Lust en Gratie. Jaargang 15

[p. 20]

[p. 21]

Inge Pollet
Atmosfeer

Het was een lange weg die wij moesten gaan om de oude man naar zijn laatste rustplaats te brengen. Het was koud en de bomen aan weerszijden van de weg waren zwart van de naderende winter. Een raaf sloeg ons roerloos gade vanaf een hek. Het scheen mij toe dat hij de dood zelf was, die de oude man kwam halen. Meer nog dan de zes dragers in identieke ravenkleren. Alles was stilte, en onze adem werd mist. Het onbehagen strekte zich uit tot ver over ons heen, als een duistere doek.

In de verte zag ik het kerkje liggen. De rechte weg liep daar ten einde, en een grote kastanjeboom boog ver over het gebouw heen. Vroeger hoorde het kerkje bij een klooster, maar dat was afgebroken. Men geloofde dat het er spookte.

Wij liepen verder de schijnbare eindeloze weg af. Bij ons in de polder lijken alle wegen eindeloos. De dragers bewogen welhaast mechanisch, hun ritme onverstoorbaar. De kist losjes op hun schouders. De maat van hun looppas gelijk aan die van de afstand tussen de bomen. Ik kneep mijn handen samen in mijn jaszak. De deur van de kerk leek op een huilende mond. De lucht hing laag en vol sneeuw. De herfst had zijn beste tijd gehad.

Op het hek voor de ingang zaten zes raven. Ze fladderden onrustig op en neer. Het roestige hek kleurde bij hun poten. Pas toen wij bijna bij de kerk waren, gingen ze op een rij zitten. Drie aan de ene kant en drie aan de andere. Ze zongen. Ze zongen het liedje van de oude man, in Latijn. Hij had het mij geleerd toen het buiten regende. De dragers waren niet onder de indruk. Ze liepen gewoon langs de vogels richting deur. De mensen naast mij deden hetzelfde. Het scheen hen niet te deren. Ik voelde me verlaten. Ik was bang voor de raven met hun zwarte ogen. Ik bleef even staan en keek naar de punten van mijn schoenen. De boom bewoog een tak, alleen in zijn hoogste top waaide de wind.

[p. 22]

[p. 23]

[p. 24]

De duisternis in de kerk drong door tot op mijn botten. Het sloeg mijn ogen naar binnen, alleen in mezelf kon ik deze momenten beleven. De dragers waren naar het altaar gelopen met de dode in hun midden. Ze hadden de kist op de grond neergezet, zo op de stenen. De geschiedenis van het gebouw stond in deze stenen beschreven in uitgehouwen letters. Ze verhaalden van brand, oorlog en ketters. Van heksen die in witte gewaden over de weilanden zweefden. Achter de ramen aan de rugkant bewogen de bomen, stram als ze waren in ouderdom.

De pastoor zegende de kist en maande ons tot staan. Hij opende zijn missaal. Zijn woorden verdwenen in een groter geheel van geluid en duisternis. Ik zag zijn mond bewegen, zijn vingers de bladzijden omslaan na verloop van tijd. Ik kon de tijd niet vangen, het was alsof ik daar al weken stond. Bizarre verschijnselen in deze gedenkdienst. Waarom moest de oude man zo koud op de stenen staan? Met mijn kin diep in mijn jas gedoken stond ik al deze zaken te overpeinzen. De woorden van de pastoor werden herhaald door de mensen naast mij. Monotoon en zonder nadenken.

Achter de pastoor was een preekgestoelte, men had het ooit wit geschilderd. Aan de ene kant was een trapje. Plots zag ik de oude man staan, in een jongere gedaante. Hij lachte mij breed toe en stak zijn hand op. Zijn tanden waren geel. Het verbaasde mij niet hem zo te zien. Hij was jong en vreugdevol. Hij leek op een foto die in zijn kamer had gehangen. Niemand scheen hem verder op te merken. Het was goed hem nog eens te zien. Hij zag er beter uit.

Mijn gedachten gingen met mij op de loop. Ik was jong en liep in de weilanden met de oude man. Hij hield mijn hand vast en wees naar de fazanten. Wij zongen liedjes en liepen stiekem over de akkers. Ik dacht altijd dat je zo naar het einde kon lopen, dat de aarde ophield bij de horizon. Ik probeerde mijn voeten precies in een rechte lijn tussen de voren neer te zetten. Soms tilde de oude man mij op, dan zag hij verderop iets wat ik niet kon zien. We deden wedstrijden wie het

[p. 25]

snelst een paardebloem leeg kon blazen en hij liet mij winnen. Dan was ik heel trots, en ik nam de lege bloemen mee naar huis. Ik had een hele verzameling, maar ze vergingen altijd. Niets is te bewaren. Als ik thuis kwam na zo'n wandeling waren mijn schoenen nat van de dauw. Het was altijd ochtend. Mijn herinnering aan die tijd is groen. Als ik mijn ogen dicht toe, ruik ik nog de geur van buiten.

Het was tijd om te gaan. De woorden waren verstomd. Uit het niets kwamen de zes raven aanvliegen en gingen ieder op een schouder van een drager zitten. Zo maakten zij zich klaar voor vertrek. Ademloos was ik. Angst om met de mistige warmte uit mijn mond alles te onderbreken.

De reis naar buiten werd vertroebeld door mijn tranen. Overweldigend verlies. Ik liep mee in de stoet van mensen, achter de wonderlijke dragers met hun raven aan. De oude man in het midden. We maakten dezelfde tocht, de wind akelig koud door mijn jas heen. De raven zongen op de schouders van de dragers. Hun stemmen waren net zo laag als die van het koor waar de oude man deel van had uitgemaakt. Het was jammer dat hij het niet kon horen.

Er kwam geen einde aan de weg. De populieren bogen naar elkaar toe, maar weken uiteen zodra de optocht langskwam. Het was een vreemde atmosfeer. Het leek alsof de weg steeds langer werd. Alsof wij nooit meer stil zouden houden. Ik kon mij niet bevrijden uit deze beklemming. Ik moest mee met de dragers. Zij keken niet op of om. Ze wisten waar ze naar toe gingen, de stoet achter hen was van geen belang.

Toen ik weer opkeek, zag ik dat de bomen wit waren geworden. De plukjes gras aan hun voeten leken wel van ijs. Het was magisch, er was geen wind meer. Er was geen weg meer aan de einder. Ik stond stil. De dragers liepen met de kist, zij losten langzaam op in de lucht.