Maatstaf. Jaargang 34
(1986)– [tijdschrift] Maatstaf–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 2]
| |
[Nummer 3]Stella Bromet
| |
[pagina 3]
| |
Dinsdagnacht - de 10e jan. 1876O, bezat ik op dit moment maar een toverstaf; dan kon ik een stralende meizon te voorschijn toveren in plaats van de kille wintermaan - dan kon ik aan de purperrode azalea die er kaal als een tak bij staat, zevenentwintig bloemen laten ontluiken tussen de donkergroene bladeren - en dan kon ik witte rozen onzichtbaar laten geuren - Hoeveel warmer zou ik het op dit hoogtepunt van eenzaamheid dan niet hebben in mijn tochtige zolderwoning waar geschenken uit vriendelijke handen mij er nu echter aan herinneren dat ik niet zo eenzaam ben -dan zou het ijs op de ruiten en in mijn gemoed wel moeten smelten, zodat de oude, sombere, weggekwijnde, bevroren gevoelens als een bruisende rivier naar buiten kwamen stromen! Maar hoor nu eens. Het kleine bloementuintje dat ik met veel moeite had aangelegd, is in brand gevlogen, alles is verbrand, het werk van driekwart jaar is voor niets geweest, alles is verwoest. Ik vraag me soms af: ‘Ben ik zo verfoeilijk, ben ik zo leeg, zo slecht, zo ellendig dat niemand van me kan houden! Ik die naar tederheid en liefde verlang als een dwalende in de woestijn naar water!’ Ik werd een keer bemind, maar dat was door de duivel; ze hield alleen van me om haar sekse te wreken; ze had gezworen om me even klein te maken als zijzelf; haar missie was mij van mijn werk te houden, mijn doel te laten vervagen, mij ten val te brengen, zodat ze me daarna geheel en al zou kunnen bezitten! Vergeef mij dat ik over zo iets spreek, terwijl ik over Jullie wil spreken! Maar ik moet de afgrond voor mij zien om te kunnen beseffen hoeveel ik degenen die mij hebben gered, schuldig ben! Had ik gisteren Jullie huis niet gehad, dan was ik reddeloos verloren geweest! Is broederlijke liefde dan een misdaad - is het haten van geweld, van onrecht, van gemeenheid, ook al wordt er op agressieve wijze lucht aan gegeven, slechts een uitbarsting van verkeerde neigingen, van lage instincten? Ik geloof dat echt niet! Het was niet ik, het was een ander die in mij voer en maakte dat ik zo handelde! Misschien zelfs wel een goede geest! De brief die Jullie me lieten lezen, kwam als een lentebries in de winter - Ik had te veel gehuild om nog een uitingsvorm te hebben voor wat ik voelde! Zo gaat het altijd! Ik was zo gepijnigd, zo verscheurd! En als Jullie gisteren nu eens bedroefd of misnoegd waren! Misschien waren Jullie dat wel, maar konden Jullie het tegenover mij niet over Je hart verkrijgen om het te tonen! Wat zijn Jullie gelukkig omdat Jullie vriendelijk kunnen zijn! Bedankt! Ik geloof toch dat Jullie, hoe dan ook, vreugde aan mij zullen beleven; want dat zal mijn taak worden; hoe zou ik Jullie op een andere manier kunnen bedanken! Als Jullie een keer genoeg van me hebben of me wantrouwen, haal dan mijn brieven te voorschijn! Ze zijn geschreven in mijn beste ogenblikken - nadat het rumoer en de onrust en de ellende van die dag tot zwijgen waren gekomen - Ach, het afgelopen jaar was het mooiste in heel mijn lange, vervelende, liefdeloze leven. Dat kwam door Jullie en door Haar! - Ik ben
Portret van Strindberg uit 1875, het jaar waarin hij Siri von Essen ontmoette.
| |
[pagina 4]
| |
erg ongelukkig! Op dit moment! Als Jullie gewend zijn te bidden, bid dan voor mij - ik kan het zelf niet - ja, toch wel, als een groot ongeluk Jullie bedreigt, zal ik het doen; ook al verandert het de wereldorde niet: Ik zal bidden dat het Noodlot Jullie spaart, dat het Ongeluk van Jullie wijkt en dat alle mooie gedachten naar Jullie toe vliegen - want ik was ziek en verkeerde in de ellende, en Jullie lieten me niet in de steek - ik had tegenslagen en zorgen, en Jullie sloegen niet op de vlucht!
Nu kus ik Jullie drieën en ben weer opgewekt! Ik had er behoefte aan bepaalde personen te zeggen dat ik van hen hield, aangezien ik andere personen heb gezegd dat ik hen haatte! En ik ben niettemin zo zwak dat ik geen mens kan haten; maar geweld en gemeenheid...!! Welterusten! Jullie August! | |
3 februari 1876Beste Barones, Hoe zal ik een manier kunnen vinden om te tonen dat ik niet ben vergeten en ook nooit kan vergeten hoe goed U die verschrikkelijke keer toen ik ziek was, voor mij was! Zeg het mij! Maar U mag niet ziek worden! Ik heb vannacht zo naar gedroomd dat ik me er nog huilerig van voel. En U had vanwege mij nog wel zoveel te lijden op die reis naar Dalarö! Wilt U dat ik heen en weer naar het Grote Tolhuis zwem, ach, ik ben zo in de war! Als U een vervelend moment met deze boeken kunt zoekbrengen, dan zal me dat een beetje blij maken! Ze zijn te wijdlopig om helemaal door te lezen, daarom heb ik het interessantste aangestreept. Van Stendhal kan men elke willekeurige passage lezen! Als Juffrouw Mathilde er geen bezwaar tegen heeft zal ik U Musset sturen! Hoe kom ik te weten hoe het met U gaat? Probeer het nog een keer met Le Passant. U kunt het resultaat of de gevolgen nooit van tevoren bepalen. Zeg me of La Bruyère zich in Les femmes heeft vergist. Word nu weer gezond als dat in Uw vermogen ligt! Uw August Strindberg | |
[pagina 5]
| |
Maandagavond! [7/2] Allerdierbaarste vrienden, Ik zou het beantwoorden van de vriendelijke brief van de Barones graag uitstellen, want ik ben in het koolzwartste humeur en heb nog wat verhoging, maar ik ben Jullie een verklaring schuldig, nu Jullie opnieuw een bewijs hebben geleverd van Jullie grenzeloze geduld met mij! Waarom laten Jullie me niet eenvoudigweg schieten, dankbaar voor een goede gelegenheid om van die onruststoker af te komen? Men moet zo diep ongelukkig zijn als ik om zichzelf te kunnen toestaan zoveel vreugde en zoveel genegenheid te accepteren, terwijl men zelf slechts onbehagen èn verdriet meebrengt! Ik trad gisteravond Jullie vredige, vrolijke huis binnen; werd hartelijk ontvangen, iedereen was in een opperbest humeur; dan treedt er langzaam maar zeker een versombering in; door mijn dwarsliggerij maak ik misschien dat de gemoederen verhit raken - ik voelde hoe de zwarte hand van mijn noodlot op mij rustte, ik zag hoe ik in mijn oude rol gedrukt werd; ik was degene die onrust meebracht; waar ik binnentrad, verstomde het gelach! Wat ben ik toch voor een duivel, werd de enige gedachte die mij beheerste! Maar het zonlicht van Jullie vriendelijkheid scheen al spoedig weer op de kring en wanneer heeft het licht niet gezegevierd! Alles werd weer zo vrolijk en zo gezellig - de Barones stelde toen voor de grap voor om ter verzoening met Juffrouw Sofi te toasten. Ik vroeg in dezelfde trant of ze dan ruzie hadden gehad! - ‘Ja en dat is Uw schuld’; en ik werd herinnerd aan een uitspraak over jaloezie die ik in een abnormale toestand had gedaan tijdens het gesprek gedurende de reis per stoomboot van Södertelje: - toen opende de afgrond zich voor mij - ik was het die de oorzaak was geweest van de kleine stormen waarvan ik het als mijn plicht beschouwde om er niets van te merken; de sluier, die van mij voor het heiligste van het huiselijke leven had mogen blijven hangen, werd opgelicht en mij werd een terugblik in het verleden getoond die mij deed beven! Ik ben dus de kwade geest geweest - en zo lang! En nadat ik dit alles veroorzaakt had, bespotte ik de Barones ook nog in een brief, een brief die drie keer werd herschreven voordat hij werd verstuurd, die gedicteerd werd door de allerhoogste welwillendheid en die bedoeld was om - ach! - geloven Jullie dan niet dat ik ook kan huilen al valt het niet te zien - en ik was bitter gestemd!! jegens Jullie! Het gesprek ging verder; ik had echter alle tijd om te denken aan wat er in een paar maanden had plaatsgevonden en ik kwam tot de conclusie dat ik in Jullie ogen eenvoudigweg een schoft moest zijn - het werd me zwart voor de ogen - ik had het gevoel of ik van de aardbodem zou worden weggevaagd -toen kwam ik op het idee dat ik wel iemand wist die mij niet verstootte - ik verzocht de Barones om juffrouw F'sGa naar eind1. laatste brief te pakken! Carl vroeg van de speeltafel: ‘Waarom?’ Ik vroeg of ik dat niet hardop hoefde te zeggen! - Toen kwamen bij mij deze nieuwe, oude vragen op. Waarom behandelt Carl mij met zo'n overduidelijk wantrouwen? Waarom breekt hij ieder gesprek dat ik met de Barones of Juffrouw Sofi voer, af en wil hij me dwingen alles wat ik gezegd heb te herhalen! - Het | |
[pagina 6]
| |
antwoord had ik al klaar door de opmerking die de Barones eerder maakte - ja, ja! Wat denken Jullie dat een persoon van eer te doen stond; hij moest een besluit nemen en zich verwijderen, ook al zou hij daarmee het hart uit zijn eigen lichaam rukken; voor altijd, ook al voelde hij dat hij nog zo zwak was en geen aanleiding had om het te doen; hij moest de afstand vergroten; een huisvriend is iets absurds, dat is al eerder duidelijk geworden!
Dinsdagmorgen [8/2]
Dat ik niet voor altijd verdwijn, bewijst hoe grenzeloos ik op Jullie vertrouw, aangezien ik weet dat ik schuldig ben aan de ellende die de Barones, naar haar zeggen, heeft doorgemaakt en aangezien ik niet weet hoe ver Carls verdenkingen gaan; en geloven Jullie niet dat ik, als ik me met ieder ander in een dergelijke situatie zou bevinden, niet dankbaar gebruik zou maken van een gunstige gelegenheid om op eerbare wijze te verdwijnen - maar nu het om Jullie gaat! Ik speel beslist een kwade rol in dit alles, dat geloof ik, hoewel ik weet dat ik me tot het uiterste heb ingespannen om alles wat aanstoot kan geven te vermijden. Moest ik me niet ter wille van gemene mensen op een bijzonder onvriendelijke, dikwijls onhoffelijke manier tegen de Barones gedragen en met lede ogen aanzien hoe de Barones dit als echt gemeend opvatte- nee, ik weet echt niet wat Jullie mij te verwijten hebben, er is misschien, ja beslist, nog veel meer. Laat mij de geringste, de laatste van Jullie vrienden zijn; ik zal het als het grootste geluk en de grootste vreugde beschouwen om me een enkel keertje in Jullie huis te mogen warmen, wanneer Jullie vele vrienden bij Jullie thuis zijn verzameld; het zal mij goed doen om te zien, om eraan herinnerd te worden dat ik niet volkomen verlaten ben op deze wereld: Jullie vinden deze woorden koud en hard! Nou ja; sinds gisteren heb ik geen tranen meer, want toen verloor ik het enige wezen dat ik het mijne mocht noemen, mijn zuster Elisabeth, die opgestookt en beïnvloed door haar vader, verklaarde dat ze mij en mijn zuster A. niet langer kon erkennen; en mijn getrouwde zuster - is getrouwd! - O, het wordt stil om me heen, ik zie het onbewoonde eiland al opdoemen; daar schijnt de mens zijn Schepper te kunnen ontmoeten! Als ik Hem ontmoet, zal ik met hem worstelen, al is mijn linkerkant ook nog zo krachteloos! Heb ik nu te veel gezegd, of te weinig! Ik weet het niet, het Noodlot of de Voorzienigheid mag dat uitmaken! Misschien komen Jullie, na het lezen van deze brief, wel op de gedachte dat ik genoeg van Jullie heb; ik weet dat de Barones graag zo iets denkt; dan, ja pas dan maken Jullie mij echt ongelukkig, want mijn eergevoel verbiedt me om via daden het tegendeel te bewijzen! Vaarwel! Onze intieme vriendschap was een mooie meidroom, en even vluchtig als zo'n droom, een illusie, vergankelijk zoals alle illusies, want hij was absurd; maar onze vriendschap, daar geloof ik in, voor eeuwig zou ik willen zeggen als dat de Goden niet zou ontstemmen. Laat mij Jullie vreugde bezorgen met mijn successen, maar mijn zorgen voor mezelf houden, want ik moet nu toch wel | |
[pagina 7]
| |
heel snel leren een man te worden en niet langer een kind te zijn; laat mij terugkeren naar mijn werk en mijn eenzame uren; wordt het te somber en is de beproeving te zwaar, dan zal ik terugdenken aan Jullie stralende huis, dat dan voor mij zal oprijzen als een lokkend einddoel, een hoopvolle gedachte dat ook ik ooit na veel verdriet en ellende zo'n huis kan vinden, waar alleen vrede en goede geesten te gast zullen zijn. Of als er een keer een bericht van Jullie komt, dat het ons nu, juist nu, een genoegen zou zijn om je ellendige gezicht te zien, dan zal ik naar Jullie toegaan alsof het een feest gold en mij warmen aan de herinnering aan wat geweest is; en wat vergeten moet worden, zal vergeten worden, zodat de blik helder wordt als het daglicht, als de vriendschap die berust op wederzijds, onbegrensd vertrouwen! Ik smeek Jullie, laat mijn hart geen vuurproef doorstaan door mij te vragen om heel gauw bij Jullie te komen; dit is misschien de eerste keer dat ik mezelf op de proef stel! Deze zesendertig uur zijn beslissend voor me geweest en moesten dat ook zijn! Jullie August Strindberg 
Siri von Essen in de rol van Camille in ‘En Theaterpjäs’.
| |
[pagina 8]
| |
Woensdagavond 9/11 76Lieve mensen, Jullie brief heeft me mijn gezondheid en humeur teruggegeven, maar hij kwam me 's middags pas in handen, aangezien ik vanmorgen ongewoon vroeg uitging! Gisteren was een uitzonderlijk akelige dag, maar hij ging zoals alle andere dagen voorbij! - Jullie willen je niet aan enigerlei verklaring wagen, ik dank Jullie daarvoor, want ik geloof vast dat ik de grote verliezer zou zijn als woorden en daden nader onder de loep werden genomen! Dat Jullie mij al het kwaad dat ik Jullie heb aangedaan vergeven hebben, dat geloof ik, maar zelf doe ik dat niet zo snel, ook al voel ik me onschuldig. Voor een woord dat men er lichtzinnig heeft uitgeflapt, moet men boeten, ook al had het geen enkele betekenis! Laat mij Jullie dus een goede raad geven en laat het blijven zoals ik heb gezegd! Jullie zullen me er misschien ooit eens dankbaar voor zijn! Ik voel dat het zo het beste is, maar sta mij toe dat ik altijd Jullie vriend blijf of kan denken dat er in dit leven twee mensen zijn, wier achting en affectie ik bezit, en dat iemands gedachten me nog steeds vol vriendelijkheid op een afstand vergezellen! Jullie Aug. Strindberg
p.s. Mijn stiefmoeders lastercampagne tegen mij is ongewoon intensief. Ze heeft een vriendin die naaister is voor Mevrouw Hvasser en Mari Svensson heet; deze persoon heeft een zuster die Mevrouw Strömbäck heet. De persoon M.S. schijnt vroeger voor de Barones genaaid te hebben en zal heel spoedig haar diensten aanbieden! of die van haar zuster! Een infaam stel! - Het is een geluk voor de wereld dat wanneer vrouwen de gestalte van slangen aannemen, het altijd ratelslangen moeten zijn! | |
Vannacht! [Begin 1876]Lieve Kinderen, heb ik Jullie ontstemd! Ik was zondagmiddag bij E. Baeckstrtöm! Hij stelde voor dat alle oudere vrouwen gepekeld en geëxporteerd moesten worden! Neem me niet kwalijk! Hij maakte maar nauwelijks een uitzondering voor zijn lieve, oude Moeder! Het is allemaal gelogen. Hij heeft nooit een voet gezet op de redactie van D.N.! Hij heeft geen enkele Redacteur iets gevraagd. Ik kwam gisteren niet bij Jullie, omdat ik meende te merken dat er nog een zekere invloed aanwezig was van Jullie bezoek aan B. De Barones vroeg of ik dat wan produkt over ‘Carl xii bij Fredrikshald’ had geschreven, dat in het julinummer stond - let wel juli... ook al zwoer Carl bij zijn toekomstige onzaligheid dat ik het niet gedaan had - Nog bedankt Carl! De Barones mag zo iets niet van me denken! Het was die verdomde kiespijn! Dat wil ik zo vreselijk graag geloven! Anders schiet ik me dood - zoals gewoonlijk! Ik zwaaide vandaag met mijn zakdoek vanuit het paleis-raam naar U. Zag U het! Was het ongepast? Ik weet het echt niet! Maar ik vrees het ergste! Zeg Juffrouw Sofi dat ik mijn belofte niet zal breken! Ik ben niet | |
[pagina 9]
| |
zo trouweloos als ik lijk. Baeckström en ik komen misschien op een avond aan het einde van de week bij Jullie! Welterusten! Jullie August | |
K.B. 1 u. 15, de 7e maartLieve Vrienden, Gisteren hoorde ik van een kennis, die de situatie in Upsala heel goed kent, dat men op een studentenbal geen vreemden van het mannelijk geslacht toelaat, behalve broers en verloofdes! Aangezien Carl noch ik ons daartoe kunnen rekenen, moet Juffrouw Sofi op tijd inlichtingen inwinnen over de situatie, zodat alle dames en heren zich niet tevergeefs een hoop moeite geven. Ik druk me misschien niet helemaal duidelijk uit, maar dat is te wijten aan het feit dat ik gisteravond ten prooi was aan een volledige dronkenschap die zich nog gedeeltelijk doet voelen; ik verkeer in een ongewoon vrolijke zelfmoordstemming die er vermoedelijk toe leidt dat de week gekenmerkt zal worden door uitspattingen en liederlijk gedrag - het spijt me zo verdomd erg! Maar dat was ook zo, ik zou daar nooit meer over praten! maar ik heb ten slotte al heel lang niet meer gejammerd. Mocht ik mij voor zaterdag doodschieten, breng dan mijn afscheidsgroet over aan Juffrouw Mathilde; druk een maagdelijke kus op haar voorhoofd en zeg dat ik dodelijk veel van haar hield. Als teken zal mijn onsterfelijke (?) ziel (!) haar in haar slaap bezoeken en fluisteren over de niet te noemen vreugden van het paradijs! Vraag haar om mij tot die tijd gedachtig te zijn in haar vervloekingen, die ik zo hard nodig heb! Als ik vanavond nuchter ben wanneer ik naar bed ga, dan zal ik tot de Maagd Maria bidden; dat heb ik nog niet geprobeerd, misschien heeft dat meer succes! Vannacht zou ik in het Nieuwe Testament lezen, maar pakte bij vergissing de Griekse tekst zodat ik duizelig werd en het dak op moest om frisse lucht te krijgen. Vergeef me al deze onzin en denk aan mij! Dat vraagt Jullie August Strindberg
die het eigenlijk over het bal zou moeten hebben! | |
[12 maart 1876]Vergeef me!!!!! Zondagmorgen! Ik wil, ik wil gek zijn! Nu heb ik alles verteld! Aan wie? Aan de lente, aan de zon, aan de eiken, aan de wilgekatjes, aan de bosanemoontjes, en de kerkklokken zongen het en de leeuwerik zei: ‘doe het!’ Wat heb ik verteld? - Ik houd van U!!!! En ik loop zo trots als een koning door de straten en kijk vol medelijden naar het gepeupel - waarom vallen Jullie niet op Jullie smerige gezichten voor me! Weten Jullie niet dat Zij van me houdt? Wie? -de prinses, mijn prinses, de mooiste vrouw van Zweden, met de blauwste ogen, de kleinste voeten, het | |
[pagina 10]
| |
Het huis van het echtpaar Wrangel aan Nortullsgatan 12. Het toeval wilde dat Strindberg als kind van oktober 1864 tot april 1867 in hetzelfde huis had gewoond.
korenblondste haar, het mooiste voorhoofd, de sierlijkste handen - Jullie zijn het niet waardig om het te horen!!!! De vrouw met het edelste hart, het meest trotse karakter, de nobelste gevoelens, de mooiste gedachten! Mijn, mijn geliefde - en Zij houdt van mij, schoft die ik ben - Als Ze me niet gauw laat vallen, krijg ik nog hoogmoedswaanzin! Bedankt voor de gastvrijheid gisteren. Was ik niet indrukwekkend! Ik ga vooruit - ik ben beslist een geboren vrouw! Lieveling, vergeef me! O, wat verafschuw, haat en veracht ik mijn Vriend Carl! Hoe diep heeft hij me niet beledigd - Hij waagt het mijn beminde zijn bewondering te onthouden! Hij beschouwt haar niet als een slet! O, mijn God! De vrouw die van mij houdt, die mijlenver boven hem verheven is. De man die haar, met behulp van de wet en de godsdienst en met toestemming van de ouders, verleidde en haar schoonheid en jeugd en bevalligheid verwoestte, om haar daarna weg te werpen als een verwelkte bloem, die man waagt het mij te verhinderen datgene wat hij heeft weggeworpen, op te rapen! God in de hemel, ik word gek! U heeft alles gezegd en hij de rest! In Jezusnaam - moet ik neerknielen en U aanbidden of moet ik U verachten! U stelt Uw huis open voor schanddaden - U staat toe dat hij aan haar zijde in vuur en vlam raakt, om daarna in Uw armen het vuur te blussen, terwijl hij aan HaarGa naar eind2. denkt! U verlaagt zich ertoe om met haar te delen! Ik word gek! En Uw man veroorlooft zich de vrijheid U te vernederen door U om toestemming te vragen - onder hetzelfde dak waar Uw onschuldige dochtertje is! Hij heeft meer gezegd! Wat moet hij met het abortus opwekkende Arabische kruid Azafran!!!! Hoe kunt U in die kamers verblijven - is het niet stuitend - U loopt door het vuil, U, de koningin met het klare gelaat, van wie ik zo zielsveel houd, voor wie ik zo ontzettend geleden heb - U zult slecht worden - Uw vleugels zullen hun kracht verliezen, U zult zinken als U zich niet verheft!!!! Eer! Wat is eer? Een woord! Nee, het is iets, dat weet ik nu - het is iets wat de mannen hebben bedacht om vrouwen van zich af te kunnen stoten, die te lastig zijn geworden en van wie ze genoeg hebben gekregen! Nee, eer is iets - ja, maar God beware me, is dan Liefde niet ook iets, is het niet meer, is liefde niet meer waard dan eer, het meeste van alles, jawel! Allerdierbaarste van mijn hart - O, wanneer zal ik dat tegen U mogen zeggen! wanneer zal ik het ijzeren masker mogen afwerpen - een uurtje maar, om U te laten zien en U met trillende lippen en smachtende blikken te zeggen dat ik van Je houd! Ik moet dat doen, anders sterf ik - ik moet op mijn knieën kunnen vallen, mijn hoofd in Uw schoot leggen en Uw handen duizendmiljoenen keren kussen. Ik moet zeggen dat ik van U houd, zodat U het gelooft en gelukkig wordt. U gelooft mij niet - O, ik houd toch van Uw ziel - deed ik dat niet! Een jaar lang! Wees dan niet bang voor mij, liefste! Maar ik houd ook van Uw schoonheid, ik moet Uw hand vasthouden, ik moet in Uw ogen kijken, ik moet Uw voorhoofd kussen, anders geloof ik dat ik wil sterven!! Denkt U dat mijn liefde daarom zinnelijk is - o, nee S- hebben onze zielen elkaar al niet zo lang lief - zo lang, zonder dat ze genoeg van elkaar kregen of elkaar in de steek lieten - waarom bent U dan | |
[pagina 11]
| |
bang! We hebben tenslotte onze arme zintuigen en ons lichaam gekregen om uiting te geven aan onze gevoelens - hoe zou ik van U kunnen houden, als ik Uw trouwe, mooie ogen niet had gezien, Uw zachte, liefdevolle stem niet had gehoord. O, ik zou soms een donderwolk willen zijn, die U geheel omhult en van de aardbodem wegvaagt - ik zou de zon willen zijn om U als dauw op te zuigen - We moeten elkaar ontmoeten al is het maar ‘een welluidende seconde die niet te duur betaald wordt met jaren van stilzwijgen’.Ga naar eind3. U vertrouwt toch op mijn kracht - over eer heb ik het nu niet meer, want het is voor mij een erezaak U te beschermen, van U te houden en U, zo ik dat als arme ziel kan, te steunen, zodat U niet alle respect voor Uzelf verliest! O, wat houd ik van U! En Hij waagt het die ander mooier te vinden - laat hij ophoepelen met haar - O, ik houd zoveel van U dat mijn hele bestaan op zijn grondvesten schudt! Ik zal ter wille van U nog een misdaad begaan! Ik doe het nu meteen! Zo! Luister maar!!! Denkt U dat U Uw mans zogenaamde liefde terug kunt winnen - Nee - hij vindt U niet langer mooi, en U bent toch zo mooi - wat ben ik dat monster dankbaar dat hij mij met U alleen laat, wat houd ik van zijn maîtresse die hem omhelst, terwijl ik U kus! - Zijn vriendschap bezit U, die bezit ik ook en als vriend is hij de edelste, de beste, de nobelste die ik ooit heb gehad en houd ik van hem! Maar als Uw echtgenoot, als de boosaardige tiran van mijn geliefde, haat ik hem - Nu verlies ik mijn verstand! Bent U nog altijd van plan om zulke laagheden in Uw huis toe te laten - schaamt U zich niet - waarom had U zich meer moeten schamen als U, die van mij houdt, toestemming had gevraagd naar mijn bed te mogen gaan toen ik daar lag, om mijn ogen te kussen zodat mijn dromen zuiver zouden worden - Ik leed nooit wanneer ik buiten Uw slaapkamer in bed lag - jawel, één keer! - Die kamer was voor mij een tempel, een heiligdom met zijn mysteries die alleen aan U toebehoorden. Hij is geschonden - haat U die kamer niet - O, toen ik gisteravond naar binnen keek - toen rilde ik over mijn hele lichaam - Als U dit laat voortduren bent U niet beter dan zij en kan ik U niet hoogachten - Dat U voelt hoe het vuil U tot aan de lippen stijgt, dat kunt U verdragen - Heeft U dan onvoldoende respect voor het evenbeeld van God dat in U aanwezig is - Ik word gek als ik eraan denk! U wordt in een gevangenis getiranniseerd, gemaltraiteerd, Uw hoogstaande gevoelens worden gekwetst door ruwe personen die het niet eens waard zijn om Uw voet te kussen, U laat zich onder de voogdij plaatsen van idioten - U die genialiteit bezit! - U doet dat en daarom, ziet U, probeert men U wijs te maken dat U dom en dwaas bent, want men is bang voor U - Wee de wereld en de mannen en de vrouwen als U zich verhief en de gesel ter hand nam - verhef Je, jonge leeuwin, schud je goudgele manen en laat je heerlijke ogen bliksemen, zodat die idioten zullen beven, ruk Je los uit die afschuwelijke menagerie - ga naar de bossen, naar de frisse vrije natuur waar een hart, een hoofd en een paar armen op Je wachten en een liefde die nooit kan sterven, zoals de vorige liefde - Weet U waarom ze stierf. U bleef groeien en U ontwikkelen - Hij bleef stilstaan - nu bent U
Baron Carl Gustav Wrangel, de echtgenoot van Siri von Essen.
| |
[pagina 12]
| |
hem voorbij gestreefd en ligt hij voor altijd achter - Onze liefde kan niet sterven - want we groeien beiden, we hebben beiden vleugels gekregen, we kunnen nooit genoeg krijgen van elkaar, want we zijn elke dag nieuwe mensen - we hebben buiten de liefde ons doel in het leven, daarom, ziet U, bestaat er geen gevaar - want als de liefde zou inslapen, dan hebben wij nog het vuur van de genialiteit om ons aan te warmen! O, wat een - nee, deze gedachte is niet duivels, want God heeft hem mij ingegeven! Wilt U dat ik de wereld een echtbreuk zal laten zien, die geen echtbreuk is. U haat Uw huis, het stinkt naar vuil, schuif de hele schuld op Uw man, hij zal U er dankbaar voor zijn, want hij krijgt haar en ik weet dat de zinnelijke liefde sterker of even sterk is als de zuivere - Bedenk dat het laf zou zijn om niet te durven toegeven dat wij van elkaar houden- een lage daad - is onze liefde dan niet zo groot! O, ik wil dat de hele wereld zal weten dat ik van U houd, want in U brandt het Goddelijke vuur, ik ben er trots op dat de wereld dat zal weten! Durf Je het niet, bleek, angstig, onderdrukt wezentje, kijk dan naar mij wanneer de heilige woede bezit van mij neemt, geloof je niet dat ik de kracht bezit om hen neer te slaan, allemaal, allemaal - zoek steun bij mij, leg je hoofd op mijn schouder en ik zal een hele wereld ten val brengen - maar zonder Jou, lief, zwak, bemind monster, ga ik te gronde - O, ik ben een reus wanneer ik ergens in geloof - ik heb al eerder een vrouw tegen haar eigen man beschermd - ik schaamde me niet om hem te zeggen: Meneer, ik houd van Uw vrouw, U heeft haar weggegooid, ik raapte haar op, nu is ze van mij!!!! Bij God, ik spreek nu in heilige ernst - is Uw mans reputatie meer waard dan mijn toekomst - heeft U, buiten de vriendschap die hij U bewezen heeft, ook maar iets aan hem te danken - zal de eis die U aan het leven stelt dan nooit vervuld worden - zal U Uw missie niet mogen volbrengen - zal U verkommeren in slechte slaapkamerlucht - U bent niet voorbestemd om kinderen op de wereld te zetten of dienstmeid te zijn of de bedgenoot van een mannelijke vriend - onttrek U aan deze vernederende toestand, anders geloof ik niet in U - waarom zouden wij, wij de koning en koningin van de eeuwige, onstoffelijke wereld van de ziel, toegeven aan hun kleine, laag-bij-de-grondse eisen - Verdomme, wat veracht ik U soms - lieveling, vergeef me, vergeef me, vergeef me, duizend, duizend keer - wanneer ik U zie kruipen voor die ellendelingen - wanneer U zich onder de verachtelijke dekmantel van verwantschap beurtelings laat kussen en de les lezen door lichtzinnige oude kerels die U met brandende blik verslindenGa naar eind4. - Zal de wereld ineenstorten wanneer de naam van de Svea Garde wordt bezoedeld, doordat een officier zijn vrouw op verfoeilijke wijze behandeltGa naar eind5. - Moet U aan tafel zitten met de maîtresse van een officier; moet U koppelaarster spelen voor Uw man - Lieve God, kunt U dat vergeven terwille van mijn grote liefde - Ja, U moet alles vergeven! Zeg het volgende: - ‘Ik haat dit huis - Je hebt het bevuild - Je hebt mijn liefde van de hand gewezen - ik kan niet zonder liefde leven - ik heb je gewaarschuwd - Je wou niet - nu houd ik van een ander! Vaarwel - laten we geen vijanden zijn want dan nemen zowel ik | |
[pagina 13]
| |
als hij wraak!’ U kan, U moet die verdorvenheid en vernedering verlaten, zonder dat U daarom mijn vrouw, mijn minnares behoeft te worden als U dat niet wilt. Mijn oude dames hebben twee kamers aan de andere kant van mijn hal; ze willen graag aan een vrouw verhuren, die ze een beetje kunnen bemoederen! U bent toch meerderjarig - ik zal als een trouwe hond voor Uw deur liggen en wee degene die in de buurt komt! U zult werken, ik kan U en ons werk bezorgen - U zult groot worden - U zult het uitschreeuwen als men, d.w.z.-de maatschappij, U veroordeelt, dat doet onze beschaafde maatschappij overigens niet en U heeft mij - Wee degene die U een haar op Uw hoofd krenkt of Uw reputatie schaadt - Waarom slaat U Uw ogen neer voor Uw man - hij is het niet waard om met U in dezelfde kamer te zijn. - Jawel, dat is hij wel - hij is edel en goed - Maar wij hebben een taak die groter is dan beminnen - lees Elle et Lui - doe het - Ik ben Lui - maar U bent beter dan Elle en U kunt mij leiden - o, wat houd ik van U, wat ben ik gelukkig en trots - U moet me alleen ontmoeten - waar U maar wilt - donderdag bij mij, een halfuurtje maar - ik moet U nog een keer laten zien hoeveel ik van U houd en U weet niet hoe ik er dan uitzie - dan moet ik beminnelijk zijn en er goed en mooi uitzien, dat heeft iemand me gezegd, en voor U wil ik zo mooi zijn, maar vooral wil ik er goed uitzien, er werkelijk uitzien alsof ik van U hield, dat durf ik bij U thuis nooit... Durf je niet, allerliefste prinses die op de troon zou moeten zitten van de wereld der genieën, die daartoe was voorbestemd; zijn je gevoelens dan zo gering, is je liefde dan niet groot genoeg om Je moed te schenken - Je vraagt toestemming om mij op klaarlichte dag te mogen ontmoeten - O, ik weet geen enkele plek die beter voor U geschikt is dan de schitterende zalen in het heiligdom van de KunstGa naar eind6. - zeggen al die kunstwerken U niet hoeveel degene die meer wil zijn dan het gepeupel moet lijden en durven - - - O, ik heb voor het paleisraam gezeten en U om de hoek van Fredsgatan zien komen - ik zou Uw mooie, zonnige voorhoofd op een afstand van tienduizend kilometer herkennen: die keer, moet U weten, scheen het over het plein, in de lucht en dacht ik dat de zon te voorschijn was gekomen - maar het was een bewolkte dag -en ik zwaaide met mijn zakdoek! U zag het niet - ach, wat leed ik toen; wat heb ik geleden! Vergeet niet dat ik nu niets kan bereiken, behalve aan Uw zijde - waarom bewondert U Uw man - bewonder mij - houd van mij - als U het niet langer kunt uithouden, vlucht dan naar mij - mijn kamer zal Uw huis worden, ik zal ergens anders wonen - U zult naar mijn boeken kijken, die ik veracht maar die mijn toekomst hebben bepaald, U zult in mijn stoel zitten die ik voor Carl kocht, zodat hij comfortabel zou zitten wanneer hij het over U had - U zult mijn planten water geven - ach, wat zullen ze mooi en opgewekt worden, als U naar ze kijkt met Uw vriendelijke ogen, Uw mooie, gevaarlijke, heerlijke ogen! Ik pleeg zelfmoord als ik niet ongestoord aan Uw zijde mag zitten en U zeggen: ik houd van Je, mijn heerlijke engel! U zei dat U Uw zielerust, Uw leven en Uw zaligheid in mijn handen legde - doe dat en U doet Gods wil!!! U hoeft toch niet bang voor mij te zijn | |
[pagina 14]
| |
- ik haat Uw huis, Uw dierbare huis, waar ik vroeger alleen goede geesten zag, het is bezoedeld, ontwijd, ik voel me er niet meer op mijn gemak, de lucht is er verziekt - Bedenk dat het mij diepe ernst is, mannelijke ernst; bedenk dat er niets van mij terechtkomt als U me in de steek laat - zult U omdat het Uw plicht is - mijn God wat een plicht! - een ellendig bestaan blijven rekken! Bedenk dat ik U dwing om naar mij toe te komen, naar mij te vluchten - ik zal U enkele dagen lang niet bezoeken - als U dan niet zonder mij kunt leven, dan komt U - geen trots! tussen ons tweeën - Gelooft U niet dat God met evenveel welbehagen neerziet op ons, op onze liefde, als indertijd op Uw liefde - Ach, U heeft bescherming nodig - U moet verwend, gestimuleerd worden; ik zal U verwennen, U kunt niet genoeg van me krijgen - ik bezit genoeg kennis om tien jaar lang door te praten - ik bezit een fantasie die mij elke ochtend verjongt - O, wat houd ik verschrikkelijk veel van Uwaarom moet ik zo absurd veel van U houden! Leer om Uw huis te verafschuwen, stel U voor dat ik er nooit meer zal komen - U zit er alleen en bent getuige van schokkende, smerige scènes - dat U niet gek bent geworden! Als U naar me toe komt - als de wereld en Uw man het te weten komen, zal ik U zo behandeld hebben dat ik, wanneer ik hem ontmoet, met open vizier zal kunnen zeggen, ‘ik houd van haar, maar hier is ze reiner dan op de dag nadat ze je bruid werd, mijn vriend! Je hebt haar ziel bezoedeld door haar in contact te brengen met een slechte vrouw. Ik zal haar zuiveren! Val op je knieën en aanbid haar, zondaar, smeek haar om vergiffenis, kus mijn hand en wees mij dankbaar!’ Waarom ben ik koel en sarcastisch tegen U? Ik houd van U en zou soms in Uw armen willen rennen, maar ik word weerhouden door de vrees dat ik uit het Paradijs word verdreven! Dat is de reden! O, zie toch een keer mijn tedere gevoelens! Is hij dan niet de overtreder - gelooft U niet dat de wereld weet dat U bedrogen bent; u bent belachelijk gemaakt - U wordt uit Uw eigen bed gezet door een vreemde vrouw -gelooft U niet dat Uw dienstmeiden hebben gekletst - de wereld zegt dat U een dwaas bent - de wereld spreekt zo: ‘wat dom van haar dat ze geen wraak neemt!’ -Bedenk dat Carl zichzelf en het meisje gecompromitteerd heeft - Hij heeft Uw reputatie via de zijne te gronde gericht! U heeft het recht aan Uw kant! Vlucht van hem vandaan! naar Uw moeder; niemand hoeft als reden meer te weten dan daarom... Uw eer is dan gered - U bent een huis ontvlucht, dat bezoedeld was door echtbreuk - U kunt dan zweren dat U onschuldig bent! Ben ik niet duivels! Vergeef me! Maar ik krijg er geen spijt van!!!! nooit!! nooit!! want ik houd van U!!!!! Geliefd wezen, U gelooft niet dat U genialiteit bezit - U denkt dat genialiteit een goed, scherp verstand is - helemaal niet - ik bezit niet het allerscherpste verstand -maar wel het vuur; mijn vuur is het grootste in Zweden en als U dat wilt, zal ik het hele miserabele nest in brand steken! - U heeft het vuur, het is die donkere vlam die U verontrust, die U kwelt, die U opjaagt, die zovele jaren heeft ge- | |
[pagina 15]
| |
smeuld en die zovele vervloekte dwazen probeerden te doven - Kom! Zorg dat Uw hoge doel in vervulling gaat! U kunt toneelspeelster worden - Ik zal een eigen theater voor U oprichten - ik en Edvard B. en Frippe - ik zal samen met U spelen en schrijven en - van U houden - - U heeft een grote misdaad op Uw geweten! U heeft de beloning van het genie gewild maar het martelaarschap niet aangedurfd - o, het is een heerlijk martelaarschap! Vervul Uw roeping, word de grootste toneelspeelster of schrijfster in dit land! - Nu stop ik - dood me niet - herlees al mijn brieven - veracht me niet - ik heb toch zo bovenmenselijk geleden - sta toe dat ik U eenzaam en ongestoord kan zeggen dat ik van U houd - op donderdag, als de anderen naar het gemaskerd bal gaan - wanneer en waar U wilt -Hij weet of denkt toch dat hij alles weet - hij jaagt mij als het ware naar U toe! duivels!!! Vergeef me - geloof rotsvast in me- hoe ik me ook gedraag - geloof in me - U zult ver weg, in het Zuiden wonen, met uitzicht op zee - Weet U nog dat Carl tijdens dat diner op Mosebacke tegen me zei dat U bedroefd was omdat ik U niet aardig vond - O! O! red mij en ik zal U redden - vergeef me dit alles - ik houd van U, houd van U! houd van U!! - Bent U bang om mijn vrouw te worden - bent U bang voor proza -, weet U dan niet dat ik een toverstaf bezit, die water uit de rots laat stromen - dat ik, als het erop aankomt, poëzie uit het vuil te voorschijn kan halen - Ach, ik zal met een koffiemolen malen zodat het als muziek zal klinken - ik zal naar het marktplein gaan om aardappelen te kopen, maar ik zal er altijd een bloem bovenop leggen - ik zal de tafel dekken, alsof Van Huysum een stilleven had geschilderd en wat zal ik werken en dan - dan zal er kalmte komen in mijn onrustige, verdoemde - herlees al mijn brieven - hoort U niet hoe alles siddert van liefde voor Jou, mijn koningin - O, wees belachelijk, wees verachtelijk zoals U het noemt, U moet afdalen om niet te hoog voor mij te zijn!! Ik zal U niets meer over mijn slechtheid laten horen - ik ben niet langer slecht - maar ik zal groot worden - als U het wilt, als jij, de kostbaarste schat van mijn hart, dat wil! Vindt U niet dat een leven dat een onvervuld doel mist, waardeloos is - U kunt dit land zijn grootste schrijver gevenen ik zal dat worden - U weet niet wie en wat ik ben - ik ben een - ja, ik heb mijn meerdere nog niet ontmoet - jawel, in U, in Jou, Siri, Jij met de mooiste naam die ik ken, ach: word niet boos op me, U bent zo groots en luisterrijk dat ik me schaam wanneer ik denk aan wat ik heb gezegd, en U durft hij terzijde te schuiven, wee hem, wee hem als hij spijt krijgt - nu is het te laat, hij heeft zelf zijn vonnis uitgesproken - hij wijst Uw vriendelijkheden van de hand, O, wat haat ik hem voor wat hij U aandoet - Ach, wat was Uw lange brief mooi en goed geschreven - U bent werkelijk een Schrijfster - word toneelspeelster als U dat wilt - ik zal de stenen op Uw pad weghalen - maak Uw debuut in De Sphinx - o - gelooft U dat ik die ander aankan - die man van wie ze tot haar vernedering houdt!!!
Vraag ik te veel! Heb ik niet een proeftijd van een jaar doorgemaakt - kreeg ik er ook maar één moment genoeg van - Weet U hoe dit | |
[pagina 16]
| |
jaar is verlopen! Ik heb niets anders gedaan dan week in, week uit wachten tot het zaterdag zou worden of tot ik U zou kunnen zien - om de tijd te verdrijven heb ik een beetje gewerkt - ik heb mijn toekomst een jaar opgeschoven, omdat ik van U houd!!! Heeft U niet de moed om zonder me te leven, - heeft U niet de moed om met me te leven, sterf dan met me zodat onze liefde zich rein en heilig kan voortzetten aan de andere zijde van het graf waar we bevrijd zijn van onze ellendige lichamen die alles naar beneden zullen halen! Sterf te zamen met mij - o, in Uw gezelschap zal ik met vreugde mijn reis beginnen in de oneindige, onbekende ruimten waar onze zielen elkaar kunnen omhelzen zonder zich te hoeven schamen of een ander dan God om permissie te vragen! Vergeef mij nu dit alles, dat moet U, dat moet U - want ik houd van U!! |
|