‘Succes is een onophoudelijke confrontatie met het monster van de ijdelheid: zien hoe diep en wijdvertakt je ijdelheid is, hoe gevoelig je bent voor lof of blaam van anderen, voor het kleinste krasje op je zelfbeeld.’
De essays zijn op zichzelf staande bijdragen, maar ze zijn ook nauw met elkaar verbonden. De Jong noemt het belangrijkste thema in Dermoûts leven ‘verlies’, ‘het verlies van mensen, dingen plaatsen waar ze zich aan had gehecht’. Dit thema keert steeds terug; De Jong ontleende de titel van de bundel aan Dermoûts werk. Hechting en verlies staan centraal in de essays; De Jong kiest schrijvers en voorwerpen waar hij nauw mee verbonden is. Liefde en pijn gaan samen op. Zijn samenvatting van Dermoûts roman Tienduizend dingen is bijna letterlijk over te zetten naar Het visioen aan de binnenbaai. ‘De climax van de roman is een herdenken van het verleden, van de doden en van alles wat verdwenen is. Het is een herbeleven van verlies en verdriet, en tegelijk haar manier om het verdriet te boven te komen en zich weer met het leven te verzoenen.’
Oek de Jong weet de aantrekkelijke kanten van essayistiek ten volle te benutten. Na het lezen van de bundel ben je op talloze plekken geweest. Je gaat met Rembrandt mee naar een 17e-eeuwse ophanging, bent aan De Jongs zijde als hij Frans Kellendonk ontmoet en als hij later afscheid van hem neemt. De Jong brengt je naar Caravaggio en het Amsterdam van Vasalis, hij geeft je een kijkje in zijn innerlijk tijdens het schrijven van Opwaaiende zomerjurken. Ver weg, of juist heel dichtbij - maar je bent altijd in het gezelschap van Oek de Jong. Over romankunst schrijft hij: ‘Romanschrijvers maken liefde mogelijk door te zien en niets onopgemerkt te laten.’ De Jong kan niet anders. ‘Diezelfde avond drong het als een lotsbestemming tot me door: ik zou de weg van de schrijver gaan.’
Oek de Jong, Het visioen aan de binnenbaai. Atlas Contact, Amsterdam 2016, 256 blz., €19,99.
Suzanne van Putten
Auteursrechtelijk beschermd