Maatstaf. Jaargang 31

[p. 18]

Hans Werkman Het hondje met de krulstaart

Ze lette nauwelijks op de 3, 9, 0, 4 en o die al op de dakrand van County Hall geplaatst waren. Nu kwam het, nu kwam zij. Boven de rand verscheen een 7. Op twee menselijke benen liep het voor de andere cijfers langs en vond zijn plaats achteraan. Daar zat zij in. Zonder haar had er een 6 gestaan. Het verschil was een 1, weliswaar een schrale, dunne 1 zonder rondingen, maar toch een 1. Hoog voor 't oog van heel de stad hing zij daar achteraan de reusachtige tekst: September 390.407 werklozen in Londen. Het gaf haar een tevreden gevoel van verdriet.

Langs de vieze, zwartgewalmde regeringsgebouwen liep ze de City in. De Big Ben wees een vroeg uur. De dag was nog lang. Ze zou wel zien. Haar plastic tas bungelde mee.

Ze liep richting Whitehall. Voor Downing Street stonden hekken en mensen met spandoeken. Ze liep door. Bij de Horse Guards aaide ze de levende paarden over hun snuiten. De starre poppen er bovenop negeerde ze, evenals de zwarte leeuwen en de hoge metalen man op Trafalgar Square. Voorzichtig laveerde ze tussen de duiven door, zonder doel stak ze ergens over. Ze merkte dat ze even later op Piccadilly Circus liep. Het begon zacht te regenen. Ze probeerde droog te blijven door zo dicht mogelijk bij de gevels van Regent Street te lopen. Onder een overkapping op een hoek knoopte ze haar regenkapje om. Vlakbij stond een fruitverkoper kastanjes te poffen. Het vuur gloeide.

Voor Hamley's bleef ze staan. Eén etalage was volgebouwd met een maanlandschap van legosteentjes. Daartussen, naast de maanrobot, zag ze opeens zichzelf gespiegeld in de ruit, een bezemsteel in regenjas, op de bezem een stuk plastic. Maar ze zocht haar eigen ogen, keek zichzelf aan en dacht: ‘Beter een mens dan een robot.’ Samen met vele anderen van alle leeftijden stapte ze de winkel binnen. Bij de race-auto's observeerde ze vaders, bij de voetbalschoenen kinderen en bij de kleurboeken moeders. Naast de roltrap naar de eerste verdieping stond een bord: ‘Speelgoedshowers gevraagd - aanmelden kantoor vierde etage.’ Ze was er niet op gekleed, maar ze zag dat alle meisjes en jongemannen achter de toonbanken Hamley's-kleding droegen.

Langzaam doorkruiste ze de vier etages en keek hoe het moest. Een jongeman tekende snel met viltstiften in drie kleuren tegelijk. Hij kon het, er stond een groepje omheen. Een andere zette autootjes tegen een spanveer en schoot ze langs kronkelbanen naar de finish. Jongens aan deze kant van de toonbank mochten het ook. Ze wachtte op haar beurt en schoot er een weg. Het haalde alle lussen. Dit zou ze dus kunnen. Bij een luidruchtige goochelaar met speelkaarten stond ze niet eens stil. Op de vierde etage liet een meisje poppen plassen en wandelen. Er stond een kirrende haag kleine en grote vrouwen omheen.

Ze stopte haar regenkapje in haar plastic tas, haalde haar kam door haar haren en zocht het kantoor. Daar zat een jonge clean shaven man die haar met zijn koele ogen aftastte. ‘U kunt op de dierenafdeling terecht,’ zei hij. ‘Bij de beren,’ dacht ze, ‘de lieve, zachte, gele beren.’ Ze kwamen het loon overeen, ze gaf haar gegevens op en hij stuurde haar naar de kleding.

In een hokje keek ze zichzelf opnieuw aan, helder nu. Haar kin week te schuin achteruit, ze zag

[p. 19]

het weer duidelijk. Maar ze knikte zichzelf toe en dacht tevreden aan de 7. Haar regenjas, shirt en rok stopte ze in de plastic tas. Even stond ze in haar hemd en onderjurk, schraal, bijna borstloos, twee halve citroenen op haar ribbekast. Toen stapte ze in de lichtbruine jurk, die alleen van voren iets te ruim zat. Never mind.

Ze meldde zich weer bij de koele ogen en liep achter de zakelijke rug naar de speelgoeddieren. Er stonden al twee meisjes te showen, één met een levensgrote pootzwaaiende bruine beer, en één met een giraffe die zijn nek kon knakken. Die tweede deed het onverwacht, zodat de mensen schrokken en lachend bleven staan. Af en toe veroorzaakte ze een kleine oploop, waar ook de beer van profiteerde.

De man greep een grote zwartbruine aap in de rugvacht en legde haar uit hoe het dier werkte.

Hij klemde zijn harige poten om haar middel en drukte zijn kop tegen haar hoofd. Met twee knoppen kon ze zijn bewegingen oproepen. Ze liet hem met de eerste knop zijn kop tegen haar wang wrijven, zijn bek zocht haar lippen en zoende ze. Er kwam een vreemde opwinding over haar, een mengeling van moeder en minnares. Ze lette niet op de voorbijschuivende stroom mensen, maar onderging de mechanisch terugkerende harige streling op haar mond. ‘Hij heeft een snor,’ dacht ze en sloot even haar ogen. ‘Hij is zacht,’ dacht ze en ze legde haar arm om zijn rug. ‘Zelfbediening,’ dacht ze en keek weer. Toen testte ze haar kind en partner verder. De tweede knop deed de aap achterover zwaaien, zijn poten klemden steviger om haar middel. Ze voelde zijn staart tegen haar onderbuik. De armen lieten haar nek los, de handen met de harige buitenkanten en de roze binnenkanten aaiden over haar jurk en begonnen knedende bewegingen te maken in de buurt van de kleine verborgen citroenen. De bek kwam naar voren en tastte heen en weer over haar borst. Ze werd heet en rood. Tegenover zich zag ze de jongen die evenwichtsmechaniekjes showde. Over zijn glimmende en tikkende instrumenten heen keek hij naar haar. Ze zag zijn ogen en de spottende plooi onder zijn wangen. Tegelijk merkte ze dat de

[p. 20]

mensen die haar stand passeerden niet bleven staan, alleen maar hun slenterpas inhielden en zeer vertraagd voorbij stroomden. Bij het verder lopen draaiden hun hoofden terug in haar richting. Daarna zeiden sommigen iets tegen elkaar en liepen pas dan weer gewoon verder.

Ze schrok en zette knop één in werking. Het beest werd weer kind of schuchtere minnaar, wat ze maar invulde. Nu bleven er kinderen staan, die ‘och’ en ‘kijk es’ riepen. De chef passeerde en draaide zijn hoofd ook terug, koel. Toen moest ze knop twee wel weer indrukken. De aap gleed iets naar beneden en begon weer te grabbelen met de staart tussen haar benen. Ze merkte nu ook dat de mensen niet naar haar maar naar de aap keken, ze voelde in haar ogen spottende en meewarige blikken. ‘Die meid vrijt met een aap,’ zei een jongen en liep lachend verder. Ze werd heter, ze voelde scherp dat niet de aap spot en meelij opwekte, maar zij, nee de combinatie, een platte juffrouw die opgevrejen werd door een aap.

Een uur duurde het voordat de chef opnieuw langskwam. ‘Ga maar even eten,’ zei hij, ‘je kunt terecht in het personeelsrestaurant.’ Op de verkleedafdeling zag ze haar plastic tas staan. Ze aarzelde. Haar shirt stak er half uit. Maar ze nam er haar lunchpakket uit en stopte het shirt dieper weg. Ze at aan een tafeltje waar nog niemand zat en waar ze alleen bleef. Maar de koffie was sterk en lekker.

Terug tegenover de balanceerjongen pakte ze het dier. Het had een niet onvriendelijke grijns om zijn dikke lippen. Ze vond het wel lief, het wende al, het was zijn schuld niet. Ze zag hoe bij de kassa zo'n aap betaald en ingepakt werd. Ze hing het dier om haar nek, schakelde de batterij in, bediende knop één en begon via de aap te glimlachen naar de winkelende mensen.

Ze besteedde meer aandacht aan knop één dan aan knop twee. Maar juist op zo'n moment dat haar harige minnaar haar boven de gordel betastte en beneden de gordel tegen zich aan drukte, zei een man uit het publiek duidelijk: ‘Goed dat die aap 't niet weet.’ Ze keek de jongen tegenover haar aan. Hij lachte hardop. Ze drukte knop één in en fluisterde tegen de dikke lippen: ‘Bye bye, love.’ Toen trok ze de armen los van haar nek. Ze maakten in de lucht nog enkele spastische omarmbewegingen en verstarden toen doordat ze de batterij uitschakelde. Rustig liep ze naar de kleedkamer en trok haar Hamley's jurk uit. Bedroefder en wijzer keek ze weer in de Spiegel. Ze legde haar beide handen even op haar borstjes en knikte woedend en tevreden tegen haar terugwijkende kin.

Op het kantoor zat de koele man in een kop koffie te roeren. ‘Ik ben geen apesnol,’ zei ze. Hij verscheurde haar gegevens, ze zag de 7 helder oplichten tegen de binnenkant van haar ogen. Hij gooide een briefje van een pond in haar richting. Ze aarzelde even of ze die armzalige fooi zou aannemen, maar toen ze zag dat de queen ook zo'n kin had, werd ze vertederd en liet het biljet in haar jaszak glijden.

Langs Piccadilly Circus slenterde ze terug. Ze draaide het beeldje van Eros de rug toe. In haar jas rammelden wat losse munten en daarvan kocht ze op de hoek van Swallow Street een zakje hete kastanjes om haar handen aan te warmen. De woede sloeg opeens weer in haar omhoog, maar toen het opnieuw begon te regenen bleef er alleen een taai verdriet over. Onder een zonnescherm at ze de kastanjes op. Ze verwarmden nu ook haar buik en ze voelde tevredenheid over wat ze gedaan had.

Toen de regen aanhield keek ze rond naar een betere plek. Recht tegenover las ze op een bord: ‘St. James's Church - Brass Rubbing Centre’. Ze diepte het regenkapje op uit haar tas en stak tussen vele zwarte taxi's de straat over. De kerk was bovengronds, een pijl wees twee gladde ijzeren trapjes naar beneden, naar het Brass Rubbing Centre.

Iets van Bach of zo kwam haar tegemoet. Het maakte haar warm, net als de kastanjes. Er was weinig bezoek, twee of drie mensen waren aan het werk. Ze keek langs de tafels met bronzen afgietsels van grafstenen, versierd met ridders en prinsessen in reliëf. Achter de balie stond een kleine vrouw die haar toeknikte.

Ze voelde in haar zak het pondsbiljet, trok haar

[p. 21]

natte jas uit en deed de ronde langs de tafels. Bijna alles was veel te duur. Bovendien interesseerden een stijve treurende ridder en zijn stijve treurende dame haar niet. Een kleine bedroefde riddervrouw met spitse gevouwen vingers trok haar wel aan, het was een mollig meisje. Maar die kostte bijna twee pond. In een hoek vond ze wat ze wilde, zelfs voor minder dan een pond.

De kleine vrouw (ze liep mank en was niet jong meer en had een kleine, zachte snor) spande voor haar het zwarte papier over het brons en wees haar vriendelijk hoe ze het moest doen.

Ze schoof een stoel voor de tafel en zocht met haar goudkleurige vetkrijt de randen van het profiel. Zacht wrijvend haalde ze omtreklijnen van het hondje naar boven, vanaf zijn ronde neus tot aan zijn staart die in een dunne krul eindigde. Met het platte krijtje vulde ze daarna stevig het lijf in. De heuplijn was verzonken en bleef dus zwart. De achterpoten rustten naast elkaar, de voorpoten weken onrustig uiteen. Om de dikke nek ontstonden vier bellen aan een riem. Daarboven verscheen de kop, een achterover geknakte kop met een huilende bek en één warm, trouw oog. Ze wreef haar krijtstaaf over de kop en de bellen en steeds duidelijker kwam het huilende hondje met de bellen en het zachte oog onder haar hand te voorschijn. Weer keek ze in een spiegel, nu van zwart papier. De dunne krul in de staart kostte haar moeite. Ze mocht het stompe vetkrijt niet rechtop houden en het was te breed om het plat te leggen. Maar tenslotte rondde ze ook de krul af.

De vrouw die klein en mank en niet jong meer was en een snor droeg, glimlachte naar haar en naar wat ze gemaakt had. Ze rolde het voor haar op en stopte het in een waterdicht zakje. De vrouw deed er ook een plakhangertje bij. Thuis kon ze het zwarte papier met het goudkleurige hondje dus aan de wand bewaren.

Ze bleef even staan bij de stoel waarop haar jas lag. Toen liep ze terug naar de vrouw en vroeg of ze het toilet mocht gebruiken. Ze nam haar plastic tas mee naar binnen. Daar merkte ze dat ze inderdaad onderin haar tas moest zoeken. Toen ze later in het spiegeltje keek, knikte ze zichzelf moe en bemoedigend toe. In een hoek van het spiegeltje zag ze door het hoge valraampje een dikke grijze lucht. Maar zo te zien regende het niet meer. In die richting zei ze: ‘Hier sta ik, God, ergens onder een kerk, en die krulstaart was moeilijk maar hij is toch afgekomen, en nu ben ik zojuist ongesteld geworden.’