Maatstaf. Jaargang 18

[p. 101]

lars gustafsson
gedichten, vertaald door marguérite törnqvist

Lars Gustafsson (geb. 1936) heeft als voornaamste bron van inspiratie de filosofie en is na het voltooien van zijn studie in dit vak in 1961 volledig als schrijver tot ontplooiing gekomen. Hij giet zijn romans en poëzie vaak in een romantische vorm, zoals b.v. een avontuurlijke zwerftocht door de wereld met onbekend doel. Zijn werk heeft veelal een bizarre inslag, waaruit blijkt dat hij een verrassende kennis bezit van de meest uiteenlopende onderwerpen, van de geografie van ver verwijderde landen tot de constructie van ouderwetse boten. Maar hij gebruikt deze kennis slechts als middel, nooit als doel. Ieder detail in zijn zorgvuldig gecomponeerde romans en gedichten heeft zijn diepere betekenis. Het zoeken naar de eigen identiteit, de relaties tussen mens en ding zijn bij hem grondproblemen, waarbij de natuur en het hem omringende leven weerspiegelingen zijn van het eigen geestesleven. Als hoofdredacteur van het literaire maandblad Bonniers Litterära Magasin, literatuurrecensent en essayist neemt hij een vooraanstaande plaats in het hedendaagse Zweedse cultuurleven in. (M.T.)

legende

(uit ‘de ballonreizigers’, 1962)

Eens was er winter boven alle huizen,
sneeuw viel en de vorst hield aan.
En alle rook der straat steeg recht
als witte zuilen van de daken op.

[p. 102]

 

Elke ademtocht werd zichtbaar, wit,

 

de hemel violet in vroege schemering,

 

gedempt klonk ieders stemgeluid,

 

en van elk uur bleef in de sneeuw een spoor.

 

 

 

Maar 's morgens vroeg ligt steeds de sneeuw weer ongerept,

 

en zijn de mussen zichtbaar op elk raamkozijn.

 

 

 

Nu wordt het zieke meisje wakker,

 

het morgenlicht rondom haar bed is wit.

 

Met schroom heft zij haar aangezicht naar 't raam,

 

het bruine haar valt over 't voorhoofd heen,

 

 

 

de hand die 't steunt is smal,

 

en het oog is een spiegel der vogels daar buiten.

 

Dan ziet zij door de dageraad op straat

 

vijf zwarte schoorsteenvegers komen op een rij.

 

 

 

Vijf zwarte schoorsteenvegers met borstels, bol en touw,

 

als in een rouwstoet, plechtig lopen ze.

 

Hun kalme pas brengt hen steeds dichterbij.

 

Zij ziet in de sneeuw van hen geen spoor.

 

 

 

Vijf zwarte schoorsteenvegers komen in processie aan,

 

een opdracht schijnt hun stappen te belasten.

 

Men weet niet wat zij brengen, is het redding of alarm?

 

Of zijn zij soms een omen dat in rook weer op zal gaan

 

 

 

of vijf broers misschien, als hulp hierheen gezonden:

 

‘Zuster, hier zijn wij, onze weg was lang!’

 

't Geluid van bol en borstels is verstild.

 

Zij hebben bij haar deur een halteplaats gevonden.

[p. 103]

de bruggen in königsberg

(uit ‘en resa till jordens medelpunkt och andra dikter’, 1966)

In de stad Königsberg in Pruisen
ligt een eiland dat Kneiphoff heet,
omvloeid door twee armen van de rivier de Pregel.
Zeven bruggen leiden over de twee armen.

Zeven bruggen. En nooit meer dan een keer.
Het water is nu bijna overal te horen.
Blind water, zwart water,
nachtelijk water. Drie soorten water.

Kerken en torens en schuine groene daken.
Hij is zwart, geheel zwart. Hij blaft.
Hier de hond die blaft op het erf.
Hier is een trap. Hier is een huis.

Jaren. Jaren en dagen. Zo gelijk aan elkaar als...
Hoor Je mij? Ik ben opgesloten.
En men hoort het niet. Als Maagdenburgse halve bollen.
Zo verschillend van elkaar als: Appels.

Vanuit een koele oktober; hondengeblaf,
stemmen, en maar een brug per keer,
nooit tweemaal over dezelfde brug.
Er zijn kinderen die steeds op de derde steen stappen,

alleen maar op de derde. De afgrond die lokt.
De derde deur die altijd piept.
Jaren. Jaren en dagen. Hoor je mij? Oktober,
en nog geen vorst in de lucht.

[p. 104]

 

Om over zeven bruggen achtereen te gaan,

 

en over elke brug naar eenmaal,

 

is er, zo zegt de wiskundige Euler,

 

in feite een achtste brug nodig. Die is er niet.

 

Waarom wil dat vervloekte ijs niet komen?