Maatstaf. Jaargang 32

[p. 32]

Geert van der Kolk De ontzetting van San Sebastian

De heer Trescientos, zei de krant, was een bigamist en gearresteerd. Ingelichte kringen voegden er bovendien aan toe dat de ene vrouw van de minister contact had met subversivos. Dos Pupusas bestelde bier, dacht na, en bestelde nog een bier en dacht: ‘Verdomme’. Hij rekende af en liep de hitte in. Op de hoek van 4 Oriente en Delgado belde hij Samara. Enrique had verteld dat ze tamelijk lang was, niet dat ze kortaf klonk aan de telefoon.

De leeuw was rafelig en diep in slaap. De olifant had een manke achterpoot. Als hij steigerde om brood en pinda's aan te nemen maakte hij slagzij. De wolf krabde zijn zij. Maar de palmen, dacht Dos Pupusas, en de rodondendrons en de flamingo's in de vijver zijn prachtig. Op de bank achter de wolf wachtte Samara.

‘Je bent vroeg’, zei ze.

‘Niet zo vroeg als jij’, antwoordde Dos Pupusas. ‘Met wie heb je in Mexico City gesproken?’ vroeg Samara.

‘Met Enrique, zoals ik je zei. En met Antonio.’

‘Welke Antonio?’

‘Ook van het bureau.’

‘Het bureau?’

‘Van de vertegenwoordiging, aan de Primaro de Mayo.’

‘Waarom ben je hier terug?’

‘We kunnen details beter vermijden. Ik moet naar San Sebastian.’

‘Maar Cochón is in opstand.’

‘Daarom heb ik je gebeld. Enrique zei dat ik jou moest bellen.’

‘Maar San Sebastian is niet van ons.’

‘De rest van het oosten toch wel?’

‘Min of meer, ja, en af en toe. Waarom moet je naar San Sebastian?’

‘Mijn missie is vertrouwelijk. Het leger zal de weg geblokkeerd hebben, vanwege Cochón. Ik kan alleen via jullie.’

‘Ik ken de toestand niet. Ik zal vragen.’

‘Aan wie?’

‘Aan de kameraden die hier in de stad verantwoordelijk zijn. Tot morgen.’

Het hotel was van beton en al verweerd. Dos Pupusas las de krant, op de galerij, want Felicia maakte zijn kamer schoon. De heer Trescientos ontkende dat zijn ene vrouw bij de subversivos was en dat zijn andere vrouw bestond. Maar die andere hield voet bij stuk. De economie was ziek en de geldmarkt koortsachtig. Ik moet van mijn pesos af, dacht Dos Pupusas.

‘Weet jij iemand die geld wisselt’, vroeg hij.

‘Ik wissel zelf’, zei Felicia, ‘voor de beste koers.’ Ze boog voorover, zette haar handen op haar knieën en duwde met haar bovenarmen haar borsten tegen elkaar. Zo kan het ook, berekende Dos Pupusas, twintig colón is 250 pesos en ik ben hier nog wel een paar dagen. Hij nam de bus naar het Beethovenplein en liep drie blokken naar Plazalegra. Links naast de botsauto's, aan de Avenida, in een cafetaria met oranje stoelen, wachtte hij op Samara.

‘Met wie heb je in Mexico City gesproken?’ vroeg ze.

‘Dat heb ik je al verteld’, zei Dos Pupusas.

‘Je bent niet bij het informatiebureau geweest?’

‘Nee. Heb je nieuws van je kameraden?’

‘De weg naar San Sebastian is geblokkeerd.’

‘Dat weet ik ook ja.’

‘Er wordt gevochten in het oosten, althans dat verwachten we.’

[p. 33]

‘Dat gaat buiten mij om. Ik moet naar San Sebastian.’

‘Wij zijn geen reisbureau.’

‘Maar ik heb een opdracht van Antonio, van de vertegenwoordiging.’

‘Wij zijn onafhankelijk.’

‘Natuurlijk. Maar met contacten.’

‘Ik ben van de organisatie van verdwenen mensen. Hier verdwijnen veel mensen. Ik moet nu gaan. Maar wacht, blijf jij hier nog even zitten.’ Samara stond op en liep langs het luik voor eten en drinken de straat op en linksaf, dus niet naar de bus. Dos Pupusas wachtte niet en verliet het cafetaria aan de achterkant, aan de kant van de draaimolen, stapte op het platform van de botsauto's en keek vanuit de schaduw, over de baan naar Samara die op de hoek stopte om de Avenida over te steken. Twee mannen die Dos Pupusas niet had gezien kwamen van rechts aangerend en pakten Samara bij de arm, ieder aan een kant. Ze keek naar linksboven en naar rechtsboven, naar de gezichten van de mannen die iets tegen haar zeiden. Van de parkeerplaats aan de andere kant van de botsauto's kwam een bestelwagen met donkere ramen. De mannen hielpen Samara achterin en de auto draaide rechtsaf, naar het centrum. Dos Pupusas boog voorover en sprong op de grond in het stof en keek links en rechts en achterom of er nog meer mannen waren. Hij rende om de draaimolen heen, keek weer over zijn schouder, richtte zich op en liep naar het Beethovenplein, niet over de Avenida, maar binnendoor. Toen de bus kwam liet hij iedereen voorgaan, zette een voet op de treeplank en de bestuurder zei: ‘Vooruit, vooruit’, en Dos Pupusas zei: ‘Sorry, verkeerde bus’, en stapte terug op de stoep. Hij nam de volgende bus naar het centrum. Op de hoek van Roosevelt en Los Heroes stond hij op, liet alle passagiers die wilden uitstappen voorgaan en hij wachtte op de stoep bij de achterdeur en toen de bus wegreed sprong hij weer op de treeplank. Een blok voor España stapte hij uit, stak het plein over en ook het plein voor de Katedraal en kocht een kaartje bij Rex. In de bioscoop was het nog heter dan buiten en vol sigarettenrook, en donker. In de film gingen twee blanke vrouwen in een open sportwagen naar een Engels landhuis. Het landhuis was een kliniek en alle mannen hadden een witte jas aan, maar niet lang. De blonde vrouw zat eerst in een badkuip vol modder, haar borsten nu eens net boven en dan weer onder de oppervlakte. Daarna stond ze op en ging op een kruk zitten en een dokter onderzocht haar, tussen haar benen, want je kon net zijn kruin zien. Vervolgens ging de dokter op de kruk zitten, met zijn witte jas open en nu was de kruin van de blonde vrouw tussen zijn benen. ‘Ja, ja, toe’, zei de ondertitel. De vrouw met het bruine haar lag op een onderzoekstafel, haar benen omhoog in ijzeren steunen. Een dokter smeerde eerst slagroom op haar borsten en likte het er vervolgens weer af. Een andere dokter zonder jas stond achter de tafel tussen haar benen maar wat hij precies deed kon Dos Pupusas niet zien want het dijbeen van de vrouw zat ervoor. Hier gaven de ondertitels geen uitkomst. Hoewel de rechterborst van de vrouw nog vol slagroom zat stond Dos Pupusas op en liep langs de muur op de tast naar voren. Rechts van het scherm was een deur met erboven een zwak rood licht. Achter de deur waren toiletten en een nooduitgang die alleen van binnen open kon. Buiten hield hij zijn hand voor zijn ogen tegen het zonlicht en liep rond de achterkant van de bioscoop naar 2 Sur en rechtsaf en links terug naar zijn hotel waar hij geld wisselde met Felicia.

's Morgens kocht Dos Pupusas de krant en voor ontbijt ging hij naar Bella Nápoles, vanwege de air-conditioning. Trescientos was halsstarrig maar zijn ene vrouw had toegegeven dat ze in november een vergadering van de bond had bijgewoond en hoewel de bond zelf niet tegen de regering en de wet was had de eervorige vicevoorzitter zich in Mexico voor een zogenaamde politieke oplossing uitgesproken. En dat de andere vrouw bestond was bewezen met haar foto op de voorpagina. Dos Pupusas liep terug naar het hotel. Op de galerij, voor de deur naast de zijne zaten drie mannen, gehurkt en zonder schoenen maar met duizend rimpels. ‘Goedemorgen’, zei Dos Pupusas.

‘Goedemorgen, meneer, goedemorgen’, zeiden de mannen terwijl ze opstonden. ‘Kunt u lezen?’

[p. 34]

‘Jazeker’, zei Dos Pupusas.

Ze stopten hem een papiertje in de hand en zakten weer door hun knieën.

‘Dit is gewoon een adres’, zei Dos Pupusas, ‘van de kerk van Santa Ana, bij de centrale bananenmarkt als ik mij niet vergis.’

‘Een kerk, natuurlijk’, zeiden de mannen verbaasd, ‘wat had het anders kunnen zijn.’

Dos Pupusas gaf het papiertje terug.

‘Weet u waar de centrale bananenmarkt is?’ vroegen ze.

‘Ja hoor, een blok of tien west van hier. Bent u voor het eerst in de stad?’

‘Ja, ja’, zeiden ze, ‘wij komen van de kust, vissers zijn we, vissers van Jezus.’

Dos Pupusas had wel eerder vissers van Jezus ontmoet, en boeren en arbeiders en taxi-chauffeurs en kinderen van Jezus, maar hij had toch niets beters te doen en zakte door zijn knieën en gaf de mannen een sigaret. Ze hadden de beste padre van de wereld, padre John Juan die altijd zei dat hij geen padre was maar hun broeder en alles van Jezus had uitgelegd. Maar vorige maand was padre John Juan ineens niet thuis en we dachten eerst dat hij op reis was maar hij kwam ook niet terug en daarom zijn we van de kust gekomen want hier weten ze waar verdwenen mensen zijn.

‘Waar hier?’ vroeg Dos Pupusas.

‘In de kerk natuurlijk, hier op het papiertje.’

Ze liepen Delgado uit tot España, links het plein over, dan rechts langs de Correos tot bij de bananenmarkt. De kerk van Santa Ana stond evenwijdig aan 2 Sur, de ingang was aan 5 Poniente, zoals op het papiertje. De trappen waren vol handelaars en bedelaars, maar binnen was het stil. En wat nu? dacht Dos Pupusas, maar de vissers liepen door en knielden voor het altaar. Dos Pupusas ging op de eerste rij zitten. Een vrouw in een gele jurk - ze moest ook door het gangpad zijn gekomen, want hij had haar niet gezien - stond plotseling naast hem.

‘Ons kantoor is hier achter’, zei ze zacht.

‘Wat kantoor?’ zei Dos Pupusas.

‘Van de verdwenen mensen.’

Ze ging hen voor door een deur opzij van het altaar naar een binnenplaats met gras en onkruid en een boom en onder de boom een gebouwtje, een schuur met een dak van golfplaat. Voor de schuur stond een houten picnictafel met banken aan weerszijden. Op de ene bank zaten drie vrouwen. De vrouw in het midden vertelde huilend een verhaal en de andere twee knikten en snikten met haar mee. Op de andere bank zat naast een jongeman die het verhaal in het engels vertaalde een gringo die in een schrift schreef. ‘Kan ik Samara spreken?’ vroeg Dos Pupusas aan de vrouw in de gele jurk.

‘Die is op het moment niet hier.’

‘Kan ik op haar wachten dan?’

‘Vraag Pedro maar’, zei ze terwijl ze met de vissers het schuurtje binnenging. Dos Pupusas leunde tegen de boom en wachtte. De vergadering aan de picnictafel duurde lang. De vrouw in het midden had veel te vertellen en ook veel tranen en de gringo vroeg wel niet zo veel, maar Pedro had last van zijn engels. De drie vissers kwamen uit het schuurtje.

‘En, wat nieuws?’ zei Dos Pupusas.

‘Alles komt in orde’, zeiden ze. ‘Ze heeft alles vastgesteld met de schrijfmachine.’

Tenslotte stond de gringo op en bedankte met twee handen de vrouw in het midden die zei dat hij toch vooral de wereld moest laten weten en toen weer in huilen uitbarstte terwijl haar vriendinnen links en rechts haar met hulp van Pedro naar de zijdeur van de kerk duwden. Dos Pupusas ging aan de picnictafel zitten.

‘Sorry dat je moest wachten’, zei Pedro.

‘Ik wacht op Samara’, zei Dos Pupusas.

‘Die komt vandaag niet’, zei Pedro.

‘Morgen dan?’

‘Hoe is uw naam?’

‘Dos Pupusas’, zei Dos Pupusas, ‘ik ben net uit Mexico City terug.’

‘Met wie heb je in Mexico City gesproken?’

‘Met Antonio, en met Enrique, van de vertegenwoordiging.’

‘Samara is verdwenen.’

‘Wanneer?’

‘Gisteren. Ze ging gisterenmiddag naar een afspraak en daar is ze verdwenen.’

‘Maar wie heeft haar verdwenen?’

Pedro haalde zijn schouders op.

[p. 35]

‘Raad maar’, zei hij. ‘Jij kunt net zo goed raden als ik.’

‘Ik moet naar San Sebastian’, zei Dos Pupusas, ‘en ik weet dat Cochón in opstand is en de weg geblokkeerd’, voegde hij er snel aan toe.

‘Ik werk hier,’ zei Pedro. ‘Ik weet niet wat voor contacten Samara had. Misschien is ze daarom verdwenen.’

‘De vertegenwoordiging in Mexico City zei dat ik met jullie contact moest opnemen.’

‘Wat vertegenwoordigt de vertegenwoordiging?’

‘Hoezo? Ik heb een opdracht en Samara heeft met de kameraden gesproken.’

‘Er zijn veel kameraden hier in de stad,’ antwoordde Pedro. ‘Ik zal ook met ze praten en contact opnemen.’

‘De vissers zijn vertrokken’, zei Felicia. Ze lag op zijn bed, met een sigaret in de ene en een fles bier in de andere hand, en ze zweette.

‘Ze kwamen vroeg in de middag terug, met een man in een pak die ook voor hun kamer betaalde en ik moest je de beste wensen doen’ - ze rolde lachend op haar zij - ‘in naam van Jezus’ - en rolde terug en trok haar benen op en haar hoofd dook tussen haar schouders en ze sloeg een kruis. Dos Pupusas vloekte en rende de trap af en door de hal de straat op en tien blokken west over Delgado en Roosevelt en hijgend twee blokken zuid op de vijfde. In een café schuin tegenover de kerk van Santa Ana bestelde hij bier en keek naar de trappen en zag een half uur lang alleen handelaars en bedelaars. Hij stond op, stak de straat over en de trappen op en rechtdoor tot het altaar en rechts naar de zijdeur waar hij vijf minuten wachtte en niets hoorde en de deur opendeed. Aan de picnictafel zat een man met een Amerikaanse honkbalpet op zijn hoofd en voor zich een fles Espíritu de Caña. De deur van het schuurtje stond open. De man richtte zich half op, zijn handen op de tafel en hij glimlachte en Dos Pupusas bleef staan met de knop van de kerkdeur nog in zijn hand.

‘Ik geloof dat ik verkeerd ben’, zei hij.

‘Achter de kerk ben je nooit verkeerd’, zei de man en hij ging weer zitten. ‘Ik kan er toch op rekenen dat u de padre hier’ - hij wees op de fles - ‘niets over zal vertellen’.

Dos Pupusas stapte naar voren en ging tegenover de man zitten die hij met een oog aankeek en met zijn andere oog zag hij dat het schuurtje leeg was, dat wil zeggen er was niemand binnen en de rechterla van het bureau lag ondersteboven op de grond en de onderste la van de archiefkast naast het raam was open en leeg.

‘Wilt u geld wisselen?’ vroeg de man.

‘Wat een toeval, inderdaad’, zei Dos Pupusas.

‘We kunnen hier helaas niet blijven’, zei de man, ‘in verband met de vespers. Maar misschien zullen we een hapje gaan eten?’

‘Mijn idee’, zei Dos Pupusas en hij nam een slok uit de fles.

Ze liepen de kerk door en de trappen af tegen de stroom voor de mis in en linksaf op 2 Sur.

‘Wat dacht u van chinees?’ vroeg de man.

Achter de poort was een binnenplaats en een galerij rondom met houten zuilen. Aan elke tweede zuil brandde een lamp want het werd donker nu. Er stonden vijf tafeltjes en er waren geen andere gasten maar wel rijst en varkensvlees en bier en de man had zijn fles Espíritu meegenomen. ‘Het is wat, met die Cochón’, zei hij.

‘Zou hij het uithouden?’ vroeg Dos Pupusas.

‘Zolang hij wil. Het oosten is indianenland en het leger moet ook nog een oorlog voeren.’

‘Veel oorlog is er anders niet.’

‘U bent zeker weggeweest.’

‘Ja inderdaad, dat is het misschien.’

‘Ik was vorig jaar in Mexico City’, zei de man, ‘op de Garibaldi, bij de muziek en alles d'r omheen.’

‘Geeft u meer dan twintig voor 250?’

‘Niet voor cheques, alleen voor contant.’

‘Contant kan ik zo ook wel kwijt’, zei Dos Pupusas.

Ze zwegen en aten en dronken uit de fles en het was helemaal donker nu. De Chinees en zijn vrouw zaten aan een tafeltje bij de poort. Dos Pupusas hoorde de Chinees hoesten en een ogenblik later een schot en daarna nog twee en hij zag aan de overkant van de straat een man die van rechts naar links rende en een hond die van deze kant diagonaal overstak en de vrouw van de Chinees sprong van haar stoel en duwde de deuren voor de poort en de Chinees riep: ‘Snel, snel’.

[p. 36]

‘Cochón heeft veel vrienden hier in de stad’, zei de man met de honkbalpet. ‘Ze zijn even roekeloos als hij en ze wisselen alles.’

‘Ze hebben geen keus, denk ik’, zei Dos Pupusas.

‘Ik ging meestal naar een vrouw op de markt’, zei de man, ‘maar dat was voor de zomer, misschien is ze wel verdwenen nu. Ze verkocht plastic rozen’.

Felicia was dronken. Ze hing aan Dos Pupusas' arm en zei: ‘Ik heb honger’.

‘Ik heb net gegeten’, zei Dos Pupusas.

‘Kan je mij nog wel tracteren.’

‘Waar is de markt?’ vroeg Dos Pupusas.

‘Nu nergens. Morgen overdag overal. Maar nu is het tijd om uit te gaan.’

‘Ik heb slaap en geen honger en dorst en ook geen zin’, zei Dos Pupusas.

Felicia liet zijn arm los, zette haar handen op haar heupen en spuugde op de galerij.

‘Wat man ben jij’, zei ze. ‘Alleen goed genoeg voor zo’ - ze duwde haar wijsvinger van achteren tussen haar billen. Ze nam hem mee naar El Mercadito aan 8 Oriente tussen 2 en 3 Sur. Het restaurant was aan de straat, op een houten vlonder, met een dak van golfplaat en van de stoep gescheiden door een schutting die als je zat elleboog-hoog was. Een rij kisten dwars achterin scheidde het restaurant van de discotheek en deed dienst als bar. Achter de kisten dansten twintig mannen en vrouwen. Felicia at rijst met gebakken eieren en drie tortillas en Dos Pupusas dronk bier. Tegenover kon hij door de open deur van de slijterij net boven de toonbank en achter de tralies het hoofd van de slijter zien. Af en toe stak een van de dansende mannen de straat over en kwam terug met een fles Espíritu. Hij werd dan op de stoep voor het restaurant aangeklampt door een dronken man op blote voeten, voor wisselgeld en een slok. De dansende mannen lachten om hem en trapten tegen zijn benen. Tussendoor stond hij tegen de schutting - Dos Pupusas kon alleen zijn handen op de rand en zijn gezicht zien - en keek naar Felicia en haar eten. Dos Pupusas schopte tegen de schutting en de man schrok en zijn handen lieten los en hij rolde achterover over de stoep de straat op. Felicia barstte in lachen uit.

‘Laten we dansen’, zei ze en toen reden twee vrachtwagens met canvas over hun laadbak zodat ze er uit zagen als huifkarren de straat in en stopten recht voor El Mercadito. Mannen in uniform met automatische geweren sprongen achteruit. Vier bleven wijdbeens midden op straat staan, de anderen liepen door het restaurant, om de kisten heen en begonnen de dansende mannen met hun geweren te slaan en de vrouwen gilden. De soldaten duwden alle dansers door het restaurant de straat op en in de laadbak van de vrachtwagens. Een man met een pistool kwam naar het tafeltje van Dos Pupusas en Felicia en vroeg papieren.

‘U bent in Mexico geweest’, zei hij.

‘Ja, zaken’, zei Dos Pupusas.

‘Heeft u ook nog anderen ontmoet daar, studenten en zo?’

‘Helemaal niet’, zei Dos Pupusas.

‘Ik moet u waarschuwen. Illegaal wisselen is tegen de wet en gevaarlijk.’

Felicia lachte.

‘Niet zo gevaarlijk als ik’, zei ze.

‘Hou je bek, hoer’, zei de officier en liep de straat op.

De vrachtwagens reden volgeladen weg. Laarzen en geweren bungelden over de achterklep. De slijter had zijn deur gesloten en de dronken man lachte en kraaide en danste over straat.

Dos Pupusas zweette boven zijn ontbijt. De airconditioning van Bella Napoles was kapot. Minister Trescientos ontkende dat hij zijn andere vrouw kende. ‘Als ik met haar getrouwd was’, verklaarde hij via zijn advocaat, ‘had ze toch minstens een kind gehad.’

Buiten wist Dos Pupusas niet goed waar hij moest beginnen. Felicia had gelijk, de markt was overal. Hij liep door de overdekte schoenenmarkt aan Delgado. Alleen bij de ingang en uitgang zaten vrouwen, maar met sigaretten en staatsloten. Voorbij España aan 2 Sur, in het midden van het blok was een wijde poort naar een binnenplaats vol hurkende mannen en vrouwen die zwart waren als schoorsteenvegers en kolen per pond verkochten. In de hoge hal van de bananenmarkt naast Santa Ana was het stil en

[p. 37]

schemerig. Hier en daar tussen de groene bergen hing een hangmat met een slapende man. Het plein voor de hal was voor fruit en groente en druk met honderd vrouwen. Aan het gietijzeren hek langs de Correos waren dozijnen parapluies gebonden. Eronder in de schaduw waren de beste loten in de aanbieding. En op alle hoeken en alle stoepen en voor alle winkeldeuren stonden vrouwen met fruit, limonade, messen en stropdassen, kippen en sigaretten, tortillas, kurketrekkers, steelpannen en meloenen en overal staatsloten. Dos Pupusas dwaalde terug naar Santa Ana toen plotseling de zon verdween en de lucht grijs was en hij hoorde het onweer en hij voelde druppels op zijn arm en het volgende ogenblik was hij drijfnat. Hij schudde het water uit zijn haren en toen hij opkeek was het plein voor de bananenhal veranderd in een golvende grijze tent. De vrouwen schuilden met hun waar onder stukken plastic dat onmiddellijk aan de binnenkant besloeg. Van de zijkant en door alle openingen in de tent steeg lichtgrijze stoom op die door de regen werd verspreid en neergeslagen op straat. Dos Pupusas dook in een portiek en struikelde over een kartonnen doos. In de doos lag een klein bloot jongetje dat begon te huilen. Een jongen van een jaar of twaalf - zijn broer, dacht Dos Pupusas - trok zijn riem uit zijn broek en begon het jongetje in de doos zwijgend af te ranselen waarop het kind zelf ook stilviel. Dos Pupusas keek naar links en zag haar rug tegen de muur gedrukt een vrouw die haar handen op haar buik hield onder een geruite schort. Voor haar voeten stond een emmer half vol water nu door de regen, met plastic rozen.

‘Ik ben al de hele dag naar u op zoek’, zei hij.

‘Voor geld of kom je uit Mexico?’ zei de vrouw.

‘Beide, beide’, zei Dos Pupusas verbaasd.

‘Dan moet je mijn man hebben, als dat varken tenminste wakker is.’

Zodra de regen ophield goot haar oudste zoon de emmer leeg op straat en zette de rozen op de stoeprand. De vrouw zelf zei niets maar gebaarde Dos Pupusas de doos met het kind op te nemen en haar te volgen. De bodem van de doos was drijfnat en scheurde en Dos Pupusas liep met zijn onderarmen recht vooruit gestoken als een heftruck. De vrouw ging hem voor langs de Correos, stak España over en het plein voor de katedraal en liep zelfs voorbij 4 Oriente tot in de Colonia El Paraíso. Pas op de hoek bij de loopbrug over de rivier kwamen haar handen vanonder haar schort en ze opende een deur waarboven Comercial Flores geschreven stond. Binnen links stond een tafeltje met kauwgom, sigaretten en zakkammetjes. Daarachter een Singer trapnaaimachine. Rechts een keukentafel met twee stoelen. Vanaf het golfplaten plafond hing middenin, dwars een gelig laken. De vrouw duwde het laken opzij en Dos Pupusas zag rechts een fonteintje en links een tweepersoons stapelbed. Hij zag ook dat de Comercial aan de achterkant geen muur had. Het laken viel terug en hij hoorde de vrouw erachter vloeken en schreeuwen en hij wachtte op de drempel tot ze terugkwam en hem gebaarde dat hij de doos met het kind op het voetpedaal van de Singer moest zetten. Ze ging aan de tafel zitten en pakte vanonder haar schort een grote leren portefeuille. Uit de portefeuille kwamen colones, pesos, quetzales en reischeques van American Express en echte dollars die ze soort bij soort opstapelde en vervolgens telde. Het hoestte achter het laken en Dos Pupusas hoorde water lopen maar het was niet het fonteintje want dat hoorde hij even later omdat de kraan piepte. De man die verscheen had een hemd met gaten over zijn buik en zijn broek stond open en hij krabde zich tussen zijn benen. Hij liep naar het tafeltje met kauwgom en bukte zich en richtte zich weer op met een halve fles Espíritu en ging tegenover de vrouw zitten die tien colón op de tafel liet liggen en de rest van het geld in de portefeuille en onder haar schort stopte en opstond en zei: ‘Ik ga naar afrekenen varken’ en Dos Pupusas stapte opzij om haar door te laten de straat op en ging op haar plaats zitten.

‘Met wie heb je in Mexico City gesproken?’ vroeg de man.

‘Met Antonio, en met Enrique van de vertegenwoordiging’, zei Dos Pupusas.

‘Die vertegenwoordigt niets en alles en alles wat ze doen mislukt en dan zegt het informatiebureau dat het de schuld is van de partij.’

[p. 38]

‘Ik ben er zeker van dat Antonio de partij welgezind is’, zei Dos Pupusas. ‘Ik moet naar San Sebastian voor een vertrouwelijke missie.’

‘Met San Sebastian heb ik niets te maken’, zei de man, ‘daar is Cochón. Die uit het oosten zullen te laat komen.’

‘Weet u waar ze zijn?’ vroeg Dos Pupusas.

‘Als ik het wist waren ze dood. Waarom dacht je dat ze in het oosten bleven?’

‘Dat interesseert mij niet’, zei Dos Pupusas ongeduldig.

‘Jij interesseert mij ook niet.’

‘U vergist zich’, zei Dos Pupusas terwijl hij opstond. ‘U weet hoe gevaarlijk de geldhandel is.’ De man nam nog een slok.

‘In Leon aan 4 Poniente woont hij, die uit San Sebastian komt. En als je El Conejo ziet’ - hij spreidde zijn benen wijd en deed met zijn rechterhand alsof hij zijn kloten afsneed.

Dos Pupusas liep terug langs Rex en de katedraal en bij het Teatro Nacional viel de avond. De vogels kwamen uit alle groeven en koele spleten en vanonder het dak en vlogen uitbundig in cirkels over het plein, drie keer, vier keer voor ze zich in lange dubbele rijen klaarmaakten voor de nacht op de telefoondraden aan Delgado. In het cafe van Leon waren de tafeltjes aan de kant geschoven en de stoelen stonden in rijen als in de bioscoop en alles was bezet. Op de bar stond een man te schreeuwen. ‘Hoerezonen, hoerezonen, durven jullie je kinderen nog recht aan te kijken? Ik weet wat het is, ik ben ook door het dal gegaan. Jullie kunnen niet eens meer rechtuit kijken.’

Dos Pupusas liep langs de bar en de binnenplaats over naar een open deur linksachter. De kamer had geen ramen en een tweepersoonsbed tegen de muur en dwars langs het voeteneinde een enkel bed en naast de deur op een keukenstoel een jonge vrouw in een zwarte jurk die lachte zonder tanden. Op het grote bed lag nog een jonge vrouw die rookte en recht voor Dos Pupusas zat een man met een snor in een spijkerbroek. ‘Ik kom van de kleermaker’, zei Dos Pupusas.

‘Die oude Samaritano maakt evenveel kleren als ik revolutie’, zei de man.

‘U komt uit San Sebastian?’ vroeg Dos Pupusas.

‘Wij komen allemaal uit San Sebastian, voorgoed’.

Dos Pupusas ging naast hem zitten op het bed. ‘Kent u een vrouw die Maria Broma heet?’ vroeg hij.

‘Maria Broma’, zei de vrouw op het grote bed lachend, ‘die is beslist nog lelijker dan je zuster.’

‘Vindt u mijn zuster ook zo lelijk?’ vroeg de man.

Dos Pupusas keek naar de vrouw in de zwarte jurk.

‘Integendeel’, zei hij beleefd, ‘uw zuster is zeer aantrekkelijk.’

‘Exacto, exacto’, zei de vrouw van de man terwijl ze van het grote bed sprong en ze liep rond naar de zuster en schoof de zwarte jurk omhoog en de zuster moest haar benen optillen want de jurk bleef steken tussen haar dijen en de zitting van de stoel en de vrouw zei: ‘Kijk maar zo aantrekkelijk’, en de zuster lachte zonder voortanden.

‘In dat geval’, zei de man tegen Dos Pupusas, ‘mag u mijn zuster hebben, voor zes flesjes bier.’ ‘Ik kwam eigenlijk om te vragen waar ik Maria Broma kan vinden’, zei Dos Pupusas.

‘U beledigt mijn zuster’, zei de man en hij stond op en Dos Pupusas ook en de zuster kwam van de stoel naar hem toe en drukte haar heup tegen zijn dijbeen terwijl haar schoonzus de zwarte jurk omhoog hield rond haar middel.

‘Goed, goed, ik ben zo terug’, zei Dos Pupusas. Hij liep terug over de binnenplaats en door het café waar de vergadering was afgelopen en de tafeltjes weer op hun plaats stonden met alle stoelen bezet.

Felicia wachtte op de galerij.

‘Je hebt me bedrogen’, zei ze, ‘de peso is gevallen, eergisteren al, je hebt me twee dagen op een koopje genomen’.

‘Je bent nog geen zes flessen bier waard’, zei Dos Pupusas.

‘Daar dacht je gisteren anders over’, zei Felicia en ze huilde en vloekte en trok met twee handen de hals van haar T-shirt om haar rechterborst naar beneden, ‘en daarvoor, en daarvoor’.

Om zes uur de volgende morgen stond Dos Pupusas op, pakte zijn spullen, betaalde zijn kamer en liep Delgado af naar het busstation. Zodra hij

[p. 39]

het plein opkwam vlogen de jongetjes naar hem toe.

‘Naar het oosten, meneer, naar het oosten? Wij vertrekken zometeen en onmiddellijk.’

In de bus las hij de krant. Een voormalig lid van de bond die met name niet genoemd wilde worden verklaarde dat de ene vrouw van de voormalige minister hem vorig jaar na een vergadering in vertrouwen had medegedeeld dat de voormalige minister het zo druk had met politiek dat hij als man niets meer voorstelde waardoor het meer dan verklaard was waarom zijn andere vrouw geen kind had.