Liter. Jaargang 7

[p. 77]

Signaleringen

Stel mij vast, heet de bibliofiele bundeling van ‘12 gedichten van Hans Werkman’ waarmee het Nederlands Dagblad de vijfenzestigste verjaardag van zijn scribent en literatuurcriticus opluisterde. Rien van den Berg en Teunis Bunt zochten uit de vier bundels die Werkman in de loop der jaren maakte de allermooiste uit, overigens zonder de herkomst van deze twee sonnetten, acht kwatrijnen en twee andere gedichten precies te verantwoorden. Steven van der Gaauw gaf ze stuk voor stuk vorm. De gehele bundel is uitgevoerd in twee kleuren en ingenaaid met de singersteek. Er is een ouderwets mesje nodig om de bovenkant van de bladzijden vrij te snijden.

Naar het schijnt noemt Hans Werkman zichzelf een zondagsdichter, maar die kwalificatie gaat niet op voor deze deelverzameling. De titel is een gebed: ‘Eeuwige, aan wie ik twijfel, stel mij vast.’ Bij het altaarpaneel van Geertgen tot Sint Jans (ca. 1490) in het Rijksmuseum schreef Werkman een Agnus Deï:

Schaapachtig zit je daar op moeders schoot.
Onnozel staar je in de verte, bloot
oud ventje, stijf, vroegwijs en primitief.
Lelijk zoontje van God, ik heb je lief.

(Nederlands Dagblad, Barneveld 2004, 28 blz. Niet in de handel.)

*

Marianne Witvliet schreef in 2004 het actieboek waarmee het clk in de boekenweek de ‘week van het christelijke boek’ viert: een novelle met de titel Enkele reis Aix, mogelijk een van de laatste boeken in de reeks Kok Roman (Kampen, prijs €2,00). Het is een spannend psychologisch verhaal, waarin de spiritualiteit van hoofdpersoon Inge een wonderlijk vanzelfsprekende plaats heeft. Inge beoefent bevindelijk gereformeerde spiritualiteit van toevluchtnemende aard, geuit in een bijbeltaal die zo goed als ontdaan is van specifieker tale Kanaäns-idioom. Hoewel je bij Witvliet wel een woord als ‘besturing’ aantreffen kunt: een fraai alternatief voor het evangelische ‘Gods leiding in je leven’. De laatste zin van de novelle maakt de eerste af.

Witvliet weet in haar stijl wat streng zijn is. Dit boekje had op allerlei punten nog wel wat strenger gekund: iets minder en nog preciezer beeldspraak, mogelijk iets minder frequente

[p. 78]

dan wel minder omvangrijke bevindelijke gedachtegangen, zuiniger met het verhaalmotief van de Franse wijn, (toch nog) uitkijken met vrouwelijk getuttel.

Bijzonder is dat niet de psychologie, maar de geloofsbevinding de ontwikkeling van het verhaal uitmaakt. Eerlijkheid en boosheid blijken ook een vorm van liefde.

*

De vereniging Schrijverskontakt (secretaris: Jaap Zijlstra) brengt met ingang van heden het werk van haar leden onder in een afzonderlijke uitgave: Eerste druk. De uitvoering is even geuzenpover als die van het kontaktblad. Mieke de Jong maakte een ‘Psalm van het leven’, te zingen op de melodie van ‘De Heer is mijn herder’: ‘Ik houd van mijn hoedster, / de heilige Geest. / Zij toont mij de waarheid / in flitsen van klaarheid. / Zij komt met bezieling / die troost en geneest.’ (Keizersgracht 581-e, 1017 dr Amsterdam.)

*

Op 12 maart 2004 ontving de dichter Lloyd Haft de Ida Gerhardtprijs voor zijn bundel psalmbewerkingen (besproken in de vorige aflevering van Liter). De Ida Gerhardtprijs is een literaire prijs waarmee de stad Zutphen de nagedachtenis eert van de dichteres van deze naam, die jarenlang in de nabije omgeving van Zutphen vertoefde. Gerhardt vertaalde zelf met haar vriendin Marie van der Zeyde het complete Psalmboek in op rustige voordracht afgestemde heffingenverzen. Hun psalmen zijn nog te vinden in de ‘oude’ Willibrordvertaling en ook te koop als afzonderlijke uitgave.

De jury, bestaande uit de dichters Erik Menkveld en Marjoleine de Vos, looft Lloyd Haft om de wijze waarop hij de psalmen ‘niet vertaalde of berijmde, zelfs niet hernam, maar opnieuw schiep en doorvoelde’. Hafts God is ‘de ziende’, zijn mens zoekt: ‘Dat is het andere belangrijke thema in deze bundel: het hardnekkige vermoeden, verlangen, hopen, zoeken. Er is de wil om niet op te geven, en de overtuiging dat bij een dergelijke volgehouden zoektocht het niet anders kan of er is ook een object van dat zoeken.’ [GvdH]