Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 19

[p. 70]

Intermezzo
Jeugdliteratuur en het Fonds
Judith Lavrijssen

Jaarlijks verstrekt het Fonds voor de Letteren subsidies aan onder meer vertalers. Dit heeft volgens Fondsmedewerkster Judith Lavrijssen een schitterend palet aan kinder- en jeugdboeken opgeleverd. Zij zette de uitgangspunten op een rij en inventariseerde de resultaten van de laatste jaren.

De stichting Fonds voor de Letteren heeft als doelstelling het bevorderen van kwaliteit en diversiteit van de Nederlandstalige letteren. Het Fonds verstrekt subsidies aan talentvolle auteurs en vertalers, zodat zij voldoende tijd kunnen besteden aan literair werk. Voorwaarde is wel dat het werk leidt tot publicatie in boekvorm bij een professionele en erkende uitgeverij.

De kinder- en jeugdliteratuur is al bijna veertig jaar één van de genres waarop het Fonds voor de Letteren zich richt. De werkbeurzen die in de afgelopen jaren aan vertalers van kinderboeken zijn toegekend, hebben een schitterend palet aan kinder- en jeugdboeken opgeleverd. Maar daarnaast probeert het Fonds ook op een andere manier een steentje bij te dragen aan de jeugdliteratuur, oorspronkelijk én in vertaling, onder meer door in het recente verleden de Annie M.G. Schmidtleerstoel voor Kinder- en Jeugdliteratuur aan de Universiteit Leiden financieel te ondersteunen, in huis discussies te entameren over de ontwikkelingen in de jeugdliteratuur en het beoordelen van jeugdboeken en aandacht te schenken aan de deskundigheidsbevordering van (jeugdboek)vertalers via mentoraten en cursussen van het Steunpunt Literair Vertalen. Ook was het Fonds één van de subsidiënten van het in Brussel georganiseerde symposium over het vertalen van jeugdliteratuur (maart/april 2004).

Vergeleken bij de aanvragen van vertaalprojecten voor literatuur voor volwassenen zijn de subsidieaanvragen van jeugboekenvertalers ver in de minderheid. Het aantal subsidieaanvragen voor kinder- en jeugdboekvertalingen is in de laatste jaren, met name na het afschaffen van het ‘aanvullend honorarium’ (een publicatiesubsidie) afgenomen. Een vaak gehoorde reden is dat de vertalers van jeugdboeken denken dat de subsidieregeling ‘niet voor hen’ is. Het Fonds wil graag dit misverstand uit de weg ruimen. Aanvragen voor vertalingen van kinder- of jeugdliteratuur zijn uiteraard even welkom als aanvragen voor volwassenenliteratuur en worden ook op eenzelfde wijze behandeld. Het Fonds acht het

[p. 71]

van belang dat ook aan vertalingen van kinder- en jeugdliteratuur veel zorg en aandacht wordt besteed. En zorg en aandacht betekent tijd, dus ook geld. Zij betreurt het dan ook dat niet alle uitgevers bereid zijn het literaire vertaaltarief aan de vertalers van kinder- en jeugdliteratuur te betalen. Vertalers die niet het minimumtarief ontvangen, kunnen namelijk geen subsidie aanvragen. Gelukkig blijft het Fonds, al zou het veel meer kunnen, investeren in goede vertaalprojecten. Onder aan deze bijdrage ziet u een selectie uit de vertaalde kinder- en jeugdboeken die in de afgelopen jaren tot stand kwamen met subsidie van het Fonds.

Subsidieaanvragen voor kinder- en jeugdboekvertalingen worden op dezelfde wijze behandeld als aanvragen voor volwassenenliteratuur. Natuurlijk stelt de beoordeling van buitenlandse jeugdboeken en vertalingen van jeugdboeken specifieke deskundigheid. Die wordt dan ook gezocht. Dat betekent bijvoorbeeld dat kinderboekvertalingen worden beoordeeld door adviseurs die bekend zijn met het vertalen van kinder- en jeugdboeken. Het vertalen van een kinderboek brengt immers specifieke problemen met zich mee, dat is wel gebleken. Op het colloquium over kinderboekvertalingen in Brussel waren de meningen over de aanpak van het vertalen van een kinderboek, bijvoorbeeld met betrekking tot het brontaal- of doeltaalgericht werken en de kwestie naturaliseren versus exotiseren, verdeeld. Ook is de kwestie van het bewerken of aanpassen van een brontekst voor een bepaalde doelgroep in de discussie over vertalen van kinderboeken een heikel punt. Het beoordelen van een vertaling laat het Fonds over aan externe deskundigen die door de vertaling te toetsen op verschillende facetten een oordeel vormen over de kwaliteit. Het Fonds stelt dan niet het ene standpunt boven het andere. Dat sommige uitgevers een nogal vergaande opvatting hebben bij het vertalen van jeugdboeken, compliceert natuurlijk de zaak. Maar het is belangrijk de kwaliteit van vertalingen van de jeugdliteratuur te blijven bewaken en de discussie daarover te blijven voeren. Dat zal het Fonds voor de Letteren dan ook blijven doen.

Door het Fonds voor de Letteren gesubsidieerde kinder- en jeugdboekvertalingen Projectwerkbeurzen

Brontaal	Auteur	Nederlandse titel	Uitgever	Vertaler
1996 (Duits)	Klaus Kordon	De rode matrozen	Van Holkema & Warendorf	Els van Delden
1996 (Engels)	Mark Twain	De avonturen van Huckleberry Finn	LJ Veen	Eugène Dabekaussen en Tilly Maters

[p. 72]

1998 (Engels)	Tim Wynne-Jones	Dromenvanger	Gottmer	Molly van Gelder
1999 (Engels)	John Marsden	Het holst van de nacht	Gottmer	Molly van Gelder
1999 (Engels)	Victor Martinez	Papegaai in de oven	Gottmer	Frans van der Wiel
2000 (Engels)	John Marsden	Een kille dageraad	Gottmer	Molly van Gelder
2000 (Engels)	David Almond	Het zwarte slik	Querido	Annelies Jorna
2001 (Engels)	Celia Rees	Heksendochter	Van Goor / De Boekerij	Marijke Emeis
2001 (Engels)	Edith Nesbit	Toverstad	De Vier Windstreken	Tjalling Bos
2001 (Engels)	Odo Hirsch	Hazel en het kreeftenraadsel	Ploegsma	Tjalling Bos
2001 (Noors)	Marit Nicolaysen	Sven en zijn rat gaan voor goud	Lemniscaat	Femke Blekkingh-Muller
2001 (Zweeds)	Per Nilsson	Anders dan jij	Lemniscaat	Femke Blekkingh-Muller
2001 (Engels)	Pete Hautman	Ijskoud	Ploegsma	Marja Waterman-Kroon
2002 (Engels)	Charles Dickens	Oliver Twist	Veen	Eugène Dabekaussen en Tilly Maters
2002 (Duits)	Klaus Kordon	Honderd jaar en een zomer	Van Holkema en	Gerrit Bussink Warendorf
2002 (Engels)	John Marsden	Wachten op het donker	Gottmer	Tineke Funhoff
2002 (Duits)	Gebroeders Grimm	De sprookjes van Grimm	Lemniscaat	Ria van Hengel
2002 (Engels)	Kevin Crossley-Holland	Arthur, de zienersteen	Lemniscaat	Tjalling Bos
2003 (Engels)	Jennifer Donnelly	Met de noorderzon	Gottmer	Jenny de Jonge
2003 (Zweeds)	Per Nilsson	17	Lemniscaat	Femke Blekkingh-Muller
2003 (Deens)	Bjarne Reuter	De ring van de slavenprins	Querido	Femke lekkingh-Muller
2003 (Engels)	Jerry Spinelli	Stargirl	Podium	Rob Kuitenbrouwer
2004 (Duits)	Cornelia Funke	Hart van inkt	Querido	Hanneke Beneden
2004 (Noors)	Klaus Hagerup	(Kaninene synger i market)^*	Van Goor	Annemarie Smit
2004 (Italiaans)	Silvana De Mari	(L'ultimo elfo)^*	Vassallucci	Pieter van der Drift
2004 (Engels)	David Almond	De vuurvreter	Querido	Annelies Jorna
2004 (Engels)	Marcus Sedgwick	Het boek van de dode dagen	Prometheus/Van Goor	Annelies Jorna
2004 (Engels)	Herman Melville	Moby Dick	Athenaeum/Polak & Van Gennep	Barber van de Pol

* Nederlandse titel nog niet bekend

* Nederlandse titel nog niet bekend

[p. 73]

Selectie uit de vertalingen die met een aanvullend honorarium zijn gehonoreerd

Brontaal	Auteur	Nederlandse titel	Uitgever	Vertaler
1995	Mirjam Pressler	Als het geluk komt moet je er een stoel voor klaarzetten	Leopold	Elly Schippers
1995	Daniel Pennac	Hondeleven	Ploegsma	Els van Delden
1995	Ian McEwan	De Dagdromer	De Harmonie	Heleen ten Holt
1995	Natalie Babbit	Des duivels sprookjesboek	De Fontein	Huberte Vriesendorp
1995	Klaus Hagerup	Hoger dan de hemel	Lemniscaat	Emmy Weehuizen-Deelder
1996	Frank L Baum	De tovenaar van Oz	De Vier Windstreken	Ernst van Altena
1996	Per Nilsson	Het lied van de raaf	Lemniscaat	Femke Blekkingh-Muller
1996	Isaac Bashevis Singer	Kinderverhalen	De Arbeiderspers	Bartho Kriek
1996	Michael Ende	De toverschool en andere verhalen	Christofoor	Elly Schippers
1997	Roberto Piumini	Het goud van de Papagayo	Querido	Anthonie Kee
1997	Charles Perrault	Sprookjes	Aristos	Ernst van Altena
1997	Iva Procházková	PCA 2096	Leopold	Gerrit Bussink
1997	Hilary McKay	De kleine koningin is jarig	Querido	Martha Heesen
1998	Randall Jarrell	Het huis aan de rand van de zee	Lemniscaat	Tjalling Bos
1998	Antonie Schneider	De wonderbare reis van de jongen	Ploegsma	Tjalling Bos
1998	Suzanne Fisher Staples	Noodweer	Lemniscaat	Anneke Koning-Corveleijn
1998	Rodman Philbrick	De vuurpony	Querido	Annelies Jorna
1998	Laura Ranger	Laura's verhalen	De Bezige Bij	Guus Middag

Voor de subsidieregelingen van het Fonds voor de letteren zie de website: www.fondsvoordeletteren.nl.