Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 16

[p. 136]

Dankwoord bij de toekenning van de Nienke van Hichtumprijs
Ted van Lieshout

Op 14 december j.l. mocht auteur/illustrator Ted van Liehout de Nienke van Hichtumprijs 2001 in ontvangst nemen, voor zijn boek Zeer kleine liefde. Ter gelegenheid daarvan sprak hij - opzettelijk klagerig en op gespeeld verontwaardigde toon - onderstaande woorden.

Toen ik hoorde dat ik de Nienke van Hichtumprijs zou krijgen voor mijn bundel Zeer kleine liefde, was mijn eerste gedachte: He getver, krijg ik die hele zooi weer over me heen! Zo raar heb ik nog nooit gereageerd op het krijgen van een prijs, maar ik kan het verklaren.

Ik heb altijd geweten dat als het me zou lukken om schrijver te worden, ik een boek zou maken over een seksueel misbruikt kind. Maar pas een jaar of tien na mijn debuut, toen ik aan Zeer kleine liefde begon, wist ik een zuivere, literaire vorm te vinden voor een onderwerp dat door vrijwel iedereen voos en goor en stuitend wordt gevonden.

Toen mijn bundel verschenen was, kwam er onmiddellijk een artikel waarin de nadruk werd gelegd op het feit dat ikzélf dat misbruikte kind was. Vervolgens kwam de televisie die mij aan het woord liet in een reportage die weliswaar ging over mijn publicatie, maar die werd ingezet om tegengas te geven aan het op dat moment veelvuldig ingooien van ruiten bij vermeende kinderlokkers. Ik werd voor diverse radioprogramma's gevraagd waarin men mij de naam probeerde te ontfutselen van de man die mij als kind had gekaapt. En daar kon ik allemaal heel goed tegen. Ik had als het ware geoefend om zelfs in een live-uitzending mijn mond niet voorbij te praten. Maar toen op een dag zat ik te internetten en ik tikte voor de lol mijn eigen naam in bij een zoekmachine. Tot mijn verbijstering verscheen bovenaan de lijst de website van een vereniging van mensen met pedofiele gevoelens. Ik viel haast van mijn stoel; je moet er toch niet aan denken dat een kind voor een schoolwerkstuk gezellig op de computer op zoek gaat naar de kinderboekenschrijver Ted van Lieshout, en dan terecht komt op zo'n site! Ik heb zelf natuurlijk rondgesnuffeld op die website en zo kwam ik erachter dat de bundel nogal is omarmd binnen het pedofiele circuit. Wel logisch, want alles wat riekt naar pedofilie wordt geschopt en geslagen, dus als er een keer genuanceerder over gedaan wordt, is dat welkom. Maar ik vond het niet zo fijn dat er zo met mijn naam en bundel werd gegoocheld, dat het leek of ik vóór pedofilie en zelfs pedoseksualiteit zou zijn. Ik kreeg brieven van mensen die zich bij mij bekend

[p. 137]

maakten als pedofiel; ik kreeg zelfs een brief van iemand die met mij ‘onze’ pedofiele gevoelens wilde delen. Ik voelde mij daar in toenemende mate ongemakkelijk bij. Dat er een mevrouw bestaat die troost vond bij mijn bundel, nadat haar pedofiele zoon bij een brand in zijn studentenkamer was omgekomen, maakte het ook niet echt makkelijker.

Ongeveer tegelijkertijd verscheen er een artikel naar aanleiding van mijn bundel waarin stond: ‘Plotseling krijgen al Van Lieshouts vorige bundels een andere kleur en wil ik die herlezen om te ontdekken waaraan ik bij eerste lezing niet heb gedacht. Al die geheimen, die broeierige seksualiteit en beschrijvingen van een bijzondere vader-zoon-relatie uit vorige publicaties krijgen plotseling een andere dimensie... Alleen al zo'n titel als Mijn botjes zijn bekleed met deftig vel kan ik voortaan niet meer lezen zonder de associatie van een man-kind-relatie.’ Dat deed voor mij de deur dicht. Die verdachtmaking van mijn andere werk, daar kon ik helemaal niet tegen. Ik heb toen verzucht: Nou, als de rest van mijn werk dit gevaar loopt door Zeer kleine liefde, dan laat deze bundel nu maar zachtjes inslapen. En zo is het gegaan. Ik lees sindsdien maar spaarzaam uit de bundel voor en dan neem ik een ‘onverdacht’ gedicht. Inderdaad, ik heb die bundel sluimerend in de steek gelaten, maar het was om mijn ándere boeken in bescherming te nemen.

Toen stond ineens de Jan Campert-stichting voor de deur om Zeer kleine liefde wakker te kussen. En ik dacht dus: He nee, krijg ik die hele toestand weer over me heen. Maar dat dacht ik maar een fractie van een seconde, hoor, want toen besefte ik wat voor onderscheiding de Nienke van Hichtumprijs eigenlijk is: een literaire. De jury heeft zich niet, zoals ik, laten misleiden door andere motieven, en duwt mij met de neus op het feit dat het hier helemaal niet gaat om een sociaalmaatschappelijk project, maar om een literaire prestatie. En ja, daar was het mij van meet af aan om te doen geweest. Maar door alle toestanden eromheen was ik dat zelf he-le-maal vergeten. Alleen voor dat wakkerschudden al wil ik de jury heel hartelijk bedanken. En voor de prijs zelf natuurlijk ook!