Maatstaf. Jaargang 23

[p. 63]

J.B. Charles Waarom daarom

107. ‘Hier heb je obat!’ Er was niet alleen verzet van 1940-1945, in Nederland. In Indonesië was er van 1926-1927 verzet tegen de nederlanders. Alleen al in het Bantamse werden toen 250 rebellen gedood. In totaal werden 13.000 personen gearresteerd, waarvan er 4.500 tot gevangenisstraffen zijn veroordeeld en 1200 tot internering in Boven-Digul. Er vielen 4 doodstraffen. (Van Doorn en Hendrix, Ontsporing van Geweld. Over het nederlands/indisch/indonesisch conflict, R'dam 1970, p. 11.)

Op bladzijde 267 lees je bij van Doorn en Hendrix: ‘In Patjeklik komt men onder vuur vanuit de huizen. Als de guerrilla's vakbekwaam zijn teruggedreven beveelt luitenant Gabriel een sweep. Op dat ogenblik lopen vier man voorop waaronder hij zelf. Er worden vluchtenden gezien en de officier staat er op dat ze gevonden worden. Men zoekt, maar kan door de algemene bevolkingsvlucht niemand vinden. Totdat de kommandant zelf een man ziet die op de grond ligt. De man heft een doorschoten hand op en steunt: “Minta obat” (Help me, ik ben gewond). Gabriel zet zijn revolver op de gewonde, drukt af en zegt: “Hier heb je obat.” De gewonde is dood. De omstanders, niet bepaald overgevoelig in deze tijd, zijn geschokt. De patrouille gaat terug.’

108. Steeds Dezelfde. (5) Het Europa van Hitlers Oberleutnant. Wat is Europa? Voor ons is het niet meer dan een kontinent. Voor Strauss een ‘Rijk’. Als hij in vogelvlucht de geschiedenis van Europa schetst, en hij is bij ongeveer 1900, zegt hij: ‘Noch hält Europa - z.B. im chinesischen Boxer-Aufstand - zusammen.’ Laten wij eens zien: de opstand van de Boksers in de bezette delen van China, bij de overgang van de negentiende naar onze eeuw. Allerlei blanke naties stuurden ijlings troepen, die barre strafekspedities ondernamen. Een arrogante lummel in Duitsland, die ze daar ‘keizer’ noemden, pochte vals dat de soldaten die hij stuurde, de gele jongens horen en zien zouden laten vergaan.

Lees de zin van luitenant Strauss nog eens. Een paar rijke landen hebben net, dat is in 1885, in Potsdam de koloniale invloedssferen, dat zijn de landen van de gele en de zwarte mensen, onder elkaar verdeeld en Strauss ziet naar dit ‘looien pijpen samen delen’ van de koloniale dieven terug als naar een heerlijk opleven van de europese gedachte. Dit kan ons leren wat een ‘Rijk’, en met name het Rijk Europa voor de Hitler-soldaat Strauss betekent. Europa kan zijn kulturele betekenis in de wereld alleen maar ‘behaupten, wenn sich seine Völker wieder ihres gemeinsames Erbes’ bewust worden, en dit soort gevaarlijke leugens. Jij en ik hebben geen enkele gemeenschappelijke erfenis met generaal Bennecke, de vrijwillige officier, de medewerker aan Hitlers veroveringsstaf. Bennecke heeft misschien zo'n gemeenschappelijke erfenis met Strauss, met de nederlandse Korea-veteranen en met de Hufter in Brussel. Als iemand ons die erfenis wil opdringen wijzen wij hem af, wij hebben met deze massieve rotzakken helemaal niets te maken. Voor ons is Europa een geografies begrip zonder meer. Na het lezen van Strauss behoort iedere nederlander onmiddellijk te bedanken als lid van de Vereniging Verenigd Europa, de Europese Beweging, en uit de navo te gaan, want hij die kiest voor een ‘Europa’ met het Duitsland van Strauss, die kiest voor roof en kolonisatie. Als hij nederlander is, kiest hij er mee voor zijn eigen ondergang. Het Europa van Strauss en zijn duitsers is een Groot-Duits-

[p. 64]

land. De navo is voor Strauss niet meer dan een mooi begin. Strauss betreurt het dat wij daarin niet duurzaam gebundeld zijn, dat onze krachten niet ‘mit dem schlichten Kommando “Einer für alle und alle für einen!” auf Gleichschritt gedrillt werden konnten’. Hij is dan ook een kristen. De duivel zal zijn gebed nog verhoren ook, als wij niet gauw de navo uitgaan. ‘Wij duitsers hebben wortels nodig in een sterk en zelfstandig Europa. Dat Europa moet in de wereldpolitiek een element worden dat de doorslag geeft’ (p. 118).

Wat Strauss wil, is een ‘Europa der Nationen’ dat het ‘grotere vaderland’ geworden is. Wij duitsers, zegt Strauss, moeten leren, de kwestie van onze eenheid niet als een nationaal maar als een europees probleem te zien (p. 167).

Wij nederlanders antwoorden daarop in de eerste plaats, dat ze dat helemaal niet meer hoeven te leren, dat onderwees Hitler hun al. In de tweede plaats wijzen wij erop wat Strauss - hoewel hij het slim genoeg niet uitspreekt - bedoelt: de andere europeanen moeten ons probleem van ‘de duitse eenheid’ ook als het hunne zien. Nee. Nederlanders, dank God elke dag dat er twee duitse naties zijn; zodra die zich verenigd hebben zullen jullie pas tot de nek toe in de problemen zitten.

109. Het ‘Rusland’ van Franz-Josef. De west-europese volken hebben sedert eeuwen naar Oostland gereden, in het bizonder de duitse, maar je moogt ook de fransen niet vergeten. Wat het varken Napoleon daar uitgericht heeft, is genoeg geweest om de russen allergies tegen west-europeanen te maken. De Tweede Wereldoorlog stelt alle vroegere westerse kruistochten volledig in de schaduw. De hakenkruistocht van Hitler, met Bennecke en Strauss, blonk uit door, van te voren in bijvoorbeeld ‘mein Kampf’ ekspliciet gemaakte doeleinden van landverovering en kolonisatie en de uitroeiing van de tot ondermensen verklaarde bewoners van de te veroveren gebieden - voorzover zij niet voor de duitsers konden of wilden werken. Het is haast niet te geloven maar zij zeiden het zelf en zij begonnen er vast mee, met dat uitroeien. Als er een ding zeker is, dan is het dat de angst van de ‘russen’ voor nieuwe aanvallen uit het Westen groter is dan de angst die rechtse westerlingen ooit in hun landen hebben kunnen kweken voor de ‘russen’. Als er één ding gerechtvaardigd is, dan is het hun angst voor de duitsers. Dat zijn allemaal zaken waar de Hitlers luitenant glashard omheen gaat. Die keren dat hij geschiedkundig wordt, kiest hij uit de historie wat hij gebruiken kan. Hij blijft zijn Führer en Opperbevelhebber tegen ‘het Oosten’ van 1941-1945 trouw, aan de demagogie hoeft maar een klein beetje gesleuteld te worden: de Sovjet-Unie is nu socialisties en wil het socialisme veroveringsgewijs over de rest van Europa uitspreiden. Van Moskou uit kan men op de kommunistiese invasie rekenen, zegt Strauss. Hij denkt politiek in militaire termen, zoals Luther in oorlogstermen teologie sprak: ‘De vijand rukt vast aan, met opgestoken vaan.’ Strauss begrijpt, dat hij onder het bouwen van Duitslands machtigste leger in 1974 niet meer ‘Naar Oostland zullen wij rijden’ kan zingen.

Het is veel te zwak uitgedrukt als je over konkurrentie tussen oost en west spreekt, zegt Hitlers luitenant, er is veel meer.

Als je spreekt over ‘konkurrentie’ tussen Oost en West, zegt Strauss - maar niemand doet dat! - druk je de spanning tussen de twee sferen niet voldoende uit. De demokratiese vrijheid van het Westen en het totalitaire kommunisme van het Oosten kunnen elkaar niet aksepteren zonder de grondslag van hun zijn op te offeren; de moraal van de vrije wereld wijkt dermate wezenlijk af van de zogenaamde socialistiese, dat vrede niet mogelijk is. Er is geen konkurrentie, er is oorlog (p. 68). Strauss durft de woorden ‘Ansturm des Gegners’ te gebruiken (p. 81). Je bent weer terug in de tijd dat in de Tiergarten te Berlijn een joods jongetje een klap van een leeuw kreeg en in de duitse pers kwam met de head-

[p. 65]

line: ‘jodenlummel valt argeloze leeuw aan’. Hitlers luitenant haalt Lenin aan op het derde alrussiese kongres van de kommunistiese jeugdbonden in 1922, waar die verklaart waar hij zijn zedelijkheid vandaan haalt. Die komt in elk geval niet uit de klassenvrije metafisika - als ik het wat vrij mag vertalen - die Lenin voor zwendel verklaart. Lenin leidt zijn zedelijkheid af van de belangen van de proletariese klassenstrijd. Dat is dan wat Strauss de Kampfansage van het Oosten aan het Westen noemt. Die Kampfansage is niet opgeheven, niet ingetrokken en daarom is er geen enkele etiese basis die beide partijen gemeen hebben. Daarom zal de strijd, ondanks enkele fasen van ontspanning zo nu en dan, voortgaan. Als er iemand is die heel goed weet dat de ‘russen’ meer reden hebben banger te zijn voor hem, dan hij voor de ‘russen’, dan is het de nskk-Leutnant Strauss, die in de oorlog triomferend de beroofde, verkrachte en verbrande landen van de Sovjet-Unie tot aan Stalingrad is doorgetrokken.

Nu zijn niet alle duitsers zo dom, Strauss zomaar te geloven. Hoe redt hij zich er tegenover hen uit? Op een manier die bijna even geniaal als vals is. Wanneer ik duitsers van het slag van Strauss over de ‘russen’ hoor, denk ik altijd aan de fabel van de vos en de eend. De vos pakte haar op haar nest en zij schreide: laat mij leven, zonder mij zullen mijn kuikens ook sterven! De vos antwoordde boos: brutaal mens, nog bang voor mij durven zijn ook, hè? en hij beet haar de kop af. Lees eens hoe Strauss de sovjetschrijver Rostovsky, een half officiële spreker van het Kremlin, te lijf gaat. ‘Er beschwört den Schatten der Furcht herauf, die in den russischen Hinterköpfen sich einnistet, dass eines Tages sich die europäischen und asiatischen Feinde Russlands zusammentun könnten. Er betrachtet die Bundesrepublik und Rotchina als die zwei Aussenseiten der Weltpolitik und orakelt, dass es realistische Gründe für die Annahme gebe, Peking und Bonn hätten begonnen, sich gegenseitig anzuziehen, ein Vorgang, der nicht zufällig sei. Sosehr hier die Sorge vor einer unheiligen Allianz Pate der Warnung ist, sowenig in Wirklichkeit diese Vermutung durch Tatsachen bestärkt wird, so bezeichnend ist diese Veröffentlichung für einen Polit-Kommentator des Russlands von heute, eines Landes, das in seiner Geschichte durch Jahrhunderte immer unter dem Gefühl der Unsicherheit gegen Gefahren von aussen zu leiden vorgegeben und im Kampf um seine Sicherheit immer neue Territorien in allen vier Himmelsrichtungen erobert und aus “Sicherheitsgründen” sich einverleibt hat, bis es jetzt, im Herzen Deutschlands und Europas stehend, Sicherheit vor der “militaristischen, revanchistischen, aggressiven Bundesrepublik” verlangt.’

Ontzettend vals van die russen! En zij zijn van 1941-1945 nog gemener geweest: toen ze net deden of Strauss en konsorten in hun land honderdduizend dorpen en steden platwalsten en tien miljoen mensen vermoordden, deden die valse russen ook al net alsof zij zich in de toekomst beter verdedigen moesten! Je zult het niet geloven, maar je moet de volgende zinnen van Franz Streepje Strauss eens goed tot je laten doordringen (dat is de reden waarom ik ze niet vertaal): ‘Die sowjetische Politik war während des ganzen Krieges nicht bereit, auch nur die geringste Einschränkung ihrer Selbstgefälligkeit und ihrer Zielansprüche hinzunehmen. Sie strebte, nachdem der Sieg im Kriege seit der grossen deutschen Niederlage in Stalingrad feststand, unbeirrbar das Ziel an, die Herausbildung eines künftigen Gegengewichts in Mitteleuropa von vornherein zu verhindern und dafür politische und militärische Mittel einzusetzen. Sie wollte den westlichen Einfluss so weit wie möglich an die peripherie der euroasiatischen Landmasse drängen.’

Hoe is het mogelijk. De sovjetpolitiek was gedurende de hele oorlog niet bereid tot ook maar de minste beperking van zijn eigen zelfbestemming! De sovjetpolitiek streefde ernaar, om over zijn westelijke grenzen iets te for-

[p. 66]

meren dat de moordpartij van de firma Strauss & Göring in het vervolg zou verhinderen! De russen wensten ervoor te zorgen dat niet de moffen een ‘toekomstig evenwicht in Midden-Europa’ zouden opbouwen! Dat wilden die verschrikkelijke russen nota bene zèlf doen!

110. Je zult het niet beleefd vinden, maar als er zoals nu een duits oorlogsvliegtuig in zee valt naast Kreta, met veertig duitse militairen erin, dan ben ik erg dankbaar. Klein tegenslagje voor Strauss. Klein, maar alle beetjes helpen. Ik hoop niet dat toevallig een dolfijn getroffen is, dat zou jammer zijn.

111. Terroristen Eerste Graad en terroristen Tweede Graad. Hitlers Oberleutnant Strauss spreekt ontroerd en ontroerend over David Ben Gurion, der grosse alte Mann Israels. Die heeft gezegd dat hij niet aan het gevaar van een wedergeboorte van nazisme in Duitsland geloofde. Alsof het nazisme nodig is, Duitsland tot een bedreiging voor niet-duitsers te maken. Ik denk toevallig weer aan de Bokseropstand in China, toen vlegel Wilhelm bij het vertrek van de duitse troepen sprak: ‘Wij zullen die spleetogen wel es laten sidderen!’ Bismarckisme, Hitlerisme, Straussisme, het is mij om het even. Ook Dayanisme. Op 20 mei 1974 verzamelden zich een 5000 Israeli's voor hun parlement om in koren te roepen: ‘dood aan de terroristen!’ Dat is in elk geval iets wat de terroristen niet kunnen terugdoen, want zij hebben geen parlement. Zij hebben niet eens een land, een natie of een nationaliteit. Daarvan zijn zij beroofd. Daarom zijn zij waarschijnlijk terroristen.

In het parlement zei minister Dayan: ‘Wij moeten ze doden, geen overgave. Ze moeten weten dat als ze komen, ze komen om te worden gedood.’ Dat zal recht uit het hart van de Oberleutnant gesproken zijn. Die zal ze aanmoedigen om ook de grens maar over te gaan om te doden. Dat is hij gewend.

Zij doen het al. Op 22 juni 1974 vermeldt

[p. 67]

mijn krant dat Israel de akties van zijn leger en luchtmacht in Zuid-Libanon ‘strafexpedities’ noemt, en die akties zijn in het afgelopen jaar ernstig toegenomen. Zou je het ook kontra-terrorisme kunnen noemen, kun je van terroristen tweede graad spreken? En zou je, een kleine stap verder gaande, ook rekening moeten houden met de mogelijkheid dat de terroristen eerste graad, die door de terroristen tweede graad gedood moeten worden, zichzelf bescheiden terroristen tweede graad noemen en de israëliese soldaten terroristen eerste graad? Ik ken deze problematiek enigszins, omdat ik zelf in 1944 door de duitsers terrorist genoemd ben. Als ik het was, dan waren de duitsers de terroristen eerste graad en was ik maar een kleine terrorist van de tweede graad. Hitlers Oberleutnant, de vriend van Israël, Hitlers weltanschaulicher Referent, Hitlers officier voor de wehrgeistige Führung toen de joden vermoord werden, was een heel duidelijke terrorist van de allereerste graad.

112. There should be no ‘pop’, merely a sigh. Naast mij zit Stagman. Ik heb hem al een paar keer vaker gezien, hij werkt hier ook. Hij lijkt op prins Bernhard, of is het Herbert Joeks? Hij heeft indertijd een dissertatie geschreven, getiteld Champagne-cork injury to the eye en is daarom door de Verenigde Naties uitgekozen als deskundige voor het probleem van de honingverwerkende industrie in de ontwikkelingslanden. Dat vertelde hij mij bij onze laatste ontmoeting. Ik begreep het verband niet en, sekundair als ik ben, vraag ik het nu.

- Wordt er dan champanje in Thailand gemaakt?

- Nee, maar het zou een mooie ontwikkelingsindustrie zijn.

- Honingverwerkende industrie? Is hier honing?

- Niet zo naïef. Het stikt hier van oerwoud. Bloemen. Dus bijen. En kijk es op de markten, honing. Alleen in de droge tijd trouwens. In de natte tijd regent er stof en vuil in en houden de honingplukkers er mee op. Maar voor het industrieprodukt zou de pluk het hele jaar kunnen doorgaan, de honing wordt dan natuurlijk gezuiverd en zo.

- Maar die champanjekurk-in-het-oog?

- De uitvinder van de champanje, een benediktijner monnik, hoe heette hij ook weer, kom... ik kan het je zo zeggen. Toe nou...

- Het schiet je wel weer te binnen, zeg ik.

- Enfin, die monnik was zelf blind. Maar de oorzaak daarvan is helaas niet bekend.

Hij houdt plotseling op en wijdt zich krities aan zijn bordje met kau plat, dat de dochter van het kantinevrouwtje voor hem heeft neergezet. En daar krijg ik mijn portie ook. Als ik de volgende dag kom lunchen zit Stagman er al. Ik trek een lichtmetalen stoeltje aan tegenover hem, het krast onserieus over de betonnen vloer, en hoewel ik besloten had mijn bordje rijst deze keer zwijgend leeg te eten, begin ik toch al gauw, bijna mokkend, weer over de champanjekurk.

- Ik ken een officier die in 1945 op Ceylon zat te wachten om ingezet te worden op Java, maar vóór die tijd halfblind naar Nederland teruggestuurd werd. Wiskie, soda-water in kogelflesje, kennelijk onbetrouwbaar flesje, glazen kogel in zijn oog.

- Hoorde Ceylon ook tot de Dutch Indies?

- Nee. Vroeger, ja, als je dat zo noemen kan.

- (Ik laat het niet zitten.) Als ik het goed begrijp ben je dus medikus, Stagman? (Ik geloof er niets van.)

- (verveeld) Nee. Ph.D.

- Wat willen jullie met die honing?

- (verbaasd) Wijn, schuimwijn natuurlijk. Hoezo?

- (Hij is toch meer Herbert Joeks. De zaak is me duidelijk. Dat denk ik tenminste. Om tenslotte nog iets te zeggen:) Is er hier ook kurk in de bossen?

- Mm. We zijn met plastik bezig. Het materiaal van mijn proefschrift betrof de traditionele kurken, met metalen dekplaatje tegen het insnijden van de draden van het kooitje. Die wegen alles bij elkaar zowat een ons, dat

[p. 68]

drukt te zwaar op de kosten van het vervoer. Zo'n kurk kan overigens een hoogte bereiken van veertig voet; als de kamertemperatuur 65 graden is... (enzovoort).

Hij raakt op dreef, maar nou hoef ik het niet verder te weten. Het zou mij kunnen blijven interesseren waarom een Ph.D. uit Indiana geroepen wordt om honing te zoeken in Thailand, of liever om daar schuimwijnverpakking te ontwikkelen, maar ik kijk naar die beeldjes van sekretaressen, die hier ook komen eten en helaas altijd langzamerhand vertrekken wanneer de europeanen beneden komen.

- ...There should be no ‘pop’, merely a sigh, zegt Stagman.

Ik schrik op. Ja, de champanjekurk van die gek.

En zeker drie weken later hebben wij in de stad gewinkeld of zo, wij zitten dicht op elkaar iets te drinken onder een parasol in de ontzettend drukke zoetstinkende stad, zeker tien kilometer van ons kantoor, het is zaterdag: wie komt daar aan? Stagman. Hij draagt een stoel die hij komt neerzetten en hij keert zich op een vertrouwelijke toon naar mij.

- Perignon, zegt hij, Dom Perignon.

Ik weet niet waar hij het over heeft en ik beperk mij tot het fronsen van mijn wenkbrauwen. Hij acht de zaak zeker afgedaan, want hij gaat nu met mijn vrouw praten en met nog anderen aan ons tafeltje. Ik hoor dat het over Thai Design gaat, een winkel, maar dan keert hij zich opeens weer naar mij om.

- Hoe hij blind geworden is, heb ik niet meer kunnen vinden. Wist je trouwens dat wij in California een bizonder goede champanje maken? (Daarna tegen mijn vrouw, die meeluistert):

- Uw man is geïnteresseerd in champanje! Zij kijkt verbaasd naar mij.

- Jazeker, zeg ik stroef, ik stel bizonder veel belang in champanje! Nu trekt zij haar wenkbrauwen op. Zij gaat met de anderen door over Thai design. De champanjegek doet zelfverzekerd mee. Hij lijkt niet meer op Herbert Joeks.