Lust en Gratie. Jaargang 17

[p. 19]

Lidy van Marissing
Studie van gestrekte arm (in rood krijt)

In een min of meer bekende kamer onderzoekt Laura haar jeugd om te ontdekken dat die hele periode bij de eerste aanraking verpulvert en bij de tweede aanraking verstoven is.

De droom die boven haar tafel of bed zweeft als een dringende gedachte of wens, een smeekbede soms, behoort evenzeer tot de werkelijkheid als de wand die volgeplakt is met kiekjes, tientallen pasfoto's die zij in een automaat op het station heeft gemaakt van haar eigen, in de fraaiste grimassen getrokken gezicht. Is de droom als een windvlaag haar kamer binnengewaaid of is de kamer zelf deel van de droom? ‘Intussen weet ik niet eens hoe mijn gezicht op dit moment van uitdrukking verandert.’ Dit peinzende gezicht dat elk ogenblik kan opensplijten in een aapachtige grijns.

De kamer wordt geleidelijk gevuld met licht, lichtgolven, trage vlokken en felle bundels - een aquarium vol droog water. Laura gaat zo dicht mogelijk tegen het glas tussen de opzijgeschoven gordijnen staan, strekt een arm uit, probeert met vijf vingers het licht te grijpen. Haar arm hangt tussen de geluiden.

Zoals elke dag begint het leven met het kraken van vloeren en het slaan van deuren, het starten van motoren en het gerinkel van glas. We wachten elke ochtend weer op een stroom licht die uit een verte moet komen om op ons te vallen, het licht kómt ook elke ochtend maar er is geen verte. ‘Ik word wakker en bevind mij op dezelfde plek als in mijn droom. Toch is de kamer veranderd, zoals ikzelf ook veranderd ben.’

De aanvankelijke verwarring breidt zich - mét de lichtstroom - uit over de hele kamer, over de hele dag. De ruimte staat bol van de verbeelding, van fantasma's, schimmen en gedachten. Soms beweegt Laura een arm of alleen de hand, dan ineens draait ze haar bovenlijf een kwartslag om of springt ze op uit een stoel, maar steeds sleept ze

[p. 20]

een toverlantaarn met zich mee, draagt ze een projector op haar rug, verspreidt ze kleuren en werpt ze spinsels in het rond - alleen zó kan ze de wereld zien en beleven.

Op tekenvellen op de tafel, waar geldstukken rollen tussen bestek en borden, heeft ze wel honderd open ramen geschetst, ramen met opwaaiende gordijnen, ramen met bloempotten, ramen met lege vazen, ramen zonder gordijnen, ramen van melkglas, ramen met halfopen luiken, ramen met zonnescherm, ramen met uitzicht op tuin, ramen met uitzicht op spoorlijn, ramen met uitzicht op muur, met uitzicht op zee, met uitzicht op boomtop.

Terwijl in een ander deel van de ruimte de avond al nadert die de dingen weer begint uit te vegen. ‘Elke dag en nacht opnieuw moet je je in en uit jezelf open- en dichtplooien, je in jezelf uitvouwen en weer inrollen, je uit jezelf uitrollen en weer opvouwen, heen en terug, heen en terug, in een zo goed als verborgen dans.’

Als ze nadenkend rondkijkt, rondkijkend nadenkt, verliest ze zich bijna in duizelingen. ‘Hier ben ik, een vlek op de rand van het zichtbare. Het heeft mij een half leven gekost om hier te komen.’ Haar lippen en vingernagels heeft ze bloedrood gemaakt. Heimelijk vloeien de min of meer bekende kamers en gangen in elkaar over, ze drijven het raam uit of blijven in slierten hangen over de balustrade van het balkon.

Ergens onderweg, ze weet niet meer waar, besloot Laura ooit, al weet ze nauwelijks nog wanneer, om niet langer met grote ogen tegen het leven aan te kijken maar om de ondoorgrondelijke lotgevallen eenvoudig (zo eenvoudig mogelijk) te ondergaan dus over zich heen te laten komen. Zo zou in grote lijnen de geografie van haar bestaan eruit kunnen zien: met licht en duister in kaart gebracht. De lange schaduw van gisteren valt over de dag van vandaag waarvan de schaduw zich zal uitstrekken over morgen waarvan de schaduw over overmorgen zal strijken. Gaan de jaren dan voorbij als dunne, nauwelijks te onderscheiden lagen die over elkaar heen schuiven?

Nee, de beweging die de verschillende draden van het verhaal oppakt en tussen de gebeurtenissen weeft, waar ze vervolgens door de spoel

[p. 21]

van de tijd op onontknoopbare wijze met elkaar vervlochten raken en door de overal neergehangen spiegels en camera's ook nog eens vermenigvuldigd worden, legt een onvoorstelbaar fijn uitwaaierend web over alle contreien van het leven, sterker nog, die contreien maken deel uit van dat web, zijn zelf het web. En wie uiteindelijk de spin is van dit wonderlijke, tere weefsel, zullen we nooit weten.

Wanneer Laura iets begrijpt of begint te begrijpen, opent zij een hand, met de palm naar boven: de arm strekt zich uit in een smalle ruimte tussen de dingen.

Wat zich opent sluit zich ook meteen weer. Knipperend oog. Toch moet je kijken, blijven kijken. Luisteren en praten. Het ene woord haalt het andere uit de plooi en probeert het even later weer terug te duwen maar het andere woord trekt het vorige achter zich aan. Het ene woord opent een raam, het andere woord sluit juist de blik in zichzelf op, zich buigend over de eigen reikwijdte. De kamer slaat ons gade, vooral het glas neemt ons op, de trap ziet toe dat wij niet vallen. Met haar gezicht dicht bij het mijne zitten we te praten, zij en ik. We voeren lange gesprekken, in korrelig proza, daar houden we van. We kunnen elkaars zinnen naadloos afmaken maar onderbreken elkaar ook graag met haakse gedachten. Op het heetst van de dag roepen we zelfs door elkaar; zij schreeuwt en ik joel er doorheen, of omgekeerd, dat valt niet meer uit te maken, je weet dan niet wie wie verslindt. Met een ruw wuivende hand. Maar liever draait ze de woorden stuk voor stuk uit haar mond, net als ik kauwt en zuigt ze op brokken taal, likt de te presenteren zinnen alvorens ze zoetjesaan naar buiten te schuiven of doodleuk in iemands gezicht te gooien.

Ze beweegt ook graag haar hoofd zonder een klank uit te brengen; zo trekt ze soms met gesloten ogen een cirkel waarmee ze haar betoog afrondt, of ze weigert een verhaal voort te zetten, zoals nu, door met gestrekte arm een streep te trekken, een slagboom neer te laten. Op het warme vlees van haar arm landt een vlieg. Als gestoken brengt Laura haar gezicht, dat opensplijt in een aapachtige grijns, tot vlak voor de spiegel, waar ze knippert met haar ogen en bromt: ‘Heb je nu je zin?’