordt ongeduldig. Waar blijft die meid? Och, ze zit reeds naast hem, vreemd dat hij haar niet opgemerkt heeft. Hij dicteert haar de eerste regels van een brief die met spoed de deur uit moet. Dringt het wel tot haar door? Waarom pakt ze geen pen en papier? Een uitzendkracht. Was juffrouw Cronen maar weer terug. Die hoeft hij niet tien keer alles uit te leggen. Waarom ziet hij haar niet meer? Heeft ze ontslag genomen? Hij kan het zich niet herinneren.

Hij slaat met zijn hand op de tafel, ten teken dat de vergadering geopend is. Meneer Kool schrikt wakker en vloekt. Meneer Jansen steekt een sigaret op. Dat is tegen de regels. Slechts in de pauze is roken toegestaan en meneer Jansen behoort dat na twintig dienstjaren te weten. Meneer Van Palder staat demonstratief op uit zijn stoel, loopt naar meneer Jansen, pakt hem zijn sigaret af en dooft deze in de asbak met een gebaar of hij een insekt dooddrukt. Meneer Jansen begint te schreeuwen. Hij maakt aanstalten op te staan. Een witte jas komt tussenbeide.

‘Meneer Van Palder, wat doet u nu? Dat mag toch niet.’

Nee, nou wordt-ie fraai! Sinds wanneer mag een kantinejuffrouw zo een toon aanslaan tegen het hoofd van een bedrijf? Nooit zal Van Palder orders aannemen van een koffiejuffrouw. Zijn uitgestoken wijsvinger priemt haar bijna in het oog.

‘Sur place, jongedame, en wel onmiddellijk!’

't Is verdorie godgeklaagd. Ellen houdt zich in.

‘Koffie!’ klinkt haar stem.

[p. 73]

Wanneer iedereen voorzien is, introduceert meneer Van Palder het eerste agendapunt: reorganisatie van de boekhoudkundige afdeling. Meneer Kool zet zijn mening uiteen en wordt halverwege zijn betoog onderbroken door mevrouw De Rijke, die haar kopje omstoot. De inhoud verspreidt zich over de tafel en drupt vervolgens op de pantalon van meneer Kool, die nu niet meer weet waar hij gebleven is. Ineens wil iedereen wat zeggen. Meneer Van Palder wordt onrustig. Hij strijkt met een wild gebaar over zijn voorhoofd. Wat is dit voor vergadering. Iedereen komt met andere plannen aanzetten, maar niet één daarvan is realiseerbaar. Een modieus geklede vrouw komt de afdeling binnen. Wie is dat nu weer? En waarom lacht ze zo onbeschaamd naar hem? De vrouw komt voor hem staan, legt haar handen op zijn schouders en zoent hem op beide wangen. In het bijzijn van zijn personeel! Hij slaat haar weg. Ze deinst geschrokken achteruit.

‘Maar vader!’

Als versteend staart hij in haar bleke gezicht.

‘Juffrouw,’ zegt hij in slow-motion, ‘ik weet niet van welke afdeling u bent en of u wel genodigd bent tot deze bijeenkomst, maar afgezien daarvan: handen thuis, ja? En bespaar me uw complexen!’

Wel verdorie, nu komt de koffiejuffrouw zich er weer mee bemoeien. Ze neemt de vrouw bij de arm en fluistert haar iets in het oor. Ze nemen plaats aan een andere tafel. De vrouw dept haar ogen met de mouw van haar jas. Een andere koffiejuffrouw zet een nieuw kopje voor meneer Van Palder neer. Dat is aardig van haar, intuïtief voelt ze dat hij versterking nodig heeft. Dankbaar drinkt hij het leeg. De zakenwereld is keihard. Je moet alert blijven, continu op je hoede zijn. Vooral niet inslapen. Hij kalmeert. Wellicht is het beter de vergadering te schorsen, hij is moe. Hij sluit de vergadering en loopt naar zijn kamer. Aan het voeteneinde van zijn bed ligt de pyjama van meneer Stein. Een dutje, eventjes maar. Later op de dag zullen nog besprekingen volgen met de personeelschef en een afgevaardigde van de vakbond. Hij denkt er over voortijdig met pensioen te gaan. Een buitenhuisje kopen, tuinieren. Volgend jaar misschien. Hij trekt zijn schoenen uit en gaat op het bed liggen. Wellicht is hij vanmorgen wat te streng geweest. Hij neemt zich voor zijn driftbuien voortaan binnen de perken te houden en een borrel te organiseren voor het personeel. Vrijdag. Morgen het cateringbedrijf bellen en dan vrijdag een borrel. Een attentie op zijn tijd bevordert de samenwerking.

‘Het gaat niet goed met uw vader,’ zegt Ellen. ‘Hij gaat hard achteruit de laatste tijd. En konden we maar met hem praten, maar zijn spraakvermogen verslechtert met de dag. Er is geen touw meer aan vast te knopen.’

‘En daarom gebruikt hij zijn handen?’

‘Hij is erg agressief.’

‘Nog nooit heeft mijn vader me geslagen.’

[p. 74]

‘We denken er over uw vader te verhuizen naar de tweede verdieping. Hij is daar meer op zijn plaats. De bewoners hier zijn bang van hem.’

Oma en ik komen terug op de afdeling. Ellen zegt dat ze koffie bij zal zetten. Het is nogal hard gegaan vanochtend. Na de koffie breng ik oma naar haar kamer. De deur van meneer Van Palders kamer staat open. Hij ligt op zijn zij.