Maatstaf. Jaargang 23

[p. 48]

Portfolio 8 foto's van Philip Mechanicus
door Max van Rooy

Een huiveringwekkende gedachte is het: de zekerheid nog 17 jaar te leven te hebben. Niet dat die 17 jaar een zo geringe spanne tijds is, het gaat om die zékerheid. Dat is het, wat wij als gruwelijk ervaren: de onafwendbaarheid van de krimpende limiet.

Philip Mechanicus, fotograaf, serial-artist, voedseldichter, televisie-regisseur, heeft geen angst voor die zekerheid want hij heeft haar zelf in het leven geroepen. Op zijn 55ste levensjaar zal hij in de vroege herfst, zichzelf van het leven beroven in het Gelderse stuwvalgebied tussen de Rijn en het stroomdal van de IJssel: Montferland. Maar zover is het nog niet. Al drie jaar lang is hij bezig zichzelf en zijn naaste omgeving op deze fatale daad voor te bereiden. Een geraffineerd proces, vooral ten opzichte van zijn beste vrienden, want niemand mag zijn dood met een schuldgevoel bekopen. En zo verschaft hij ons als Klein Duimpje, steeds een kruimeltje informatie. Tegen de tijd dat het zover is en een en ander zich moet gaan voltrekken, behoren we in volle gemoedsrust aan het idee gewend te zijn. Het is zelfs niet ondenkbaar dat een zeker ongeduld zich bij ons dan zal aandienen.

De zuiverheid van de dood heeft PhM nog nooit mooier uitgedrukt gezien dan in het voormalig Koloniaal Instituut. Als kind van acht jaar - het is dertig jaar geleden - trof hij daar een stolp aan, waaronder een Dajaks-, of Bataks prinsje op sterk water. Het minieme ventje was geheel in de tenue van een primitieve cultuur. Om de pols een armbandje: een kleine slang. Verder was alles een scala van gebleekte witten, waardoor de esthetica ook behoorlijk aan de trekken kwam.

Eigenlijk sindsdien al, staat het leven van PhM in het teken van de dood. Kerkhoven en begraafplaatsen betekenen voor hem de wandelparken bij uitstek; de bronnen van stilte. Daarenboven valt er altijd wat te zien. De zerk als kunstwerk! Of de welverzorgde bosschage. Een van zijn dagelijkse doelen is, onder andere, de begraafplaats Zorgvliedt aan de Amstel en op dat terrein het graf van de familie Dorrepaal (‘eufemisme voor impotentie’, zegt PhM in een van zijn buitengewoon sporadische buien waarin hij de dood vluchtig relativeert). Het graf van de familie Dorrepaal wordt opgesierd - of in elk geval gemarkeerd - door een sculptuur van wel drie meter hoog. ‘De schepper van dit beeldhouwwerk,’ zo stelt PhM, ‘moet in het bezit zijn van een ontstellend gebrek aan ijdelheid.’ Wanneer we eerlijk zijn, moeten we dit onderkennen: het lijkt inderdaad nauwelijks waarschijnlijk dat de sculptuur-artiest heeft gewerkt voor degene die aan de voet van zijn schepping onder de grond ligt. En verder komt, buiten PhM, niemand echt naar het beeldhouwwerk kijken. Het is dan ook hier dat hij zijn gedachten de vrije loop kan laten. Thuis heeft hij daartoe weinig gelegenheid.

PhM's bescheiden onderkomen in de hoofdstedelijke binnenstad wordt namelijk bedreigd door het oprukkend geweld van een van die verfoeilijke voortbrengsels van de toeristische

[p. 49]

[p. 50]

[p. 51]

[p. 52]

[p. 53]

[p. 54]

[p. 55]

[p. 56]

[p. 57]

kolonisatie: een internationaal hotel. Dat betekent naburige weelde. Tweepersoonsbaden. Dakterrassen... Zijn keuken - overvol - leunt daartegenaan. Bij het hotel willen ze PhM's woning; het personeel hoeft dan niet zo ver te lopen. En dat zal wel de reden zijn waarom de stoppen steeds doorslaan en het licht herhaaldelijk uitvalt. PhM wordt met zijn wijkgenoten weggepest. En in dat klimaat van de broosheid is PhM bezig met de dood die in Montferland moet komen, want in Montferland is hij nog nooit geweest. Er moeten mooie hotels zijn. In elk geval één mooi hotel. En dááar moet het. Niet in de zomer, want dan zijn we met andere dingen bezig. Zoals gezegd: het moet in de vroege herfst. Twee, of misschien drie jaar geleden dacht hij nog dat het moest bij het aanschouwen van de eerste-zonsondergang-van-zijn-leven. Maar dat aanschouwen is intussen gebeurd, althans dat van een sóórt van ondergang, maar het is hem niet meegevallen. Daarop ontstonden de plannen voor Montferland. De arts, die straks na 17 jaar de beste, de meest snelwerkende pillen zal moeten leveren, wordt op dit moment geselecteerd. Juist híj (of zij?) zal tijdig aan het idee gewend moeten zijn en niet met schuldgevoel mogen achterblijven. Trouwens: PhM zal zich op de dag van de waarheid voorzien van de beste fles whisky en in elk glas drie druppels bronwater deponeren, hetzelfde zuivere water waarvan Koningin Elizabeth thee zet. En de fles zal tot de bodem worden geledigd alvorens met het laatste glas de tabletten zullen worden geslikt. Het moet geen rotzooi worden. Daarom: geen briefjes, geen boodschappen. Vervelend voor de dan geldende levenspartner, maar je moet er wát voor overhebben.

Uitgerekend op 55-jarige leeftijd zal PhM de toevlucht tot de suïcide nemen, omdat er na die leeftijd niet veel meer gebeurt en daarna de grens van de overdaad aan herinneringen onherroepelijk overschreden zal zijn. Nú al wordt door hem het praten over vroeger als hinderlijk ervaren. Bovendien kan hij oude mensen met de beste wil van de wereld niet mooi vinden en vanuit die esthetische zorg voor de medemens, lijkt hem de leeftijd van 55 jaar een aanvaardbaar plafond. Weliswaar een plafond met een fractie van willekeur maar, op ons 54ste zijn we nog te sterk en op ons 57ste teveel afgezwakt. Op ons 55ste, daarentegen, hebben we nog net de nodige chique. Twee gelijke dingen zijn bovendien mooi. Twee bloemen in een vaas zijn mooier dan drie. En dát in aanmerking genomen is 55 een aantrekkelijk en abstract beeld. (Overigens heeft PhM een foto van zichzelf op die leeftijd gemaakt met behulp van een door hemzelf ontworpen machine. Daarmee kan de mens op elke gewenste leeftijd worden vastgelegd, zowel van voren als van achteren. Maar het mechaniek is nog gebrekkig, het zou goed zijn wanneer de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek de financiën zou willen fourneren ter vervolmaking van het prototype).

In tegenstelling tot de essayist Rudy Kousbroek die, zoals bekend, op 30 december 1999 zal komen te overlijden (zie NRC/Handelsblad van 31 december 1999), wil PhM niet na de dood worden opgezet teneinde in een meisjesinternaat te worden verloot. De fotograaf en voedseldichter wil worden ingeblikt op de wijze van tonijn. Zijn mening is namelijk dat blik-groenten en blikvoedsel buitengewoon duurzaam zijn. Ja, zelfs beter dan vers voedsel want het transport van de veiling naar de fabriek is sneller dan van de veiling naar de consument. Enige preoccupatie met blik, en bierblikjes in het bijzonder (zie zijn collectie) is hem bovendien niet vreemd. Hij koestert zelfs de overtuiging dat Napoleon ‘de oorlog’ had gewonnen wanneer het blik toentertijd al zou zijn uitgevonden en daarmee de voedselvoorziening was vergemakkelijkt.

PhM wil in z'n geheel in één blik. Dit vooral met het oog op het verdwijnen van het taboe op het kannibalisme in het begin van de 21ste eeuw. Wanneer het zover is zal men PhM een plezier doen met zijn blik te openen en hem te verorberen. Teneinde aan deze droom tegemoet te komen zal in de komende jaren een grote

[p. 58]

conservenindustrie in de arm worden genomen.

Philip Mechanicus

-	geboren in 1936 in Amsterdam, tussen twee adressen in;
-	na brokkelige schoolopleiding: 4 jaar Rietveld-academie;
-	fotografie praktijkopleiding bij Ad Windig;
-	1 jaar filmacademie;
-	horeca-diploma;
-	liefhebber van de diversiteit der dingen; PhM is de eerste fotograaf die, halverwege de zestiger jaren, de Fotografieprijs van de Stad Amsterdam won. Nu beschouwt hij de tijd van ‘de mooie foto’ voorbij. Dat wil zeggen dat hij het oude principe van de fotograaf heeft afgezworen. Het oude principe van de fotograaf:
-	héél lang rondlopen, wachten op het juiste moment en het juiste licht. Het juiste moment is gekomen wanneer het oude vrouwtje de vuilnisbak haaks passeert en de hond tegen de zelfde vuilnisbak zijn poot optilt, terwijl het bootje net onder de brug doorkomt en de schaduw van het vrouwtje doet denken aan het plastiek van een romantisch kunstenaar. Dat laatste betekent het juiste licht;
-	sinds deze wijze van fotografie werd afgezworen en daarmee de fotografie als interpretatie werd vervangen door de fotografie als registratie, wordt door PhM nog slechts te hooi en te gras door de zoeker gekeken;
-	hij exposeerde in 1972 veertig fotografische afbeeldingen van platgereden padden op Tunesische C-wegen;
-	in 1974 stelde hij veertig afbeeldingen van badhokjes te Knokke ten toon;
-	maakt notities over voedsel vanuit de licht provocatieve filosofie dat Onze Lieve Heer ons veertig (let op het getal) miljard eetbare materialen heeft gegeven: ‘van snot tot kleine huisdieren’. En dat we daarvan gebruik moeten maken. In licht van bovenstaande en onder het motto: ‘het bord eten staat toch naast de wc’ - heeft PhM het ‘Philip Mechanicus Kookboek’ in voorbereiding. Een boekje dat niet uitsluitend de smakelijke, maar ook de ónsmakelijke kanten van ons voedselproces wil vermelden;
-	ter illustratie van bovenvermelde uitgave worden door PhM thans afbeeldingen van veertig (!) verschillende, lege borden verzameld.