Maatstaf. Jaargang 10

[p. 815]

Tekenen van tegenspraak

De gezeten burgerij heeft op elke sociale actie twee methoden van re-actie ontwikkeld. De eerste: zich met toewijding buigen over de éne druppel, teneinde te kunnen veinzen de emmer niet te zien. De tweede: zich in bijzaken verdiepen, bij voorkeur door bezorgdheid voor te wenden over de uitvoerbaarheid van methoden, tot opheffing van sociale ellende voorgesteld. Deze beide reacties komt men bij elke vorm van sociale strijd tegen. Zij leveren dan ook nogal wat op: aan de hoofdzaak, de redelijkheid der eisen, kan men voorbijgaan; men kan doen alsof men zich ernstig met het gestelde probleem bezighoudt; en men kan, goddank, het profijtelijke Onrecht laten bestaan. De schrijvers, met enige vertraging - maar ook de romantiek was laat bij ons - aan een sociale actie begonnen, kennen deze reacties nu ook. De éne druppel heeft men vlijtig bestudeerd. Waren die jongens wel belééfd? Waren ze wel tactisch? Vroegen ze niet teveel inééns? En dan: wie zal uitmaken wie schrijver is? ‘De herrie zou niet te overzien zijn als schrijvers eenmaal moeten gaan uitmaken wie schrijver is’. Aldus het lijfblad van de nouvelle bourgeoisie Het Parool, dat het meest ongenuanceerde en domme hoofdartikel over de schrijversactie heeft geschreven. [Dat de kunstredacteuren van de krant verstandig en pro konden schrijven en de hoofdredactie dom en contra baart meer verbazing dan gerechtvaardigd is. De heer Sandberg heeft - zoals ook overigens te merken is - lang in Bonn gelogeerd en Adenauer aan het werk gezien]. Het Parool schrijft: a. een beroep op de overheid is pas mogelijk als schrijvers en uitgevers het niet eens worden; b. er is waarschijnlijk teveel lectuur en litteratuur in ons land; c. meer geld voor schrijvers betekent geen betere litteratuur. Drie Burgerrechtelijke argumenten. Voorwendend, dat de schrijvers alleen hebben gevraagd om een ‘sociaal salaris’ en het daarom de Staatssecretaris gemakkelijk hebben gemaakt om ‘nee’ te zeggen, voelt Het Parool alleen voor aanvullende honoraria - alsof daarom door de schrijvers niet was gevraagd. De Telegraaf doet zoiets beter. Voor de vorm van socialisme die Het Parool voorstaat is evenwel het meest onthullend, dat de schrijvers wordt verweten dat zij een cultureel en sociaal-economisch probleem door elkaar haspelen, te weten de litteratuur en de litteratoren. Dat zegt Sandberg, die de cultuur wil dienen met de commerciële televisie.

Ks

[p. 816]

Prangetjes kweken

Tegen eind vorig jaar vatte een lezer, in een persoonlijk briefje aan VN-redacteur Eijkelboom, zijn onbegrip samen voor het plaatsen in VN van verwaten onzin inzake poëzie, gesigneerd ‘Rein Bloem’. De reactie, dd 5 december, luidde vol vertrouwen:

Ik ben het niet met u eens wat betreft Rein Bloem: wacht maar eens af, die jongen kan wel wat.

Het klonk wel een beetje gek; immers het leek mij zaak van Eijkelboom om af te wachten tot zijn protégé iets kón; maar braaf afgewacht héb ik, en ik was niet de enige. Het resultaat was de dementia praecox die men kan aantreffen in VN van 1 februari jl. Als tolk van een groepje onthutste lezers, die echt niet meer wisten hoe ze het nu hadden met het peil van de VN-kritiek [voornamelijk jongeren overigens], reageerde ik met ditmaal een ingezonden brokje:

Geleuter

Een blad als VN beschikt Louzijdank over diverse rubrieken om het ridicule aan het kaakje te stellen.

Indachtig aan de ‘bezinning’ die uw blad ons om de week uit zijn titels toeroept, ben ik waarachtig niet de enige die moet constateren dat er iets niet in orde is met uw opmaak: waarom het geschrijf van ene Rein Bloem niet geplaatst in de daarvoor bestemde sottisiers?

Of meent u dat dit erbarmelijke geleuter door u ontvangen kan worden, gelezen, goedgevonden en verstaan, gezet, gedrukt, en losgelaten op abonnés die ondermeer abonnés zijn dankzij deskundigheid en toewijding van een team kunstcritici als Koolhaas, de Jongh, de By en Lampe? Toe, zet u deze kleuter in zijn boxje dat hij niet meer zo door de betere conversatie beendreint en zeurt.

Dat deze tegenstem hiér wordt afgedrukt en niet in de daartoe bestemde kolommen van VN komt - men raadt het al. Ik citeer uit Eijkelboom's uitvlucht: Wanneer u nog eens met een exacte kritiek op Rein Bloem zou komen, willen wij die wel plaatsen, maar niet uw GELEUTER. Waarvan acte: E. vergt exacte kritiek van zijn lezers, niet van zijn protégé die beneden elke kritiek is en over wie hij stelselmatig ook andere protesten niét opneemt. Volgens deze principes zou Prange nog rustig Het Parool belachelijk kunnen maken.

DOLF VERSPOOR