Maatstaf. Jaargang 27

[p. 54]

Astère Michel Dhondt De brieven van de soldaat aan de oningewijde lezer

Oningewijde lezer I
Roofbouw

Op weg naar Piazza Armerina, maandag 16 januari 1978.

De heuvels van Ibla Tabla liggen kaal.

Alleen in de steenhopen groeien nog kaktussen.

De bossen zijn gekapt.

Het wild is afgeschoten.

De dorpen zijn ruïnes.

In de steden verstikken de mensen.

De soldaat.

[p. 55]

Oningewijde lezer II
Romeins jachtverhaal

Piazza Armerina, dinsdag 17 januari 1978.

De mozaïeken in de Romeinse villa waren minder mooi dan die in de basilieken van Ravenna.

Een overstroming had de frisse kleuren aangetast.

Gevleugelde jongetjes visten in 'n elegante gondel.

De gang om het peristilium was met koppen van beren, gemzen, tijgers en leeuwen bevloerd.

Met de zweep werden de paardenspannen in draf gebracht.

Stokken dienden om de honden op te jagen en de mensen te slaan.

Om een bison te vangen was veel mankracht nodig.

De meisjes gingen baden in bikini's.

De aanvoerder droeg een swastika op zijn tuniek.

De knapen richtten struisvogels en ganzen af.

Na de jacht en de maaltijd werd aan de goden geofferd.

De soldaat.

Oningewijde lezer III
Op weg naar de bloeiende amandelboomgaarden

Syracuse, donderdag 19 januari 1978.

Bij Cassibile stond er één amandelboom in bloei.

Ik was te vroeg gekomen.

Regen en een koude wind hadden de bloeitijd verlaat.

De trein schoof als de schaduw van een pakhuis over het landschap.

Ik kwam aan in Pachino, een grenzeloos lelijke plaats op de uiterste zuidoostpunt van Sicilië.

De mannelijke bevolking had zich op het gemeenteplein verzameld.

Ik ging in het veld onder een olijfboom zitten.

De soldaat.

[p. 56]

Oningewijde lezer IV
Griekse vestingbouw

Syracuse, vrijdag 20 januari 1978.

De spijkerburcht van Dionysius stond uitdagend op de rotsachtige heuvel.

Roekeloos vielen de Carthagers en nadien de Romeinen de vesting aan.

Zodra zij de buitenste versterkte muur hadden genomen, kwamen zij in een labyrint van gangen terecht.

De Syracusanen haalden de vestingbruggen op en beschoten hen met katapulten en bogen.

Als de aanvallers ook de tweede verdedigingslinie hadden gebroken, trokken de Syracusanen hun infanterie samen op de hoogste wal van het fort, de spijkerpunt.

Ondertussen vluchtte hun cavalerie door de tunnels naar buiten, reed in galop om de vesting heen en viel de vijand in de rug aan.

Om de stad lag een muur van 27,3 km lang.

Boven het kustland stond een regenboog.

Heldergroen licht vloeide over de voet van de dampende schoorstenen.

De petrochemische installaties liepen tot aan de einder.

De soldaat.

[p. 57]

Oningewijde lezer V
Barok stadje met omgeving

Noto, zaterdag 21 januari 1978.

Boeren waren citroenen aan het plukken.

Ze zetten gewoon een ladder in de boom en pakten de vruchten weg.

In een ketel brandde een vuur.

In het vervallen stadje vond ik een marmeren kerk.

Sarkastische beestenkoppen ondersteunden de uitbulkende balkons van een barok herenhuis.

Met een tros kippen in zijn linkerhand en een mand met eieren aan zijn rechterarm, liep een venter roepend door de straten.

Seksfilms verstrooiden het volk.

Al die barokke stadjes en steden op de seismische lijn die de kontinenten scheidt, werden na de grote aardbeving van 1693 gebouwd.

De soldaat.

Oningewijde lezer VI
Avondmis

Ragusa, zaterdag 21 januari 1978.

Beneden, in een arm van het landschap, lag het oude Ragusa Ibla, beschenen door de maan.

Bij het begin van de tweede wereldoorlog waren er daar nog negenentachtig kerken.

In een hagelbui vluchtte ik in de kerk van de heilige Maria van de Trap.

Die werd door de grote aardbeving gespaard.

Hij had drie verschillende bogen, de mooiste verbluffend gotisch.

De pastoor las de mis voor vier vrouwen.

Eén werd aan de telefoon geroepen.

De soldaat.

[p. 58]

Oningewijde lezer VII
Maffe stad

Gela, maandag 23 januari 1978.

Een valk landde in de nieuwe wijngaard.

De trein stopte in het petrochemische centrum Gela.

Bussen of taxi's waren er niet.

Een Siciliaanse snorder, Barone heette hij, vroeg vijfduizend lire (veertien gulden) om mij naar het hotel te brengen.

Tussenpersonen helpen hier bij het afzetten van de vreemdelingen.

De stad werd twee keer verwoest, door Carthago in 405 en door haar dochterstad Agrigento in 280 voor het begin van onze jaartelling.

Waarom de Amerikanen haar in 1943 niet hebben platgegooid, is onbegrijpelijk.

In de archeologische zone vond ik een uitgebrande fabriek en een paar bunkers.

De soldaat.

Oningewijde lezer VIII
Reis van de irissen

Caltanissetta, dinsdag 24 januari 1978.

Onder een stralende zon verliet ik Gela.

Een jonge arbeider met zwarte krullen en een rode broek aan, hakte de grond om in de wijngaard.

Met een korf om zijn schouders gegespt, liep een jonge boer door het artisjokkenveld.

Zijn vader trok het onkruid uit.

Een kudde schapen hing als losse stenen aan de rots.

Onder de eukalyptusbomen bloeiden de irissen.

De soldaat.

[p. 59]

Oningewijde lezer IX
Normandische architektuur

Caltanissetta, dinsdag 24 januari 1978.

Op een heuvel in een olijfboomgaard lag de abdij van de heilige Geest.

De Noormannen hadden haar daar na hun overwinning op de Arabieren gebouwd.

In 1153 werd het abdijkerkje gewijd.

Drie kleine absiden waren spontaan in de oostgevel uitgebouwd en met ronde pannen bedekt.

In de enige beuk hing een heel mooi laatste avondmaal, waarschijnlijk van Pietro d'Assaro (vijftiende eeuw).

Het gezicht van Jezus straalde in de Spaanse entourage.

Johannes leunde tegen zijn schouder.

De soldaat.

Oningewijde lezer X
Barokke kerkbouw

Caltanissetta, woensdag 25 januari 1978.

De fresco's van de Vlaming Wim Borremans in het gewelf van de dom, waren fris van kleur en vol zwier.

Trossen engeltjes omstuwden de heilige Maagd.

Om die goed te kunnen bekijken, zou je op je rug moeten gaan liggen.

De vloer was nog niet helemaal aangeveegd.

De jezuïetenkerk was vierkant, een ongewone vorm in de barokke bouwkunst.

In de biechtstoelen wachtten twee biechtvaders.

Pater Brunetto ging het eerst weg.

De soldaat.

[p. 60]

Oningewijde lezer XI
Middeleeuws landschap

Palermo, donderdag 26 januari 1978.

Een boerenechtpaar trok op muilezels door het land.

De vrouw reed op kop, gehuld in een donkerblauwe kapmantel.

De hond liep waakzaam stoeiend mee.

Magere, bruine koeien graasden onder de zwaar bewolkte hemel.

Een Spaanse edelman kwam op een wit paard uit het dorp in de bergen.

In de huizen aan de noordkust zaten er zwarte kruisen in de muren.

De soldaat.

Oningewijde lezer XII
Koningskerk

Palermo, vrijdag 27 januari 1978.

Op het schip van de grote moskee bouwden de Noormannen hun katedraal.

Hun eerste koning, Rogier 11, werd er in 1154 begraven.

De zuilen en het plafond van zijn graftempel waren met gouden en blauwe mozaïeken ingelegd.

Op de kroon van Constantia 11 († 1222), koningin van Sicilië en keizerin van het heilig Roomse Rijk, schitterden saffieren, opalen en robijnen.

Een fijne, blonde jongen in spijkerbroek kwam met zijn moeder uit de middenbeuk.

Hij trok zijn broek een beetje op, bevochtigde zijn hand in het wijwatervat en maakte een kruisteken.

De soldaat.

[p. 61]

Oningewijde lezer XIII
Arabische architektuur

Palermo, zaterdag z8 januari 1978.

Fris en bekoorlijk staan de kleine moskeeën in de barokke stad.

Hun struktuur is geometrisch en helder.

Bijna ronde bogen hebben een smalle spits in de bovenste steen.

Rasters met regelmatig uitgesneden figuren schermen de ramen af.

De deuren dienen echt om naar binnen te gaan en niet om het volk te bespotten.

De friezen zijn mooi en eenvoudig.

De rode koepels weerkaatsen de zon en houden het gebouw koel.

De soldaat.

Oningewijde lezer XIV
Normandisch klooster

Monreale, zondag 29 januari 1978.

De kruisgang van het acht eeuwen oude klooster was onverbouwd.

Slanke, gepaarde zuilen steunden de spitsronde bogen.

Om het andere paar waren zij met abstrakte mozaieken ingelegd.

Beeldhouwwerk met wisselende motieven van bladeren en bas-reliëfs, maakten een bioskoop van de kapitelen.

De dekstenen waren smaller dan de bogen die zij droegen.

Eén witroze roos bloeide in de tuin.

De soldaat.

[p. 62]

Oningewijde lezer XV
Terugweg naar de katakomben

Palermo, maandag 30 januari 1978.

Veel kerken staan leeg en werden gesloten.

De overige zijn moeilijk toegankelijk.

In een zijkapel of in de kelder wordt er nog een mis gelezen.

De monumentale deuren in het voorportaal gaan nooit meer open.

Oude paters heffen hun hoofd niet meer op.

Het volk is nerveus en verstrooid.

De soldaat.