Maatstaf. Jaargang 22

[p. 27]

Mensje van Keulen Fragment (4 en slot)

De eerste hindernis was genomen. Bron bracht zijn handen omhoog als ging hij ze toespreken om tot bedaren te komen want waarempel, hij had geluk gehad. De pensiongasten waren nog niet terug van hun dagje uit of bevonden zich in hun kamers; hij was er in ieder geval niet één tegen het lijf gelopen. Hij sloot de korte katoenen gordijntjes en begon zich langzaam uit te kleden. In de aangrenzende kamer van de dépendance hoorde hij een van de Belgische gasten fluitend rondlopen. Die kerels waren iedere dag vrolijk en iedere avond even dronken, 's nachts dronken ze zich nóg lammer onder veel lachen en zingen. Iedere keer wanneer hij er wakker van werd nam hij zich voor zijn beklag te doen bij mevrouw Tummers, maar 's morgens dwong hij zich het te vergeten.

Zijn pantalon zat onder de vlekken maar was nergens kapot. Keurig vouwde hij hem op de plooi en ontdeed zich van het overhemd dat, door en door vuil en gescheurd, geen ander lot wachtte dan de vuilnisemmer. Hij propte het hemd in de plastic tas met wasgoed, legde de pantalon in de koffer, reinigde zijn schoenen met een nagelborsteltje, poetste ze, en bekeek ten slotte de inhoud van de linnenkast. Het rode truitje waar hij enkele dagen geleden zo naarstig naar gezocht had... zou hij er nog een keer naar zoeken? Ach, het menselijk oog liet je weliswaar soms dingen zien die er niet waren of iets wat er wel was, niet tot je doordringen maar hij had werkelijk geen fut en verzekerde zich dat het truitje beslist thuis was gebleven. Mevrouw Wiersma had het misschien al, onnodig, gewassen en opgeborgen. Hij koos een geruit hemd met korte mouwen en een khakikleurige broek met omslagen. Een wit hemd met lange mouwen zou de nadruk leggen op zijn met jodium bevlekte vingers. Nadat hij zijn handen voorzichtig had gewassen en droog gedept met de handdoek, en zijn haar met een vochtige kam wat fatsoeneerde, hoorde hij borrelen in de afvoer aan de andere zijde van de muur. De Belg en hij stonden nu dus tegenover elkaar, gescheiden door een muur en twee wastafels. Een absurde gedachte. De Belg kon, zo vlakbij, zijn verfomfaaide gezicht niet zien en hij niets van de Belg die zich misschien schoor of wie weet zelfs wel naakt stond. Tegen vijven. Zijn buurman en diens kameraden zouden zich zo direct naar het terras begeven voor het borreluur. Hoog tijd om de tweede hindernis te nemen.

Hij vond mevrouw Tummers in de keuken met de lelijke meid die de hele dag bezig werd gehouden door kamers en bedden, koken en afwassen, zodat ze de gasten nauwelijks te zien kreeg. Ook tijdens grote drukte mocht ze niet bedienen. De meid was trouwens geen pretje om aan te zien. Ze had een gezicht met op een veel te klein omhoog staand neusje een bril met dikke glazen, dun haar waar de oren groot en wit doorheen staken, een gedrongen lichaam met grote handen en voeten: een aapje met een altijd aanwezige verontschuldigende grijns.

Geschrokken kwam mevrouw Tummers, haar handen aan haar schort afvegend, het trapje af naar de eetzaal. ‘Meneer Bron!’ Zenuwachtig begon Bron te vertellen over hoe hij gestruikeld was. Zijn gastvrouw las uit zijn zenuwen verdriet en vooral pijn en ze vroeg niet om uitleg, wilde bij voorbaat alles geloven wat hij verzonnen had. ‘Ach wat vreselijk,’ zei ze en ‘O toch’, wanneer hij diep en dramatisch pauzeerde om te ademen. Opgelucht door zoveel begrip overdreef hij zijn verhaal. Het struikelen over een tak had hem op een stronk doen vallen en er was prikkeldraad

[p. 28]

dat toevallig op die plaats omlaag bleek getrokken zodat hij het van een afstand niet had gezien en o! hij was zo ongelukkig gevallen dat hij buiten bewustzijn was geraakt.

‘Lieve man, waarom ben je niet hierheen gekomen?’

Ze tutoyeerde hem, hij werd dapper. ‘Mevrouw, dat had ik u niet kunnen aandoen. Al die drukte mevrouw, u zou 'n dokter voor me hebben moeten halen want, neem me niet kwalijk, ik moest overgeven en...’

‘Een hersenschudding.’

‘Ja mevrouw,’ hij keek haar fronsend aan en hield even zijn vingers tegen zijn slaap.

‘En uw handen.’

‘Het prikkeldraad zoals ik al zei, ik viel er middenin, ik moet zeggen dat het nog meevalt. Maar u begrijpt dat een bezoek aan de dokter noodzakelijk was, dus toen ik bijkwam heb ik een paar maal diep adem gehaald en ben zo snel ik kon naar Valkenburg gereden.’

‘Jaja natuurlijk.’

‘Die zei ook dat je van alles kon oplopen in het hoofd. Toen ik wegging feliciteerde hij me eigenlijk, begrijpt u.’

‘Meneer Bron,’ zei ze bewogen, liep naar hem toe en legde haar arm om zijn schouders.

‘Gaat u lekker naar bed, ik zal zorgen dat u alles op uw kamer krijgt.’

‘Doet u geen moeite,’ zei hij vermoeid. Hij had wel degelijk honger, tenslotte was het ontbijt het laatste wat hij gegeten had, maar bij een hersenschudding had je toch geen trek? Hij wist het niet. ‘Ik weet niet of ik het binnenhoud.’

Het hoofd van de meid verscheen om de deur en gaapte hem aan.

‘Kom, gaat u gauw naar bed en laat 't allemaal maar aan mij over. Mia, ga de keuken in,’ riep ze zonder zich om te draaien. ‘Ach, dat u dat nou op uw vacantie gebeuren moet.’

Ze bracht hem tot de dépendance en sloeg geen acht op de nieuwsgierige Belgen.

Discreet klopte ze op zijn deur en trad na zijn ‘Ja’ binnen met een groot dienblad dat ze op de tast op zijn bed zette om vervolgens het schrijftafeltje aan te schuiven en het daarop te plaatsen. Bron knipte bijtijds het lampje aan, leunde op een elleboog en ging met een zucht weer liggen.

‘Hoe is t' nu? U moet echt wat eten hoor, er is een magere bouillon en ik heb de carbonade, die voor u nu veel te vet is, vervangen door een omelet. De puree is heel licht en er is een fruitcocktail van vers fruit, dat kan toch ook geen kwaad.’

‘Dank u wel,’ zei hij zacht.

Ze bleef stil naar hem staan kijken.

‘Ik zal m'n best doen, heus,’ zei hij.

‘Heeft u geen dokter nodig?’

Hij schudde zijn hoofd. ‘Morgen is 't vast al beter.’

‘Ik zal u ook uw ontbijt brengen. Dan laat ik dit wel staan want anders maak ik u misschien wakker.’

Of de Belgen, dacht Bron, maar hij zei er niets van en glimlachte vriendelijk. Ze had nog niet haar hielen gelicht of Bron lepelde de bouillon uit de terrine op zijn bord. Er was nog genoeg voor een tweede bord maar dat was overdreven, één bord was al te veel als hij nog meer wou eten. Met smaak at hij een gedeelte van de puree en het ei en bijna alles van het het fruit.

Na de terrine met wat water te hebben bijgevuld zodat de resten van de maaltijd de indruk wekten dat er iemand met een kleine maag van had gegeten, stapte hij in zijn schoenen en trok een colbertje over zijn pyjama om zich naar het in de tuin gelegen toilet te begeven.

Een prachtige zomeravond, de vogels floten nog volop, de temperatuur was behaaglijk en loom licht van de ondergaande zon viel over de tuin en kleurde de muren van het pension. Bron trok de gammele deur van het toilet open, keek omlaag vanwege het drempeltje, deed een stap naar voren en er direct weer een achteruit toen hij mevrouw Tummers oudste zoon zag staan. Jacques, o god, godverdomme. Hij haastte zich terug naar zijn kamer, trok snel

[p. 29]

zijn schoenen en jasje uit en kroop in bed. Wat deed dat kind daar, de familie had een eigen toilet, hij had geen geluid van wateren gehoord, maar wat deed ie dan, en zo in het donker? Was het mogelijk? Maar nee, het joch was niet geschrokken, had hem heel gewoon aangekeken. Een spelletje met zijn broertje, hij had zich alleen maar verstopt.

Van de kleine Frans had hij niets gezien, zou die er ook gezeten hebben? Kon niet. Frans lag allang in bed. Opnieuw besefte hij dat de jongen geen kind meer was en hoewel hem dat verontrustte werd hij zich bewust van een onbestemd gevoel van opwinding.

De volgende dag bracht mevrouw Tummers hem ontbijt en lunch. Tevreden stelde ze vast dat haar gast er een stuk beter uitzag. Zijn eerst zo gezwollen neus was aardig geslonken en hij had weer wat kleur. Op haar verzoek kleedde hij zich 's middags aan om in de tuin een kopje thee te komen drinken.

Weer zo'n warme dag. Hij zette zijn zonnebril op tegen het felle licht en wandelde het paadje af. Mevrouw Tummers zat aan het eind van de tuin in een rotanstoel met een kussen achter haar rug en op de schommelbank zaten haar zoontjes. Bron bloosde, liep langzaam over het droge gras langs het bloembed waar de jongens hem niet konden zien zolang ze voor zich keken, riep, toen hij het drietal genaderd was, vrolijk ‘Goedemiddag’ en plofte onfatsoenlijk in de dichtstbijzijnde stoel. ‘Wat 'n hitte.’

Mevrouw Tummers ging er grif op in. Zittend in de schaduw van de struiken had ze makkelijk praten, hem brandde de zon op z'n gezicht en hij voelde hoe het vochtig werd onder zijn kleren.

De meid bracht zwijgend een grote pot thee en een schaal met koekjes. Bron keek in haar richting en zag de jongens verveeld schommelen. Jacques trachtte met kracht een metalen puzzle uit elkaar te halen en Frans keek naar de meid. Toen ze wegliep bootste hij het geluid van een scheet na.

‘Frans laat dat,’ zei z'n moeder boos.

De jongens lachten. Frans herhaalde zijn grapje.

‘Ellendelingen. Laat 'r toch met rust.’ Ze schonk de thee in. ‘Ba wat grof, vindt u ook niet?’

Bang partij te trekken, lachte Bron vergoelijkend.

‘Ik vind 't vreselijk plat, meneer.’

‘Ze heeft anders hele grote,’ zei Jacques.

‘Jongens!’

‘U zult wel blij zijn wanneer de vacantie voorbij is,’ zei Bron.

‘Zegt u dat wel, voor mij is de zomer de ellendigste tijd van het jaar. Ik bedoel natuurlijk niet de gasten.’

‘Maar zij niet,’ knikte Bron naar de jongens en als hij geen zonnebril had gedragen had hij ze zeker een knipoog gegeven.

‘Gadsiedarrie nee,’ zei Jacques met een vies gezicht.

‘Niet zulke woorden Jacques.’

‘Anders moet ik m'n mond met zeep blubblubblub.’

‘Waarom gaan jullie niet wat spelen in plaats van bij grote mensen rond te hangen?’

‘Ik heb m'n thee nog niet eens op,’ zei haar jongste.

‘Als ik nu aan de winter denk,’ zei mevrouw Tummers amechtig. ‘Met sneeuw. Het is hier erg mooi als er sneeuw ligt, alles wit, de grond, de bomen, en het blijft lang liggen, anders dan in de stad.’

De jongens overlegden wat ze zouden gaan doen. Schommelen, vissen, het bos in, fietsen. ‘Nee, jullie gaan niet van huis weg,’ onderbrak mevrouw Tummers haar monoloog over de winter waarin zij Bron geïnviteerd had voor een lang weekend, al was het pension eigenlijk gesloten.

Niet fietsen, verstoppen was afgezaagd met z'n tweeën, vissen dus. ‘Als we hem nou...’

Bron deed of ie er niets van hoorde en gaf mevrouw Tummers groot gelijk toen ze na haar ontboezeming de nadelen opsomde. ‘Bevroren leidingen,’ zei hij. Daar kon ze over mee praten.

[p. 30]

Zelf liet ze bij vorst 's nachts de kraan openstaan maar de boeren in de omgeving, ach meneer!

Bron reageerde alsof haar verhalen hem zo imponeerden dat hij het ‘Meneer?’ dat van de schommelbank klonk, niet opmerkte. Achter zijn zonnebril loerde hij. Zouden ze het nog een keer zeggen? Alsjeblieft. Zijn stoel stond naar mevrouw Tummers gekeerd en hij leek er uitsluitend voor haar te zitten.

‘Meneer!’

Hij draaide slechts zijn hoofd.

‘Wilt u mee gaan vissen?’ vroeg Jacques.

Natuurlijk wilde hij mee. Aas aan een haakje en zodra het onder water hing, rust. Jacques naast hem met de hengel in de hand of onder een steen, de kleine jongen aan de rand van het water turend naar de dobber. ‘Nou, dat is te zeggen,’ antwoordde hij, ‘is er nog 'n hengel voor me?’

‘Maar jongens,’ zei mevrouw Turnmers verontwaardigd. ‘Meneer Bron moet rust houden, hij heeft gisteren een ongeluk gehad.’

‘Ach mevrouw,’ zei Bron, ‘als ik nou rustig in de schaduw blijf zitten...’

‘Als u zich goed voelt meneer Bron,’ zei mevrouw Tummers.

‘Ik voel me uitstekend.’

Aan de rand van een zwart stukje water, een gat in de dikke laag kroos die als een groen pad het bos van het weiland scheidde, keken ze naar de roerloze dobber. Zo glad als dit slootwater had hij eens de zee gezien. Hij zei het en maakte de jongens aan het lachen. Ze waren ervan overtuigd dat een zee uit golven bestond.

‘Echt waar.’ Ze hielden hem voor een fantast. Jacques liet zich achterover vallen en keek hem spottend aan.

Bewust van zijn ernstige gezicht begon Bron ook te lachen en zakte met een ‘Toch is het zo’ op zijn elleboog.

‘Volgens mij zitten er alleen stekelbaarsjes,’ hoorde hij Frans zeggen. Jacques droeg een korte broek. Op zijn tengere bruine benen zaten lichte haartjes, zijn tenen waren ontroerend, zo perfect en zo vuil. Bron keek naar het bandje van de jongen zijn sandaal waar een gaatje bijna door de gesp was doorgesleten naar het volgende gaatje.

‘Bijten ze niet?’ vroeg hij.

‘Ze bijten nooit.’

‘Nooit?’

‘Twee voorntjes, meer niet.’

‘Zou er 'n snoek inzitten?’ vroeg Bron.

‘Kom nou, die sloot zit eerder vol drollen.’ ‘'n Snoek eet toch andere vissen?’

Jacques ging er niet op in, leek nergens belangstelling voor te hebben, keek nu eens naar boven, dan weer naar de dobber, of de weide in waar twee paarden met de konten naar elkaar gekeerd stonden te grazen. Hij trok een knie op. Bron zag de zachte binnenkant van zijn been, wilde het aanraken maar liet zijn hand onbewogen op zijn heup liggen. Hij herinnerde zich een verjaardag, de onverwachte klap in zijn nek, niet de pijn, maar de vernedering, de schaamte. Na het avondeten liep z'n moeder met nichtjes en twee tantes rond de lange tafel, wie ze het eerst raakte moest helpen afwassen. Ze gilden van plezier, z'n moeder rende opgewonden achter ze aan, probeerde ze over de tafel te tikken. Hij zat op een krukje naast het dressoir en keek naar hun benen. Toen zijn moeder weer voorbijkwam, stak hij zijn hand uit en haakte zijn wijsvinger onder haar rok, zag niet meer dan een glimp van de dij die boven haar knie bolde, bracht zijn vinger als was zijn hand er per ongeluk terechtgekomen, naar zijn oor. Voor hij er de voorgewende jeuk uit kon draaien, sloeg zijn vader.

De jongens waren opgestaan en trachtten zo ver mogelijk te plassen. Waarom zo demonstratief in zijn bijzijn, een volwassene, een nagenoeg onbekende? Hij ging overeind zitten, schoof wat naar voren, boog zich opzij.

‘Hee!’ Jacques draaide zich, nog voor hij zijn broek had gesloten, om. ‘Ziet u soms iets geks?’

‘U zit bijna in de sloot,’ zei z'n broertje.

[p. 31]

‘Ik heb iets geks gezien,’ zei Jacques. ‘Gisteravond. U had schoenen aan onder 'n pyjama.’ Terwijl de jongens hem uitlachten, ging hij staan.

‘Gaat u nou weg?’

Verloren. Hij stond en kon nu niet meer gaan zitten. ‘Dag,’ zei hij.

‘Hee, waarom moet u nou ineens weg?’

‘Ja,’ zei Bron, ‘dag.’ Hij versnelde zijn pas.

Vlak voor de dépendance begon hij kalm te wandelen. Hij groette beleefd naar de keeper van de voetballende Belgen en ging naar binnen, trok de sprei van het bed en vouwde haar, randje op randje, dubbel tot het een kussentje was.