Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 29

[p. 134]

Hoe ik Ted leerde kennen
Philip Hopman

Ergens in de herfst van 2014 gaf Ted van Lieshout een ‘masterclass’ voor een tiental mensen die de ambitie hadden om schrijver en illustrator van kinderboeken te worden. Ted zou ze een weekend lang onderdompelen in de wereld van het kinderboek. Op de tweede dag mocht hij iemand uitnodigen om iets te vertellen over de praktische zaken en er was de mogelijkheid om vragen te beantwoorden. En dat was ik.

Voor wie het nog niet wist: Ted en ik zijn goed bevriend en sinds een aantal jaren maken wij samen de inmiddels behoorlijk succesvolle reeks boeken over Boer Boris. Ted schrijft in een dermate rap tempo aan nieuwe verhalen dat ik het als tekenaar maar nauwelijks kan bijbenen. Om dit stukje tekst te schrijven moest ik het werk aan de schetsen voor deel zeven, Boer Boris en de eieren, even opzij leggen.

Enfin, Ted vroeg mij of ik op de tweede dag van de Masterclass iets wilde komen vertellen over mijn lotgevallen als illustrator en, soms, schrijver van kinderboeken. Omdat ik dit vak al meer dan 25 jaar uitoefen kan ik er best iets over zeggen en kan ik aan de hand van stapels boeken in ieder geval duidelijk maken hoe het níet moet. Vandaar dat ik de uitnodiging aannam. Bovendien werd mij ook een niet onaardig honorarium in het vooruitzicht gesteld.

Juist in de week voorafgaand aan de masterclass raakten Ted en ik verstrikt in een interessante discussie, om niet te zeggen ruzie. Nu hadden we wel eerder ruzie gemaakt, en die hadden we telkens weten op te lossen. Ik doe nogal eens domme dingen weet u. Soms zijn het ondoordachte uitspraken, soms zijn het idiote acties. Zoals die keer dat ik Ted een krent heb genoemd in een mailwisseling, waarna hij mij terecht flink de oren heeft gewassen. Op zijn beurt heeft Ted mij wel eens aan het huilen gekregen toen hij vroeg of de CPNB mij speciaal de opdracht had gegeven om het

[p. 135]

omslag van het kinderboekenweekgeschenk van 2008 zo lelijk mogelijk te maken. Nu geef ik toe, het omslag van Vlammen, geschreven door Hans Hagen, was geen topper. Maar evengoed had ik er toch flink op zitten zwoegen en was het anders dan alles wat ik eerder had gemaakt. Maar ook dit vlekje in het dagboek werd met de mantel der liefde toegedekt, ik waardeer immers de eerlijkheid van Ted.

Terug naar de kwestie die zich aandiende ten tijde van de masterclass: Ik was bezig de tekeningen te maken voor Boer Boris gaat naar de markt. Boris probeert daarin de markt te bereiken, telkens in een ander voertuig. Te voet, per fiets, motor, auto... De wol van de schapen wordt zelfs vervoerd in een raket. Ik tekende deze raket, waarbij ik mezelf een beetje plagieerde, ik gebruikte hem eerder in Hallo aarde, hier Sterre van Simon Puttock. Ted was niet tevreden over deze raket. ‘Het is geen raket, het is een ruimteschip,’ was zijn stellige opinie. Ik zette echter mijn hakken in het zand, want ik vond het namelijk een prima kip-raket. ‘Je moet een échte raket tekenen,’ probeerde hij nog, waardoor mijn nek nóg dikker werd dan hij al was en ik besloot pal achter mijn raket te blijven staan.

Toen ik natgeregend door een najaarsbui richting de Spiegelzaal op Singel 262 liep voor de masterclass in wat toen nog de huisvesting van Querido was, besloot ik de affaire niet ter sprake te brengen. Het zou toch vooral een positieve boodschap zijn die ik kwam brengen aan de verwachtingsvolle cursisten. Bovendien was de tekening inmiddels ook door uitgeverij Gottmer volledig geaccepteerd en afgedrukt in de eerste oplage van 7000 exemplaren van Boer Boris gaat naar de markt. Ik begroette Ted nog wat quasi afgemeten en maakte kennis met de vrouwen en twee mannen in de zaal. Ted introduceerde mij en begon met te zeggen dat wij wel goed bevriend zijn, maar nu eigenlijk ruzie hadden. Naast eerlijkheid waardeer ik in Ted zijn onnavolgbare gevoel voor humor. Er zijn weinig

[p. 136]

mensen op deze wereld die mij onbedaarlijk aan het lachen kunnen maken, maar Ted is er één van. Tommy Cooper kon dat, Laurel en Hardy, Arjan Ederveen en Tosca Niterink in Creatief met kurk konden dat. Wijlen mijn onvolprezen Engelse agente Maggie Mundy was er eveneens toe in staat, met haar doorrookte stem en haar enorm rijke vocabulaire. Een jointje wou ook nog weleens helpen. Ik ben echt wel naar cabaret gegaan en andere grappig bedoelde shows, maar meestal bleef ik onbewogen zitten en verliet ik na afloop met een kater de zaal.

Zodoende vertelden Ted en ik al giechelend over kipraket-gate, waarna de vraag werd gesteld of het mogelijk was om zowel een professionele als een vriendschappelijke band te hebben. Voorwaar een interessante kwestie. Eerdergenoemde Laurel en Hardy hadden een vooral professionele relatie, die ze jarenlang hebben volgehouden. Na enige gespeelde bedenkingen kon ik de vraag toch met een volmondig ‘ja’ beantwoorden.

Tijd voor een stukje geschiedenis.

Ergens rond het jaar 2000 reed ik met Truusje Vrooland in mijn SUV over de Geldersekade. We waren op weg naar Den Haag om de Nederlandse inzending voor de Biennial of Illustrations Bratislava, kortweg BIB, naar de diplomatieke dienst te brengen die het zware pakket zou verzenden naar Slowakije. Daar liep plots Ted van Lieshout op de stoep. Ik toeterde even, maar de auto had slechts twee raampjes, was verder geblindeerd, en het was niet mogelijk elkaar echt te begroeten. Ik kende Ted wel een beetje, we hadden elkaar weleens gezien, maar nooit heel uitgebreid gesproken. Ted studeerde al af aan de Rietveld Academie toen ik daar in 1979 mijn eerste bevende voetstappen zette, en hij had sindsdien een indrukwekkend oeuvre opgebouwd aan dichtbundels, illustraties en romans. Heel toegankelijk kwam hij op mij destijds niet over.

Een paar dagen later kreeg ik een mail van Ted met de titel; ‘was jij dat?’ Ik had nog niet eerder een mail van Ted gekregen, en met enige voorzichtigheid opende ik het. Of ik dat was, met Truusje Vrooland daar op de Geldersekade. In een vlaag van baldadigheid antwoordde ik dat ik dat inderdaad was, en dat Truusje en ik een affaire hadden en op weg waren naar ons liefdesnestje in het Ilperveld. Ik had daar destijds inderdaad een

[p. 137]

woonbootje liggen waar ik, samen met mijn vriend en inmiddels echtgenoot Noud, mijn weekenden en zomeravonden vaak doorbracht. Ted antwoordde verbaasd. We kenden elkaar niet goed en hij wist wel dat ik homo was, en nog steeds ben, maar ja, je weet het nooit helemaal zeker. Toen ik echter begon over mijn andere affaires met een aantal vrouwelijke kinderboek-recensenten op leeftijd van diverse dagbladen, hield mijn geloofwaardigheid geen stand en moest ik toegeven dat het een grapje was.

Er ontstond een levendige correspondentie via e-mail voordat we een keer afspraken. Tien jaar geleden gingen we ter gelegenheid van Teds vijftigste verjaardag eten met zijn boezemvrienden Daan Remmerts de Vries en Jacques Dohmen.

Het zal in 2006 zijn geweest toen Ted mij vroeg om mee te gaan naar Dubai. Hij was uitgenodigd door de Nederlandse school aldaar om workshops te geven. Sjoerd Kuyper ging ook, samen met zijn vrouw Margje, en Ted mocht ook iemand meenemen. Nu zal Dubai nooit in eerste instantie mijn favoriete vakantiebestemming zijn, maar het aanbod om in de miserabele maand februari geheel verzorgd met een paar fijne mensen daarheen te gaan, sla je niet af.

Een aantal maanden eerder was ik verhuisd van de Amsterdamse Wallen naar het idyllische, maar o zo afgelegen Egmond aan de Hoef, mijn geboorteplaats, en dat bleek geen sinecure. Het gevoel mezelf levend begraven te hebben in de Geestgronden nam langzaam bezit van mij, ik sliep niet meer en zakte weg in een hevige depressie. Het hele plan om naar Dubai te gaan kwam intussen op mij over alsof ik naar de Goelag Archipel zou moeten vertrekken en ik belde Ted op om hem te vertellen dat het allemaal niet door kon gaan. Ted liet zich echter niet vermurwen en antwoordde dat hij er nu eenmaal op gerekend had en dat er geen weg terug was. Hij had daar een auto tot zijn beschikking en geen rijbewijs en nu ophouden met grienen en onmiddellijk je valies inpakken!

Naast eerlijkheid en humor waardeer ik in Ted dat hij kordaat kan optreden. Om zijn doel te bereiken is hij niet bang onaardig gevonden te worden. Waar ik zelf nogal eens een conflict probeer te vermijden (hoewel het steeds beter met me gaat), pakt Ted de koe immer bij de horens, neemt haar in de houdgreep totdat hij, hetzij door een knock-out, hetzij op punten, de wedstrijd wint.

[p. 138]

Dubai werd een enorm succes. We werden er uiterst hartelijk ontvangen door de Nederlandse gemeenschap, de optredens waren leuk, de warmte weldadig. We bezochten kamelenraces waar ik schetsen maakte voor Verkocht van Hans Hagen, we kochten kasjmier sjaals en kruiden op de markt, we reden door de woestijn naar de golf van Oman om daar in het heldere water door gemene kwallen te worden aangevallen. En als kers op de taart was er een optreden van Ronnie Tober!

Sinds Dubai is het hek van de dam. Wanneer we een uitnodiging krijgen om op een exotische locatie workshops te komen geven dan nemen we de uitnodiging meestal dankbaar aan. Zo waren we in Caïro, Istanbul, Zürich, Ham en Hendrik Ido Ambacht, en bij het verschijnen van dit nummer van Literatuur zonder Leeftijd zijn we al weer een tijdje terug van het Storytelling festival in Zuid Afrika.

En nu, rond zijn zestigste verjaardag, beleeft Ted in de herfst van zijn lange loopbaan als kunstenaar de doorbraak naar het grote publiek. Na decennialang in kleine zaaltjes voor een trouwe schare fans te hebben opgetreden staat hij nu met Boer Boris in de grote stadions. En ik vind het gewéldig dat ik erbij ben als backing vocalist.

Boer Boris is van ons samen, en wat het ventje op de markt verkoopt wanneer hij daar eindelijk aankomt, is de oogst van wat we jarenlang hebben gezaaid. Soms een zuur appeltje, soms een beurs plekje, maar de peertjes zijn sappig en de kroten onbespoten en voorlopig niet beschimmeld.

Happy birthday baby!