Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 5

[p. 47]

‘Je schrijft literatuur of niet’^*
Hanneke Leliveld

Eigenlijk wilde ze de prijs niet. Marion Bloem heeft zich altijd afzijdig gehouden van alles wat met literaire prijzen te maken heeft. Want het is zo kwetsend als je steeds merkt dat je daar niet bij hoort. Maar de Jenny Smelik/IBBY prijs die zij zaterdag in de kunstacademie in Den Bosch overhandigd kreeg, heeft zij toch aangenomen.

‘Ik voel mij schuldig, want er zijn een hoop mensen die de prijs meer verdienen. Maar ik zal hem goed gebruiken, want het geeft mij de mogelijkheid meer tijd in te ruimen voor het schrijven van jeugdboeken. Het is namelijk heel moeilijk tijd te maken voor iets dat niets oplevert.

De prijs, bestaande uit drieduizend gulden, wordt jaarlijks uitgereikt aan een auteur die schrijft voor jongeren over een etnische minderheid. Marion Bloem (38) werd uitgekozen vanwege haar boek Matabia dat zij in 1981 schreef. In 1990 verscheen het opnieuw in een herziene uitgave. De tekeningetjes die Marion Bloem zelf maakte, zijn uitgebreid, en de tekst is een klein beetje veranderd. ‘Ik wilde het thema, angst, nog verder aanscherpen.’

* Dit interview verscheen in het Brabants Dagblad van 22 april 1991 n.a.v. de prijsuitreiking. Met dank aan het Brabants Dagblad voor overname van het interview.

Gekleurd

‘Matabia’ heeft pas de laatste tijd meer bekendheid gekregen. ‘Ik denk dat ik het te vroeg geschreven heb’, overweegt de auteur. ‘De mensen waren er nog niet aan toe. In 1981 wisten de Nederlanders nog niet dat er Indische mensen in Nederland bestonden. Dat kwam pas twee jaar later’, vervolgt zij lachend. In 1983 dus, toen haar boek Geen gewoon Indisch meisje verscheen.

Marion Bloem wilde een kinderboek over angst schrijven en begon aan Matabia. ‘Eigenlijk schrijf ik, heel egoïstisch, alleen die boeken die ik zelf als kind had willen lezen en die er niet waren.’ Naarmate zij vorderde, merkte zij dat de hoofdpersoon steeds Indischer werd. ‘Ik vertelde dat aan mijn uitgever, en die

[p. 48]

zei “doe dat nou niet, twéé problemen in één boek. Maar ik denk dat je angst vanuit je culturele achtergrond beleeft. En dat het dus belangrijk is of je gekleurd bent of blank.”

In Matabia moet Sylvia, een tienjarig meisje, een avond op haar kleine zusje en broertje passen. Dat is eng, want er wordt gebeld en er kruipen allerlei enge beestjes langs het behang. Bovendien hoort zij vreemde geluiden. Ze probeert bewust aan leuke dingen te denken, maar intussen vraagt zij zich af wat ze moet doen als er brand uitbreekt. Ineens weet ze zeker dat het zou helpen als ze de matabia vast kon houden, een schelpje dat zij van een jongen heeft gekregen. Dat heeft ze echter aan haar vader gegeven die het in een doosje in een kast bewaart. Ze raapt al haar moed bij elkaar en moet het tegen een geest opnemen voordat zij de kast openkrijgt. Uiteindelijk valt ze in slaap, de matabia vast in haar hand.

Het boek is niet opvoedend bedoeld. “Je schrijft literatuur of niet”, vindt Marion Bloem. “Of het nu voor kinderen is of voor volwassenen. Als je kinderen wilt opvoeden, moet je een lesboekje schrijven. Ik wil kinderen iets vertellen door ze mee te nemen vanuit hun eigen vertrouwde omgeving.” Het boek is ook niet uitdrukkelijk voor gekleurde kinderen bedoeld. “Die krijgen wel iets extra's mee, omdat ze er meer in kunnen herkennen. Maar de andere kinderen neemt het mee naar een wereld die ze niet kennen. En bovendien, de angsten die ik in het boek aanroer, die kennen alle kinderen.”

Matabia vertoont op twee punten gelijkenis met Geen gewoon Indisch meisje. In beide boeken verschijnt de geur van kretek-sigaretten, die de dood van een oom in Indonesië aankondigt. En in beide boeken gaat de hoofdpersoon met een blank vriendinnetje mee om te schommelen, maar wordt weggestuurd door de - Nederlandse - moeder, die vindt dat het bij Indische mensen thuis stinkt. Dat zijn autobiografische elementen. Maar verder lijken de boeken niet op elkaar. In Geen gewoon Indisch meisje gaat het om de tegenstelling tussen twee culturen. Dat is helemaal niet de problematiek van Matabia. Matabia gaat over angst.’