Logo DBNL
Roman van Karel den Grooten en zijne XII pairs (1844)

Roman van Karel den Grooten en zijne XII pairs

(1844)–Anoniem Lorreinen, Roman der–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Karel de Groote en zijne XII pairs.

Fragmenten uit den roman:
Karel de Groote en zijne XII pairs.

aant.I.

 
Verkindene daer op die stat,
 
Ende seide: ‘Her grave, sidi dat?’
 
- ‘Ja ic, here,’ seide Gelloen.
 
- ‘Ende hoe steet u, edel baroen,’
5
Seide die coninc, ‘dat segt mi.’
 
Gelloen seide: ‘Neve, dat si.
 
Ic ben hemelike comen hier,
 
Ende segge u hoe, her coninc fier,
 
Ende hebbe gelaten te Bordeas
10
Mine kindre, geloeft mi das,
 
Ende mine mage altemale,
 
Die belegen houden wale
 
Met menegen man op dese wile
 
Den coninc Yoene in Gyronvile,
15
Ende Girberte ende Garine,
 
Ende meest die mage sine.
 
Si hebbent daer nu tachter sere;
 
Maer nu es mi verstaen doen, here,
 
Dat Karel, die keyser geëert,
20
Van Lombardien es gekeert,
 
Ende comt te hulpen den coninc Yoene,
 
Omdat Lodewijc sijn sone
 
Yoens dochter trouwen sal,
 
Dat ic ontsie boven al;
25
Want opdat also keert
 
So sijn wi altemale onteert.
 
Ende om dat ic dat ontsach
 
Haestic mi al dat ic mach
 
Om te horne uwe tale,
30
Ende te vernemene also wale
 
Hoe gi ons selt tstaden staen.
 
Wert die dinc aldus gedaen,
 
Dat si trout den jongen coninc,
 
So wert gemindert sere onse dinc,
35
Die nu in goeden poente steet,
 
Ende dat ware mi van herten leet,
 
Ende om uwen wille sere;
 
Want mi dede verstaen, here,
 
Alein, die getrouwe grave,
40
Diere node soude liegen ave,
 
Dat hi met sinen ogen sach
 
Dat Yoen die coninc lach
 
Bi uwen wive der coninginnen,
 
Ende hi quam ter cameren binnen,
45
Ende oec hemelike niet leet,
 
Hi en liet hem verstaen gereet
 
Dathise beide sach te samen
 
Liggen, die si hen mochten scamen.’
 
Otte seide: ‘Es dit waer?
50
Dat es mi van herten swaer.’
 
Gelloen seide: ‘Sijts seker, jaet,
 
Want Alein segt node quaet,
 
Ende soude yement node ane tien
 
Dies hi niet en hadde gesien.’
55
Nu hort, gi heren, ende verstaet
 
Wat verstaen doet dese quaet.
 
Om te scadene sine vianden
 
Wilt hi bringen sine vrient in scanden,
 
Gelijc hi dicken heeft gedaen.
60
Nu doet hi Otten hier verstaen
 
Dat hijt ginder heeft te voren,
 
Daer hi spel al heeft verloren
 
Om dat hi wel gerne sage
 
Dat Otte bi sinen rade plage
65
Ende dade nu dat hi
 
Dat hi begert, geloves mi.
 
Otte seide: ‘Wel lieve neve,
 
Dat u God vele eren geve!
 
Nu segt mi ende doet verstaen
70
Wat ic hier toe nu moge anvaen.’
 
- ‘Gerne, neve,’ seide Gelloen,
 
‘Wildi na minen rade doen
 
Ic quamer omme hemelike
 
Lidende dor Vrankerike,
75
Om dat er geen man so goet
 
En es noch die bodscap doet
 
Alse selve doet die man
 
Dien si geet van rechte an:
 
Daer bi quamic selve hier.
80
Nu hort, here, her coninc fier,
 
Heeft Lodewijc dese joncfrouwe
 
Dat es ons een ewelyc rouwe,
 
Ende uwe scande ende onnere
 
Wert oec gebreit emmermere
85
Wi en wreken onsen toren
 
Die wile dat wijt hebben te voren.
 
Beide hier ende ginder
 
So selen wi hare heerscap minder
 
Maken ende cranken mede,
90
Want wijs stade hebben ende stede.
 
Otte seide: ‘Wat selen wi doen
 
Dan mogen, lieve Gelloen?’
 
Gelloen seide: ‘Dat segic u,
 
Gi selt dese joncfrouwe nu
95
Nemen ende paleren wale
 
Ende sendense in die stat daer dale,
 
Ende doetse setten in bordele,
 
Ende roepenre toe manne vele.
 
Ende doet gebieden in die stat
100
Wi begert te doene dat,
 
Hi ga ten bordele in dese wile,
 
Daer inne sit die scone Basile,
 
Ende doere sinen wille met.
 
Ic wille wel, here, dat gijt wet,
105
Dat si Lodewike verleiden sal
 
Enten andren heren al.
 
Dus wert gevert ende benomen
 
Hare macht, maech hier toe comen.’
 
Her Otte die coninc seide:
110
‘Bi mire trouwen, dits waerhede,
 
Dus wrekic minen lachter mede,
 
Die mi die coninc Yoen dede.
 
Nu comt doet ander cleeder an.’
 
- ‘Gerne,’ seide die felle man.
115
Doe hi was vercleet wale
 
So gingen si in die zale,
 
Ende in die camere na dit,
 
Daer inne sat die scone Judit
 
Blosende als ene rose roet:
120
Men vant cume haer genoet,
 
So overscone was hare figure:
 
Si was scone boven nature.
 
Maer teerst dat si Gelloene sach
 
Viel haer op therte een slach,
125
Als het mochte harde wale,
 
Ende si wert bleec ende vale.
 
So wert de coninginne mede,
 
Ende haer begaven al die lede
 
So dat si in onmacht seech.
130
Die coninc lietse liggen ende sweech
 
Ende nam die maget saen,
 
Ende seide si moeste met hem gaen.
 
Si seide dat sijt doen soude
 
Waer hi begerde ende woude.
135
Doe leidise in die zale.
 
Doe seide die coninc dese tale:
 
‘Gi en wert nemmer, sekerlike,
 
Coninginne van Vrankerike.
 
Bi u en comt nemmermere
140
U geslachte in selke ere.’
 
Den voecht ontboet hi vander stat,
 
Dien hi haestelike beval dat,
 
Dat hi leide die joncfrouwe
 
Tallen haerre magen rouwe
145
In een bordeel daer beneden.
 
‘Ende doe gebieden in der steden,
 
Datmen hen allen, die haers geren,
 
Met hare laten sal geberen
 
Ende haren wille doen daer mede.’
150
Dat was grote jammerhede.
 
Otte die coninc ende Gelloen,
 
Die gerne quatheit souden doen,
 
Bevalen dat men die scone smale
 
Henen lede uter zale
155
Ende leiden ten bordele waert.
 
Die maget si wert so vervaert,
 
Dat si viel in onmacht neder.
 
Ende alsi was vercomen weder
 
Riepsi harde ontfermelike:
160
‘O God, here van hemelrike,
 
Ende hoe benic hier toe comen,
 
Ende hoe wert mi dus genomen
 
Mine eere al geheelike!
 
Hulpt mi, coninc van hemelrike!’
165
Gelloen seide: ‘Dit moet sijn.
 
Het geet hier na den wille mijn,
 
Ic sal u selcs ambachts doen plegen,
 
Dat sal sijn de keyser tiegen,
 
Dat gi van Vrankerike vrouwe
170
Nemmer en wert, seer mine trouwe.
 
Ende Lodewijc hi mach sien wale
 
Om ene andre tesen male,
 
Ochte hi sal ene pute
 
Trecken tenen bordele ute.
175
Die maecht seide: ‘Des swijcht stille,
 
Die quaetheit comt van den wille.
 
Salic quaet geheten sijn
 
So moet doen die wille mijn,
 
Diere toe comt met genen kere.
180
Maer ic bidde u dor onsen here,
 
Op dat u dunct dat ic te hoge
 
Ende u te machtech huwen moge
 
So geeft mi enech maten man,
 
Ende doetene mi trouwen dan,
185
Ende laet mi in wettigen bedde doen
 
Die sake die ic sal mesdoen.
 
Ic hadde liever in dese noet
 
Met enen man te gane om broet,
 
Dien ic hadde wettelike,
190
Dan sconinx amie van Vrankerike
 
Tsine al mijn leven lanc.
 
Daer omme dats u God moet danc
 
Weten, doet mi wien gi wilt trouwen,
 
Ic sal verduldich sijn mijns rouwen.’
195
Otto seide: ‘Her Gelloen,
 
Wat radi? willen wi dit doen?’
 
- ‘Neen wi,’ seide Gelloen doe,
 
‘Si moet ten bordecle toe.
 
Wie verlorense altemale;
200
Van hem toegse die vader wale,
 
Ende dat en ware maer een man.’
 
- ‘Vollec, leetse henen dan,’
 
Seide die coninc toten voecht,
 
‘Ende doe so gi eerst moecht.’
205
- ‘Haest u,’ seide doe Gelloen.
 
Die voget seide: ‘Ic salt doen,
 
Maer weet wale die waerhede,
 
Dat ic noit dinc noder en dede
 
Dan dese, die ic nu doen moet.’
210
Doen nam hi die maget goet,
 
Die van herten was beswaert,
 
Ende leidese ten bordele waert,
 
Die sere creet ende maecte mesbaer.
 
Doe horde die coninginne daer
215
Dat mesbaer ende tgecrijt,
 
Ende vraechde te dier tijt
 
Wat ware datter crete soe.
 
Niemen dorst haer seggen doe.
 
Doe liep si ter veenstren staen,
220
Ende sach die maget wel gedaen
 
Trecken ten bordele waert.
 
Doen wert si harde sere vervaert,
 
Want si dies en wiste niet
 
Werwaert datse die voget tiet,
225
Ende es haer gelopen naer,
 
Ende riep den baliu daer,
 
Ende heeft hem haestelike gevraecht
 
Werwaert dat hi trect die maecht.
 
Doe die voecht die vrouwe sach
230
Andwordi haer so hi eerst mach:
 
‘Vrouwe, mijn here ende Gelloen
 
Doense ten bordele leiden doen,
 
Dat ic harde node doe.
 
Edele vrouwe, hulpter toe,
235
Ende pijnt ane minen here
 
Dat die maecht behout haer ere.’
 
- ‘Hulpe God!’ seide die vrouwe,
 
‘Ende wanen comt dese ontrouwe?’
 
Si wert bleec ende vale,
240
Therte begaf haer altemale,
 
So datsi seech in ommacht
 
Ende verloes al hare cracht.
 
Doe droechmen die coninginne
 
Weder in die zale inne,
245
Entie wel geraecte maecht,
 
Die droever was dan gi noit saecht,
 
Togense in tbordeel na dat,
 
Dat ane die porte stont vander stat.
 
Ende men dede gebieden dit,
250
Dat Yoens dochter, die scone Judit,
 
Ware ten bordele gedaen,
 
Ende wie woude mochter gaen
 
Ende doen sinen wille daer mede.
 
Dit dedemen roepen dor die stede.
255
Entie baliu es gekeert
 
Ende liet daer die maecht geert,
 
Want hi en conste niet anscouwen
 
Den groten lachter der joncfrouwen.
 
Nu es die maecht in tbordeel:
260
Daer toe quam die stat al geel
 
Om te besiene haer gelaet
 
Entie ontfermelike daet.
 
Entie wile si daer staen
 
En dorste niement te hare gaen,
265
Want die liede scaemden hen.
 
Nu hadde Gelloen in sinen sen
 
Grote feeste, om dat hi siet
 
Dat si en sal werden niet
 
Van Vrankerike keserinne,
270
Die nu sit ten bordele inne.
 
Maer, ocht wilt die Gods cracht,
 
En sal niet gaen alshi acht,
 
Want een ridder, een goet man,
 
Die geheten was her Jan,
275
Ende van Mes was geboren,
 
Hi hadde geweest daer te voren
 
In Gasscoengen, in waerre dinc,
 
Met Gerbeerten den coninc
 
Ende met Gerine mede,
280
Die hem grote ere dede.
 
Nu ontfermede hem wel sere
 
Dat die maget dus haer ere
 
Verliesen sal ontfermelike,
 
Ende si ene coninginne rike
285
Soude wesen oppenbaer
 
Opdat si comen conste van daer.
 
‘Ach aerme! en hebic algader
 
Bi der jonfrouwen oudervader
 
Al dat goet dies ic ben here,
290
Ende salic haer dan onnere
 
Gescien laten? neenic niet,
 
Opdat ic can geweren iet.
 
God sal mijn hulpe wesen.’
 
Enen enecht riep hi mettesen
295
Ende hiet hem dat hi sciere
 
Sadelde sine perde alle viere,
 
Ende leidetse ter porten uut,
 
Hemelike sonder geluut,
 
Daer dat bordeel staet bi.
300
Die enecht seide: ‘Here, dat si.’
 
Ende nam sinen geselle met heme,
 
Ende ginc, na dat ict verneme,
 
Ende dede dat hem sijn here hiet,
 
So dat mens en wiste niet.
305
Die ridder heeft sijn swaert genomen
 
Ende es ten bordele comen,
 
Daer noch een deel liede waren.
 
Die ridder seide sonder sparen
 
‘Gaet achterwaert, dats wel gedaen.
310
Wat wildi hier voren bestaen,
 
Ende beneemt dat te hare
 
Niement en dar comen nare?
 
Gaet wech, oft mijn here sal,
 
Dat weetic wel, ontliven al.’
315
Die liede worden doe vervaert,
 
Ende keerden thuus waert.
 
Die ridder hi es in gegaen
 
Tote daer hi die maecht vant staen,
 
Die dreef wel groten rouwe.
320
Met haer stont van den huse die vrouwe,
 
Diese troeste wat si mach.
 
Ende teerst dat si den ridder sach
 
So heeft si hem daer gevraecht
 
Ocht hi wille liggen bi der maecht.
325
Hi seide daer omme quam hi daer,
 
Ende hietse ute gaen daer naer,
 
Ende si vaste die dore slute.
 
Dat wijf si doet ende ginc ute,
 
Ende doe twijf daer buten was
330
Sloet die ridder, geloeft mi das,
 
Die dore harde vaste daer na hare.
 
Toter maecht seide hi daer nare:
 
‘Twaren, scone, sijt sonder vaer,
 
Ende comt ende volcht mi naer.
335
Ic sal u leveren uwen vader
 
Behoudeleec ure eren algader;
 
Want dicken hebben dat verdient
 
Jegen mi, scone, uwe vrient,
 
Ende ic en sal u niet begeven
340
Al sout costen mi mijn leven.’
 
Die maecht, die doe weende sere,
 
Seide: ‘God lone u, lieve here.’
 
Nu soude gerne die ridder coene
 
Leveren den coninc Yoene
345
Sire dochter gans ende geel,
 
Ende es achter dor tbordeel
 
Gegaen tenen straetkine;
 
Entie wel geraecte fine
 
Hadde ane gedaen een cledekijn
350
Dat der waerdinnen hadde gesijn,
 
Ende heefter haer ontlijcsent mede.
 
Aldus gingen si uter stede
 
Ende sijn toter perden comen.
 
Die ridder hi heeft doen genomen
355
Een paert datmen mochte loven,
 
Ende setter die joncfrouwe boven,
 
Ende es op een ander geseten.
 
Sinen cnapen heefti geheten
 
Dat si rinnen te Mes waert,
360
Ende elc sitte op een paert:
 
Hi sal hen volgen op den voet.
 
Wech voeren die cnechten goet.
 
Ende doen si en wege waren
 
Es hi enen andren wech gevaren,
365
Te Aken waert, so hi meest can.
 
Entie maecht volchde emmer an.
 
Dit dede hi om dathi woude
 
Datmen den cnechten volgen soude,
 
Ende niet wanen si en waren
370
Met hen te Mets waert gevaren.
 
Dus reden si met groter cracht
 
Tote diepe in die nacht,
 
Eer datsi beide te samen
 
In die stat van Aken quamen.
375
Daer rusten si tote het was dach,
 
Ende men scone baren sach.
 
In Aken hadde die keyser fier
 
Enen borchgrave ende hiet Ogier,
 
Ende was maech der maecht naer,
380
Want dat wetet over waer,
 
Dat Wouters van Henegouwe,
 
Die den Loreinen oyt was getrouwe,
 
Hi was oem van desen Ogiere.
 
Jan, die ridder, hi es sciere
385
Gegaen als die dach op was
 
Tote Ogiere, geloeft mi das,
 
Ende dede hem al verstaen
 
Hoe in bordele was gedaen
 
Yoens dochter, die scone Judit.
390
Alse Ogier verhorde dit
 
Seide hij: ‘Wapene, wie dede dat?’
 
- ‘Here, die coninc vander stat,
 
Entie valsce verradre Gelloen,
 
Dese dadent beide doen.’
395
- ‘O wach, scone nichte,’ seidi,
 
‘Nu was u vader te verre van di.
 
Ach aerme, ic waende sekerlike,
 
Datsi van den keiserike
 
Soude vrouwe hebben gewesen,
400
Maer nu so en maecht niet wesen.
 
Ic waende dat die mage mijn
 
Daer mede gesterct souden sijn,
 
Dat nu blijft verloren al.’
 
Mijn her Jan seide: ‘En sal,
405
Want ic hebbe die maget rike
 
Hier gebracht verstolenlike,
 
Ende gevoert uten bordele,
 
Daer na haer wachten manne vele;
 
Ende heeft behouden noch haer ere.’
410
- ‘Dat moete u lonen God onse here,’
 
Seide die borchgrave Ogier:
 
‘Nu laet ons halen die maget fier.’
 
- ‘Gerne,’ seide mijn her Jan.
 
Om hare so gingen si dan,
415
Ende brachtense in die zale,
 
Daer si was ontfaen wale,
 
Ende daer men haer groter ere dede
 
Ogier ende sine waerdinne mede,
 
Die oec weenden menegen traen
420
Van bliscapen, dat ontgaen
 
Dus was die scone joncfrouwe
 
Ende verloest van haren rouwe.
 
Van Mes die stoute Jan
 
Sprac aldus Ogiere an:
425
‘Her borchgrave, ic wille twaren
 
Tote an haren vader varen,
 
Ende wille hem doen verstaen
 
Hoet metter maecht es vergaen.
 
Hi sal, waenic, omme dat
430
Hem haesten vele te bat,
 
Alse hem cont es ende versteet
 
Aldus sirer dochter leet.’
 
Ogier seide: ‘Datswel gedaen.
 
Nu vaert henen der waert saen,
435
Wi selen die maecht houden hier.’
 
- ‘Gerne,’ seide die ridder fier.
 
Orlof so nam hi na dat,
 
Ende es gevaren uter stat,
 
Rechte te Parijs waert.
440
Nu latic staen sine vaert
 
Ende segge u vort van Gelloene,
 
Die droeve was van desen doene.
 
Hort, gi heren, ende verstaet,
 
Nu weiti wel dat Gelloens raet
445
Es altemale benomen,
 
Ende niet na sinen wille comen;
 
Want doet den wive wert te lanc,
 
Ende si en horde geen geclanc
 
Vanden ridder enter maecht
450
Segic u dats haer meshaecht,
 
Ende loecte in hare entare;
 
Maer si en warter niet geware,
 
Dies wassi tongemake sere.
 
Banderside so stonden mere
455
Jongeren cnapen vor hare dore,
 
Dien sere verlangede ter core,
 
Entie gerne inne waren.
 
Ten wive seidense sonder sparen
 
Dat sise hen ontsteken woude,
460
Maer entrouwen si en soude.
 
Ende sijn op die dore geronnen,
 
Diesi gebreken niet en connen.
 
Ende niement wasser, dat verstaet,
 
Binnen, die seide gi doet quaet.
465
Alse dat wijf dat verstoet
 
Wert si droeve in haren moet,
 
Ende ontsloet doe die dore.
 
Maer van binnen wasser vore
 
Ene hameide vast ende goet,
470
Die vaste sluten doet.
 
Soe dat vernam dat wijf
 
Wert bevende al haer lijf,
 
Want si ducht dat die coninc
 
Haer tyen sal an dat si ontginc,
475
Ende es van achter omme gegaen,
 
Ende vant daer ongesloten staen
 
Ende riep: ‘Wapene!’ harde lude,
 
‘Wat magic doen, goede lude,
 
Dat met minen her Janne van Mes
480
Dese joncfrouwe dus wech es?
 
Hulpe wat salic nu doen!
 
Ic blive doet alst weet Gelloen.
 
In weet watic moge angaen:
 
Ic wille mi henen maken saen.’
485
Dus es wech gelopen twijf,
 
Die wel sere ontsach haer lijf.
 
Ende die mare van derre dinc
 
Quam vor Otten den coninc
 
Ende vor Gelloene mede,
490
Dat die maecht ware uter stede,
 
Ende dat met haer en wech es
 
Die ridder mijn her Jan van Mes.
 
Droeve waren doe die heren,
 
Dat segic u bi mire eren,
495
Ende ontboden die meestresse,
 
Die so sere ontsach die persse,
 
Die men hare soude doen,
 
Dat si te voren was gevloen,
 
Ende menre en vant niet.
500
Alse Gelloen dat gesiet
 
Was hi utermaten erre
 
Ende pensde dat die maecht niet verre
 
En ware, ende heeftse soeken doen.
 
Maer om niet pijnt hem Gelloen.
505
Dien dach sochtmense altemale,
 
Entien andren also wale,
 
Ende so deet den derden mede
 
Al dore entore die stede.
 
Doe quam een bode, die brachte mare
510
Datsi binnen Aken ware
 
Met den borchgrave Ogiere,
 
Ende seit den coninc sciere.
 
‘Edel coninc,’ seide Gelloen,
 
‘Ende wat selen wi hier toe doen?
515
Wertse Lodewike gegeven
 
Alle selen wire omme sneven
 
Ende hebben groten noet,
 
Ende leven in pinen groet.’
 
Otte die coninc andworde saen:
520
‘In weet wat ics mach angaen.’
 
- Ic segt u,’ seide Gelloen doe,
 
‘Vart met uwen here tAken toe,
 
Ende beliget daer die stat,
 
Ende bid Ogiere dat,
525
Dat hi u geve die maget vri,
 
Di u dus ontfoert si
 
Stolingen uten huse dijn,
 
Dies gi wel droeve moget sijn,
 
Met enen ridder, dat u dert,
530
Want Yoen die coninc vermert
 
Getrouder u altemale
 
Dat gise hem sout houden wale,
 
Ende es nu al dus ontscaect,
 
Dies gi grote droefheit maect,
535
Ende maken selt tote dier tijt
 
Dat gire weder seker sijt.
 
Dies so bid hem sere nu,
 
Dat hise weder geve u,
 
Ocht gi selten houden belegen
540
In allen siden, in allen wegen,
 
Tote dat comt die keyser rike.
 
Gi en wilt niet dat stoetelike
 
U ontfoert werde die maecht,
 
Daer gi omme so sere claecht.’
545
Otte seide: ‘Gi segt wale,
 
Dit willic doen altemale.’
 
Ende heeft ontboden ute thant
 
Met hem altemale sijn lant,
 
Ende heeft met menegen degen
550
Van Aken die stat belegen.
 
Doen ontboet hi wel sciere
 
Dit den borchgrave Ogiere,
 
Dathi hem die maget sinde,
 
Die hi gehouden heeft van kinde:
555
Hi wiltse geven haren vader
 
Dat si niet en doe quader
 
Dan si tote noch heeft gedaen.
 
‘Al essi met enen man ontgaen,
 
Ic hope dat si noch niet
560
Met hem heeft gedaen iet,
 
Ende en wildisi mi niet sinden
 
So moetic mi dies geninden,
 
Dat icse met crachte gewinne,
 
Want en wille niet datsi hier inne
565
Liggende blive met haren putier,
 
Ende hare joie drive hier.
 
Ende oec salict clagen doen
 
Haren vader den coninc Yoen
 
Over u, dat gise hout,
570
Diese nu rechte bescudden sout.’
 
Dese bode quam te Ogiere
 
Ende hevet hem vertelt sciere,
 
Ende gesegt van worde te worde.
 
Ende alse Ogier dat horde
575
Ginc hi ter joncfrouwen daer
 
Ende vraechde haer ocht waer
 
Ware dat die coninc seide.
 
‘Here,’ seitsi, ‘bi mirer waerhede,
 
Dat so weet al Coelne wale,
580
Ent tfolc mede op ende dale,
 
Dat die voegt in die zale quam
 
Daer hi mi met crachte nam
 
Also alshem hiet sijn here,
 
Ende toech mi nederwaert sere
585
Tote enen bordele, daer men mi dede,
 
Ane die porte van der stede,
 
Daer al die liede sagen toe,
 
Dient sere ontfermede doe.
 
Ende doe quam dese goede man,
590
Dient tontfermene began
 
Dien lachter entie scande mijn,
 
Want hi seide hi hadde gesijn
 
Met minen goeden ouder vader,
 
Dat soude hi mi lonen algader,
595
Ende ontfoerdemi hemelike.
 
God loent hem in sijn hemelrike,
 
Hi heeft mi in mijn ere behouden,
 
Die mi quadien nemen wouden.’
 
- ‘Es dit waer,’ seide Ogier,
600
‘Scone maget, so blivet hier.
 
Opdat mi God hout gesont
 
Ic sal u houden toter stont
 
Tote dat hier comt u vader
 
Ende uwe andre vriende algader
605
Dat u niement en sal deren.
 
Nu laet den coninc wel geberen.’
 
Ogier die stoute borchgrave
 
Heeft weder gesent ave
 
Ende heeft den coninc ontboden dat,
610
Dat hi bleve vor die stat
 
Alsoe lange alshi gebiet,
 
Der maecht so en wert hem niet,
 
Die hi te Coelne in die stede
 
Te bordele setten dede,
615
Ende hem also na bestoet,
 
Daer en dedi niet als coninc goet.
 
Hi mach strueren, wilthi walc,
 
Des keysers lant altemale,
 
Ende daerna mocht God so vouden,
620
Dat wale soude sijn vergouden.
 
Gelloen, die wel horde dat,
 
Hiet Otten assalgieren tstat,
 
Ende haer doen al dat quaet
 
Dat hi mach, want dat verstaet,
625
Dat hi gerne, mochte hi,
 
Weder name die maget vri.
 
Dus heeft Otte die coninc saen
 
Aken die goede stat bestaen,
 
Ende assalgierde die porte mede,
630
Daer men grote were dede
 
So datsi ongewonnen bleef,
 
Dies Gelloen groten rouwe dreef.
 
Otte die coninc, dat es waer,
 
Hi logierde savonts daer.
635
Ende sanderdaechs sendi te besienc
 
Gelloene waer men mochte engiene
 
Stellen best vor die stede,
 
Daer men inne worpe mede;
 
Ende Gelloen es ute gevaren.
640
Binnen desen so quam twaren
 
Een bode, die vanden keyser quam.
 
Ende teerst dathi vernam,
 
Dat die stat was belegen
 
En wiste hi in welker wegen,
645
Ende es comen ten coninc,
 
Dien hi vertelde dese dinc,
 
Ende vraechdem hoe hi in soude,
 
Want hi den borchgrave spreken woude.
 
Otte seide: ‘Nu segt mi
650
Wanen, vrient, so comdi?’
 
Die bode seide, des sijt vroet:
 
‘Van Karle den keyser goet,
 
Die mi hevet gesent hier
 
Alse sinen messengier
655
Om te sprekene Ogiere.’
 
Doe vragedem die coninc sciere:
 
‘Waer es die keyser, segt mi dat?’
 
- ‘Here, te Parijs in die stat
 
Waenic wale dat hi nu si,
660
Ocht hi esser harde bi.’
 
Otto seide: ‘Nu sech mi waer,
 
Ende wi es met heme daer?’
 
- ‘Here, dat willic u weten doen:
 
Daer es met heme die coninc Yoen
665
Entie coninc Avestant
 
Entie coninc Gondebant,
 
Naimes entie coninc Ogier,
 
Salomon ende Olivier,
 
Ende al Yoens groet geslachte,
670
Daer hi Bordeas met crachte
 
Mede wan, ende al dat lant,
 
Dat Gelloen hilt in sine hant,
 
So dat hi bloet maer en ontfloe.’
 
Otto seide: ‘Eest dan alsoe?’
675
Die gene seide: ‘Twaren, jaet.
 
Gelloen en wert vort meer raet;
 
Ic sach den grave Agathoen
 
Ende Bouden den grave van Cremoen
 
Hangen bi harer keilen beide
680
Vor Bordeas op die heide.’
 
- ‘Hulpe God,’ seide Otto saen,
 
‘Ende wat hebic dan gedaen
 
Scande ende onnere minen magen.
 
Ic maecht ewelike clagen.
685
Hulpe,’ seiti, ‘valsce Gelloen,
 
Ende wat hebdi mi werken doen,
 
Datic, duchtic boven al,
 
Noch harde sere becopen sal;
 
Ende so seldi selve mede,
690
Comdi te Coelne in die stede.’
 
Een ridder die dit heeft verstaen
 
Es te Gelloene comen saen,
 
Ende verteldem dese sake,
 
Ende hoe Otte ware tongemake.
695
Alse Gelloen dat verstoet
 
Wart hi droeve in sinen moet,
 
Ende seide te hem selven doe:
 
‘Wat pijnic mi iegerincs toe?
 
Tongeval dat es mi bi
700
Ende tgelucke verre van mi.
 
Nu waendic sijn daer toe comen,
 
Datic die brulocht hadde benomen
 
Van Lodewike, maer ic en can,
 
Want hi moet emmer sijn haer man,
705
Wedert mi lieft oft leet.
 
Over mi dat al ute geet.
 
Noe moetic oec Otten vlien;
 
Maer hadde dit mogen gescien
 
So en haddics geacht niet,
710
Al haddijs toren ende verdriet
 
Gehadt ende mede sijn lant al,
 
Dathi nu groet hebben sal.
 
Ic wille varen mirer straten.’
 
Dat heer so heefti gelaten,
715
Ende es gevaren te Coelne waert.
 
Daer na nam hi sine vaert
 
Tsinen lande waert van Sweden.
 
So lange so heefti gereden,
 
Dat hi quam te Orcadijn,
720
Daer hi vant die vrouwe sijn
 
Ende Yrenen sirer dochter mede,
 
Die hem grote feeste dede.
 
Die vrouwe vraechden waer dat waren
 
Hare kindre beide gevaren?
725
Die grave hi andworde gereet:
 
‘Twaren, vrouwe, ic en weet
 
Waer datsi gevaren sijn.’
 
- ‘Hulpe,’ seide die vrouwe fijn,
 
‘Ende sijn mine kindren doet!’
730
Die vrouwe viel in rouwen so groet,
 
Dat sijt enen tijt bequal.
 
Doch so ginct over haer al,
 
Want sijt bestaref cortelike.
 
Doe dedemen die vrouwe eerlike
735
Ter erden, alse wale betam
 
Selker vrouwen loefsam,
 
Ende Gelloen bleef in Sweden here,
 
Verhaet utermaten sere
 
Van den heren vanden lande,
740
Die scade hebben menegerande
 
Van haren magen nu genomen,
 
Dat altemale bi hem es comen.
 
Ende bi sinen quaden rade
 
Sijn si comen in die scade.
745
Dus lach tOrcadijn in die stat
 
Gelloen ende vernam dat,
 
Dat die keyser Constantijn
 
Van Grieken soude den sone sijn
 
Leone gerne huwen soude.
750
Gelloen sende derwaert houde.
 
Vier besscoppe van sinen lande
 
Hi tegader daerwaert sande
 
Omme datsi souden maken,
 
Mochten si in enegen saken,
755
Den huweleic van den genen
 
Ende van sirer dochter Yrenen.
 
Met groter cierheit, dats waer,
 
Voeren die bisscope daer,
 
Ende met groter macht, weet dat,
760
Te Constantinople in die stat,
 
Daer si waren wel ontfaen.
 
Hare boedscap hebben si gedaen,
 
Ende vertogen den keyser wale
 
Gelloens macht altemale,
765
Ende sijn lant ende sijn have,
 
Ende hoe dathi gerne gave
 
Sirer dochter bi sinen live
 
Leo sinen sone te wive,
 
Ende si prijsden oec mede
770
Harde sere sine scoenhede.
 
Die keyser lovede wel die dinc:
 
So dede mede die jongelinc,
 
Ende heeft om die maecht gesent.
 
Men gaf den here groet prosent,
775
So datsi blidelike scieden.
 
Gelloen quam met vele lieden
 
Ende metter maget mede
 
Te Constantinople in die stede,
 
Daer men hilt brulocht groet.
780
Menech prince menech genoet
 
Wasser, ende menech man,
 
Dat ict vertellen niet en can.
 
Daer wan Leo ane die fine
 
Sinen sone Constantine,
785
Dien na hem bleef tkeserike.
 
Nu weet dat gewaerlike,
 
Dat hier met die grote veede,
 
Die menegen sint verginc te lede
 
En es, duchtic, gemindert twint,
790
Want mi dunct si eerst begint,
 
Want so meer Gelloens geslachte
 
Wies ende wart van machte,
 
So die veede meer wert hart
 
Ende oec vele te starker wart.
795
Nu latic bliven dese dinc
 
Ende segge u van Otten den coninc,
 
Dien harde swaer te moede was.
 
Ende doen hi wiste, geloeft das,
 
Dat Gelloen was wech gevaren
800
Wart hi harde droeve twaren,
 
Ende nam ane sine genote raet
 
Wat hi nu best bestaet.
 
Si rieden hem gemeenlike
 
Dat hi kere haestelike.
805
Ende late des keysers stat in vreden,
 
Die hi om niet heeft bestreden,
 
Ende biede hem jegen Yoene
 
Sine onscout te doene
 
So hijt best mach gedoen,
810
Want niet scalc en es Yoen;
 
Ende dat hi oec versie wale
 
Ende verveste altemale
 
Sine borge ende sine stede,
 
Op dat worde in onvrede
815
Dathi hem onthouden moge
 
Doch jegen een swaer orloge.
 
Otte die coninc seide:
 
‘Gi raet mi wel ende waerhede,
 
Ende ic moet doen alsoe.’
820
Vander stat so toechi doe,
 
Ende es te Coelne gekeert,
 
Daer hi die vrouwe vant verseert,
 
Die hem scide dathi sottelike
 
Verwracht hadde den keyser rike,
825
Ende mede den coninc Yoene
 
Dor den quaden Gelloene,
 
Die oit quaet was ende fel,
 
Entie en gert en geen dinc el
 
Dan te vulbringene sijn verraet,
830
Ende van den goeden tseggene quaet.
 
‘Dat sal u lonen qualike
 
En versie God van hemelrike.’
 
Otte seide: ‘Wat meindi, vrouwe?
 
Haddi mi geweest getrouwe
835
Ende niet Yoens wille gedaen,
 
Ic hebbe sulke dinc nu angaen,
 
Die ic node hadde anevaen.’
 
Helene si andworde saen:
 
‘Dat weet God wale ende kint,
840
Die alle herten ondervint,
 
Dat mi Yoen noit an,
 
Noch daer toe oec noit man,
 
In warden noch in werken mede
 
Sochten ane dorperhede,
845
Ochte enege dinc, al haddi
 
Selve daer gestaen bi,
 
Dat gijt u had gebolgen iet.
 
Dat mi die coninc gerne siet
 
Ende met mi nemet raet
850
Dan heeft u gedaen geen quaet,
 
Noch onsen lande altemale;
 
Maer, her coninc, dat weet wale,
 
Dat icken van herten minne
 
Boven allen mannen die ic kinne,
855
Buten u enten sone mijn,
 
Dan latic niement verholen sijn.’
 
Otte seide: ‘Godweet,
 
Vrouwe, dats mi van herten leet,
 
Want twaren gi seles begeven
860
Ocht het sal u costen tleven.’
 
Dus was die coninc tongemake
 
Harde sere om dese sake;
 
Entie vrouwe banderside
 
Was hier ave sere onblike
865
Om dat si van haren here
 
Es gedreecht aldus sere.
 
Maer hort wat die coninc doet:
 
Hi pensde in sinen moet
 
Quame Yoen die coninc
870
In tlant, dat si dese dinc
 
Ende hem soude vertellen al;
 
‘Ende hi mi daer mede sal
 
Swaer sijn ende haten meer,
 
Dies moetic soeken enen andren keer.’
875
Enen grave riephi mettesen,
 
Die oyt verradre hadde gewesen,
 
Ende was geheten Coenraet.
 
Ten coninc so quam dese quaet
 
Ende vraechde hem wathi begert.
880
Die coninc seide: ‘Her grave, mi dert
 
Harde sere ene dinc.
 
Gi weet wel dat die coninc
 
Yoen entie vrouwe mijn
 
Harde wel te gader sijn,
885
Ende ic hebse gescouden sere
 
Ende gedreicht, dat haer mere
 
Dert dan si mi verstaen doet.
 
Ende pense datsi haren moet
 
Sal willen coelen over mi
890
Als Yoen comt, die coninc vri,
 
Ende sal hem clagen altemale
 
Mijn gescien, dat weetic wale,
 
Dies behoevic hier toe raet.’
 
- ‘Gi segt wale, here,’ seide Coenraet,
895
‘Want vrouwen sijn dicken quaet.
 
Nu radic u, na dat staet,
 
Dat gi sent die vrouwe mine
 
In die stat van Berine
 
In Nortwegen, ende laetse daer
900
In liggen dit naeste jaer,
 
Ende en laetse rumen niet
 
Uter stat, wat haers gesciet,
 
Ende blivet selve hier
 
Liggende tote die keyser fier
905
Comen ende oec Yoen,
 
Ende besiet wat si doen
 
Met u willen van derre daet,
 
Dat emmer niet en was mijn raet.
 
Ende alse gi des al ave sijt
910
Vaert dan in Norwegen, hets tijt,
 
Ende legt mire vrouwen gevaen
 
Daer si niet en moge ontgaen,
 
Tote dien, dat haer nemmer inne
 
En gedure die starke minne,
915
Ende doet haer hongers wel gevoelen
 
So salsi binnen wel vercoelen?’
 
Her Otte die coninc seide:
 
‘Twaren, her grave, gi segt waerhede;
 
Dit willic sekerlike doen.’
920
Mettien so ginc die baroen
 
Daer die coninginne sat,
 
Ende seide: ‘Vrouwe, ic segge u dat,
 
Dat gi margen selt, twaren,
 
Te Norwegen henen varen,
925
Ende bliven te Berine,
 
Ende beiden daer der comst mine
 
Tote dien datic come daer.
 
Oec beveelic u oppenbaer
 
Dat gi daer ute niet en vaert
930
Teneger stat elder waert,
 
Ensi dat gi mi daer siet.’
 
Die vrouwe seide: ‘Neenic niet,
 
Ic moet doen al u geheet,
 
Wedert mi lief si ochte leet.
935
Nu doet mi hebben mijn gevoech;
 
Ic wille porren margen vroech.’
 
Otte seide: ‘Het sal gescien.’
 
Wech so gine hi mettien,
 
Daer hi haer beraden dede
940
Datsi soude voeren mede.
 
Coenraets wijf die was daer,
 
Daer die coninc was so swaer,
 
Ende es te haren man gegaen,
 
Dien si al dede verstaen
945
Dat die coninc gesegt heeft.
 
Die grave haer andworde geeft
 
Ende seide: ‘Vrouwe, laet varen,
 
Die coninginne sal twaren
 
Swaerlike sijn gecastijt,
950
Want men salse in corter tijt
 
Leggen so vaste gevaen
 
Si sals onne nemmermeer ontgaen.’
 
Die vrouwe seide: ‘Dats mi leet,
 
Want die hoefsce vrouwe die ic weet
955
Essit, entie sachtste met,
 
Ic en weet niet wat haer let.’
 
Die grave seide: ‘Hets daer bi,
 
Datsi Yoene den coninc vri
 
Mint so utermaten sere,
960
Dat sere mindert haer ere.’
 
Die vrouwe seide: ‘Hets mesdaen.’
 
Mettesen essi wech gegaen
 
Ende dede der coninginnen wale
 
Dit verstaen altemale,
965
Die haer selven bedroefde sere
 
Ende seide: ‘Wat dat wilt mijn here
 
Dat salic doen ende wathi geert.
 
Twaren, hi es wale werd
 
Die gene, daert mi omme gesciet,
970
Hier omme en salics haten niet.’
 
Dus es der coninginnen vaert
 
Al bereet te Norwegen waert,
 
Ende si es henen gevaren.
 
God die moetse achterwaren!
975
Ende Otte dede werneren wale
 
Sine borge altemale,
 
Ende vervesten sine stede
 
Ende wale spisen mede,
 
Alse die hem weren soude
980
Op dat menne orlogen woude;
 
Ende hilt hem te Coelne binnen,
 
Die hi veste jegen twinnen.
 
Nu hort, gi heren, dat u God lone,
 
Ene jeeste harde scone,
985
Ende oec mede die waerste ene,
 
Die men vint groet oft clene.
 
Gi hebt hier voren wel gehort
 
Hoe van Bordeas der port
 
Was gereden her Garijn
990
Te Coelne om der nichten sijn,
 
Ende haar broeder Ritsarde mede.
 
Dese quamen tote Mes der stede,
 
Daer si wel worden ontfaen.
 
Van daer porden si saen
995
Ende sijn geport te Coelne waert.
 
Onverre so was hare vaert
 
Datsi ontmoeten die knechte, twaren,
 
Die vor Colne gesceden waren
 
Van haren here ende van der maecht,
1000
Ende hadden te Trieren gedaecht
 
Ende na haren here gebeit,
 
Die al elre waert geleit
 
Die maecht hadde, als u es cont.
 
Die knechte verkinden tier stont
1005
Den hertoge dien si groeten doe,
 
Ende hi hen weder alsoe.
 
Die hertoge seide: ‘Nu segt mi,
 
Lieve kinder, wanen comdi?’
 
- ‘Here wi comen van Coelne waert,
1010
Alst recht es, sere beswaert,
 
Alse wi u wel seggen mogen,
 
Dat kinne God ende ongelogen,
 
Want het was te jammerne sere.
 
Ende selen u seggen hoe, here,
1015
Van Bordeas quam, sonder waen,
 
Die grave Gelloen gegaen
 
Met ere slavine al te voet
 
Tote Coelne der stat goet,
 
Daer hi Otten den coninc vant,
1020
Dien hi vertelde al te hant,
 
Ende oec over waerheit seide,
 
Dat gi ende u broedre beide
 
Wart belegen in Gironvile
 
Ende had geweest lange wile
1025
Van hem ende sinen magen,
 
Ende sire noch voren lagen.
 
Oec seide hi dathi vernomen
 
Hadde dat die keyser comen
 
Soude entie borch ontsetten,
1030
Dathi gerne soude letten;
 
Want hi seide hem vor waer,
 
Dat ene brulocht ware daer
 
Besproken tusscen Lodewike,
 
Den jongen coninc van Vrankerike,
1035
Ende Yoens dochter der maegt,
 
Die van doegden elken baegt
 
Ende van scoenheden mede.
 
Ende op dat dese bruloch lede
 
So ware hi ende sijn geslachte met
1040
Ewelike achter geset,
 
Ende bat Otten omme raet
 
Hoe ment best wederstaet.
 
Doch wert daer so vele gesaegt,
 
Dat men soude die scone maegt
1045
Ten bordele sitten doen,
 
So en soude die coninc Yoen
 
Nemmermeer met ogen sien
 
Van haer enege ere gescien.
 
Edel here, verstaet vort,
1050
Ende vulhort dese mort.
 
Die maegt wert in tbordeel gedaen,
 
Daer si haers ondancs in moeste gaen
 
Wenende ende cretende sere.
 
Het mochte ontfermen onsen here.
1055
Die wile si in tbordeel sat
 
Men dede roepen in die stat,
 
Wie bi haer liggen woude
 
Dathi ten bordele comen soude.
 
Here, dit vernam mijn her Jan
1060
Van Mes, die getrouwe man,
 
Die gewonnen hadde algader
 
Dathi hadde ane uwen vader,
 
Ende derde hem van herten scre.
 
Doe so bevalhi ons, here,
1065
Dat wi sadelden ende bereiden
 
Sine perde, entie leiden
 
Uter stat hemelike:
 
Hi sal hulpen der maget rike
 
Datsi hare ere behoude,
1070
Watter hem ave comen soude.
 
Ende wi daden sijn beheet,
 
Ende hi ginc in tbordeel gereet,
 
Alse die die eerst te wesene geert
 
Ane die joncfrouwe waert,
1075
Ende es in die camere gegaen,
 
Ende heeft haer ane gedaen
 
Een harde cranc cledekijn,
 
Ende leide van achter die magt fijn
 
Uter stat, ende brochtse mede
1080
Tote daer hi ons houden dede.
 
Ende doe sethise op een paert,
 
Ende wi alle mede ter vaert
 
Saten op, al sonder beide.
 
Mijn here doe te ons seide:
1085
“Vaert wech te Mes waert,
 
Wi selen u volgen ter vaert,
 
Maer wi willen henen riden
 
Emmer desen wech besiden
 
Ochte ons volget iement iet.”
1090
Nie sider here en sagen wijs niet,
 
Maer gistren, sonder waen,
 
Dedemen ons te Trieren verstaen,
 
Dat hise tAken voerde in tstat,
 
Ende dat dedi omme dat,
1095
Datsi daer eerst was bracht
 
Ute Ottes eerscap ende macht,
 
Ende dus essi ute des coninx lande,
 
Geloeft si God, al sonder scande.’
 
- ‘Hulpe God,’ seide Garijn,
1100
‘Helech God, hoe mach dit sijn
 
Dat nie Ernaut die stoute man
 
Dus valscen sone gewan,
 
Noch oec die coninc Gerijn!
 
Wanen quam hem dit venijn,
1105
Dat so heeft mi wonder groet.
 
Het wort gewroken vor mine doet,
 
Magic, dese quade daet.
 
Lieve knape, nu verstaet,
 
Segt ons ende en lates niet
1110
Es der maegt iet gesciet?’
 
- ‘Neent, here, bi mire trouwen,
 
Niet es messciet der joncfrouwen,
 
Datse keyser ochte coninc
 
Dorve laten om die dinc.’
1115
Garijn seide: ‘Dats doch goet.
 
Nu so es Gelloens moet
 
Wers gekoelt dan hi gerde.
 
Ic en wane niet en derde
 
Hem datsi so ontginc,
1120
Noch salsi hebben den coninc
 
Ondanc Gelloen ende sinen magen,
 
Ende hem allen, diet gerne sagen
 
Dat toe niet en quame,
 
Sijnt si es bleven sonder blame.’
1125
Dus voeren Garijn ende Ritsart
 
tAken waert sere beswart.
 
Onderwegen vernamen si
 
Dat Otte die coninc vri
 
Was vor Aken getogen
1130
Met menegen man vermogen,
 
Maer dathi gekeert ware
 
Om dathi vernam niemare
 
Dat Karel quame ende Yoen,
 
Ende oec gevloen ware Gelloen.
1135
Dies was hem te moede swaer
 
Dat Gelloen was van daer.
 
Dus sijnsi in die stat comen.
 
Ogier, die dat heeft vernomen,
 
Was te moede harde wale,
1140
Ende voer jegen hen daer dalc,
 
Ende heefse wel ontfaen.
 
In die zale leidise saen,
 
Ende vertelde hem met rouwen
 
Wat gedaen hadde der joncfrouwen
1145
Otte die coninc ende Gelloen,
 
Ende hoe sine quamen beliggen doen
 
Met enen starken here vermogen.
 
Ende oec twi si ave togen
 
Dies en wisti niet te waren.
1150
Garijn seide: ‘Men laet varen!
 
Dit es niet die eerste quathede
 
Die ons die valsce Gelloen dede;
 
Maer mocht die leste sijn
 
Dat ware mi lief,’ seide Garijn.
1155
‘Nemmer en moet hijs nochtan danc
 
Hebben; si sal eer iet lanc
 
Keyserinne van Rome wesen,
 
Daer toe so wert si gelesen.’
 
- ‘Dies onne God der maget fier,’
1160
Seide die borchgrave Ogier.
 
In die camere ginc si na das,
 
Daer die scone maegt in was
 
Metter goeder borchgravinnen.
 
Ende teerst dat sire quamen binnen
1165
Entie maegt den broeder sach
 
Ontploec haer herte als die dach,
 
Enten oem beide mede.
 
Met wenende ogen si seide:
 
‘Oem, willecome so moeti
1170
Wesen bede Gode ende mi,
 
Want mi grote lelycheide
 
Otte ende Gelloen beide
 
Hebben gedaen na harer macht.
 
Maer, danc so hebbe die Gods cracht,
1175
Ic bens met eren hen ontgaen,
 
Dat een ridder heeft gedaen,
 
Die geheten es her Jan van Mes,
 
Die te minen vader waert nu es,
 
Ende sal hem vertellen al
1180
Mijn leet ende mijn ongeval,
 
Entie versmadenesse groet,
 
Die mi die coninc Otte boet.’
 
Garijn seide: ‘Nichte, laet varen!
 
Het wert noch vergouden twaren,
1185
Op dats ons onse here an,
 
Die alle dinc wel voegen can.
 
Wi sijn, nichte, comen om u.
 
Gi moet met ons varen nu
 
Te Parijs, tuwen vader,
1190
Enten keyser, die u beide gader
 
Na u beiden daer in die stat.’
 
Die maecht seide: ‘Ic doe al dat.’
 
Men gereide daer tien tide
 
Diere wagene ende gesmide,
1195
Daer si henen porden mede.
 
Die borchgravinne vander stede
 
Voer met hare vriendelike,
 
Ende menege andre vrouwe rike,
 
Alse wel selker maegt betam.
1200
Dus voer die maegt loefsam
 
Met scoenre menechte te Parijs waert.
 
Nu hort van sher Jans vaert
 
Van Mes, die den coninc Yoene
 
Woude seggen van dien doene,
1205
Dat Gelloen ende Otte mede
 
Sirer scoenrer dochter dede.
 
Soe lange soe reet mijn her Jan,
 
Dathi te Parijs quam an.
 
Entie keyser en was niet
1210
Te Parijs noch comen iet,
 
Maer men liet hem verstaen
 
Dathi comen soude saen.
 
Daer bleef die getrouwe here.
 
Maer hi wart onlustech sere
1215
Ende bleef liggende harde cranc.
 
Doch so staref hi eer iet lanc
 
Dat hi niet en sprac Yoene,
 
Ende men groef den ridder coene
 
Te sent Pauwels, God weet,
1220
Wies kerke dat in Greven sleet,
 
Scone ende eerlike,
 
Alse wel betam selken like;
 
Want het was een goet man,
 
Daer vele trouwen was an!
1225
Nu latic bliven van desen here,
 
Die es tontfermene sere,
 
God moete sijns genadech sijn!
 
Ende segge van den keyser fijn
 
Ende van den andren daer toe,
1230
Die te Parijs quamen doe.
 
Banderside quam Garijn,
 
Ende daer mede die nichte sijn,
 
Die niet scoender wesen conde.
 
Die liede seiden met enen monde
1235
Dat nie quam in Vrankerike
 
Coninginne die haer gelike
 
Van scoenheden groet ocht clene.
 
Lodewijc sach die maget rene,
 
Die hem behagede harde wale.
1240
Si vercierde al ene zale;
 
Ende teerst datsi den keyser sach
 
Ontboet si heme goeden dach,
 
Ende haren vader den coninc mede,
 
Gelijc datsi hen allen dede.
1245
Met wenenden ogen so seitsi:
 
‘Edele heren, verstaet mi
 
Ende ontferme u der onnere,
 
Die mi Otte dede die here.
 
Bi des quaets Gelloens radc
1250
Pijndi mi te doene scade
 
Ende scande mede groet.
 
Danc hebbe God, dat niet besloet,
 
Dat niement dan God selve dede,
 
Die daer rechte wrachte mede!
1255
Here, Gelloen quam van Bordeas,
 
Daer hi ute verdreven was,
 
Met erer slavine al te voet
 
Tote Coelne der stat goet,
 
Daer hi den coninc Otten vant,
1260
Dien hi vertelde al te hant
 
Hoe hier ene brulocht gemaect si
 
Tusscen den jongen keyser ende mi,
 
Dathi harde gerne brake,
 
Op dathi mochte in enege sake.
1265
Doe berieden si hen daer,
 
Dat si mi togen daer naer
 
Ten bordele in die stat,
 
Ende daden gebieden dat,
 
Datter quame wie dat wonde,
1270
Want hi bi mi liggen soude.
 
Edel here, weet vor waer,
 
Datic onlange stont daer,
 
Dat een ridder, een goet man,
 
Ende hiet van Mes mijn her Jan,
1275
Ende seide dathi sijn goet algader
 
Wan ane minen ouder vader,
 
Entaer omme so woude hi
 
Aventuren dore mi
 
Beide goet lijf ende lede
1280
Om mi te lossene mede.
 
Ende ontfoerde mi na dat
 
Tote Aken in die stat,
 
Daer ic in uwe zale
 
Van den borchgrave ontfaen was wale.
1285
Ende Otte quam daer naer
 
Ende beleide ons in Aken daer;
 
Maer in weet hoe hi sciet,
 
Ende ons met paise bliven liet.
 
Dit clagic u, her keyser, here,
1290
Ende minen vader harde sere,
 
Ende nemmermeer en nemic man
 
In sire gewroken an.’
 
Die keyser seide: ‘Scone, laet varen!
 
Het wert wel gewroken twaren.
1295
Ende daer omme en laet niet dat.
 
Ic sal u wreken vele bat
 
Dan gi selve sout visieren.
 
Mi dunct wel in allen manieren,
 
Dat hijt dede in mijn despijt,
1300
Sijnt dat gi so langen tijt
 
Hebt geweest in sine macht,
 
Ende nu eerst toe es bracht
 
Alse gi sout minen sone trouwen.
 
Magic leven het sal hem rouwen.
1305
Hier omme en laet die brulocht niet
 
Al en eest te voren niet gesciet.’
 
Die maegt wert vertroest hier bi,
 
Ende seide: ‘Ic sal gerne dat gi
 
Begert doen, lieve here,
1310
Al dert mi mine scande sere.’
 
Na dese tale quam in gegaen
 
Die biscop van Riemen saen,
 
Die vrome man her Tulpijn,
 
Ende hadde dat mesgewade sijn
1315
In die capelle doen dragen saen,
 
Want hi woude doe messe doen gaen.
 
Ende alse die goede man
 
Hadde sijn ornament an
 
Brachtemen geleit die maegt daer.
1320
Ende het leidense, weet vorwaer,
 
Twe coninge stout ende fier,
 
Gondebant ende Ogier.
 
Daer trouwetse Lodewike,
 
Ende bleef coninginne rike.
1325
Yoen gaf hem daer ter stede
 
Vlaendren ende Riemen mede,
 
Ende ene partie van Gasscoene.
 
Ende Garine liet hi Nerboene,
 
Want sirer moeder hadde gewesen.
1330
Ende Garijn gaeft vort na desen
 
Aymerine, sirer dochter man,
 
Diet van den coninc ontfinc dan.
 
Oec so ontfinc Ritsart
 
Van den coninc daer ter vart
1335
Al die ere van Bordeas,
 
Die te voren Gelloens was.
 
Dus was ginder grote feeste
 
Ende vroude, seit die jeeste,
 
Ende oec die meeste mede
1340
Die nie was te Parijs in tstede.
 
Teser feesten wonnen vele
 
Bede yraude ende ministrele;
 
Ende goeden ridders men oec gaf
 
Diere scoenheden, daer vele af
1345
Ware tseggene ende lange stonde,
 
Daer omme so sla ict van monde.
 
Die feeste duurde sonder sage
 
Al omme ende omme .vii. dage,
 
Dats daer niemant en verdroet,
1350
Even scone ende even groet.
 
Nu hort, gi heren, dor onsen here,
 
Dese dinc es te wonderne sere
 
Ende te jammerne diese merct.
 
Nu es dese veede sere gesterct
1355
In beiden siden, dat dunctmi,
 
Sint sconinx Yoens dochter si
 
Geweldege roemsce keyserinne,
 
Daer si sal sterven inne,
 
Ende Yrene, geloves mi,
1360
Keyserinne van Grieken si.
 
Dus hoget dunctmi alle dage,
 
Ende machtegen hare mage.
 
Het was een jammerlijc begin,
 
Want geen inde en hevet in.
1365
Alse dese feeste was leden
 
Heeft die coninc Yoen gebeden
 
Beiden vrienden ende magen,
 
Datsi hem also versagen,
 
Datsi hen stoeden in staden
1370
Jegen Otten, die vele mesdaden
 
Hadde jegen hem mesdaen;
 
Want hi sals bate ontfaen
 
Ende beternesse, opdat hi can.
 
‘Want Otte hi es mijn man
1375
Van Lorein altemale,
 
Dathi verbort heeft wale,
 
Ende van Coelne der stede,
 
Die hi van hem ontfinc mede.’
 
Sine mage andwarden twaren
1380
Dat sijs alle gereet waren
 
Ende met hem varen wouden,
 
Ende te Paesscen comen souden.
 
Ende selve die keyser rike
 
Gelovet hem sekerlike.
1385
Oec so rieden si hem dat,
 
Dat hi come te Aken in die stat
 
Metten keyser openbaer,
 
Ende ontbiede Otten daer,
 
‘Ende biedt hem vonnesse te doene
1390
Al daer vor des coninx baroene.
 
Hort sine onscout ende sine tale
 
Op dat hi comt, dat raden wi wale,
 
Beide vor ridders ende vor heren,
 
Ende doet hem betren tuwer eren.’
1395
- ‘Gerne,’ seide die coninc Yoen,
 
‘Dit so salic emmer doen.’
 
Hier met namen orlof die heren
 
Ende wouden te lande keren,
 
Ende voeren op ende dale
1400
Ende scieden altemale.
 
Yoen voer te Gasscoengen waert
 
Ende met heme sijn sone Ritsart.
 
Ende in Doringen voer Garijn
 
Ende Gyrbeert die sone sijn.
1405
Karel bleef, des sijt wijs,
 
In die stat te Parijs,
 
Ende maecte daer ene soene
 
Tusscen Normanne ende Bertoene
 
Van erer veeden ende nijt,
1410
Die gestaen hadde langen tijt.
 
Yoen quam te Bordeas,
 
Daer hi wel ontfaen was,
 
Ende besette na Ritsarts hant
 
Beide stat ende land.
1415
Vort voer hi te Nerboene:
 
Daer quam Aymeri die coene
 
Ende deet hem besetten wale
 
Na sirer hant altemale.
 
Te sent Gilijs voer hi vort,
1420
Ende besette tsire hant die port.
 
Machi daer en wert here
 
Berengier ave nemmermere.
 
Van daer voer hi in Gasscoene
 
Ende bereide met sconen doene
1425
Sine provanche ende sine vaert,
 
So hi eerst mochte, tAken waert.
 
Ende Aymerijn Arnouts sone
 
Brachte met heme die van Narbone,
 
Ende liet op die wile
1430
Hervine van Gironvile
 
Rewert in den lande daer,
 
Ende voer en wech daer naer.
 
Gi goede liede, verstaet ende hort,
 
Dus doet die jeeste weten vort.
1435
Dat Astolf der Lombarden here
 
Brac beide gelof ende ere,
 
Dat hi den paus hadde gedaen,
 
Ende woude te Rome al verslaen
 
Watter was cleine ende groet,
1440
So dat die paus dor die noet
 
Karlen ontboet den stouten here,
 
Die hem derwaert haeste sere.
 
Met menegen man eshi gereden
 
Ende es tgeberechte leden,
1445
Ende heeft Astolve den coninc
 
Weder gevaen, in waerre dinc,
 
Ende in prisoene gedaen.
 
Ende daer na so keerdi saen.
 
In desen tiden dat Karel was
1450
In Lombardien, geloeft das,
 
Hadde die stoute coninc Yoen
 
Al sijn her gaderen doen,
 
Beide vriende ende mage,
 
So datsi in paesche dage
1455
Alle tAken comen waren.
 
Ende Yoen vernam daer twaren
 
Dat die scone vrouwe Helene,
 
Beide met rouwe ende met weene,
 
Ware om den wille sine
1460
Gesent in die stat van Berine,
 
Dies hem was te moede swaer.
 
Arione so riep hi daer
 
Ende hiethem dathi soude varen
 
Te Berine sonder sparen
1465
Ane Helenen der coninginne,
 
Daer hi toe droech grote minne,
 
Ende vragede haer hoet haer stoede,
 
Ende oft si ware in swarer hoede;
 
Ende dat hi dinc en gene rochte
1470
Dan dathise spreken mochte;
 
Ende datsi hem ombiede dat,
 
‘Ten welken dage, ter welker stat
 
Dat icse sal spreken mogen.
 
In werde nemmermeer in hogen
1475
En si dat sake dat icse sie.
 
Nu vaert dat u lieve gescie,
 
Ende haest u utermaten sere.’
 
Die gene seide: ‘Gerne, here,’
 
Ende es geport tilike.
1480
Doch voer hi niet so haestelike
 
Hi en voer te Coelne in tstat
 
Ende vertelde Otten dat,
 
Die hem beval op sine ere
 
Dathi aldaer weder kere.
1495
- ‘Gerne,’ seide Arioen.
 
Otte die keyser pensde doen:
 
‘Mochticken in mijn seel gecrigen
 
Ic souden wel doen swigen,
 
Tover en ontfoerdene mi.’
1470
Dit pensde Otte die coninc vri.
 
Yoen die nu te Haken legt,
 
Als ons die ystorie segt,
 
Ontboet Otten den coninc
 
Dat hi quame van derre dinc,
1495
Die hi sirer dochter hadde gedaen,
 
Vor hem te vonnesse staen:
 
Hi woude hem pinen vonnesse te doene
 
Na dat vonnesse der baroene.
 
Otte ontboet hem weder dat,
1500
Dathi quame te Coelne in tstat
 
Hi souts hem berechten daer,
 
Anders en quame hi hem niet naer.
 
Yoen die warts doe te rade
 
Dathi heme soude doen scade
1505
Waer hi mochte ende conde.
 
Doe toechi ter selver stonde
 
Te Mes waert der goeder stat,
 
Daer hi .iii. maent voren sat
 
Eer si hem wert opgegeven.
1510
Onlange so es hi daer bleven,
 
Ende ginc altemale in hant
 
Watter was, borge, lant,
 
Ende hevet heme ave getogen:
 
Otte en werdes meer vermogen.
1515
Doe toechi die Mosele tale
 
Ende belach Covelense also wale,
 
Daer hi ene maent voren lach,
 
Eer dathise gecrigen mach.
 
Daerna so woudi maken
1520
Sine siege vor Andernaken,
 
Maer onlange eshi daer bleven
 
Si en wert hem opgegeven.
 
Doe toech hi te Bonnen wert,
 
Dathi oec te winne gert,
1525
Maer daer vernam hi mare
 
Dat die keyser comen ware
 
Ende hi tAken ware in die stat.
 
Te hem voer hi na dat,
 
Ende vantene tAken binnen,
1530
Daer hi was ontfaen met minnen.
 
Daer dedi den keyser verstaen
 
Wat dat hi hadde gedaen.
 
Die keyser seide: ‘Beit hier,
 
Ic sal Otten den coninc fier
1535
Ontbieden hier in dese sale
 
Ende sal horen sine tale.’
 
- ‘Dat willic wale,’ seide Yoen,
 
‘Maer also moet mi God doen
 
Ere ende lieve mede
1540
Alse hi Mes die goede stede
 
Ende van den lande nemmermere
 
Weder en werdet here;
 
Want ics heme niet mach onnen,
 
En worde van hem met crachte gewonnen.’
1545
Karel sende na dese dinc
 
Ane Otten den coninc,
 
Dien hi ontboet ochthi woude,
 
Dat hi te Aken comen soude,
 
Hi woude hem van den coninc Yoen
1550
Gerecht vonnesse gescien doen.
 
Ende en woudijs doen niet
 
So ware hem evele gesciet.
 
Hi soude met Yoene comen
 
Ende so worde heme genomen
1555
Wat hi helde geheellike
 
Van den hogen keyserrike.
 
Die bode voer te Coelne toe,
 
Daer hi vant Otten doe,
 
Dien hi sine bodscap seide
1560
Vor ridders ende vor knapen mede,
 
Ende vertelletse hem met staden.
 
Otte seide: ‘Ic sals mi beraden.’
 
Die coninc riep, bi mirer eren,
 
Te gadere alle sine heren,
1565
Ende hiesch hem hier op raet.
 
Doe seide die grave Conraet:
 
‘Here, ic rade wale dat,
 
Dat gi tAken vaert in die stat,
 
Ende maect uwen pais daer;
1570
Want torloge es u te swaer
 
Want te mechtech so es u
 
Biden keyser worden nu
 
Die stoute coninc Yoen.
 
Gi en hebt nu geen doen.
1575
Wi selen onse dinc wel tonen,
 
Ende mogen wise gehonen
 
So datsi weder keren
 
So hebdi georloget met eren.
 
Ic sal dragen uwe tale
1580
Aldaer vor die heren wale.’
 
Die coninc seide: ‘Dits goet.’
 
Den bode men voren comen doet,
 
Dien die coninc seide dat,
 
Dathi te Aken in die stat
1585
Ten keyser gerne comen sal,
 
Sint hi si versekert al
 
Jegen hem ende Yoene
 
Sine onscout daer te doene.
 
Die bode seide in corter tale
1590
Dat hijs ware versekert wale,
 
Want die keyser, diene ontboet,
 
Soude hem node clene ocht groet
 
In sijn hof laten mesdoen,
 
Ende oec soude die coninc Yoen
1595
Node sijn geleide breken,
 
Want men souts hem lachter spreken,
 
Die coninc seide: ‘Ic comere dan
 
Margen, op dats mi God an.’
 
Hier met es gekeert die bode.
1600
Den coninc beval hi te Gode
 
Enten heren altemale
 
Ende es geruumt die zale
 
Ende es tAken in gereden.
 
Vor die zale beite hi beneden
1605
Ende es daer boven gegaen.
 
Daer vant hi den keyser staen
 
Ende mede die andre heren,
 
Die hi groete, bi mire eren;
 
Ende seide sine bodscap daer,
1610
Dat Otte sander daechs daer naer
 
Comen soude in die stat,
 
Ende ane horen al dat,
 
Dies men hem ane spreken woude,
 
Ende hi ware die gene die soude
1615
Andworden ende vonnesse ontfaen
 
Van al, dathi hadde mesdaen.
 
Sanderdaechs tilijc genoech
 
Porde Otte die coninc vroech,
 
Ende quam in die stat te Aken,
1620
Daer hi sinen pais soude maken,
 
Vant hi daer quam om dat.
 
Dien dach bleefhi in die stat.
 
Sanderdaechs soude sijn tgedinge
 
Van den heren sonderlinge,
1625
Daer die keyser toe sitten ginc;
 
Ende Yoen die coninc
 
Es in die ander side gestaen.
 
Doe quam Otte die coninc saen,
 
Ende met hem die grave Conraet,
1630
Die altemale was sijn raet,
 
Ende spreken soude sijn wart.
 
Oec quamer met hem in die vart
 
Vele heren, dits waer,
 
Die hi met hem brachte daer.
1635
Otte es mede in gegaen.
 
Doe seide die grave Conraet saen:
 
‘Die selve God, die gewerde
 
Te makene hemel ende erde,
 
Moet hoeden den keyser coene,
1640
Ende oec mede den coninc Yoene,
 
Ogiere den coninc ende Aristande,
 
Oliviere ende Gondebande,
 
Naimes, Olles ende Garine,
 
Samsoene, Lambrechte ende Constantine,
1645
Ritsarde ende Gerberte Garijns sone,
 
Ende Aymerine van Narboene,
 
Ende Gadifiere van Camerike,
 
Den stouten grave ende rike,
 
Enten stoutsten grave die leeft,
1650
Roelande, die getrout heeft
 
Auden der vrouwen scone,
 
Die met eren mochte dragen crone,
 
Ende alle sine mage die hier staen
 
Groetic van Ottes wegen saen,
1655
Ende bidde hen harde vriendelike
 
Heeft Otte die coninc rike
 
Iet mesdaen jegen Yoene
 
Hi wilt betren den coninc coene,
 
In dien hi hem dat selve doe,
1660
Can hire redene tonen toe.’
 
Yoen die coninc, die daer stoet,
 
Seide: ‘Gerecht keyser goet,
 
Hort mine redene ende tale,
 
Die ic u wille betonen wale.
1665
Het geviel op enen dach,
 
Dat mi wale deren mach,
 
Dat mine waerdinne versciet,
 
Daer ic omme hadde verdriet
 
Alsic mochte te rechte wale.
1670
Doe bleef mi die cusce smale
 
Basilie, die dochter mijn.
 
Ende want ic dicken moeste sijn
 
Uten lande in orloge
 
Sondicse Garine den hertoge,
1675
Dat si ware met sirer vrouwen.
 
In wister wien bet betrouwen
 
Dan minen broeder ende sinen wive.
 
Doen sciet oec vanden live
 
Die welgeraecte hertoginne
1680
Doe pensdic in minen sinne
 
Dat Otte ware die neve mijn,
 
Ende si niegerincs sijn
 
En mochte daer si bet ware
 
Dan met sinen wive dare.
1685
Want, her keyser, weet dat,
 
En haddie hem betrout niet bat
 
Dan ic iement els dede
 
In hadde hem al daer ter stede
 
Om geen dinc gesint
1690
Met hem te houdene mijn kint,
 
Dat mijn lijf was ende raste,
 
Ende dat ic minde van herten vaste.
 
Ende oec geloefdies in allen sinnen
 
Helenen der hoefscer coninginnen
1695
Datsijt soude wisen ende leren
 
Enten doegden waert bekeren.
 
Nu hadde mi Otte dese trouwe
 
Wel na geloent te minen rouwe;
 
Want hi, in weet omme wat,
1700
Dede te Coelne in die stat
 
Mine dochter, die ic minne,
 
Trecken ten bordele inne,
 
Daer si haer ere hadde verloren
 
En hadse God niet gehoet te voren.
1705
Dese scande so dede hi mi,
 
Ende hier op, her keyser vri,
 
Quamic tAken hier gevaren,
 
Met droeven gepense ende swaren,
 
Ende dede den coninc vor mi dagen.
1710
Ic woude met mannen ende magen
 
Hem vonnesse doen, op dathi woude,
 
Dathi met rechte doen soude,
 
Want emmer so es hi mijn man
 
Van den lande: dat ic nu wan
1715
Dats Mes, dat mijns vader was,
 
Ende mijns ouder vader, geloeft das,
 
Ende dat mijn vader den sinen gaf,
 
Ende sijn man bleef der af.
 
Nochtan wiste menech genoet
1720
Dat mijn vader doe was bloet
 
Beide van goede ende lande,
 
Ende oec gaven hem vulle hande
 
Sine vianden altoes te doene,
 
Dat noit conste bescieten soene.
1725
Hier bi so washi mijn man,
 
Dies hi niet geloechnen can,
 
Ende hier bi daegdicken hier,
 
Ende hi was in therte so fier
 
Dathi so wart te rade
1730
Dathi seide dat hijs niet dade.
 
Doe voeric hem afwinnen tlant,
 
Dathi hilt van mire hant.
 
Nu so eisscic hem dat
 
Vor den keyser op dese stat,
1735
Dat hi mi betre die valschede,
 
Die hi mi, in trouwen, dede.’
 
Fransoyse seiden saen:
 
‘Twaren, dat was sere mesdaen,
 
Dathi eens edels coninx kint,
1740
Dathem op trouwen was gesint,
 
Voude setten in bordele.
 
Daer gebrac hem doechden vele,
 
Want hi quatheit dede grote.
 
Wel waert recht dathijs mesnote,
1745
Want ons dunct na on verstaen
 
Die coninc en hadde twint mesdaen
 
Dan dathi hem doget getroude,
 
Dat hem sint wel sere roude.’
 
Doe dese redene aldus was
1750
So stont op, geloeft mi das,
 
Die valsce grave Conract
 
Ende seide: ‘Gi heren, nu verstaet:
 
Men segt ééns mans tale allene
 
Dat dat en si tale engene,
1755
Dies so hort des coninx tale
 
Ende verstaese, so doedi wale.
 
Otte die coninc hi liet wel
 
Dat op enen tijt gevel
 
Dat Garijns waerdinne ende nam,
1760
Ende hi daer ten like quam,
 
Ende sijn wijf die coninginne,
 
Die te Yoene droech rechte minne.
 
Omme die minne, die Yoen
 
Droech ter coninginnen doen
1765
Ende heden desen dage noch draegt,
 
So beval hi haer die maegt
 
Ende lietse wonen met hare,
 
Dat Otte loefde oppenbare,
 
Want hi hadde den coninc lief
1770
Ende onste hem wel al tgerief
 
Dat hi heme mochte doen.
 
Nochtan wisti wel dat Yoen
 
Sijn wijf minde harde sere,
 
Ende si oec weder mede den here,
1775
Wan sijs har wart niet en hal.
 
Maer Otte hi hilt al
 
In dogeden ende in goede mede
 
Ende liet hem hebben stonde ende stede
 
Wel te sprekene jegen hare,
1780
Want hi hilt in goede ware.
 
Oec heeft die coninc, sonder waen,
 
Dicken dor Otten gedaen
 
Dies hi hem beloeft sere.
 
Nu hort dor God, her keyser, here:
1785
Het geviel op ene stont,
 
Alsic u mach maken cont,
 
Dat Otte die coninc te Coelne lach,
 
Daer hi gerne te liggen plach,
 
Ende quam te hem die grave Gelloen,
1790
Die hem dede verstaen doen
 
Dat hem dat dede verstaen
 
Van Sueden die grave Alaen,
 
Ende oec hadde tselker stede
 
Dat wedergade gesien mede,
1795
Dat Alaen te Coelne quam
 
In die camere ende vernam
 
Dat Yoen, daer hi toe sach,
 
Bider coninginnen lach.
 
Ende oec so en sciet
1800
Die grave van hem niet,
 
Hi en liet hem verstaen wale
 
Dathi toesach altemale.
 
Oec so seidi hem die dinc,
 
Dats hem Yoen die coninc
1805
Beroemt hadde daer hi sat
 
Over taflen ende at,
 
Ende swoert met dieren eede.
 
Dit was minen here te horne lede.
 
Vort, here, seide hi hem saen,
1810
Alsic u mach doen verstaen,
 
Dat Yoen op die selve wile
 
Lach binnen Gironvile
 
Belegen van Gelloens magen,
 
Diene harde vaste belagen,
1815
Ende her Gelloen daer vernam
 
Dat mijn here die keyser quam
 
Ende soudene met crachte ontsetten,
 
Dathi qualeec mochte beletten
 
Jegen den keyser sinen here.
1820
Oec so dreigde Yoen sere
 
Mochti comen ute die prisoene
 
Hi sout ontgelden doen Gelloene,
 
Ende hen allen die hen bestaen,
 
Ocht diene vriendelike ontfaen,
1825
Ware hi coninc ochte grave,
 
Daer en sciedi niement ave.
 
Oec seidemen hem sekerlijc
 
Dat skeysers sone Lodewijc
 
Des keysers dochter nemen soude,
1830
Ende daerbi Yoen woude
 
Geven van Lorein tlant,
 
Dat mijn here hilt in sijn hant,
 
Ende Coelne mede die stat,
 
Want si den keyser poente bat,
1835
Sint hi Aken heeft vercoren,
 
Dan enegen keyser te voren,
 
Ende soude minen here verdriven.
 
Ende dit soude niet mogen bliven.
 
Dit swoer her Gelloen die here
1840
Met dieren heden harde sere.’
 
Vort so seide die grave Conraet:
 
‘Gerecht keyser, nu verstaet,
 
Minen here den coninc, die hier staet,
 
Wart die huet van scaemten heit
1845
Om datten die coninc woude
 
Onterven dus sonder sine scoude,
 
Alshi bi u ware gesterct.
 
Vort hort, here, ende merct,
 
Dat hem die lachter entie scande,
1850
Dies hem die coninc in vreemden lande
 
Beroemde vander coninginnen
 
Altemale dede ontsinnen,
 
Ende vraegde met haestegen doene
 
Wat hi best dade Gelloene,
1855
Daer hi Yoene den coninc
 
Mede loende sine valsce dinc,
 
Ende hi nedere sine macht.
 
Daer toe wilthi sine cracht
 
Doen ende al dat hi can.
1860
Doe riet hem die valsce man
 
Dathi die scone maget name,
 
Daer al dese macht ave quame,
 
Ende dade haer haer ere nemen,
 
So en sout genen coninc getemen
1865
Te nemene al selc een wijf,
 
Die so gelevert hadde haer lijf.
 
Ende riet ende seide dathi woude
 
Dat mense in bordele setten soude:
 
Daer wrake hi metten selven heme
1870
Ende oec, here, alsiet verneme,
 
So soude te cranker sijn Yoen,
 
Ende en soude niet mogen doen,
 
Dies hi te voren hem vermat,
 
Lant te leverne ende stat.
1875
Here, mijn here die coninc,
 
Die sere ontsint was om dese dinc,
 
Lovet ende wout mede,
 
Daer hi sere ane mesdede.
 
Maer enen doet sine tee so sere
1880
Dathise doet afslaen, here,
 
Metter weelden die hi gevoelt
 
Eer si wel wert vercoelt:
 
Alsus gesciede minen here daer.
 
Maer, gerecht keyser, weet vorwaer,
1885
Dat die maegt cume en was
 
In dat huus, sijt seker das,
 
Gestaen, dats den coninc minen here
 
Berou weder harde sere,
 
Ende sende derwaert dan
1890
Enen ridder, hiet her Jan
 
Van Mets, dien hi bat vriendelike
 
Dathi haelde die maget rike,
 
Die daer haestelike quam
 
Entie scone maget nam
1895
Ende voeretse te Aken waert.
 
Dies mijn here wert vervaert:
 
Ende dat dede hi om dat,
 
Dat her Gelloen was in tsat,
 
Ende hi duchte sinen raet
1900
Dathi noch mochte wesen quaet.
 
Mijn here die coninc die wert doe
 
Om die maegt besorget soe,
 
Dathi haer volgde haestelike
 
Met menegen ridder stout ende rike
1905
Tote vor Aken die stat,
 
Ende ontboet Ogiere dat,
 
Dathi hem die maget sinde
 
Die hi gehouden hadde van kinde.
 
Ogier wederseit algader
1910
Ende seide: hi soutse haren vader
 
Houden ende leveren mede.
 
Doch toech mijn here van der stede,
 
Om dathi wale wiste das,
 
Datsi daer wale was.
1915
Ende alse Gelloen dat vernam
 
Dat mijn here te hem selven quam,
 
Noch na sinen wille niet ginc,
 
Sonder te nemene an den conine
 
Orlof voer hi hemelike
1920
Henen ute mijns heren rike.
 
Dit es mijns heren mesdaet,
 
Here, nu hebt hier op raet.
 
Hort, geweldech keyser, here,
 
Noch so claegt die coninc sere
1925
Dat hine dagede dat hi quame
 
Ende vonnesse hier ave name,
 
Dies hem niet en stont te doene,
 
Want hi wiste hier met Yoene
 
Een groet here met wapenen fel,
1930
Ende en was niet seker wel
 
Sijns levens, quame hi daer.
 
Ende oec en washi in dien vaer
 
Niet sculdech te comene, dats u cont.
 
Maer hi quam hier nu ter stont
1935
Alshi u, her keyser fier,
 
Entie uwe wiste hier,
 
Want doen quamhi coenlike.
 
Oec weet wel, her keyser rike,
 
Dat Yoen voer in sijn lant
1940
Ende stichte roef ende brant,
 
Ende wan Mes die goede stat,
 
Ende Covelense boven dat,
 
Ende Andernake, dat minen here,
 
Weet wel, derde harde sere,
1945
Ende hadt mescien wel weren mogen;
 
Maer dathi trac vor sinen ogen
 
Dathine verwracht hadde sere,
 
Ende daer toe was sijn here,
 
Ende liet hem sinen wille doen,
1950
Gelijc hi dede, die coninc Yoen.
 
Nu wetti, gi heren, wale
 
Mijns heren mesdaet altemale.
 
Doch en essi alse mesdadech niet
 
Alsmen hier te voren hiet;
1955
Doch kint hi dathi heeft mesdaen
 
Dathi hem wreken soude so saen
 
Over so hoge joncfrouwe,
 
Ende heves groten rouwe;
 
Want hijs niet sculdech was te doene.
1960
Ende wilt geven den coninc Yoene
 
Hem vort in baten des
 
Sine goede stat van Mes,
 
Ende al tlant, geloeft das,
 
Dat Girberts sijns vaders was,
1965
Ende hi gaf sinen vader Gerine,
 
Indien dat hebbe die nichte sine
 
Vor dat hi hare dede te leede,
 
In dien dat inde dese veede.
 
Ende oec so bid mijn here hier
1970
Vor alle dese heren fier
 
Den coninc Yoene vriendelike
 
Ende oec dor Gode van hemelrike
 
Dathi varen late die minne,
 
Die hi heeft ane die coninginne
1975
(Want minen here sere dert,
 
Want hi heeft die vrouwe wert),
 
Ende scuwe hare wandelinge,
 
Hi wilt geloven in waren dinge
 
Dathijs in en genen sinnen
1980
Nimmermeer der coninginne
 
En sal in arge noch in goede
 
Vermanen, sint dats blive hoede.
 
Dor God, gi heren alte male,
 
Anesiet redene ende doet wale,
1985
Ende hulpt dat werde ene soene
 
Tusscen minen here ende Yoenc.
 
Al versuumde hem mijn here
 
Die macht si blijft in haer ere,
 
Dathi selve weder dede:
1990
Daer heeft hijt versoent sere mede.’
 
Karel seide: ‘Bi mire wet,
 
Hi hevet hier verscoent met.
 
Maer dat so es oppenbaer
 
Dathi was te haestech daer
1995
Dathi oec eens quaeds raet
 
Dede also lelecke daet.
 
Maer die noit mesdede niet
 
En weet waer af betren iet.
 
En ware Yoene niet mesdaen
2000
Waer of soude hi ontfaen
 
Bate? Dan canic gesien.
 
Men laet in Gods namen gescien,
 
Het dunct mi orborleec wesen.’
 
Yoen die coninc sede mettesen:
2005
‘Sint u genoecht, her keyser, here
 
Salict doen vele te ere.
 
Maer wat sal scaden den coninc dat
 
Alsic come teneger stat,
 
Daer ic vende die coninginne,
2010
Die so hoefsch es van sinne,
 
Datic spreke jegen hare,
 
Niet stille maer oppenbare?
 
Want ic wille sonder noet
 
Sweren enen heet groet
2015
Bi den here, die mi al
 
Maecte ende ontmaken sal
 
Wanneer dat sijn wille si,
 
Ende bi der moeder, die wi
 
Geloven datsi droech maecht,
2020
Dat coninc Otten was gesaegt
 
Datic lach bi der coninginnen,
 
Dat dat noit in genen sinnen
 
Waer en was noch en gesciede,
 
Ende datic dies vor enege liede
2025
Soude mi beroemt hebben dat.
 
Noch sweric op dese stat
 
Bi Gode ende mire trouwen beide
 
Datic nie wart en seide
 
Noch si weder jegen mi,
2030
Al hadder die coninc gestaen bi,
 
Dathijs hem hadde belgen connen.
 
Wat machijs mi dan veronnen
 
Datic spreke jegen hare
 
Niet stille maer oppenbare?
2035
Want dat kinne God van hemelrike
 
Datic die coninginne rike
 
Hebbe gehadt van herten lief,
 
Maer anders en sochtic noit grief
 
Van hare, gi heren dat verstaet.’
2040
Doe seide weder die grave Conraet:
 
‘Ic hebbe dicken verstaen wel
 
Dat lange duurde wert quaet spel
 
Gerne; dies men niet gesien
 
En heeft mochte doch wel gescien.
2045
So lange geet, alsmen spreect,
 
Die cruke te watere datsi breekt.
 
Ende u en geleegter niet ane
 
Dies hebdijs goet ave tstane.’
 
Yoen seide: ‘Gi segt waer,
2050
Maer hets mi te doene swaer:
 
Qualijc so mochtict gelaten.
 
Hoe mochtic die vrouwe haten,
 
Die mi en mesdede noit niet?
 
Mi es lievere dat niet gesciet
2055
Die soene dan ic dit dade.’
 
Doe seiden met gemenen rade
 
Fransoyse ende Bertoene:
 
‘Dits groet wonder van Yoene.
 
Hoe waenti dat so si keytijf
2060
Die coninc, dathi hem sijn wijf
 
Tsinen wille laten sal?
 
So ware hi verscoven al.
 
Noch ware hem beter dat die soene
 
Altemale bleve te doene.’
2065
Karel seide, die coninc, doe:
 
‘Wat hulpt hier vele gesegt toe?
 
Dese soene moet vort gaen
 
Indien dat en geen vermaen
 
Die vrouwe vort en gecrige
2070
Van Ottes wegen, maer daer af swige.
 
Yoen sal hem hoeden dat,
 
Dathi niet sal comen tier stat,
 
Daer hi die vrouwe meer gesie,
 
En si dat so gescie
2075
Dat si te like ofte te feesten,
 
Daer si vergadert metten meesten,
 
Ochte bi andren gevalle,
 
Daer die liede vergadren alle;
 
Ende daer en salhi jegen hare
2080
Noch stille noch oppenbare
 
Spreken in enegen sinnen
 
Dan: God hoedu, God moet u minnen.
 
Dit salhi geloven hier.’
 
- ‘Dat salhi,’ seide die coninc Ogier,
2085
‘Weder hi wille ocht en wille.’
 
Maer die coninc hi sweech stille,
 
Ende sine mage geloefden dat.
 
Doe wert daer versoent op tstat,
 
Ende Otte wert Yoens man
2090
Van Covelensen, dat hi wan,
 
Ende van Andernaken mede,
 
Dat men hem weder geven dede.
 
Entie soene, dat was waer,
 
Was vast ende goet gesproken daer.
2095
Alse dus gemaect was die soene
 
Tusscen Otten ende Yoene
 
Namen orlof alle die heren,
 
Ende wouden weder te lande keren
 
Alsi daden cortelike.
2100
Karel ontboet, die keyser rike,
 
Sinen sone Lodewike,
 
Ende sijn wijf die suverlike.
 
Ende Yoen ende Ritsart
 
Sijn gekeert te lande wart
2105
In Siten, daer hi comen was,
 
Ende vernam die waerheit das,
 
Dat Gelloens dochter Yreine
 
Ware gehuut, ende hadde die gene
 
Constantijns sone Lyoene,
2110
Dat sere derde den coninc Yoene;
 
Want hi te na wart sijn gebuur,
 
Dat hem dicken soude werden suur.
 
Doch dede hi borge menegerhande
 
Op die pale van sinen lande
2115
Maken ende grote stede,
 
Die hi vaste vesten dede;
 
Want hi vermoede hem telker tijt
 
Van daer te hebbene storm ende strijt.
 
.vii. staden maecti daer,
2120
Die wesen souden te winne swaer;
 
Want men mochtse niet winnen
 
Die wile si tetene hadden binnen.
 
Oec maecti, des sijt gewes,
 
Ane die heide Meotides
2125
Op enen berch die men sach verre,
 
Ende hietse Gardeterre,
 
Om datsi stoet op tbesceet,
 
Ende si bescudden soude gereet
 
Dat lant, op dats ware te doene.
2130
Nu hort weder van Yoene:
 
Hi maecter ane torren vijf hondert,
 
Ende elc stont van andren besondert
 
.viii. roeden bi getale,
 
Sodat die stat hadde omgaens wale
2135
.x. milen, wetet dat.
 
Men wan oec wale in die stat
 
Coren als was te doene.
 
Dese stat was stare ende scone.
 
Elc torre was hoge wel
2140
.c. voete, sonder spel,
 
Entie mure van der stede
 
Waren .lx. voete hoech mede.
 
Op deen inde der stat stoet,
 
Daer die zee quam ane den voet,
2145
Die op ene roche was geset,
 
Ic wille wale dat gijt wet,
 
Dat die roche, wetet dat,
 
Ginc boven die torren vander stat
 
Wel .c. voete, dat was waer,
2150
Ende men mochter oppe maer
 
Rechte te erer stede,
 
Daer die coninc houwen dede
 
Ene strate, als men woude,
 
Dat menre mede opgaen soude.
2155
So over vele was dier stene,
 
Dat men met hen allene
 
Daer boven maecte ene zale,
 
Ende enen tor also wale,
 
Die boven der zale, in waerre dinc,
2160
Meer dan .c. voete ginc.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels