Maatstaf. Jaargang 21

J.A. Deelder De Hongerwinter

10November razzia.

Tot 23 November bij v. Luyn geslapen.

Donderdag 23 November zijn vader en moeder gekomen.

Vrijdag's geboorte van Juultje, 's avonds om half acht.

Zondags Blesje opgegeten.

Dinsdags voor het eerst even op.

Half December pa Deelder met Cor naar tante Jo.

Zondag's voor Kerstmis kerkgang gedaan.

2e Kerstdag de gans opgegeten met vaders en moeders.

28 December voor het eerst met Juultje naar R'dam naar Bertje's verjaardag.

Nieuwjaarsdag met Nettie naar R'dam.

Nettie 15 Dec. vacantie van school.

4 Januari vader en moeder weer naar huis. Blik spek voor aardappelen geruild.

11Januari Annie en Cor bij ons thuis.

20 Jan. Cor naar Oudewater.

5 Febr. Cor naar Lunteren.

8 Febr. geboorte van Ciska 's middags om half drie. Om 3 uur kwam Cor thuis.

Vrijdag 16 Febr. Annie voor 't eerst op. Nettie dien dag weer naar school in kleuterschool. Generale staf op 't dorp in dien week gekomen. Meubelen v.d. Akker beneden. Ledikantje gekocht voor Juul f. 110,-.

Zondag 18 Febr. Witje opgegeten.

Bobby 6 Febr. naar Den Briel.

Vrijdag 16 Febr. bonnen ingeleverd voor brood, boter en grutterswaren Zweedsche Roode Kruis. In die week van v.d. Ham gekregen 1 pond suiker, 1 pond gortgries, 2 blikjes melk. Hagers 3½ suiker en 1 pakje kindermeel.

Woensdag 21 Febr. Valk met echtgenote op visite. Bracht mee 2 pakjes maizena, 2 pakjes pudding, kaakjes en snoepjes. Van Slok uit Delft surrogaatjes gekregen. Vader f. 32,- voor een kilo erwten betaald. Een brood kost f. 37,50.

Dinsdag 27 Febr. Zweedsch pakket gehaald.

Zaterdag 24 Febr. kinderstoel bij v. Luyn gehaald, f. 46,50. In Amsterdam werkt de riolering niet meer. V-3 in Lijmfabriek in Delft. Steeds bombardeeren op Den Haag en Delft.

27 Febr. Heerlijk witbrood met boter gegeten. Woensdag 28 Febr. om 12 uur net aan het heerlijke Zweedsche brood en daar komt de wagen van de zaak met goede gaven. Han en Toon v. Schaick. Van Toon 2½ kilo groene

[p. 9]

erwten, 2 mud aardappelen, 1 vaatje zeep. Van de zaak 4 pond vet, 3 blikjes vleesch, een zoodje voor de soep, een paar kilo zout en ± 5 pond aardappelmeel en 2 v. groenten van de Pee zie brief. Een uitkomst voor ons. Gauw de vaders en moeders blij gemaakt. 2 blikjes melk van ps. Raymakers.

Zaterdag 3 Maart bombardement van Den Haag. Vuurgloed hier te zien.

Zondag 4 Maart doopfeest. Met een aapje naar de kerk. Allemaal bij ons gegeten. Jachtschotel, brood en boschbessenpudding met room. Koekjes bij de koffie.

Maandag 5 Maart tante Ger op visite.

Dinsdag 6 Maart naar moeders verjaardag op de fiets. Cor heeft 40 kilo aardappelen uit Den Haag gehaald.

Zaterdag 10 Maart voor het eerst gehoord dat Arie 'm in München gepiept is richting Zwitserland. 25 kilo aardappelen en ½ liter olie geruild voor 1 mud kolen.

Maandagmorgen 12 Maart een nieuwe dienstbode.

Dinsdag naar Diergaarde en Donderdag soep en ijs. Zaterdag bon ingeleverd voor ½ brood Internationale Roode Kruis. Kleertjes voor broertje gekocht voor f. 100,-. 1 knotje wol, 1 slobbroek met muts en draagzak van Jeanne de Graaf.

17 Maart foto's gemaakt, geen electriciteit meer. Mijnheer Borstlap gesproken.

Donderdag 22 Maart brood Internationale Roode Kruis gehaald, bon ingeleverd voor het volgende pakket. Broertje mag voor het eerst pap eten met een lepel. 2 knotjes schapenwol f. 48,-.

Zaterdag 24 Maart Cor naar Oudewater. Den heelen week zomerweer gehad, beslist warm. Nettie krijgt bijvoeding van school.

Zondag Cor terug met 7 liter melk, een kaasje, 20 eieren en 3 pond vleesch.

Donderdag 29 Maart van het Roode Kruis per persoon ½ witbrood en ½ p. boter en voor de baby's 1 pond grutjes gehaald. Nettie verhoogd naar 3e klas.

Zaterdag heeft Nettie 1 liter pap op school gekregen.

1e Paaschdag Cor en Annie naar Delft. Soldaten trekken weg. Lijmfabriek en omtrek leeg. Woensdag 4 April generale staf vertrokken.

Donderdag 5 April volgens de berichten wordt er in Deventer gevochten.

Vrijdag Roode Kruis pakket gehaald. ½ brood (wit) per persoon en de kindertjes 1 pond havermout en ½ pond melkpoeder.

Vrijdag 6 April minder brood, verlaagd tot 600 gr. per persoon.

Maandag 9 op Dinsdagnacht 10 April weermachtspalen gestolen met v.d. Bosch.

Woensdag Mona jarig, kacheltje naar beneden, kinderwagen gekocht f. 100,-.

Donderdag met Annie op den Rijksweg weermachtspaal gehaald. Deventer in 2 uur tijd gevallen. Amerikanen over de IJselbrug Gelderland in. Wij hebben nog voor 3 weken eten. Weer brood van Zweedsch Roode Kruis gehaald en 3 pond rijst voor de kinderen. We krijgen weer méér melk met elkaar, 17 liter per week, dus we eten veel pap in de melk nu. Steeds prachtig weer. Met mijn snuit van de warande gekukeld. Gaat wel weer over. Brief v.d. Lee gehad. Hem direct teruggeschreven. Vrijdag naar Rotterdam naar Valk, boter gekregen op rantsoenen. Er is ongeveer geen brood meer. Zaterdagmorgen weermachtspalenschrik. Naar R'dam met een flesch olie voor vader. De groente van de bon, idioot duur.

Karnemelk zonder bon verkrijgbaar, maar enkel zoete melk voor de baby's. Tarwe gekocht van v. Luyn. f. 40,- per kilo. 10 kilo. Met v. Luyn afgerekend.

Woensdag 18 April 1 pond boter geruild van Annie's rantsoenen voor 25 kg aardappelen.

Gelukkig, we zaten haast zonder. Gunstige berichten. Ze zitten in de buurt van Amersfoort en trekken op over Muiden naar Amsterdam. Max Blokzijl gearresteerd in Groningen met 8 millioen van de partij.

Donderdag van het Roode Kruis ½ brood, Net en Mona ieder 1 ons rijst en 1 ons havermout en de baby's ½ pond rijst en ½ pond havermout. We krijgen weer melk van Poot dus eten we

[p. 10]

pap uit de melk goddank. Juultje mag voor het eerst een prakje.

Vrijdag Cor naar Oudewater.

Komt Zaterdag terug met een flinke buit.

Melk, vleesch, eieren, boter en kip. Heerlijk gegeten.

Zondag vooroorlogsch. Haast geen soldaten meer hier in de buurt van Rotterdam. Ze zijn op 71 km van ons af in Amersfoort. De spanning stijgt. Het mooie weer is afgelopen.

Na een paar dagen kou weer prachtig weertje. De honger komt langzaam nader. Er sterven er heel wat per dag langs den weg. Wij hebben gelukkig nog te eten. Mevr. v.d. Akker is weer in haar huis terug.

Woensdag 25 April Annie een dag naar Delft. We gaan alle dagen hout sprokkelen. We koken ons potje op één zak takken. Een doosje aardbeien kost f. 20,- en 1 bosje worteltjes f. 1,85. Andijvie f. 1,75 en bloemkool f. 3,50 per stuk. Ons geld raakt op, want het is zoo goed als niets waard. Weckglazen geruild voor melk bij Poot. Een derde van Berlijn in handen der Russen. Over Holland horen we haast niets, of het eind nooit komt. Ik hoor maar steeds niets van Arie, nog nooit een brief gehad. We hopen, dat hij ons niet vergeet.

Broertje gaat sprekend op hem lijken. Vandaag hebben we weer van het Roode Kruis een pakket gekregen. ½ brood, 125 gram margarine, de meiden nog een ½ pond smeerkaas en de baby's ieder 1 pond havermout. We kunnen tenminste nog eens pap koken. Brood is er haast niet meer want de bakkers hebben geen meel meer.

Zaterdag 28 April 's avonds het bericht gehoord, dat Duitschland capitulatie heeft aangevraagd. We weten niet of het waar is. We kunnen het haast niet geloven.

Zondag 29 April emotievollen dag. Om 12 uur kwamen de Geallieerde vliegtuigen erg laag over, een paar uur lang om pakketten met levensmiddelen uit te gooien. Alle menschen zwaaien en juichen en huilen. De Duitschers schieten er niet op. Over Mussolini lopen rare geruchten. Ook over Göring en Hitler. Wat is waar?

Maandag in den loop van den dag weer vliegtuigen die pakketten uitwerpen. Heerlijk. De menschen zijn enthousiast.

Dinsdag vredesgeruchten, de vlaggen staan al weer klaar. De Duitschers moeten volgens zeggen de wapens inleveren.

Het blijkt naderhand niet waar te zijn. Vliegtuigen strooien weer.

Woensdag brood en havermout Roode Kruis. Nog steeds komen vliegtuigen eten brengen. De Waterweg vrijgegeven, Rotterdam tot open stad verklaard, vijandelijkheden gestaakt in de omstreken. Over het IJselmeer komen schepen met voedsel. Ook uit Brabant. Weer vliegtuigen. Hitler gesneuveld, Dönitz aan het bewind. Nog steeds geen vrede. Alle weermachtspalen uit de landerijen gehaald. Het hangt in de lucht, de spanning stijgt.

Vrijdagavond 9 uur doorgegeven dat de capitulatie van Duitschland een feit is. Feest in het dorp, bij v. Luyn cognac met echte koffie gedronken.

Zaterdagmorgen, alles vlagt. Vliegtuigen komen al heel vroeg over. De menschen zijn gek van vreugde. Duitschers zijn er nog steeds èn gewapend. De Canadezen worden ieder moment verwacht. Spanning ten top.

Zondag 1 uur een Britsche delegatie in het dorp van 4 man per auto. De Duitschers maken zich op om te vertrekken. 's Avonds koppen kaal knippen in het dorp door de jongens van de ondergrondsche.

Dinsdag voor het eerst Amerikaansche tanks en wagens in het dorp. School leeggehaald door de Duitschers. Feest in 't dorp. Julianaboom geplant. Vlaggen bij Meeuwissen en Hartman weggehaald. De ondergrondsche gaat de NSB-ers ophalen. De Canadezen overnachten in het dorp. Kinderen halen handtekeningen op, Cor cigaretten. We krijgen een extra broodbon voor wittebrood. Mevr. Mennes en Völlmer weggehaald. Kalis en Meeuwissen weggehaald. Hemelvaartsdag Annie en Cor naar Delft. De lijken van Goebbels en familie gevonden, vergiftigd. Mussert gevangen in Utrecht. Van

[p. 11]

Genechten en Seyss Inquart gevangen.

Vrijdag 2 flesschen wijn bij v. Olffen gekregen. Zou Arie gauw komen? Ze zeggen dat ze met vliegtuigen komen. We kunnen weer briefkaarten schrijven door het heele land. 5 kilo aardappelen gekregen van Nijmands.

Op den hoek van de straat
Staat een NSB-er
't Is geen vrouw, 't is geen man
Maar een farizeeër
Met z'n krant in z'n hand
Staat hij daar te venten
Hij verkoopt z'n vaderland
Voor 5 losse centen

Een kale kop, een kale kop
Met een hakenkruis, met een hakenkruis
Een kale kop, een kale kop
Met een hakenkruis er bovenop

Zaterdag 12 Mei het eerste strooipakket gehaald. Per persoon 1 ons boter, ½ ons chocolade, 3 ons bacon of kaas. Heerlijk.

Maandag per persoon 9 ons cake gehaald en 1 blik soep voor 2 personen. Maaltijd.

Dinsdagmiddag soep met cake gegeten. Alle menschen eten cake. Voor de baby's elk ½ pond suiker en ½ pond bloem gehaald.

Iedereen loopt cake te eten
Hi, ha, ho

Het eerste geïllustreerde tijdschrift gekocht. Woensdagmorgen ½ p. boter bij den slager gehaald. We eten steeds cake, blaren in ons mond, met warme melk. Het smaakt heerlijk met boter en suiker.

Donderdagmorgen 17 Mei het heerlijke nieuws vernomen van pa Deelder dat Arie in Breda zit bij Jaap en Ali. Goddank. Wat een blijdschap. Van opa Poot 10 kg aardappelen gekregen.

Vrijdag weer cake, 9 ons en ½ p. boter per persoon, ook van de kerk ½ p. boter, 10 kaken en 4 ons melkpoeder. Mevr. Rodenburg geweest.

Zaterdagmorgen thee, suiker gehad. Van Mevr. Rodenburg groene erwten.

1e Pinksterdag naar moeder geweest. 's Middags de 2 Akkers thuisgekomen. 's Avonds naar Akker, Dorpsstraat geweest en alles gehoord.

Donderdag 24 mei Cor en Annie vertrokken. Zelf bericht van Arie ontvangen. Weer cake en ½ brood gehaald en blikjes vleesch met groente. We krijgen nu steeds meer eten. Suiker, visch, chocolade.

Zaterdag vleesch, boter of reuzel.

Zondag Riet v.d. Akker met z'n vrouw op bezoek geweest. Cor Poot is Zaterdag thuisgekomen. Karel v. Laack ook gepikt. Aardappelen gehaald bij Nijmands. Maandag pakje van Arie bij de Unilever gehaald. Heerlijk was alles. Dinsdag 29 Mei Piet Rodenburg thuisgekomen. Jammer dat Arie er niet bij was. Ik ben erg teleurgesteld.

Vrijdagavond 8 uur Arie thuis.