Maatstaf. Jaargang 11

[p. 787]

Voorbeelden van varianten

Sedert de dood van Gerrit Achterberg zijn reeds verschillende malen opstellen gewijd aan ingrijpende of minder ingrijpende varianten in zijn oeuvre, o.a. in deze aflevering door R.L.K. Fokkema.

In dit verband kwam het de redacteur van Maatstaf aantrekkelijk voor, een paar van de in zijn bezit zijnde handschriften te plaatsen tegenover de definitieve, gedrukte versies.

Bekering, Triniteit en Teraardebestelling zijn te vinden op respectievelijk de bladzijden 600 en 601 en 812 van Verzamelde Gedichten.

[p. 788]

Laatste regel ‘Bekeering’ is ten goede veranderd. Een ander ziet soms zoò, waar je zelf totaal overheen (of zoo) ziet! In dit geval zou ik jokken, als ik er niet bij stil gestaan had: maar uit het donker is, na ‘uit Uwe Hand’ toch te handhaven. Maar daarmee is een ‘bekeerde’ niet immer in het licht... (met dit vers sluit de ‘Balans’).

Gerrit Achterberg aan Bert Bakker in een ongedateerde brief uit 1943.

Bekering

Gij hebt het hoog geheim doorbroken, Here Jezus,
tussen ons en den Vader, naar Uw Woord
mogen wij zonder zonde zijn en nieuwe wezens,
wat er ook in ons leven is gebeurd.

Ik deed, van alles wat gedaan kan worden,
het meest misdadige - en was verdoemd.
Maar Gij hebt God een witte naam genoemd,
met die van mij. Nu is het stil geworden,
zoals een zomer om de dorpen bloeit.

En moeten ook de bloemen weer verdorren:
mijn lenden zijn omgord, mijn voeten staan geschoeid.
Uit Uwe Hand ten tweeden maal geboren,
schrijd ik U uit het donker tegemoet.

[p. 789]

[p. 790]

Triniteit

God scherpt Zijn wet op deze steen,
die mijn bestaan geworden is.
Maar Jezus Christus geeft ons vis
en wijn tot Zijn gedachtenis.

Heeft Een van Beiden Zich vergist?
Wij zijn een duister fenomeen,
zolang niet in ons leven rijst
het licht van den Heiligen Geest.

Heilige Geest, kom in het vers,
waarin Gij Drieën, Een voor Een,
hetzelfde zijt en ik alleen
zingend van U de woorden ben.

Heilige Geest, vervul het vers
zo gans, dat er geen vezel is,
die niet van Uw belevenis
vibreert, als van de liefde vlees.

Moeder van Jezus is het vlees.
Zuster van Christus is het vers.
Vader, die in de hemelen zijt,
kome Uw koninkrijk.

[p. 791]

[p. 792]

Zie over deze beide versies Paul Rodenko op blz. 738 van deze aflevering.

Teraardebestelling

Twijfelend bij een halte in de stad,
vroeg ik een aanspreker de naaste weg.
Ik moet er ook naar toe, heeft hij gezegd.
De tuinman en de dood, heb ik gedacht.

Hij wist niet wie hij te begraven had.
Namen worden het eerste afgelegd.
Ieder komt evengoed bij hem terecht.
Geen mens bestaat zonder zijn eigen vracht.

Lijkbidders, vier aan vier, gaan voor de kist.
Een zwart quadraat schuift naar een dito gat.
En kleiner wordt het laatste ogenblik.

Ruimte en tijd kortsluiten op het pad.
Het touw gaat liggen met een losse knik.
Is, langs de benen, haastig weggegrist.

[p. 793]

[p. 794]

Aluminium

Engel van aluminium,
in mijn hart geklonken;
tot metaal geslonken
en een dunne jubeling,
in u saamgetrokken.
Fetisch en maskotte
op mijn dodentochten.

Aluminium

Ange d'aluminum
dans mon coeur rivé;
métal laminé,
hymne mince
en vous concentre.
Fétiche et mascotte
pour mes voyages de mort.

In 1952 verscheen Achterbergs bundel Stof [1946] onder de titel Matière bij La Licorne, te Montpellier in het Frans; de vertalers waren Breuker, Temple en Cariès [zie blz. 857 van deze aflevering].

Op zijn beurt vertaalde Sáad Saëb Matière in het Arabisch. Saëb is chef du bureau du ministre de l'agriculture te Damascus. De bundel verscheen in 1961 onder de titel Haijulā als uitgave van het Cultureel Instituut te Damascus. De vertaler bracht in 1963 een bezoek aan mevr. Achterberg.