Lust en Gratie. Jaargang 15

[p. 68]

Christine Otten
Eye to eye

Niet lang na haar verblijf in New York met André vond Judith op een ochtend een pakje in haar brievenbus. Het zat volgeplakt met Franse postzegels en vanzelfsprekend nam ze aan dat de cd van Youssou N'Dour erin zou zitten die ze een paar weken daarvoor bij de platenmaatschappij had besteld. Toen ze het stugge papier openscheurde, zag ze een briefje. ‘Please find enclosed a copy of this wonderful soundtrack,’ stond er in sierlijke zwarte letters geschreven. Geen afzender, behalve het briefhoofd van Why Not productions en het adres van de platenmaatschappij in de Rue du Faubourg Poissonnière in Parijs. Judith pakte de cd uit de dikke envelop en haalde hem uit het beschermende bubbelplastic. Er kwam een wit hoesje tevoorschijn waarop een paar onduidelijke foto's stonden. 23 Solocompositions pour la naissance de l'amour heette de cd. Het was muziek die John Cale voor een film van Phillipe Garrel had geschreven. Judith vroeg zich af waarom ze de muziek ongevraagd toegestuurd had gekregen. Misschien stond ze op een mailinglist vanwege die cd van Youssou N'Dour, dat moest haast wel, of anders zat André erachter maar dat leek haar vreemd omdat ze elkaar na New York niet meer hadden gezien.

Het was een zaterdagmorgen ergens in augustus en Judith had niet veel te doen. In de vakantietijd zat ze meestal gewoon in Amsterdam omdat ze een hekel had aan de openluchtfestivals die overal in Europa werden gehouden. Bovendien hield ze ervan om de zomer door te brengen in de stad. Amsterdam was anders in de zomer, minder vertrouwd en vluchtiger, alsof je door de onbevangen ogen keek van de toeristen en vreemdelingen die de stad bevolkten.

Judith liep de smalle trap op naar haar etage en schonk een kop koffie in. Daarna ging ze aan haar bureau zitten en zette de cd op. Het was een pianostuk van ongeveer drie kwartier. Geen stem erbij, geen andere instrumenten, alleen piano en het was zelfs alsof ze die bijna niet hoorde. Zo rustig en doorzichtig klonk de muziek. Iedere noot leek los te staan van de andere noten. Judith stond op en ging in de lage rookstoel bij het raam zitten. Door het felle witte zonlicht keek ze

[p. 69]

naar de blinde muren aan de overkant van haar huis. Ze deed haar ogen dicht en hoorde de ventilator van de visboer aanslaan, het zachte ruisen dat een geur van water en vet en vis verspreidde. Daarachter de muziek. Judith had nog nooit zoiets gehoord. In de stiltes tussen de noten leek het alsof ze de piano hoorde ademen. Het was een elegante melodie, maar hoe langer ze luisterde, hoe stiller het werd. Alsof de noten een voor een haar lichaam binnenglipten en daar oplosten. Zij was de muziek. Ze opende haar ogen. Het helle zonlicht verblindde haar en ze dacht aan Mo, aan het cassettebandje dat hij haar een keer had geven toen ze nog heel jong waren, veertien of vijftien jaar. Ze zaten in het hoge gras bij het meertje, niet ver van de nieuwbouwwijk waar Mo met zijn vader en zijn zus woonde en zij met haar moeder. Het meertje hoorde bij de villa op de dijk, de villa met het rieten dak, en het was verboden om erin te zwemmen, of om zelfs maar in het gras te zitten, het hek over te klimmen. De lucht rook zanderig en warm maar toch hadden ze niet gezwommen. Ze zwommen nooit, hoe heet het ook was. Judith lag op haar rug en luisterde naar de wind die de bladeren van de hoge bomen zacht liet trillen en met haar ogen volgde ze de grillige bewegingen van de takken tegen het blauw van de hemel. Opeens had Mo iets op haar buik gelegd.

‘Ik heb het voor je opgenomen,’ zei hij.

‘Wat is het?’

‘Luister maar.’

Hij had zich op zijn zij gedraaid en Judith wist dat ze niet door moest vragen. Dat Mo zich schaamde dat hij muziek voor haar had opgenomen.

Ze had het bandje in de zak van haar jasje gestopt en toen ze thuiskwam, was ze meteen doorgelopen naar haar kamer. Ze had de gordijnen dichtgedaan en was in de slaapzak gekropen die op de matras op de grond lag. Toen drukte ze op de playknop van de cassetterecorder.

Ze schrok van het scherpe vreemde geluid. Na een paar seconden hoorde ze een viool en een orgel en een treurige zware melodie. De viool klonk ijzig en snijdend en opeens zette een donkere vrouwen-

[p. 70]

stem in. Ze zong in het Duits, maar Judith verstond de woorden niet. Het deed haar aan een kerk denken. Ze kneep haar ogen dicht en zag alleen nog maar zwart en toen begon het volgende liedje. Een eenvoudige melodie op een piano en weer die koele vrouwenstem, in het Engels nu. ‘Cease to know or to tell or to be...’ Ze klonk iets lichter maar nog steeds heel treurig. Judith vroeg zich af hoe Mo aan deze muziek kwam en waarom hij het haar wilde laten horen. Hij nam anders nooit bandjes voor haar op. Nu hoorde ze de viool weer. De viool was de tweede stem, die dun klonk en doorzichtig, heel anders dan de vrouw, mooier, verdrietiger. Het deed pijn om ernaar te luisteren. Judith trok haar knieën op en balde haar vuisten. Haar hele lichaam was gespannen. Er was iets met deze muziek wat haar bang maakte. Zo tragisch en dichtbij klonk het en Mo had het voor haar uitgezocht. Alsof hij door haar heen kon kijken via de muziek. En hij zou er nooit iets over zeggen en zij ook niet. Zo waren de regels. Over muziek kun je niet praten.

Ze kroop overeind en drukte op stop. Achter het bruine gordijn schitterde de dag. Ze keek om zich heen. Naar het onopgemaakte bed voor het raam en de rotan stoel ernaast die vol lag met vuile T-shirts en onderbroeken en sokken. Het laagje stof op de kap van haar pick-up. De stapels boeken en schriften op het kleine bureau. Het was een puinhoop sinds haar moeder had besloten haar kamer niet langer schoon te houden. Met haar hand streek ze over haar wang en heel even rook ze in de verte Mo, de zweterige geur van zijn kleren. Mo sliep af en toe bij haar wanneer zijn vader weg moest en daarom lag de matras er nog en de slaapzak.

Daaraan dacht Judith terwijl ze luisterde naar de opgewekte stem van haar moeder die haar vertelde dat ze Eddy was tegen gekomen op de parkeerplaats achter de Albert Heijn. Het was niet eens een echte gedachte maar meer een gevoel, een lichamelijke gewaarwording die haar duizelig maakte.

‘In ieder geval,’ hoorde ze haar moeder zeggen en de stem klonk anders dan daarnet, voorzichtiger en kordater en daarom luisterde

[p. 71]

Judith, ‘je moet niet gek opkijken wanneer hij je vandaag of morgen belt.’

‘Mij?’

‘Dat zei hij ja, hij zou je bellen, ik zeg het maar.’

‘Is goed,’ zei Judith om zich ervan af te maken. Ze kon zich nauwelijks voorstellen dat Eddy haar echt op zou bellen.

‘Hoe is het met Eva?’

‘Ze slaapt.’

‘Die buitenlucht is goed voor haar, voor jou trouwens ook.’

Er viel een stilte. Judith keek de donkere kamer in en zocht de bruine doos waarin brieven en foto's en cd's zaten. Misschien zat de cd met filmmuziek van Cale erin of anders zat hij in een van de dozen die nog in de slaapkamer stonden. De gedachte aan die kristallen pianomuziek bezorgde haar rillingen en ze herinnerde zich hoe ze die zaterdagmorgen in augustus had besloten dat ze John Cale wilde ontmoeten. Dat luisteren alleen niet genoeg was. Niet meer. Ze wilde begrijpen wat ze hoorde. De muziek vastpakken en nooit meer kwijtraken, er een deel van worden en dat kon alleen maar door de maker ervan te ontmoeten. Daar was ze van overtuigd. Wanneer John Cale haar zag zou hij blindelings weten wie ze was.

‘Ben je er nog?’ haar moeders stem leek van ver te komen. ‘Hij zag er trouwens goed uit. Eddy. Eddy zag er goed uit.’

Judith draaide zich om en probeerde aan Eddy te denken, maar in plaats daarvan zag ze zijn moeder. De kleine vrouw met het ronde rimpelloze gezicht. Haar wangen vol gesprongen adertjes waardoor ze er altijd gezond uitzag. Ze dartelde door de flat en praatte over van alles en nog wat zonder dat iemand haar hoorde.

‘Is hij anders?’ vroeg ze.

‘Eddy?’

‘Ja’

‘Ouder, maar dat zijn we allemaal. Voor de rest weet ik het niet. We hebben misschien tien minuten gepraat. Hij zei dat hij een eigen flat had en dat ik een keer langs moest komen. Ik heb zijn adres.’

Judith keek om zich heen. Het blauwe licht van de televisie viel

[p. 72]

precies op het rode vloerkleed voor de bank en het was alsof de kamer daar ophield, want voor de rest zag ze alleen maar zwart.

‘Hij zou de anderen ook bellen,’ zei haar moeder.

‘Welke anderen?’

‘Wie denk je? Mo natuurlijk. Misschien Valentijn.’

‘Waarom moet hij dat doen?’

‘Dat zei ik ook tegen hem. Wat wil je ermee bereiken? Het gaat zo goed met je. Maar hij zei dat hij dat wilde, dat het anders zo onaf was en dat hij van sommige dingen niets begreep. Ik ben er verder niet op doorgegaan. Je weet hoe Eddy is.’

Weer was het stil. Judith had het gevoel dat haar moeder wachtte op haar reactie, dat ze heimelijk genoot van dit gesprek, van de voorsprong die ze had op haar dochter.

‘Judith?’

‘Ja?’

‘Je moet je er niets van aantrekken. Ik denk niet dat hij belt.’

‘Wat maakt mij dat uit? Ik heb wel wat anders te doen dan me druk maken om wie er allemaal kan bellen. Ik dacht trouwens dat Mo nog weg was.’

‘Dacht ik ook.’

‘Maar hij is terug.’

‘Dat zei Eddy niet.’

‘Nou mooi. Ik hang op.’

‘Zal ik morgen bellen?’

‘Als je wilt.’

‘Ik bel morgen.’

En toen hingen ze op. Judith zette de telefoon op de grond en keek naar de televisie zonder dat ze zag wat erop was. Als sterretjes trokken de flikkerende beelden aan haar voorbij en in haar hoofd hoorde ze de stem van haar moeder die trots klonk en opgewonden, alsof ze zojuist een prijs had gewonnen. Misschien was dat ook wel zo. Ze was tenslotte Eddy tegengekomen en Eddy kenden ze allebei van vroeger. Alsof haar hernieuwde kennismaking met hem bewees dat haar dochter nooit uit haar leven was weg geweest.

[p. 73]

Morgen zou ze weer bellen. Op de een of andere manier stelde die gedachte Judith gerust. Ze lachte in zichzelf. Voordat Eva er was, sprak ze zelden met haar moeder. Heel soms, wanneer ze op een vliegveld of een station een paar verloren uren moest doorbrengen, kwam het in haar op haar moeder te bellen en haar te vertellen over de concerten die ze had gezien en de mensen die ze had ontmoet, maar ze deed het nooit. Ze herinnerde zich hoe ze met een paar marken in haar zweterige hand op het station in München had rondgelopen, op zoek naar een telefooncel. Het was laat in de avond en met haar ogen dicht had ze naar het holle gegons van stemmen en voetstappen en luidsprekers geluisterd, het ijzeren gesnerp van een trein die langzaam het station verlaat. De volgende dag zou ze in Wenen David Byrne zien optreden. Ze had de geur van olie en staal en stof opgesnoven en op dat moment had ze aan haar moeder gedacht en wilde ze haar vertellen hoe het was om nergens te blijven, onvindbaar te zijn en tegelijkertijd alle mogelijkheden van de wereld te hebben. Maar toen ze op de eerste verdieping in de stationshal eindelijk een telefooncel had gevonden, bedacht ze zich en stopte de marken in de achterzak van haar spijkerbroek. Praten over haar leven zou genoeg zijn om het te vernietigen. Zoiets was het. En daarna had ze maanden niets meer van zich laten horen.

Maar nu, nu ze Eva had, belde haar moeder haar vrijwel dagelijks op en Judith was blij dat ze belde, ook al hoorde ze de triomf in haar stem, de intense tevredenheid als de baby ter sprake kwam, de genoegdoening. Ze had haar dochter terug. En ze had een kleindochter. En Judith wist dat ze hen op geen enkele manier ooit nog zou laten gaan.

Fragment uit het vijfde hoofdstuk van de roman Lente van glas