Maatstaf. Jaargang 22

[p. 40]

Portfolio De kastjes/objekten/(schaakbord) kollages en assemblages van C. Buddingh'
Door K. Schippers

Als ik dit lees, kijk ik niet naar de kastjes, objekten, (schaakbord) kollages en assemblages van C. Buddingh'.

En als ik kijk naar de kastjes, objekten, kollages en assemblages van C. Buddingh' lees ik deze tekst niet.

Terwijl de tekst ‘En als ik kijk naar de kastjes, objekten, kollages en assemblages van C. Buddingh' lees ik deze tekst niet’ wél op het papier stond - nu las ik hem zelfs.

Wie kijkt naar bij voorbeeld een kollage van C. Buddingh' neemt een besluit - zoals ik het besluit nam om deze tekst vanmiddag te lezen en ook niet te lezen; ook dat was een besluit, geen willekeur of toevalligheid, alles staat op het papier aangegeven.

Wie neemt niet het besluit om naar een objekt van C. Buddingh' te kijken? De verdwaalde zoon of dochter, die hier is binnengekomen omdat hij of zij de goede zaal voor misschien iets anders voortreffelijks niet kon vinden en dan is het er zo plotseling: dat objekt van C. Buddingh'.

U kunt vanmiddag naar de objekten (ik laat hier de rest weg) van C. Buddingh' kijken en u kunt naar C. Buddingh' zelf kijken, eerst naar de objekten, dan naar C. Buddingh', dan weer naar C. Buddingh', dan naar de objekten, dan naar C. Buddingh', dan misschien naar een ander, een man, een vrouw of een kind, dan weer naar C. Buddingh', dan misschien nog een keer naar C. Buddingh', dan naar de kastjes (ik laat hier de rest weg), u regelt dat waarschijnlijk zelf - u sluit de ogen.

Zijn er verhalen waar C. Buddingh' niet in voor komt? Een meisje ging naar haar dokter omdat ze verkeerd uit bed was gestapt; ze had haar enkel gekneusd. Haar dokter stuurde haar door naar het ziekenhuis. In de hal van het ziekenhuis liep de dokter weer, maar hij groette niet, leek haar niet te herkennen. Na een poosje wachten werd ze in de kamer van de voetspecialist geroepen en daar zat de dokter weer. Toen ze hem wilde groeten, zei hij: ‘Ik begrijp uw verwarring, maar ik ben uw dokter niet. Dat is mijn broer.’ Arts en specialist: een ééneiige tweeling op dezelfde dag bezig met hetzelfde meisje. Geen C. Buddingh'? Die twee dokters zouden vanmiddag hier zijn, anders misschien één.

Men kan kritiek hebben op de formulering van een zin, maar die kritiek is wel eens of doorgaans zinloos. Denk eraan hoe u in het buitenland soms iets gebrekkig formuleert. Het wordt toch wel - en meestal welwillend begrepen -; en iemand die zegt: ‘Breng mij op vlugge water beker vol’ zal ook wel een glas water krijgen. Wel afhankelijk van zijn positie misschien; generaal kan dat tegen soldaat of korporaal eerste klas zeggen, knecht niet tegen meester: ‘Breng mij op vlugge water beker

[p. 41]

Hommage aan Guido Gezelle
Omslag: After the Goldrush

[p. 42]

Waterman met Boogschutter

[p. 43]

Wat zou u denken van remise?

[p. 44]

The Five Brothers

[p. 45]

Big Brother's watching you

[p. 46]

Het menselijk tekort

[p. 47]

Het is alles hetzelfde bij de geweldigen

[p. 48]

Schaakbordcollage 1972

[p. 49]

vol.’ Zeven woorden.

Dat brengt ons op verzamelingen. Men kan brievenwegers verzamelen. En men ook houten poppetjes verzamelen met een porceleinen meisjeshoofd. Kantoorboekhandelaren en speelgoedfabrikanten doen dat wel en ze vinden het niet erg als hun verzameling afneemt. C. Buddingh' heeft zijn verzameling brievenwegers tot één beperkt en ook één houten poppetje met een porceleinen meisjeshoofd was voor hem voldoende. Hij zette het meisje op de brievenweger. Die verzameling hadden wij nog niet gezien. Dit is de melancholie bijeen-verzameld.

Dat brengt ons op Man Ray. Hij zei: ‘Met niets kan iedereen alles doen.’ En hij had toch films gemaakt, geschilderd, objecten getoond, gedichten geschreven, gefotografeerd en een autobiografie gepubliceerd. Maar hij bedoelde dat hij geen filmer, schilder, objectenmaker, dichter, fotograaf of schrijver was. Hij zei: ‘Soms had ik een idee. En dan zocht ik bij dat idee het eenvoudigste materiaal en de simpelste manier om dat uit te drukken. Meer niet.’

Dat brengt ons op specialismen, die zo voortreffelijk worden geacht. Maar die ook hindernissen naar iets anders kunnen zijn. Buddingh' schreef. Maar hij dacht blijkbaar ineens, dat hij ook voorwerpen (ik laat de rest nu weg) bij elkaar zou kunnen brengen, die misschien 170 meter of meer van elkaar verwijderd waren. Wij hebben ze niet bij elkaar gebracht? Hadden wij ze bij elkaar kunnen brengen? Ik zie uit naar Buddingh's eerste pianowerken.

Dat brengt ons op de muziek. En dan is er weer de tijd, dat er niet wordt gespeeld. Dan wordt er misschien gesproken? Bestaat er een relatie tussen de taal én de precisie waarmee mensen zich uitdrukken én de tijd dat zij elkaar kennen? Zou die precisie in het begin groot zijn om langzaam te slijten om ten slotte in niet-taal of zwijgen te eindigen? Een fase is woorden gebruiken, die fout zijn maar doordat

[p. 50]

ze bij de ander in een bepaald vak terecht komen toch worden begrepen. ‘Zullen we eten bij de Italiaan?’ zegt iemand en de ander weet, dat hij de Spanjaard bedoelt, maar ondergaat zijn formulering niet eens als onjuist. Zo gaan mensen, die elkaar een tijdje kennen, woorden vervangen of weglaten zonder aan codes of telegrammen te denken.

Al zal Buddingh' vanmiddag iets zeggen, hij zal ook wel even stil zijn, al zal hij u wellicht groeten en een beleefde vraag ook wel beantwoorden. Maar zijn objekten (ik laat nu vooral de boeken en manuskripten weg) bezitten op de titel na geen taal. Hun conversatie - de brievenweger, het poppetje - is verwant met dit paragraafje: Soms komt een spreker niet meer toe aan een specificatie van de onderwerpen waarover hij praat, maar laat door vergeetachtigheid of gemakzucht een en ander in elkaar overlopen. Een veralgemening die ook nog een compliment zou kunnen inhouden: ‘Jij kent mij zo goed, dat ik het precieze woord - dit is een herhaling - niet eens meer hoef te gebruiken, je weet zo wel waar ik het over heb.’ Dan krijgt men zinnen als ‘Heb jij dinge nog gezien?’ Of ‘Dat moeten we nog doen, je weet wel, de dingen.’ Soms is misschien ook weer niet duidelijk of spreker wel of niet weet wat hij met ‘dingen’ bedoelt. Hoe dan ook, ik heb iemand een keer horen zeggen: ‘Weet jij of dinge de dingen van de dingen nog gedaan heeft?’ En wie nu denkt, dat de ander het antwoord schuldig moest blijven, heeft het mis. ‘Jazeker, dinge...’ zei hij. Waarop de ander met ‘Mooi zo’ de zaak kernachtig afrondde. Alle twee hadden ze precies begrepen waar het om ging.

Voor deze sprekers waren er geen raadsels. Hoewel voor buitenstaanders misschien totaal verhuld, was hun gesprek vol duidelijke ofschoon impliciete betekenissen. De objecten (ik laat de rest nu weg) van C. Buddingh' stréven op zijn hoogst naar eventuele door u te verschaffen onbedoelde betekenissen. Zoals er in oude telegramboeken codes staan - een enkel woord - die door de gebruiker zelf van een betekenis kunnen worden voorzien. ‘Wymma’ kan dan bij voorbeeld ‘ik woon in Reims’ betekenen.

De beeldende formules van C. Buddingh' nodigen uit tot een verhaal, verleiden u misschien zelfs tot een verhaal, maar het materiaal is zo in elkaar gestoken, dat een pointe bevrijdend en gelukkig genoeg misschien maar schijn is. U kijkt en u ziet wat u nog niet op deze manier wist.

Hetgeen ons brengt op de opening van deze tentoonstelling.

Dordrecht, 9.12.73

(tekst opening tentoonstelling Dordrechts Museum 9.12.73-13.1.74)