Maatstaf. Jaargang 27

[p. 1]

[Nummer 3]

Mensje van Keulen De plaag

1

‘Vliegtuigfin landen niet op een snelweg.’

‘Op m'n woord, mama.’

‘Martin, hou op. Je maakt haar alleen maar

bang.’

‘In Zwitserland gebeurt het regelmatig. Ze vindt het trouwens enig.’

‘Ja, énig,’ zei Tonnie. Ze gleed van de achterbank, liet haar handjes een duikvlucht maken over haar moeders schouders en omklemde haar hoofd.

‘Bezoeoe...’

‘Tonnie...’

‘Bezoeoe...’

‘Ga zitten.’

‘Boem!’

‘Dat is niet bepaald een landing, zusje, maar meer een vliegramp.’

Tonnie's greep verslapte en hoewel mevrouw Hofman niet het plotseling verstrakte gezicht van haar dochtertje kon zien, zei ze: ‘Leuk hoor om haar op stang te jagen.’

‘Ik jaag haar toch niet op stang, jij moet je er gewoon niet mee bemoeien.’

Ze zocht met haar ogen steun bij haar man, maar meneer Hofman reageerde niet. Meneer Hofman had overigens helemaal geen woord meer gezegd sinds hij op Schiphol, als laatste, zijn dochter Anna had omhelsd. Eenmaal nog had hij, temidden van uitbundig zwaaiende mensen (vooral zijn vrouw; lieve hemel, twee armen leken haar nog niet voldoende) stuntelig zijn hand opgestoken en toen had hij zich abrupt omgedraaid. Zijn jongste wilde opnieuw ‘mooi boven kijken’ in dat liederlijke restaurant, maar hij had zich doof voor het gepiep gehouden.

Met een norse uitdrukking op zijn lange gezicht zat hij achter het stuur en reed zijn gezin naar huis.

Vindt hij het zó erg?, dacht zijn vrouw. Vindt hij dan werkelijk dat Anna te jong is? Het was het enige dat hij had opgemerkt toen Anna haar besluit genomen had; was dat wat er nu in zijn hoofd omging? Ze bespiedde hem en zuchtte. O, ze kende dat gezicht maar al te goed wanneer hij zijn onderlip zo half om zijn bovenlip klemde. Ze gaf een bemoedigend stompje tegen zijn dij en voelde zich tegelijkertijd minder zeker. Anna kwam straks in een andere, misschien wel heel andere omgeving... afgezien van de vraag of zoiets nou wel goed was, zou het goed voor het kind zijn? Een vreemd gezin, een Engels gezin... Anna op een onbekende kamer, gedwongen, ook nog eens, om te praten in de Engelse taal... Ze zag de brief voor zich, bedrukt met naam en adres van de zaak van D. Masefield en geschreven door Mrs. Masefield die in korte, duidelijke zinnen vertelde over de taak die Anna te wachten stond. De brief eindigde met een vriendelijk welkom. Er was niets mee mis. Zou ze zelf immers niet ongeveer ook zo geschreven hebben? Nu ja, dacht ze na deze conclusie, als ze Anna daar lelijk behandelen of wanneer ze om welke reden dan ook ongelukkig is, nu ja, dan halen we haar terug.

Glimlachend draaide ze zich naar haar man maar deze bleef, onbekend met haar oplossing voor zijn probleem, onveranderd voor zich uit turen. Wanneer ze hem trouwens zou hebben gesust, zouden zijn wenkbrauwen boven zijn bril zijn gerezen omdat het iets volslagen anders was dat hem bezighield.

‘Neeniet.’ klonk het in één lange haal. ‘Anna mag niet vallen.’

‘Ze valt niet,’ zei Martin.

‘Ze valt wel omdat jij 't zegt,’ snikte Tonnie.

‘Ik zeg dat ze niet valt.’

‘O Martin Martin, heb je nou je zin?’

‘Als jij niet was begonnen, m'nmoeder, had ze

[p. 2]

nu nog plezier.’ Uitdagend vrolijk begon hij te fluiten.

In het hoofd van meneer Hofman bewoog een pen over een opengeslagen boek vol getallen. De pen streepte door, plaatste een nul, stopte trillend.

‘En nu is het afgelopen!’

Mevrouw Hofman schrikte goedkeurend op. Martin stopte zijn gefluit. ‘De kolere,’ zei hij zacht. Zijn vader hoorde het niet; zijn moeder wilde het niet horen. Tonnie drukte haar neus tegen het glas en keek naar de lucht, overtuigd een vliegtuig, het vliegtuig, te ontdekken.

En in het vermoeide hoofd van Anton Hofman zweefde de pen naar een kolom nog onbesmuikte cijfers.

2

Een tengere, onopvallende man liep in Anna's richting. Hij droeg een lichtgeel overhemd met korte mouwen en een kakikleurige pantalon; zijn gezicht was alledaags: symetrisch, een gewone, rechte neus en kort, donker haar met links een scheiding die hij daar van jongsaf aan, onafscheidelijk als een litteken, had zitten. De laatste meters zette hij zijn voeten wat dralender neer en op zijn gezicht verscheen een uitdrukking van vriendelijke beleefdheid die een vergissing direkt ongedaan zou kunnen maken.

‘Neem me niet kwalijk... Anna Hofman?’

‘Meneer Masefield?’

‘Donald Masefield.’ Hij stak haar zijn hand toe. ‘Aangenaam.’

Bijna gretig boog hij zich naar haar koffers:

‘Zullen we dan maar? Hopla...’ Nu eens schuin voor haar lopend, dan weer onhandig naast haar zodat ze in bogen om groepjes mensen heen moesten, zei hij herhaaldelijk en doorgaans overbodig: ‘Deze kant op.’

Een vrouw in een tot op de kuit vallende jurk van dunne, witte tricot leunde nonchalant tegen de muur naast de uitgang. Om haar middel schitterde een roze ceintuur die op haar navel sloot in een zeester van lovertjes. Het bot van haar rechterheup stak uit als de stompe kant van een bijl. In de schaduw van een breedgerande hoed hield ze tussen de punten van haar nagels een stuk chocola; ze opende haar mond en het was of haar wangen inklapten en daarboven twee dorre abrikozen puilden. In het voorbijgaan hoorde Anna haar luid zuigen.

‘Deze kant op,’ knikte Masefield, recht voor de uitgang staande.

‘Een beetje haast gehad,’ zei hij vergoelijkend toen hij tenslotte stilhield achter een bestelauto die dwars over twee parkeerplaatsen stond. Hij trok een zakdoek uit zijn broekzak, sloeg 'm open, veegde ermee over zijn voorhoofd en vouwde 'm weer op.

‘Ga maar vast zitten, de deur is open.’

Tegen de leuning lag een dinky toy, een blauw hijskraantje.

Masefield stapte in, startte de motor en draaide aan het stuur of het een vrachtwagen betrof. In de achterruimte verschoven dingen die bonkend tegen de wand stootten toen de wagen vooruitstoof.

‘Speelgoed,’ zei hij op een beschuldigend toontje. ‘Weet je, Anna... Je bent de eerste die niet aan de verkeerde kant is ingestapt. Die meisjes van het continent, altijd fout, altijd de kant van de chauffeur. Haha.’

‘Waarom zou ik 't niet weten?’

‘O.’ Hij kreeg een kleur. ‘Zo zo, we hebben een intelligent exemplaar ditmaal.’

Na deze opmerking, die heel opgewekt had geklonken, bloosde hij tot onder zijn boord en hij drukte het gaspedaal in alsof een plotseling opgevoerde snelheid even plotseling het bloed uit zijn gezicht zou afvoeren.

Anna was zelden bang voor iets of iemand. Volgens haar vader leek ze een halve jongen, door haar moeder werd ze beurtelings lief en onhandelbaar bevonden, en haar broer noemde haar een rotkreng en zag dat eerder als iets aangenaams. Nu eens was ze als een jong katje dat telkens wegglipt en onder protest wordt teruggehaald, dan weer als een malle hond die maar keek en keek en keek tot je je afvroeg of die hond wel zo mal was. Roekeloosheid had

[p. 3]

haar als kind aan de rand van de dood gebracht, maar het was haar moeder die de pijn leed van haar blauwe plekken, gebroken been, de nooit verklaarde brandwond, zo groot als een schoteltje. Zij werd gekweld door nachtmerries waarin haar kind de hoofdrol speelde; kleine Anna sliep.

Moed? Gebrek aan angst? Misschien was ze alleen maar gezegend en behept met een grenzeloze nieuwsgierigheid.

En nu, terwijl ze naast een man zat die zich met zijn figuur geen raad wist, was ze bevangen door een gevoel dat ze niet kende: de buitenwijken van Crawley, de door hoge bomen begrensde kronkelweg, de onhandige Donald Masefield, zijn gezin, zijn huis: ze zou rechtsomkeert willen maken, weg... weg...

Masefield haalde zijn zakdoek tevoorschijn, liet 'm in de vouw en depte zijn voorhoofd en nek. ‘We zijn er bijna.’ Hij knikte haar bemoedigend toe: ‘Wees gerust. Mijn vrouw, de kinderen, we zijn een heel normale familie.’

Was ze bang? Was 't de onzekerheid?

‘Heb je broers en zusters?’

‘Een broer van zestien en een zusje van zeven. Martin... Martin en Tonnie.’

‘Onze Philip is, ja, die is zeven. Een amusant kereltje.’

Niet huilen. En waarom, waarom zou ze? Het was belachelijk om na twee uur haar familie te missen, al verschenen ze haar nu al zonder hun ergerlijkheden. Ze zouden haar net zo zien: wie ver is, is dierbaar.

Nog twee bochten was er het geraas van speelgoed en toen remde Masefield en sloeg een grintpad in dat doorliep tot een grasveld en zich halverwege vertakte naar de voordeur van een groot, rood stenen huis.

‘Deze kant op.’

Ze gingen het huis binnen via een geel-oranje deur aan de zijkant. De muren, de vloer en de steile gootsteen van de bijkeuken waren van cement. Er stonden twee witte machines en een rij kaplaarzen.

Anna schoof de stoel onder de lamp en legde een blocnote op schoot. Ze schreef niet naar huis, ondanks haar moeders uitdrukkelijke verzoek (‘En schrijf ons direct, beloof je 't me... beloofd hè?’ Ze had het beloofd. Morgen was vroeg genoeg) maar naar haar vaders jongere zuster, haar tante zogezegd, hoe raar en afstandelijk dat woord ook klonk voor ieder die deze ‘tante’ kende. Anna zelf had haar nooit zo, dan bij wijze van grap, genoemd.

Lieve Laura,
men heeft hier besloten dat het eenvoudiger is wanneer ik Ann heet. Ann mag zich even opfrissen voor het diner.

Als ik de deur van mijn kamertje opendoe, zie ik een gigantische zolder waar wel vijftig meter waslijn hangt. Verder staan er stapels dozen. Ik heb in een gekeken: brillen.

Het is hier akelig. Ik voelde het al toen ik bij Masefield in de auto zat, maar zodra ik het huis zag en die vrouw wist ik zeker dat het mis was. Hij is niet onaardig, geloof ik, maar zij, Penny Masefield, is een eng mager knaagdier met puntknieën.

Iets heel ergs: er zijn hier zes kinderen, waarvan een baby. Als ik dat geweten had, was ik hier nooit aan begonnen. Ze had over ‘de kinderen’ geschreven, maar ik dacht aan twee, hooguit drie. Overigens lagen ze al in bed toen ik aankwam. Net, toen Masefield me naar boven bracht, zag ik dat van een van de kamers op de eerste verdieping even een deur op een kier ging, daarna werd er onderdrukt gegiecheld. Het interieur van mijn kamer bestaat uit één lamp, één stoel, één kast en wel een commode, dus ophangen kan ik niks. Het tafeltje dat tegen de schuine wand onder het raam staat, is aardig als dak voor een konijnehok. Het behang heeft een patroon van gele en bruine asters, over het bed ligt een sprei als een rozenperk. Zie je het voor je?

Papa gaf me twee tien-pondbiljetten, je weet wel: zo stiekem in je hand drukken en ondertussen de andere kant opkijken en een zuinig

[p. 4]

mondje trekken.

Ik kocht voor de Masefields een kruikje jenever en een doos likeurbonbons. Beiden bedankten me enthousiast, maar ik zag aan haar dat ze al het eetbare dat van over de grens komt niet te vreten vindt.

Ik moet nu gaan.

Op een penantkastje brandde een schemerlampje, voldoende licht verspreidend om de cijfers van het telefoontoestel ernaast te lezen, maar nauwelijks voldoende om je eigen voeten te zien lopen. Het voorste gedeelte van de hal baadde echter in wit licht dat van de keuken kwam waar iets monotoon stond te sissen.

‘Kan ik u helpen?’

Penny Masefield stortte uit een steelpan een dampend mengsel van mais en erwten in een vergiet. Een van de spiraalvormige branders van het elektrisch fornuis gloeide als vuur. Op de rand van de eettafel in het centrum van de keuken, lag een sigaret te roken.

‘Het is al klaar.’ Haar dunne lippen gingen aan de hoeken omhoog, om haar ogen vertrok geen spiertje. ‘Ga maar vast naar de zitkamer die ik je zoeven heb laten zien.’

Donald Masefield lag onderuit gezakt in de middelste van de drie, met rulle katoen overtrokken sofa's die in een u-vorm voor de televisie stonden.

‘Goedenavond.’

‘Hallo Ann.’ Hij kwam wat overeind.

Ze nam plaats naast een slapende Deense dog

en legde losjes haar hand op de harde kop. De bank tegenover haar was gevuld door nog twee dezelfde, zwart-witte reuzen, de een met zijn kop op de heup van de ander.

‘Dat is Humble,’ zei Masefield, ‘en dat zijn Daisy en Razor. Twee mannetjes en een vrouwtje.’

Een van de honden spitste zijn oren.

‘Nee... nog niet, m'n jongen.’

Op de televisie zong een vrouw met een geruit

mutsje op haar hoofd en blote schouders.

Penny Masefield droeg een dienblad en duwde

met haar hiel de deur dicht.

‘Die kan absoluut niet zingen,’ zei ze en boog voor haar man. Ze liep op Anna toe: ‘Ze is vulgair.’

Anna ging half staan en reikte naar het minst volgeschepte bord.

‘Nee, die is van mij.’

‘Dan is er weinig keus. Dank u wel.’

Een schelle stem doorkruiste die van de zange-res: ‘Weerzinwekkend!’

Anna liet een stukje vlees naast zich op de bank vallen, maar de hond sliep door. Ze schoof het in de buurt van zijn neus. Humble sloeg zijn lodderige ogen op en zuchtte.

‘Hoe vind je je kamer, Ann?’

‘Aardig.’

‘De wasbak kan niet gebruikt worden, de afvoerpijp lekt.’

‘Je kan er wel van drinken, hoor,’ zei Masefield.

‘Je zult voorlopig gebruik moeten maken van de badkamer... Wat het opstaan betreft... Ik heb de gulden regel: zeven uur. Als een van de kinderen nog slaapt, moet je het wakker maken maar meestal zijn ze dat wel tegen die tijd. Geraldine, Mae en Donnie kleden zichzelf aan, Philip kan het praktisch zelf, Arthur moet je er beslist bij helpen. Sevoughn, de baby, is voor mijn rekening. Met alles.’

Anna's wangen gloeiden.

‘Heb je een wekker?’

‘Ja, mevrouw.’

Mevrouw had ze gezegd tegen Penny Masefield die zich nadrukkelijk had voorgesteld als Pénny Masefield en zich dat niet leek te herinneren.

‘Goed. Zeven uur. Ik moet zeggen dat Arthur het de laatste tijd steeds beter doet, hij raakt op een leeftijd dat hij het vervelend begint te vinden als men zich met hem bemoeit.’

Masefield gaapte en knipperde met zijn ogen, hij was opnieuw onderuit gezakt. Anna bracht de borden naar de keuken, spoelde ze af en legde ze dakpansgewijs op het aanrecht. Toen ze de kamer weer binnenging, wist ze dat er over haar gesproken was. Het was of de woorden nog naklonken in de rook die boven de spichtige rookster hing.

[p. 5]

De hond had het stukje vlees niet opgegeten. Ze ging zetten, van zins een minuut later weer op te staan en onderwijl snel het stukje achter de zitting te laten verdwijnen.

‘De reis... de... ik ben nogal moe. Welterusten.’ ‘Welterusten,’ zeiden ze tegelijkertijd. ‘Kind,’ voegde Penny Masefield daaraan toe.

Anna schrok wakker. Ze herinnerde zich ogenblikkelijk het beeld dat dit had veroorzaakt: eerst was er de achterkant van het hoofd van Penny Masefield, toen draaide het hoofd om en beet de mond haar iets onverstaanbaars toe. Om de hals was een servet geknoopt waarop een zwarte veeg zat.

Het was niet onverstaanbaar geweest, het was: ‘weerzinwekkend!’ Weer kwam dat woord uit dat gezicht dat ze nu al haatte. Die lippen, die bijna verdwenen als ze sloten; die korte, brede kin: krachtig heette dat, maar wat voor kracht?

Kwart voor zeven liep het reiswekkertje af. Wetende dat het voor liep, kneep ze haar ogen toe om ze telkens op te slaan. Twaalf voor tik tak, acht voor tik tak, vijf voor, twee over, vijf over tik tak tik tak.

De koffers stonden nog ingepakt. Het half jaar is voorbij en nu ga ik naar huis, bedacht ze met een geeuw. Terwijl ze voor het raam stond, kamde ze haar vingers door haar krullen.

In een hoek van het gazon was een groenteveldje. Ze kon de kool onderscheiden. (Ooit had ze een schooltuintje gehad aan de rand van het Westland. De eerste oogst was sterrekers. Ze had het tuintje sindsdien niet meer bezocht.) Onder een knoestige linde stond een tuinameublement van vier stoelen, een ronde tafel en een plank op twee schragen. Tegen een groen schuurtje leunde een hark die ieder moment zijn tanden leek te willen slaan in een trapauto. Ze liep naar de wastafel, bedacht zich bijtijds en nam een slok water. Een handdoek ontbrak. Ze haalde haar arm over haar mond en ontdekte plotseling de omtrekken van een onder het behang vermomd deurtje waarin een sleuteltje stak.

[p. 6]

Achter het deurtje bevond zich niets dan een ruimte van ongeveer een meter lang en tachtig centimeter hoog.

Ze klopte op de deur van de meisjeskamer en ging, zonder het antwoord af te wachten, naar binnen. De oudste van de twee sprong van haar bed en stelde zich voor. ‘Geraldine Masefield.’ Een te korte pony gaf haar gezicht iets kwets-baars. Het andere meisje zat met hoog opgetrokken knieën, een vinger tussen haar tenen, en verroerde zich niet.

‘En dat is Mae?’

‘Ja, dat is Mae,’ zei Geraldine.

‘Hallo Mae.’

‘Hihihi.’ Haar gezicht verdween achter haar knieën.

‘Moeten jullie je 's morgens niet wassen?’

‘We gaan 's avonds in bad,’ antwoordde Geraldine. Iedere avond.’

Mae floepte haar vinger tevoorschijn, keek op en zei: ‘Allemaal.’ Ze was een kleine copie van Penny Masefield.

De jongenskamer was nagenoeg een zaaltje. Hadden de meisjes hun poppen, spelletjes en spulletjes grotendeels op planken staan, hier was gestrooid met autootjes, stukjes van een puzzle, papiertjes, dozen en doosjes en brilmonturen.

‘Daar is ze,’ zei een jongetje met een bol snoetje plechtig. Hij had een donkerblauwe en een felblauwe sok aan.

‘Is ze,’ zei een kleinere broer die gehurkt voor een kipauto zat. In de laadbak lagen een schoen en een aftandse beer met twee pleisters kruiselings over zijn neus.

‘Philip en Arthur?’

‘Ik,’ zei de kleinste.

‘Ben jij Arthur?’

‘Ik.’

‘Niet ik.’

‘Nee, jij bent Philip.’

‘Ja. En Donnie slaapt nog,’ zei hij, rende naar het bed tegen de muur en sloeg op de bult onder de dekens.

Ik zal 'm wel wakker maken,’ zei Anna.

‘Nee, wacht...’

Hij sleepte een garage over het zeil en tilde die uit alle macht boven op zijn broer. ‘Dat krijgt 'm er wel uit.’

Het hielp meer dan hij verwachtte: Donnie schoot onder het gevaarte vandaan zodat het kantelde en tegen hem aanviel. Hij zette het op een huilen en wilde naar zijn ouders. Anna hield hem tegen.

‘Ik heb gehoord dat je je zo goed kunt aankleden.’ Ze ontving een paar stompen tegen haar heupen.

‘Dat kan ik, dat kan ik,’ schreeuwde hij.

‘Je hebt twee verschillende sokken aan.’

‘Kan me niks schelen.’ Hij trok zich los en stapte snel in zijn schoenen opdat er niets meer aan veranderd kon worden.

Donnie was opgestaan en verwisselde zwijgend zijn pyjama voor zijn ondergoed. Het was een mooie, slanke jongen met donker haar. Wantrouwend sloeg hij Anna gade.

‘Hallo,’ zei ze.

‘Hallo,’ antwoordde hij.

Ze hielp Arthur in de kleren die hij haar als een prop had aangereikt. Arthur vond alles best zolang hij de beer en de schoen mocht vasthouden en tenslotte wilde hij haar zijn schoen wel geven als hij de beer kon houden. Anna stemde toe en hij volgde haar even later, mak als een lam, naar beneden.

‘De honden eten 's avonds,’ zei Geraldine. De keukenvloer lag bezaaid met droog hondevoer, de meeste brokjes van een vervaarlijke hardgele of roze kleur.

‘Voor papa naar bed gaat.’ Ze zette komvormige borden op tafel en twee kartonnen pakken. ‘Suikerberen,’ zei Arthur.

‘Geen suikerberen,’ zei Geraldine. ‘Volgende week.’

‘Nu wil ik echt niet naar school,’ klaagde Mae.

‘Jij mag thuisblijven,’ zei Donnie, ‘jouw school is vandaag gesloten.’

‘Ja, want jij bent dom,’ zei Philip.

‘Zeg jij terwijl ik meer dan twee jaar ouder

ben.’ Ze stak triomfantelijk haar tong uit.

[p. 7]

‘Iedereen die dom is, steekt z'n tong uit,’ zei Donnie koel. Hij schudde een bergje Corn Flakes in zijn bord.

‘Mi os daem,’ zei Philip.

‘Suikerberen...’

‘Corn Flakes of Weetabix, Arthur.’

‘Arthur kan nog niet lezen,’ zei Mae.

‘Wat staat hier?’ vroeg Donnie en wees met zijn lepel naar een pak.

‘Weetabix’, zei Arthur met een vies gezicht. ‘Jij kan lezen. Jij krijgt een prijs. Als het pak leeg is, krijg jij de gekke man op de achter-kant.’

‘Arthur,’ vroeg Geraldine, ‘wil je niet zo raar doen met die melk!’

‘Ik wil het zacht.’ Hij drukte met zijn vingertoppen de koekjes onder de melk en hield er zijn oor boven. ‘Ik kan 't horen.’

‘Viezerik!’ riep Mae.

‘'t Is... 't is als 't bad... prsprsprs...’

Masefield verscheen in de deuropening. Als een goochelaar sloeg hij zijn zakdoek open en niesde erin.

‘Goedemorgen kinderen. Sinds wanneer eten oren?’

Hij verdween, met de honden op zijn hielen, in de bijkeuken. Op Arthur na, begonnen de kinderen gehaast te eten.

‘Brengt hij jullie naar school?’

‘Ja, hij.’

‘Onze papa.’

‘Arthur zit nog niet op school.’

‘Dat weet zij ook wel, Mae.’

‘En je moeder?’

‘Soms.’

‘Als papa niet kan.’

‘Mama blijft langer in bed omdat ze hard moet werken.’

‘Ik geloof dat jullie vader al wegrijdt.’

‘O nee.’

‘Hij keert de auto om gelijk weg te kunnen als wij klaar zijn.’

‘De honden moeten eerst naar binnen.’

‘Erst do hendeen,’ zei Philip.

‘Wat zeg je?’ vroeg Anna.

‘Hij verwisselt de klinkers van de woorden,’ verduidelijkte Donnie.

‘We ontbijten altijd alleen. Behalve als er een meisje is,’ zei Mae. Er gleed een grijns over haar gezicht: ‘En dat ben jij.’