Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 10

[p. 131]

Bod Pa is lelijk en meestal dronken
Selma Niewold

Het kale onherbergzame landschap van de Aziatische steppe vormt de perfecte achtergrond voor de innerlijke strijd van Perregrin. De jongen is een van de drie hoofdpersonen in Het boek van Bod Pa van Anton Quintana. Perregrin (wat reiziger, pelgrim betekent) voelt zich niet in staat de eerste stappen te zetten op weg naar volwassenheid. Hij is bang voor de toekomst en wacht af wat er gaat gebeuren.

Quintana (pseudoniem van Anton Adolf Kuyten) is een veelzijdig auteur. Hij schreef jaren geleden veel voor radio en televisie. De tvseries Duel in de diepte en Kris Pusaka zijn daarvan de bekendste. Voor volwassenen schreef hij een aantal thrillers. Het thema dat in de jeugdromans van Quintana telkens terugkeert, is de zoektocht van zijn hoofdpersonen naar de zin van het leven.

In Padjelanta (1973) en De bavianenkoning (1982), Quintana's belangrijkste jeugdromans, trekken de hoofdpersonen naar een onherbergzaam oord. Op zichzelf teruggeworpen ontdekken ze wat voor hen de werkelijk belangrijke dingen zijn in het leven. Ze kunnen terugkeren in de samenleving, omdat duidelijk is geworden wat hun plaats daarin kan zijn.

Perregrin vertoont veel overeenkomsten met Bo en Morengaroe uit Padjelanta en De bavianenkoning. Net als zij is hij een buitenstaander.

Perregrin is de zoon van de aanvoerder van een groep herders die een zwervend bestaan leiden in de steppen. Voor het vangen en temmen van halfwilde paarden en kamelen moest je snel ter been en onvermoeibaar zijn. Maar de jongen brak lang geleden een been, en sinds het ongeluk, waaraan hij slechts vage herinneringen heeft, breekt dat been telkens weer. De ene sjamaan na de andere probeert hem te genezen. Zijn laatste hoop is gevestigd op de komst van een vriend van zijn vader.

Wat een raar mannetje. Dat was het eerste wat Perregrin dacht toen hij zijn sjamaan eindelijk in levenden lijve mocht aanschouwen. Een aardappelkabouter, daar deed Bod Pa hem aan denken. Bod Pa (Man uit het Noorden) is een dwerg, lelijk, mank, blind en meestal dronken. Perregrin weet niet wat hij aanmoet met deze man, die hem bespot en zijn vragen met wedervragen beantwoordt en die geen enkele inte-

[p. 132]

resse toont in zijn been.

Quintana verlegt in het verhaal telkens de aandacht van Bod Pa naar Perregrin en omgekeerd. Een groot deel van het verhaal bestaat uit dialogen en in die schitterende, raadselachtige gesprekken zie je de jongen en de oude man langzaam naar elkaar toegroeien. Bod Pa is geen goeroe, maar de blinde man opent wel de ogen van de ziende.

In dit opzicht is Het boek van Bod Pa verwant aan De blinde reiziger (1994) van Lesley Beake. Daarin trekt een jongen tegen zijn zin met een blinde ex-officier door Zuid-Afrika. De blinde fungeert hier eveneens als een soort leermeester, die zijn leerling laat ontdekken waar het in het leven echt om gaat.

De vader van Perregrin is de derde hoofdpersoon in Het boek van Bod Pa, al blijft hij in het verhaal wat op de achtergrond. Hij heeft zijn zwerversbestaan opgegeven en is opgenomen in de herdersgemeenschap. Het verleden heeft hij achter zich gelaten, hij leeft in het heden.

Voor Bod Pa speelt het verleden wel een belangrijke rol. Hij heeft zich een reputatie als strijder verworven. Zijn heden en zijn toekomst worden daardoor bepaald. Perregrin laat zich verlammen door de angst voor de toekomst. Wie geboren werd, ging dood. Je groeide er vanzelf naar toe. Als je dat in de gaten kreeg, dan zou je toch geen stap meer willen verzetten. Er was geen zinnige reden voor het bestaan.

Het been van Perregrin krijgt een symbolische betekenis die gelijk is aan het stoppen met groeien van het jongetje uit Die Blechtrommel van Günther Grass. Beiden verzetten zich tegen het volwassen worden en zoeken een manier om het natuurlijke proces te stoppen.

Het boek van Bod Pa geeft geen antwoord op de vraag naar de zin van het leven. Leven, Pelgrim, is verlangen te leven. Zo simpel is dat, zegt Bod Pa. Met zijn vakkundige vertelstijl sleept Quintana je van begin tot het eind mee in het avontuur van de zoektocht van Perregrin.

(uit: De Volkskrant, 2 december 1995)