Lust en Gratie. Jaargang 15

[p. 21]

Najoua Bijjir
De mooiste bruid van Tetouan

Van de wangen van de alm moddert het tranen, ze spoeden zich naar de straten van Tetouan, waar de oude marktlieden met hen meelopen, in het ritme van de morgenstond, naar het centrum van de stad. Een regen, licht als dauw, druppelt van hun paraplu-vormige rieten hoeden, met wol opgesierd in de drie primaire kleuren die de ochtend verlichten.

Ruh-loos staat Lourdes aan het raamkozijn met glazige honingogen naar de grijze massa wolken te kijken die langzaam maar zeker de alm aan het zicht onttrekt. Haar borst opent zich wijd voor de overweldigend grote hoeveelheid lucht, die haar neus doet jeuken. En haar hart. Aarzelend trekt zij een blaadje van het sappige loof van de plant op het kozijn en legt het in haar hongerige handpalm. Een hieraan tegengestelde beweging maakt de winterse wind, die langs de helling opwaarts voert als een met liederen bevlogen, verleidelijke litanie.

De kou maakt haar grillig. Ze trekt de warme grijze legerdeken over haar hoofd. Vandaag zal zij met moeder, zoals afgesproken, naar de muzikanten gaan, om hen uit te nodigen voor haar bruiloft. Daarna zal zij bij Abdess'lam haar witte kaftan passen, deze lente nog moet hij het zware gouddraad erdoorheen naaien.

‘Neem de tijd, liefste van mijn hart,’ zegt moeder en kust haar pal op het midden van haar voorhoofd. ‘Het is niet erg als je het vandaag niet afkrijgt.’ Ze legt Outmans schooltas op zijn donkerblauwe colbert.

Lourdes heeft het idee dat de wallen onder haar ogen er zo langzamerhand geel moeten uitzien. Met open mond kijkt ze moeder aan en slurpt van haar gloeiendhete thee, druppeltje voor druppeltje genietend van het aroma. Ze voelt zich traag en slaperig, ze vlijt zich tegen de bank, trekt een stuk van het oliebrood, schuift het langs het klompje boter dat moeder bereid heeft van verse melk en nu voor haar klaarstaat.

‘Ik kom je vanmiddag ophalen,’ zegt moeder. Ze wikkelt de hoofd-

[p. 22]

doek rond haar roze djelaba en stopt drie grote vleesmessen in de witte doek die zij op haar rug draagt als was het een pasgeborene.

Zonder haar honger en dorst gestild te hebben springt Lourdes overeind en rent naar de keuken. Haar plicht roept. Dit keer geen naalden die haar huid bestoken als vrijkomende adrenaline, zoals moeder anders zo vaak het limbo van haar wensen met bliksemflitsen bekrachtigt.

Het zal wel niet lang meer duren. Lourdes zit aan de keukentafel en kijkt reikhalzend uit naar haar jurk. Zo wit... Nog even en Tetouans mooiste bruid zal zich vertonen in de bloemende, liefderijke geuren van de lente. Ze ruikt de frisheid van het aankomende seizoen al, wanneer de almen zich in al hun roestbruine pracht zullen openbaren, gehuld in een mantel van bloemen, met aan haar voeten een kudde gretige grazers, dicht bij het nog koude, winterse bronwater van Boughnen... Straks zal zij de passionate van Zein'din zijn, zullen zij elkaar verrijken met de bruisende, exotische golven van hun beider halfzee, elkaar belichten met hun ingeboren zonnevonken, zich spiegelen in elkaars maangezicht...

‘Dag, Cleopatra!’ Het is Chadija, die voorzichtig door de deuropening schuifelt - voor zich uit draagt ze een schaal met een chiliade handgemaakte koekjes. Ze glimlacht de aanstaande bruid toe, en gluurt naar het wit-geschminkt gelaat.

Chadija gaat stijfjes op een stoel zitten, met haar handen in haar schoot.

Lourdes trekt nerveus haar lippen in de plooi. Er komt een piepend geluid uit haar strot, dat zich ongewild naar haar paarlemoeren lippen heeft bewogen. ‘W-wat doe jij hier? Ga weg, Chadija! Je weet toch dat het ongeluk brengt om een bruid te zien als jong meisje...?’

De ziana schudt haar hoofd. Ze is een pygmee, met kort zwart haar en donkere ogen zo klein als kikkererwten, gekleed in een zwarte jurk met witte franjes - net als de Spanjaarden dragen als ze in rouw zijn - en ze heeft het zwarte potlood in de aanslag om Lourdes' ogen van een duister omtrekje te voorzien.

[p. 23]

‘Oeps!’ is alles wat Chadija weet uit te brengen. En haar haren verdwijnen in de richting van de woonkamer, waar het getrommel vandaan komt.

‘Nee, jonge meisjes horen op de n'bita te zijn, niet op de dhor. Vroeger zou dit nooit gebeurd zijn, toen deed men zoiets niet! Ach, ach, waar blijft de tijd...’ tettert de ziana in de oren van Cleopatra.

Ze sluit zich af van het gekwaak van de pygmee, tot het niet meer dan een ruis is waaruit de woorden als golven opdoemen: ‘...en nu je hoofd buigen, voorzichtig, ja, zo...’

De ziana legt haar hand op de geelkoperen bruidskroon en drapeert tientallen pastelkleurige zoutwaterparels op haar hoofd. ‘Dus je vader is slager?’ Het kleine vrouwtje neemt de kamer kritisch in zich op.

Lourdes knikt.

‘En je man in het buitenland... toe maar! Ik zal je straks begeleiden. Houd je ogen omlaag gericht en draai je tong naar achteren - tegen het boze oog...’

Lourdes staat stram overeind. Achter haar stoel bevindt zich ergens de ziana. Ze is overiaden met sier, topzwaar geworden, ze wankelt op haar hoge hakken. En wat ze ook probeert, haar tong weigert haar te gehoorzamen en wil zich niet naar achter omkrullen.

‘Ben je er klaar voor?’ De ziana heeft haar handen al aan de deurknop Lourdes sluit haar ogen en haalt diep adem. Haar met henna-patronen opgeluisterde en tot vuisten gebalde handen omknellen twee goudkleurige zakdoekjes.

Honderden schoenen, overal om haar heen, en een walm van drukte - zagroetet, schelle geluiden en het slaan op de bendir dat het lawaai versterkt. Bezweet helpt de ziana haar de met een kussen opgehoogde bank op. Ze is zwaar ontsluierd met het met gouddraad bewerkte laken. Aan weerszijden van haar staan twee ballerina's - Chadija's beide in het blauw gestoffeerde zusjes, elk met een gigantisch lange brandende kaars in hun handen geklemd.

Plotseling heerst er een huiveringwekkende stilte. Lourdes voelt

[p. 24]

overal ogen en handen op het moment dat de fotograaf haar vereeuwigt. De flits is oogverblindend. ‘Wat hebben die mensen wel niet uitgegeven!’ hoort ze ergens achter haar fluisteren. Ze rolt haar tong naar achteren. Haar buik krampt als nooit tevoren, het lijkt wel of haar baarmoeder omlaagzakt, het pijnlijke gevoel onder in haar rug verlamt haar.

Ze perst alle kracht die er in haar is in haar benen om overeind te komen en voelt hoe de ziana haar weer bruut omlaagtrekt. Het lawaai dat de dansende dames maken, de muziek en de zagroetet slaan bij haar naar binnen als een laaiend vuur.

‘Kijk niet zo,’ bitst de ziana haar toe, ‘trek je mond niet zo scheef!’ Ze port haar in de rug en loopt achter haar aan.

Chadija staat haar in de deuropening op te wachten. Lourdes slaagt er ternauwernood in om zich aan haar jurk vast te haken en haar mee te sleuren de kamer in.

‘Aaai!’ Met een kilo parels op haar borst en een topzware trofee op haar hoofd staat zij daar haar buik vast te houden, de zakdoekjes nog altijd in haar handen geklemd. ‘Vlug, vlug!’ schreeuwt ze tegen Chadija en sjort haar jurk omhoog. ‘Ik geloof dat ik ongesteld ben!’ Ze laat zich op de stoel zakken, haar rug tegen de leuning en haar naakte benen op de zetel.

‘Wàt?! Gefeliciteerd!’

‘Nee, nee! Ik kàn niet meer!’ Ze klapt voorover, haar handen op haar buik, en zakt weg in zwarte lethargie. ‘Welkom bij de club,’ hoort ze Chadija nog zeggen...

...

‘...hier, daar knap je van op...’ Chadija's stem. Een geur van melk. Als ze haar ogen opslaat, kijkt ze in het gezicht van Chadija, die haar een glas tegen de lippen drukt.

‘Waar is moeder...?’

‘In de keuken, denk ik. Ik zal je wel helpen met opknappen. Over een uur komt Zein'din je halen. Oei, straks zul je zijn familie zien! Je kent ze niet, hè?’

[p. 25]

Lourdes legt haar hoofd zachtjes op het kussen. Het bed van haar ouders. Ze stelt zich voor dat ze ‘gewoon’ op haar bed ligt, net als anders. Er is niets aan de hand.

Chadija strijkt met een fijne kam langs haar opgestoken haar.

‘Ik ben moe, Chadija,’ fluistert ze, terwijl haar vriendin haar uitgelopen oogpotlood wegveegt met een grijze zakdoek.

‘Kijk eens naar boven.’

Ze knippert met haar ogen. Chadija brengt het lijntje eromheen opnieuw aan.

‘Ben je bang? Hoeft niet, hoor. Zein'din lijkt me een tedere man. Hij zal je geen pijn doen, straks.’ Chadija's warme handen knijpen het akelige gevoel weg, het verschrikte appelzaadje dat gevangenzit in zijn benauwende korst en rijp is om gezaaid te worden.

‘Ik ben ongesteld.’

‘Gelukkig maar...’ Chadija streelt haar over haar buik. ‘Kom overeind, dan zal ik je opsmukken.’

De muzikanten beginnen te spelen precies op het moment dat de vrouwen hun zagroetet laten horen en de bruid binnentreedt. In de rommelige maar rustige woonkamer, met overal sporen van koekkruimels, te midden van de menigte, zitten drie oudere vrouwen met tomaatrode blotebillengezichten op de bank, naast Zein'din, die gekleed is in een witte met zijde bewerkte djelaba. De vrouwen zijn in het grijs en hebben een paarse shawl om hun hoofd. Op de tafel staat de he'dia, versierd met feestelijke bloemen, goud, met zilveren franje. In Zein'dins handen rust een groot bouquet orchideeën, dat hij zijn bruid overhandigt terwijl hij haar een begeerlijke zoen op het voorhoofd drukt.

In de deuropening ziet ze moeder staan, naast vader en de tweeling. Vader heeft haar rechterhand gepakt en strijkt die nu langs zijn ingeslikte gelaat. Hij kust haar vingers, het contrast verzachtend, en loopt naar buiten met Outman en Najib. De tweeling kijkt haar bewonderend aan, alsof ze een wildvreemde is.

Moeder staat tegen de muur geleund, haar hoofddoek tegen de ogen

[p. 26]

gedrukt. Zwaar zuchtend gooit ze haar ontroering naar buiten.

Lourdes durft haar moeder niet meer los te laten als zij haar begeleidt naar de bouzsja, omstuwd door een dansende en juichende menigte die tot het vroege ochtendgebed is opgebleven. Een stel potige kerels hijst, een beetje uit balans, op de maat van de muziek de bouzsja omhoog, als zij heeft plaatsgenomen op het naakte, kille zitje. Angstig leunt ze achterover en klemt zich aan de leuning vast terwijl de mannen haar naar beneden dragen, naar de moskee, om Allah te vragen hen te zegenen. De jongens, die zich uitbundig vermaken, zwaaien haar voor de ingang van de moskee hoog de lucht in, terwijl de meisjes een luidruchtig zegenliedje zingen en in hun handen klappen, die Lourdes in het pikkedonker niet kan zien. Welkom bij de club.

Fragment uit Requiem in Tetouan

Verklarende woordenlijst

bendir - platte trom

bouzsja - draagstoel, ook: laatste dag van de bruiloft

dhor - (trad ) feestavond voor de (getrouwde) vrouwen

he'dia - dienblad met daarop het cadeau van de bruidegom aan de bruid

n'bita - (trad.) feestavond voor de meisjes

ruh - ziel, adem, ‘ruh-loos’: lethargisch, in een soort vacuum verkerend

zagroetet - hoge woordloze vrouwenzang, waarbij de tong snel horizontaal heen en weer bewogen wordt

ziana - begeleidster van de bruid bij het opmaken en aankleden, die meestal heel veel geld vraagt voor haar arbeid