Maatstaf. Jaargang 31

[p. 55]

Wessel te Gussinklo Fragment

Het dorp was vol toeristen, wandelend, drinkend in de zon, pratend op miniatuurterrasjes, slenterend...

De inwoners huilden mee met de wolven. Ze waren nauwelijks terug te vinden. Hier en daar liepen vastberaden lieden, met korte leren broekjes, stokken en rugzakken. In een café brulde een jukebox.

Onwennig, een beetje bevreemd, liep hij door de straten. Hij herinnerde zich er niets van (de grote sprinkhanenplaag). Hij dacht: ‘Wat een mensen! Ik heb natuurlijk alleen op haar gelet, natuurlijk! Maar dat is nu afgelopen.’ Hij dacht: ‘Het is niet meer nodig.’ Hij stak een straat over en sloeg een hoek om, zodat hij in de schaduw liep. Het was snikheet tussen de huizen en windloos. Het bijna zwarte pak benam hem de adem. Hij dacht: ‘Hoe is het mogelijk. Half maart, en dan die hitte. Onbegrijpelijk! Misschien omdat de bergen de zon weerkaatsen en er is hier bijna geen wind, of omdat er zoveel oppervlakte is en die straalt het natuurlijk uit. Een vierkante kilometer gebergte en er is vier vierkante kilometer oppervlakte, misschien is dat het.’

Hij dacht: ‘Het zal hier 's avonds benauwd zijn. Vooral 's zomers - om te stikken.’

Hij wist niet precies waar het ziekenhuis lag. In de hoofdstraat had hij er naar gevraagd. Als hij zo doorliep, moest hij er vanzelf komen. De straten vermoeiden hem. Overal: links, rechts, voor, achter - geraniums, rode daken, baksteen, luiken, de meeste gesloten, tuintjes, of geen tuintjes - en alles stoomde van de zon.

De bebouwing was hier minder dicht. Even liep hij in de luwte achter een huis en dan: flak! trof de zon hem als een schijnwerper in zijn rug, of op zijn gezicht. Zijn gezicht deed pijn en zijn neus gloeide als een lamp. Hij keek met toegeknepen ogen over de huizen heen. Langs een helling daalden skiërs. Een nevelachtige wolk doemde boven een berg op. Alles trilde. Hij had zijn jas open, maar de kleren kleefden aan zijn lijf. Het pak vrat wellustig zon. Het verdomde zwartgeblakerde pak.

Het ziekenhuis lag bijna aan de rand van het dorp. Verderop ging het terrein langzaam over in weiden, struikgewas en bouwland. Hij bleef staan en nam de situatie in zich op. Het stond fonkelnieuw en onwennig in het landschap. Een tamelijk klein rechthoekig gebouw, met aan beide zijden - maar een verdieping lager - vleugels, die als armen naar voren liepen.

En daartussen was een terras, vol lopende patiënten en herstellenden, in ligstoelen onder plaids, snaterend in de zon. Misschien was het gedeeltelijk rusthuis of sanatorium.

Hij dacht: ‘Net het hotel!’

Een patiënt werd door een zuster schoorvoetend het terras opgeholpen. Daarvoor groef een oude man een put in het gazon. Hij zocht onwillekeurig de gezichten af. Een golf van spanning tilde hem op. Iets feestelijks! Iets wonderbaarlijks! Hoe zou het zijn! Ongelooflijk! Hij rekte zich en stak een sigaret op en schoof over een betegeld pad naar de ingang.

‘Ja, ja, dank u, natuurlijk.’ De deur viel zacht achter hem dicht. Alles ging snel, efficiënt, ernstig. Op de gang verwijderden zich zakelijke voetstappen.

Terwijl hij met een zakdoek zijn gezicht afveegde, keek hij voortdurend om zich heen. Het ging te snel, het ging veel te snel! Hij begreep het niet meer. Hij liep een paar passen de kamer in en stak een nieuwe sigaret op, de vorige had hij bij de ingang op een asbak laten liggen toen hij zijn jas uitdeed. ‘Hè, hè, wat een hitte...!’

‘Pardon.’ Een niet begrijpend gezicht. Hij dacht:

‘Misschien heiligschennis.’

‘Wat een hitte, vindt u niet.’

‘Vindt u...’ Verder geen woord.

Voortdurend keek hij bevreemd om zich heen.

Hoe was het mogelijk! Hij was verbaasd, maar

[p. 56]

hij wist niet, wat hem verbaasde. Hij kuchte achter zijn hand.

‘Ja,’ zei hij, ‘misschien ben ik er nog niet aan gewend. Ik...’ Hij hing zijn jas op en zette zijn zonnebril af. Hij wilde nog iets zeggen, iets vriendelijks, iets oriënterends, iets waardoor hij het kon thuisbrengen. ‘Volgt u mij maar...’ Verbluft liep hij achter haar aan - neutraal geritsel, voetstappen, doorgangen, met hier en daar een mat lampje, bordjes, nummers, gemompel achter deuren; zijn hart bonkte in zijn maag.

Hij dacht: ‘Het gaat te snel.’ Hij zei: ‘Wilt u, eh, geen legitimatiebewijs hebben... of zoiets...’

‘Nee meneer.’ Het klonk alsof hij gevloekt had. Geen spoor van ontspanning. Achter hem ging een deur open en dicht.

Hij zei: ‘Dit ziekenhuis is zeker pas nieuw.’

‘Ja meneer... Vorig jaar september is het geopend.’

Het geritsel ging onverdroten verder.

‘Hm,’ zei hij, ‘het is een mooi gebouw.’

‘Vindt u, meneer?’

‘Ja,’ zei hij. ‘Goddomme, dit vind ik nou eens mooi, zomaar voor de grap. “Heeft u er iets op tegen!” Verdomme... wat...’

‘Wilt u even wachten?’ Meteen was ze een deur ingeglipt. Trillend leunde hij tegen de muur. Achter de deur klonken gedempte stemmen. Hij grinnikte nerveus.

Wat later verscheen een grijze verpleegster. Ze zag er ontvankelijk uit. Hij glimlachte vriendelijk.

‘Wilt u mij even volgen.’

‘Vanzelfsprekend. Vanzelfsprekend.’

Hij dacht na.

Hij zei: ‘Het is hier gelukkig niet zo warm als buiten...’

‘Vindt u het zo warm buiten?’ Het klonk verbaasd.

‘Ja,’ zei hij hard. En daarna zachter: ‘U heeft hier een mooi ziekenhuis. Hm, er is veel meer ruimte in dan je zou zeggen...’

‘Vindt u... Hier zijn we er.’

Een deur werd geopend en hij liep wezenloos naar binnen. ‘Dank u.’

‘U vindt het verder zeker wel...?’ Glimlach. Deur dicht.

Aluminium jaloezieën hingen voor de ramen. Van de zon was hier niets te merken. Een stalen tafel stond tussen stalen stoelen midden in het vertrek. En dan het bed nog in de hoek... Maar daar keek hij niet naar. Alles was kaal, zakelijk, glad, er stond niets op de vensterbanken, geen asbak op de tafel. Diep ademhalend slenterde hij naar een raam en probeerde naar buiten te kijken. Het was hier oneindig stil. Hij trok aan een koord naast de jaloezie. Meteen waren de bergen er weer en het licht. Een nevelige wolk trok als een hand over het dal - storm. Hagel. Sneeuw. Regen - wolkbreuken.

Hij dacht: ‘Misschien gaat het wel sneeuwen bij het hotel.’

Hij trok weer aan het koordje en alles verdween. Het was hier intiem, besloten als een slaapkamer. Rokend draaide hij zich een kwartslag om. Hij dacht: ‘Als ze er niet op letten en hem niet weghalen, brandt hij nog een gat in de tafel!’ Hij tikte de as op de grond. Waarom zou je hier niet mogen roken? Misschien conserveert het het lijk wel.

Hij ging tegen de tafel leunen, terwijl hij er over nadacht. Hij rekte zich uit en probeerde te gapen. Hij voelde het bed in zijn rug en broederlijk op het voeteneind het huilerige en het zoekende... Hij dacht: ‘Ik kijk nog niet, het heeft al de tijd! En hierna, of morgen, een gesprek met de directeur, misschien zelfs wel met een consul... Overlijdensacte, uitvoervergunning, politierapport... o ja, politierapport!’

Hij rookte een beetje geschrokken. ‘Wat zei Müllet: ze hadden hem gezien met Mirjam, toen ze viel, maar wat hadden ze gezien? Onderzoek vindt nog plaats...’ had in de krant gestaan. Hij dacht: ‘Beter één dood dan twee. Ze was toch niet meer te redden en hij deed het uit zelfbehoud, ja dat was het... Maar ze hebben niets gezien, natuurlijk niet! Grootspraak. De hufters!’ Het gevoel van overeenstemming, van tevredenheid was er onmiddellijk weer. Hij draaide zich om en keek naar het bed. Er waren alleen wat hobbels te zien! Aan zijn sigaret trekkend liep hij naar het bed toe (hij zag zichzelf lopen) en trok het laken tot haar schouders weg: haar gezicht was bleek, maar er was verder nauwelijks iets

[p. 57]

aan te zien.

Alleen had ze een schaafplek op een jukbeen en bijna al het haar was verdwenen onder een verband.

Hij dacht: ‘Ze is dood!’ Het verbaasde hem. Zijn hoofd links en rechts boven haar bewegend snoof hij: er was nog niets te ruiken.

Op zijn handen lettend trok hij het laken verder naar beneden en keek daarna weer naar haar gezicht. Haar ogen waren gesloten. Ze had dus niets gezien! Ze had niet gezien dat hij stuipachtig door de sneeuw rolde, bijna stikkend van het lachen - ha! - ze had niets gezien!

Meteen voelde hij iets in zijn keel en in zijn rug, maar hij draaide zich om en liep naar de tafel. Hij dacht: ‘Wat doe ik hier eigenlijk, wat kom ik hier nog doen! Het verveelt me nu al...’ Hij voelde zich teleurgesteld als vroeger, toen hij een kind was en 's morgens wakker werd, met het gevoel dat er iets geweldigs zou gebeuren, iets - en er kwam niets. Alles bleef als altijd. Maar waarom was dat gevoel er dan... Hij drukte zijn sigaret uit en klem tegen de onderkant van de tafel en stak meteen een nieuwe op.

Wat later sleepte hij een stoel naast het bed en bleef, met zijn ellebogen op zijn knieën, stil naar haar kijken: breed, vrij plat gezicht, kleine smalle mond, knotsvormig neusje... Ze had bruine ogen, maar die waren dicht. Misschien was ze wel knap... Hij kon het zich niet meer indenken, ze was alleen nog maar bekend.

‘O, neemt u mij alstublieft niet kwalijk!’ Hij schrok op. De deur was plotseling geopend en werd onmiddellijk weer gesloten.

Hij trok het laken helemaal naar beneden. Ze had een pyjama aan, die hij niet kende. Hij dacht: ‘En daaronder is alles verpletterd - pap! Het bekken verkreukeld. Ribben verbrijzeld. Armen, benen, buik, nek, alles gebroken, gedestrueerd...’

Hij dacht: ‘Hoe zou het er uit zien!’ Het wond hem op. Hij keek naar haar benen en naar haar buik. Hij kreeg een erectie en ging verzitten. Als hij haar die pyjama uittrok en gewoon op haar ging liggen en haar nam, de laatste keer, het afscheid, daarna kon hij haar vergeten. Geweest. Voor altijd voorbij. Hij dacht: ‘Alles zacht, meegevend, geen eisen... Heerlijk! Heerlijk! Zijn mond op de hare... Hoe zou het zijn, zacht, genadeloos overgeleverd... Dan is er niets meer overgebleven, alles is afgerond.’

Bloed klopte bonkend in zijn lichaam en het schokte onophoudelijk. Zijn gezicht gloeide, zich zelf niet meer. Hij was nog nooit zo geschrokken. Hij rookte voortdurend en veegde het zweet van zijn gezicht. Het gevoel trok langzaam weg.

Hij dacht: ‘Ze zouden het onmiddellijk ruiken en er kan iemand binnenkomen... wat...! Wanhopige, radeloze echtgenoot...?! Stel je voor. Er zat geen sleutel in de deur. Misschien aan de andere kant.’

Zijn handen trilden nog, toen hij haar pyjamajasje wegtrok en naar haar buik keek. De huid was glad en strak, geen beschadiging, verderop ook niet. Hij klopte erop. Het voelde koud en klam aan. Hij bedekte alles weer haastig.

‘En toen viel ze te barsten...’ zei hij zacht. Hij probeerde er over na te denken, maar alles verdampte. Wat dan nog! Hij begreep het niet. ‘... En toen viel ze te barsten...’ zei hij wat harder. Wat betekende het! Hij trapte zijn sigaret uit en trapte hem onder het bed. Hij zei: ‘Kapot. Dood. Vernietigd!’

En ademde zwaar. Maar plotseling begon hij te beven, eerst in zijn voeten en toen zijn benen... De stoel kreunde en schraapte tegen de vloer. Onverwacht, als een kaakslag uit een portiek, was het in hem opgedoken. Hij wist het nog wel, hij was het niet vergeten. Maar hij had er nooit meer aan gedacht, want wat deed het er tenslotte toe.

Hij zag zich weer staan, onbeweeglijk als een schilderij, in de badkamer tegen de deur... En zij leunde tegen zijn schouder. Hij drukte haar niet tegen zich aan. Hij hield haar vast omdat anders zijn armen slap langs zijn lichaam zouden vallen. Een ontzettende witte verlatenheid ontplofte om hem heen als een wolk. En hij hoorde er niet meer bij. Hij was buitengesloten, verworpen.

Als een zonde tegen de zwaartekracht hield hij zich overeind. Omdat hij anders op die vlakte zou vallen - die zuigende witte vlakte - rillend,

[p. 58]

sidderend, een krimpende bundel spieren. En hier en daar maalde iets, dat hij er een eind aan moest maken, voorgoed! Maar waaraan...? En wat was er dan opgelost?

Verweg leunde zij tegen hem aan. En uit die verte hoorde hij haar. Zij huilde.

En hij probeerde te luisteren, omdat dat alles was wat over bleef.

‘... Maar waarom geef je me dan niet op mijn donder! Waarom sla je me niet! En waarom scheld je me niet uit! Schreeuw, wees woedend... Alsjeblieft, alsjeblieft!’

Ze hief wanhopig haar gezicht naar hem op. Maar hij keek met droge bolle ogen over haar schouder en toen zag hij ze voor het eerst: het aangegrepen zoekende, handenwringend op de rand van het bad en broederlijk daarnaast: het huilerige - troosteloos! En hij grinnikte bijna. ‘Ik voel niets, het kan me niets schelen’, zei ze droevig, ‘ik moet het gevoel hebben dat ik iets vreselijks heb gedaan, iets afgrijselijks, ik heb jou pijn gedaan, ik heb jou verdriet gedaan... en het doet me helemaal niets!’

Haar ogen schitterden en langzaam liep die schittering over haar wangen en drupte op zijn huid. En hij begon haar tegen zich aan te drukken om de kou en de rillingen die over zijn huid trokken.

Ze had krulspelden in haar haar. Haar gezicht was groot en vlezig. Hij dacht: ‘Ze ziet er vreemd uit, een beetje zielig. En daarnaast: Ze heeft het zelf gedaan! Ze is het zelf! Niet iets van haar, maar helemaal! Wat valt er te straffen, zij is het!’

‘... Ik begrijp het niet, het doet me niets!... maar straf me dan toch... Ik... ik...’ Ze haalde haar schouders op.

En hij zei: ‘Het geeft niet...’ In plaats van: zeg, dat het niet waar is... verdomme, zeg dat het niet waar is!

Hij kuchte. Hij wist niet wat hij wilde zeggen. Maar de zinnen rolden vanzelf verder. Elk woord was nieuw. Hij zei: ‘Nee.’ Hij keek rond om ergens op te leunen. ‘... Nee, natuurlijk straf ik je niet... Stel je voor. Het is jouw zaak. Jij bent geen speelgoed; speelgoed is iets dat je dwingt in te grijpen... En trouwens,’ zei hij met een groot gevoel van inzicht, ‘dan is het pas werkelijk gebeurd. Nu nog niet. Als ik jou straf, ben ik medeplichtige.. zo iets als een heler. Nee,’ zei hij, ‘dat ook niet, dan heb ik het gedaan, jij niet. Nu moet jij er mee klaar komen. Het is nu niet tussen ons, begrijp je me... Het is nooit gebeurd,’ zei hij. ‘Het was gewoon een ander, die iets anders deed. Ja,’ zei hij, ‘het heeft niets met ons te maken...’

De verlatenheid was opgetrokken. Hij voelde zijn lichaam, ze had alleen een broekje aan. Haar borsten waren warm. ‘Misschien zou je, als ik je strafte, het weer doen, om de straf.’ Hij grijnsde. Mirjam huilde nog een beetje tegen zijn schouder. ‘... Ik voelde me zo eenzaam, toen jij er niet was... en toen, en... ik begrijp het zelf niet!’

‘Laat maar,’ zei hij (grote, machtige, vergevingsgezinde), ‘het geeft niet, liefje.’

Hij drukte haar tegen zich aan.

‘Heeft hij...’ begon hij. Ze keek op. ‘...of nee... laat maar.’ Hij haalde zijn schouders op.

‘O joh...’ zei ze opeens, ‘hij had nog nooit een vrouw gehad. Hij dacht dat hij niet helemaal normaal was...’ Ze keek hem met grote ogen aan. ‘Vind je het erg, dat ik hierover praat?’

‘Nee...’ zei hij schor, ‘nee... helemaal niet.’

‘Ik heb hem vast erg geholpen. Hij was zo verlegen en onhandig...’

Ze lachte parelend. ‘Ik heb hem in zijn oor gezoend, je weet wel... Hij stikte bijna.’

‘O ja’, zei hij moeilijk. En toen ze hem stralend aankeek: ‘Zo, en heeft hij...’

‘Hij was zo onhandig,’ lachte ze, ‘ontzettend. Hij durfde niets. Hij had jarenlang gedacht dat hij niet normaal was, ha ha ha! Dat is nu wel over...’ Ze keek lachend om zich heen.

‘Die vuile rooie,’ zei hij kwaad. ‘Die verdomde flikker! Ik zal hem castereren.’

De lach gleed als water van haar gezicht. ‘Dat mag je niet zeggen.’ Ze legde haar hand op zijn mond. ‘Anders had ik het je niet verteld. Ik vind het flauw dat je zo reageert.’

‘O ja...!!’ Hij voelde zich woedend. Hij dacht:

‘Ik geef haar een schop, die hoer!’

‘Ik zal zelf...’ hij bedacht zich.

‘Beloof je me, dat je hier nooit meer op terug zult komen... En dat je het me nooit zult verwij-

[p. 61]

ten, als je kwaad op me bent...’ Ze hield haar hoofd een beetje schuin.

‘Natuurlijk.’

‘Wilde je nog iets weten?’

‘Nee... merci...’ Hij dacht: ‘Wat heeft hij gedaan, wat heeft zij gedaan? Hoe is het mogelijk!’ Hij wist niet dat zo iets kon gebeuren. Bij anderen: goed, best; Maar zij, maar zij...!

Hij begreep het niet. Hij had er alleen nog maar over nagedacht hoe het mogelijk was dat hij van haar hield en toch zijn werk kon doen. En hij was alleen gelukkig, als hij haar gelukkig maakte. Dat hij niet gillend wakker geworden was toen het gebeurde... en dat hij haar nog herkende - vanmiddag. Onbegrijpelijk!

Hij zei: ‘Het zal niet meer gebeuren. Ik zal zorgen, dat je me altijd bij je voelt, dan ben je niet meer eenzaam...’ Hij probeerde te glimlachen. Ze lachte terug.

‘Wil je mijn kameraad zijn?’ zei hij.

‘Ja,’ zei ze, ‘ja, graag.’

‘We zullen elkaar nooit in de steek laten (“Nee,” zei ze, “nooit!”). Dat je een vrouw bent, dat betekent niets, dat zijn er een paar miljard, maar je bent de enige, die ook mijn kameraad is, hè.’ Haar ogen waren blij - en hij zei: ‘Ga je mee, kleine kameraad.’

Maar later was het weer teruggekomen. Hij kon er niets tegen doen. Opeens dook het op achter de krant, of uit een beweging van haar of wanneer hij zomaar uit het raam keek... Het was onmogelijk! Wat had ze gedaan, wat had ze tegen hem gezegd, hoe had ze bewogen, had hij haar borsten gezoend en haar benen en haar buik, en hun plekje... ja, het plekje... Hij dacht: ‘Ik moet het haar vragen, ik moet het weten, misschien had zij het hem wel gezegd. Die vuile slet!’ Wat was er dan nog over. Ze zou het zeggen, of liegen, zonder dat hij dat zeker wist...

Maar hij dacht: ‘Ik moet het vragen. Dat kan niet waar zijn. Het is onmogelijk!’ Maar zij had gezegd: ‘Je mag hier nooit meer over praten, hoor!’ En hij dacht: ‘Zij zal er zelf over moeten beginnen. Zij moet het zeggen. Ik doe geen mond meer open en zij zal het doen, want zij is mijn kameraad.’ En zwetend wilde hij er niet meer aan denken: zij is met die flikker naar bed gegaan en wat zou er... verder geen boodschap!

En hij paste alles in elkaar. En dacht er aan: ‘Ze is...’ En zij sprak nooit: ‘nooit!’ Misschien was ze het vergeten.

En op een dag zei hij: ‘Ik heb het je helemaal vergeven, heus...!’ Ze zei verbaasd: ‘Wat...?’ En toen werd ze een beetje rood. En hij wachtte. Maar ze zei verder niets. Ook later niet.

Na een paar dagen probeerde hij het weer. Hij moest en zou het weten! En hij zei: ‘Het was mijn schuld...’ En toen ze niet antwoordde zei hij: ‘Het was helemaal mijn schuld!’ En hij begon te huilen. Maar hij zag alles, alles! Nu zou het komen. Hij snikte: ‘Heb je mij vergeven? Vergeef me alsjeblieft! Vergeef me...!’ En hij wilde haar in zijn armen nemen, maar ze draaide zich verlegen en geërgerd op haar andere zij. Ze zei niets en begon te slapen. En hij probeerde het opnieuw. Er kwam niets.

Ze zei wel, dat ze zijn kameraad was. Maar ze was zijn kameraad niet. Ze was alleen maar een vrouw, meer niet. En toen kwam die jongen: Ronald, een leerling van hem. Hij wilde hem alleen maar helpen en een vriend voor hem zijn... en wat had die rooie gedacht... Maar het had niets met hemzelf te maken. Hij wilde het niet, want hij wilde hem alleen maar helpen en een vriend voor hem zijn. En daarnaast: ze was zijn kameraad niet, goed, best, uitstekend! Hij had haar niet nodig, helemaal niet.

Hij zag zichzelf zitten, bovenop die berg. Ver van de liederlijke toeristen en het gerammel van de kabelbaan. En zij lag beneden. Belachelijk! Hij keek met glinsterende ogen naar het bed. Verpulverd, puin!

Hij dacht: ‘Dat komt er van!’

Een onuitsprekelijk gevoel van welbehagen doorstroomde hem. Triomf, zegepraal! Halleluja!

Dat was het dus. Hij dacht: ‘Het is volbracht. Het is goddank volbracht. En ik heb geen vinger uitgestoken. Ik heb alleen geantwoord en ik begreep het niet eens...’

[p. 62]

Hij dacht: ‘Zij moet het ook gevoeld hebben, anders was het niet gebeurd... Zij wilde het ook.’

Hij dacht: ‘De volmaakte afstraffing! Het ging totaal buiten mij om. Ik wist het niet eens. Ik heb niets gedaan. Wat deed het? dat deed het!’ Bijna dansend liep hij naar het bed.

Op zijn knieën, met zijn armen op het laken, keek hij naar haar gezicht. Zo zag het er dus opzij uit. Het was prachtig! En naar haar lichaam... En toen aan het voeteneind en het hoofdeind. Dat was het dus! En het was niets meer. Alleen bevreemding, wantrouwen. Hij dacht: ‘Ik moet dit vasthouden!’ Hij kruiste zijn armen over zijn borst en zei zacht: ‘Ik heb het je helemaal vergeven!’ ...Ze bewoog niet.

Hij viel dreunend op zijn knieën en wierp zich half op haar en drukte zijn hoofd tegen haar gezicht. Tranen liepen over zijn wangen. Hij snikte: ‘Ik heb je helemaal vergeven, ik heb je vergeven... ik heb je vergeven, zeg dan wat!... Het was mijn schuld! Ik weet het wel, het was helemaal mijn schuld... Zeg dan wat!...’

Ze bewoog niet. Hij vergrootte zijn ogen en keek naar haar gezicht. Ze had haar ogen gesloten. Ze was totaal in zichzelf gekeerd. Hij vouwde grijnzend zijn handen en jammerde: ‘Het was mijn schuld... vergeef het me alsjeblieft, alsjeblieft!’

Hij keek nieuwsgierig naar haar gezicht. Het was onveranderd. Er gebeurde niets!

Hij sprong op en schopte tegen het bed.

niets!

Wat een stuk hout!

Met de deurknop in zijn hand, draaide hij zich aarzelend om. Hij dacht: ‘Ik kan het nog altijd doen...’

Over de uitvoer en uitvaart was goedgunstiglijk beschikt. De formaliteiten waren verricht. De politie had alles vrijgegeven. Het was in orde. De papieren kraakten in zijn zak.

Over een paar dagen mocht hij opbreken.

Rusteloos slenterde hij door de kamer. Hij verplaatste hier en daar wat. Tilde iets op en legde het weer neer. Het was benauwd in het vertrek en er was niets meer te doen. De plichtplegingen waren verricht. De handen geschud. De grimassen getrokken. De uren geteld. Nog drie dagen. Drie!

Hij dacht: ‘Ik kan gaan skiën, klimmen, drinken.’

Hij dacht: ‘Ik ga me bedrinken, heerlijk! Jenever, rum, pure whisky! Natuurlijk. Het klopt precies! Bedwelming, vergetelheid, temidden der bedroefde gasten.’ Haha!

Hij haalde diep adem en blies meteen weer uit. Hij liep naar het raam - van oost naar west trok de nacht over het dal. Het weer was veranderd. Wind bruiste met vlagen regen tegen het glas en zijn humeur was omgeslagen als het weer; het feestelijke gevoel was nergens meer, pokdalig geworden, onherkenbaar!

Hij herinnerde zich niet wanneer dat begonnen was. Wat kon er gebeurd zijn?

Maar er was niets speciaals gebeurd.

Hij was ongeveer een uur geleden in het hotel teruggekomen. Moe. Bezweet, met een gloeiend hoofd. En toen was alles al afgehandeld. Zonder dat hij dat gevoeld had. Het was allemaal veel te snel gegaan. Het was voorbij. En hij had niets gevoeld. Geen traan, geen snik. Hij dacht: ‘Het zou eigenlijk feest moeten zijn, een diner, een drinkgelag, gejuich en muziek. Want de kluwen is afgerold en het lot voltrokken. De deur is achter alles in het slot gevallen: ...Maar waarom dan niet...?

Zij was het niet: dat lijk, of de papieren, de functionarissen, de politie, het hotel...’

Hij begreep het niet. Hij trok aan zijn neus en tikte met zijn hand op de vensterbank.

Om hem heen zweeg het hotel. Hij krabde op zijn hoofd en dacht: het is hier stil, doodstil, vooral als je er op let, een hol, geruisloos huis. En zij geeft nu ook geen antwoord meer, dacht hij argeloos. Dat is afgelopen, misschien valt het me daarom op. Hij draaide zich weer naar het raam en dacht: ‘Ze zegt niets meer terug. Ze luistert niet meer. Ze rot weg. Ze valt uit elkaar... Dat is het dus: dood...’

Meteen kromp hij in elkaar, omdat hij haar zag vallen, zoals hij haar nog nooit had zien vallen, tegen die eindeloze witte vlakte. En geen hand die uitgestoken werd, en niets dat haar opving,

[p. 63]

haar beschermde. Alleen, alleen, erbarmelijk alleen. Ze gilde.

En hij stampte op de grond om het kwijt te raken, en sperde zijn ogen open naar druppels die schuin langs het glas liepen. Maar het golfde steeds weer in hem op en hij begon te zweten. Hij probeerde aan dat andere te denken: aan die bal die wegkaatste, dat zij kopje duikelend verdween, zonder een geluid, absurd, belachelijk. De streep die onder de rekening gezet was: het was vereffend, betaald.

Het verdween even. En hij zei zwakjes: ‘Ha ha,’ met een roestsmaak in zijn mond, en: ‘ha, ha, wie deed er ook zo idioot,’ terwijl het water over zijn gezicht liep, als over de ruiten vóór hem. Maar onophoudelijk zeurde het huilerige om hem heen - de grote verleider - met vochtige droevige verhaaltjes: nee, dat was het niet, dat was geen bal die wegkaatste, maar Mirjam. Ze was dood, dood, dood...

Hij stootte zijn vuisten in zijn zakken en trok zijn gezicht tot een grijns. Hij klampte zich vast aan die bal. Hij gooide die bal naar beneden, of nee... een kind liet hem vallen, en hij kaatste weg, omdat een bal...

Maar het huilerige drong zich onvermoeibaar aan hem op, vermomd, langs listige omweggetjes, met handige trucjes over die bal, die toch geen bal was - helemaal niet - maar bij nader inzien...

Plotseling draaide hij zich om en rende de kamer uit - jenever - sigaret - mensen - hij veegde zijn gezicht af.

Met goddelijk beheerste hand deed hij de deur achter zich op slot.