Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 14

[p. 240]

Chatten
Column
Paul van Loon

Als schrijver loop je de kans dat je op een goede of misschien minder goede dag het verzoek krijgt om te chatten. Ik maakte in 1997 voor de eerste keer kennis met dit fenomeen. Niet wetende wat mij te wachten stond, ging ik in op het verzoek van een boekhandelketen om via internet te chatten met lezers.

Ik zocht het woord op. Voor de zekerheid wilde ik toch even weten wat ik precies allemaal met die lezers ging doen. Men weet maar nooit tegenwoordig. Het woordenboek Engels-Nederlands van Wolters (18^e druk, 1976) vertelde mij het volgende: Chat I ww. keuvelen, babbelen; -up opvrijen;-II zn. 1 ge...; babbelpraatjes; 2 (vogel) tapuit.

Dat zag er allemaal vrij onschuldig uit. Mij was niet bekend dat ik een verhandeling moest houden over zangvogels, dus de tapuit viel af. Er was met geen woord gerept (of moet dat zijn gerapt, als je het over chatten hebt?) over het opvrijen van lezers, dus bleef babbelen over. Chatten is babbelen. De schrijver neemt plaats in de babbelbox en babbelt met zijn vingers op de toetsen.

Waarom niet? Dacht ik. Je moet alles proberen en chatten leek een leuke vorm om lezers vragen te laten stellen. Dankzij internet wordt het hele land opeens één grote bibliotheekzaal. De schrijver hoeft de deur niet meer uit, maar geeft zijn lezingen achter (voor? vanuit? wat is het nou eigenlijk?) de computer. Eigenlijk kan het niet fout gaan. Voorwaarde is wel dat je geen last hebt van leguanen, vliegende honden, tweehonderd onverwachte bezoekers en boze reptielhouders. Maar die kans is vrij klein, natuurlijk.

Mijn eerste chat was rechtstreeks te zien op internet. Daartoe werd er in de ruimte met de computer ook een camera geplaatst. Wie met mij wilde chatten, kon mij dus ook de antwoorden zien intikken. Verder waren er aanwezig: leguanen, vliegende honden en na een half uurtje verschenen er zo'n tweehonderd bezoekers met boeken. Al snel was duidelijk dat zij die boeken niet bij zich hadden om door de leguanen te laten sig-

[p. 241]

neren. En dus kon het alleen nog maar fout gaan. Boze bezoekers, boze reptielhouders en onwaarheden in de krant de volgende dag: auteur weigert voor zijn lezers te verschijnen en blijft achter computer zitten om te chatten. Later bleek dat mijn antwoorden pas na ongeveer twee uur weergegeven werden, dus waarschijnlijk door niemand zijn gelezen. Zo verliep mijn eerste chat-sessie. Als u het niet begrijpt, vergeef ik u dat. Ik snap het zelf ook nog steeds niet. Nooit meer dat soort onzin, dacht ik.

Maar natuurlijk kwam er een tweede keer. De omstandigheden waren aanzienlijk verbeterd, was mij beloofd. De techniek was inmiddels zo ver dat ik met een laptop vanuit mijn eigen huis kon chatten via het bedrijf dat de actie mede organiseerde. De kans op leguanen en vliegende honden was daardoor tot een minimum beperkt. Ook nu duurde het enige tijd voor de verbinding tot stand kwam, maar het lukte. De vragen kwamen in een soort venster op het scherm. Alleen de vragen die ik beantwoordde, werden zichtbaar voor de andere chatters.

In het begin heb je de neiging alle vragen te beantwoorden.

V: ‘Ben je er al?’ (Frank, 14 jaar)

A: ‘Ja, ik ben er.’

V: ‘Waarom duurt het zo lang?’ (Edwin, 12 jaar)

A: ‘Ik kan maar één vraag tegelijk beantwoorden.’

V: ‘Hoeveel boeken hebt u geschreven?’ (Lisette, 12 jaar)

A: ‘Dat kun je lezen in de bibliografie.’

V: ‘Hoe oud bent u?’ (Janet, 9 jaar)

A: ‘Dat kun je lezen in de biografie.’

V: ‘Wil je met me neuken?’ (Karin, 18 jaar)

Ho, oeps, alarm! Toch niet zomaar op alle vragen antwoord geven. Hier blijkt iemand het woord ‘chat’ totaal verkeerd uit te leggen. Zij (als het een zij is en als zij Karin heet en als zij 18 is) heeft blijkbaar de betekenis ‘opvrijen’ uit het woordenboek gehaald. Met ‘tapuit’ kon zij waarschijnlijk geen kant op. Ik kan met haar ook geen kant op en dus antwoord ik met een enkel nee! Meer leek me vanwege de meelezende chattertjes niet zinvol. Per slot van rekening betreft het hier geen uitzending van SBS 6.

Tijd om hierover na te denken is er eigenlijk niet, want de vragen verschijnen in hoog tempo op mijn scherm.

V: ‘Ik wacht al een half uur.’ (Kees, 10)

A: ‘Sorry, Kees, het kan niet sneller.’

[p. 242]

V: ‘Ik moet eraf van mijn vader en ik heb nog geen antwoord op mijn vraag.’ (Jasmijn, 10)

A: ‘Welke vraag was dat?’

Waarna Karin, 18 jaar, er met een variant op haar vraag tussendringt.

Na een uurtje of zo slaat een vreemd soort vermoeidheid toe en vraag je je af wat de zin van dit alles is. Leesbevordering? Contact met lezers?

Chatten is niet hetzelfde als een lezing geven. Je moet in snel tempo zo kort mogelijk antwoord geven op vragen die gesteld worden. Je hebt geen idee wie de personen zijn met wie je chat. Zijn ze wel wie ze zeggen dat ze zijn? Voor hetzelfde geld kunnen achter al die leuke namen en leeftijden allerlei andere figuren schuil gaan: journalisten, collega's, bibliothecarissen, de fiscus (‘hoeveel verdient u met schrijven?’), grappige familieleden, nieuwsgierige buren, enzovoort. En hoe weten zij eigenlijk dat ik het ben die daar zit en hun vragen beantwoordt?

En toen liet ik me overhalen voor een derde chat. Opnieuw was er een videocamera aanwezig. En opnieuw kwam de verbinding uiterst moeizaam tot stand. Bovendien viel de camera steeds uit. Meer dan een half uur zaten de bezoekers van de chatbox naar een lege stoel voor een witte muur te kijken. Ik had niet echt zin om in die stoel plaats te nemen zonder te kunnen beginnen. Op het scherm kwamen de vragen al binnen. Of het al begonnen was.

Nee dus. Waar ik bleef. Was ik het die daar even door het beeld liep? Nee, dat was een technicus die probeerde verbinding met het net te krijgen, maar wat nog steeds niet lukte.

En toen geschiedde het wonder. Op het scherm verschenen plotseling antwoorden. Van mij. Mijn naam stond erachter, dus ik moest het wel zijn. Dat geloofden de andere chatters ook, want zij reageerden op ‘mijn’ antwoorden. Iemand was in de chatbox doorgedrongen en gaf zich voor mij uit, omdat het allemaal te lang duurde. In feite was ik overbodig geworden.