Maatstaf. Jaargang 11

[p. 423]

Tekenen van tegenspraak

De kabinetsformatie was potsierlijk als steeds. Bij gebrek aan socialisten kon iedereen ditmaal vallen over de arme heer De Kort. Hij maakte het inderdaad bont, met zijn poging tot een spelletje romme. Maar kon hij het helpen? Het was een rotstreekje van de KVP-club, een ulvenhouter op het Binnenhof los te laten. Geen woord erover. Wel over de socialisten, die zich terzijde de handen stonden te wassen. Al het onfatsoen is spoedig vergeten bij lezing van Het Vrije Volk van 23 juli. Deze woorden: Van een regering zonder socialisten valt geen program te verwachten dat de structuur van onze samenleving bewust en ingrijpend wil veranderen. Tot zover. Sinds 1959 is het inderdaad met de structuurverandering bergafwaarts gegaan. We waren daar zo goed mee op weg. Het aandeel van de arbeid in het nationaal inkomen steeg voortdurend. De hevige verschillen in inkomen werkten wij weg. Er kon bij ons geen miljonair leven. Wij begonnen bewust het vraagstuk van de landbouw op te lossen, door het in zijn kern, de eigendom der grond, aan te tasten. Wij beheersten het economisch proces in hoge mate. Vooral de investeringen van bedrijven hielden wij in de hand. Waar zag men bij ons overdreven luxe bij banken en levensverzekeringsmaatschappijen? Wij zorgden ervoor, dat het wonen van honderdduizenden niet een bron van inkomen kon worden voor honderden Het hoger onderwijs braken wij open voor alle groepen van de bevolking, in het bijzonder voor de arbeidersjeugd. Dit alles deden wij, dank zij de socialisten in de regering, bewust en ingrijpend. Het is in 1959 allemaal ruw afgeknapt. De andere partijen hadden eindelijk genoeg van de bewuste ingrepen. Zij zetten de socialisten uit de regering. Zij maakten van Nederland weer, wat het was vóór de P.v.d.A. meeregeerde, een land waar particuliere eigendom bestond, een kapitalistisch land. Zo merken wij sinds 1959 dag aan dag, en op schier elk gebied, wat het betekent, zonder socialisten te worden geregeerd. Arm vaderland.

Ks

* * *

Ondanks alle tegenwerking, van binnen en van buiten, vordert de democratisering van het koningschap gestadig. Een later geslacht zal erkennen, dat Prins Bernhard daartoe een krachtige bijdrage leverde. Zijn biografie zal dan wel op allerlei pagina's herschreven zijn, door Alden Hatch of een ander damesblad, maar dat brengt de nodige stroomversnelling. De prins

[p. 424]

begaat vergissingen, zegt eens wat en herziet meningen. Gelijk wij allen. Toen de idioot van Buitenlandse Zaken [nee, nee: die vent die de prins bedoelde] door de heer Da Costa aan de pers was verstrekt, schreef De Tijd een éénregelig hoofdartikel, in deze trant: Het behoort tot de goede gewoonten om leden van het Koninklijk Huis niet openlijk te critiseren maar men moet het ons niet te moeilijk maken. Dat was aardig gevonden, maar onjuist. Het openlijk critiseren van de prins is naar aanleiding van diens mening over Zuid-Afrika fel ter hand genomen door althans enkele bladen. Terecht. Op een ogenblik, dat de hele wereld dagelijks met het rassenvraagstuk wordt geconfronteerd en Verwoerd c.s. narigheid krijgt met zijn lidmaatschap van allerlei internationale organisaties, moet men wel een eigenaardige blik op Zuid-Afrika hebben, om thans meer goed te keuren, of tenminste minder af te keuren, dan enige tijd geleden. Men moet bovendien een eigenaardige kijk hebben op wat zich in de wereld afspeelt. Maar goed, de prins heeft die kijk. Gelijk velen. Hij zal merken, bij lezing van de NRC bijvoorbeeld, wat vele anderen daarvan vinden. Hopelijk zal hij geen gehoor geven aan adviezen, die ongetwijfeld zullen worden verschaft, dat hij voortaan wat voorzichtiger moet zijn, vooral in het uiten van zijn mening. Dat hij wat behoedzamer zou worden in het vormen van zijn mening is niet ondenkbaar en misschien nuttig; het is de besten overkomen. En het moet in elk geval plezieriger zijn, ferm te worden tegengesproken, dan de volgende dag te lezen, in welk ceremonieel tenue je gestoken was en welke asperges je gegeten hebt met de sjah van Frankrijk of welke andere sjah dan ook.

Ks