|
| |
| |
| |
Literatuur-ingekomen uitgaven
| • | Adema, Hessel, Renout van Montelbaen (De vier heemskinderen). Tekst en vertaling. Vertaald en verzorgd door Hessel Adema. Leeuwarden: Uitgeverij Taal & Teken, 1998, ƒ 15, -; ISBN 90 6620 0197.
In de reeks Vertaalde Tekstuitgaven is als deel vijftien van de afdeling Middeleeuwen de fragmentarisch overgeleverde tekst van Renout van Montelbaen voor een publiek van middelbare scholieren toegankelijk gemaakt. Links wordt de Middelnederlandse rijmtekst afgedrukt, terwijl rechts een vertaling in proza staat. Ontbrekende fragmenten worden in de vertaling aangevuld met behulp van samenvattingen op basis van jongere bronnen. Het enige doel van de uitgave is om de tekst beschikbaat te maken, aangezien er al sinds jaar en dag geen uitgave meer van de tekst was. Vervolgens is het de taak van de leraar om de tekst aan zijn leerlingen te verkopen. Aan de tekst gaat slechts een uiterst beknopte inleiding vooraf. Deze biedt geen enkele mogelijkheid tot verdere oriëntatie. Ook wordt het werk onvoldoende in een kader geplaatst, aangezien de informatie verouderd is. Als leraar zou ik eerder met de in het laatste nummer van de vorige jaargang besproken Karel en Elegast-editie van Hubert Slings aan de slag gaan (Literatuur 98-6, pp. 394-395). |
| |
| • | Beliën, Herman en Monique van Hoogstraten, De Nederlandse geschiedenis in een notendop. Amsterdam: Prometheus, 1998, 120 blz.
Zoals de titel belooft, wordt de gehele Nederlandse geschiedenis, vanaf de vroegste bewoners van onze Lage Landen tot aan de consumptiemaatschappij anno-nu, in 116 pagina's beschreven. In hun inleiding delen de schrijvers mee dat het boekje zou moeten voorzien in dat wat niet meer op school geleerd wordt. Kortom, het boekje geeft war iedere Nederlander van ons nationale verleden zou behoren te weten, opdar kamerleden en andere vertegenwoordigers van onze beschaafde natie niet langer met de mond vol tanden staan wanneer ze gevraagd wordt wanneer Willem van Oranje is vermoord of wie er bij Dokkum is vermoord.
gvb |
| |
| • | Boer, Tanja de en Ton Brandenbarg (eindred.), M.R. Radermacher Schorer 1888-1956. Minnaar van het ‘schoone’ boek. Amsterdam: De Buitenkant, 1998, 142 blz., ills., ƒ 65, -; ISBN 90 70386 97 6.
De collectie van ruim 4000 bibliofiele boeken van Radermacher Schorer vormt een essentieel bestanddeel van het Museum van het Boek in Den Haag. De Utrechtse jurist en verzekeringsmaatschappijdirecteur Schorer speelde een belangrijke rol in het culturele leven van de eerste helft van deze eeuw, zoals blijkt uit het album amicorum bij zijn zestigste verjaardag. Daarin figureren de typografen Ovink, De Roos, Dooijes, Stols en Van Krimpen naast de literatoren A. Roland Holst, Bloem, Anthonie Donker, Nijhoff, Van Vriesland, Engelman (en de andere medewerkers van het tijdschrift De Gemeenschap) en Van Duinkerken en de beeldend kunstenaars Charley Toorop en Henk Wiegersma. Vooral ‘de bodemlooze put’ J.C. Bloem is lange tijd door Schorer gemeceneerd. De mooi geïllustreerde bundel opstellen over de diverse aspecten van deze bijzondere bibliofiel eindigt met de reprint van een curieuze publicatie van Schorer over het door hem gehanteerde catalogiseersysteem voor zijn collectie, en met de herdruk van een artikel van C.J. Kelk uit De Groene Amsterdammer over dezelfde verzameling.
pjv |
| |
| • | Braber, Jan en O. Schreuder. Proeven van eigen cultuur. Vijfenzeventig jaar Katholieke Universiteit Nijmegen 1923-1998. Nijmegen: Valkhof Pers, 1998, 2 dln., 392 + 542 blz., ills., ƒ 75, -; ISBN 90 5625 040 X.
Gedegen universiteitsgeschiedenis waarvan Brabers in deel 1 de voorgeschiedenis vanaf eind 18e eeuw en de jaren 1923-1960 voor zijn rekening neemt en Schreuders de jaren 1960-1998 in deel 2. De bijlagen bevatten overzichten van studentenaantallen, een alfabetische lijst van hoogleraren en lectoren en lijsten van bestuurders, bibliothecarissen, pedellen en moderatoren. Er zijn registers op personen en instellingen.
De ‘reuzen’ uit het andere jubileumboek van de KUN, Nijmeegse gezichten, zijn ook in deze publicatie weer prominent aanwezig. De ontwikkeling van de letterenfaculteir door deze 75 jaar heen wordt op de voet gevolgd, waarbij de tumultueuze gebeurtenissen vanaf 1968 veel aandacht krijgen. Ook de actie van letterendecaan Bots wordt gememoreerd om via een open brief de landelijke problemen
|
| |
| |
| van de Letteren onder de aandacht van Den Haag te brengen. Het uiteindelijke resultaat van die actie, de kaneelnota van de commissie-Vonhoff, was niet wat Bots voor ogen stond. De afzonderlijke studierichtingen zijn uiteraard niet in extenso behandeld; wie meer wil weten over de neerlandistiek aan de KUN kan daarvoor terecht in alweer een andere jubileumpublicatie.
pjv |
| |
| • | Corman, Hennie (eindred.), Nijmeegse gezichten. Vijfenzeventig jaar Katholieke Universiteit. Nijmegen: Uitgeverij KU, 1998, 288 blz., ills., ƒ 39,50; ISBN 90 5710 052 5.
Vijfentwintig ‘reuzen’ van de vijfenzeventigjarige KUN worden in dit lustrumwerk geportretteerd. Toon Hagen beschrijft de verdiensten van de taalkunde-reus Jacques van Ginneken, Wouter Kusters die van Gerard Brom, Kees Fens die van Anton van Duinkerken. Verder bevat dit fraai uitgevoerde boekwerk onder andere portretten van Jos. Schrijnen, Titus Brandsma, R.R. Post, L.J. Rogier, F.G.L. van der Meer, Christine Mohrmann, F.J.Th. Rutten en Edward Schillebeeckx.
pjv |
| |
| • | Fresco, Marcel F. en Rudi van der Paardt (red.), Naar hoger honing? Plato en platonisme in de Nederlandse literatuur. Groningen: Historische Uitgeverij, 1998, 266 blz., ills., ƒ 65, -/BF 1300.
Deze bundel biedt twaalf artikelen over de invloed van Plato en het platonisme op de geschiedenis van de Nederlandse literatuur. Een inleidend hoofdstuk van M. Fresco gaat nader in op het begrip ‘(neo-) platonisme’, alsmede op de doorwerking bij dichters als Boutens en Bloem. De twintigste eeuw is zeer goed vertegenwoordigd (Chris Rutenfrans over Bordewijk; R. van der Paardt over B. Rijdes; Mieke Koenen over Ida Gerhardt, en Harry Bekkering over C. Nooteboom). De zeventiende eeuw komt vreemd genoeg nauwelijks aan bod, behalve in een kort, al in 1943 gepubliceerd artikel van J.D. Meerwaldt (over Vondel). Voor de zestiende eeuw is er een bijdrage van M. Fresco over Coornhert en van Annemarie van Toorn over de ethica van H.L. Spiegel. De overige artikelen gaan over Frans Hemsterhuis (M. Fresco), ‘Jacob Geel en de platonische dialoog’ (W. van den Berg), Geerten Gossaert (J. de Gier), en Kloos (Piet Kralt). Een handige, beredeneerde bibliografie en nuttige registers sluiten de studie af.
jeroen jansen |
| |
| • | Gerards, Piet, Het Gonst in Minotaurus. Bibliofiel drukwerk van Dick Wessels. Amsterdam: Minotaurus Boekwinkel, St. Antoniesbreestraat 3D, 1998, 16 blz., ills., ƒ 20, -.
Deze door Piet Gerards fraai vormgegeven catalogus van de van 10 oktober tot en met 12 december 1998 in Minotaurus ingerichte tentoonstelling beschrijft 60 drukken van de Antwerpse marginale pers Het Gonst van Dick Wessels. Op deze vierde, aan marginale uitgaven gewijde expositie waren uitgaven te zien van werk van o.a. J. Bernlef, Jacob Israel de Haan, François Haverschmidt, Paul van Ostaijen en Hendrik de Vries. De catalogus wordt ingeleid door Frans Budé en bevat een voorwoord van A.A. Sanders over alweer tien jaar Minotaurus, de boekwinkel voor marginaal drukwerk en boeken over boeken.
pjv |
| |
| • | Huet, Leen, Oud papier. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas, 1998, 169 blz., ills., f 39,90.
In Oud papier schrijft Leen Huet over haar ervaringen met boeken die zij op haar jacht naar onbekende, maar verrassende literatuur opdeed. Haar zoektocht leidt de lezer naar antiquariaten, kleine en onbekende uitgevers, naar ramsjboekhandels, waar ze onverwachte ontdekkingen doet. Soms ook is een verwijzing of een voetnoot voldoende om haar nieuwsgierigheid gaande te maken. Zo beland ze bij auteurs als Barbey d'Aurevilly, Marie Bashkirtseff, Sarah Berbhardt, Thomas Carlyle, Giacomo Casanova en vele anderen, waarover ze zo aanstekelijk weet te vertellen dat ze ook de lezer nieuwsgierig maakt.
gvb |
| |
| • | Ibsch, Elrud, Andrea Kunne en Christina Pumplun (red.), De literaire dood. Assen: Van Gorcum, 1998, 213 blz., ƒ 69,50.
Ter gelegenheid van het afscheid van Ferdinand van Ingen van zijn hoogleraarschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam verzamelde de redactie negentien bijdragen rond het thema ‘de literaire dood’. Dat thema werd blijkens de bijdragen ruim genterpreteerd, want het betreft zowel het thema dood in de poëzie, troostgedichten naar aanleiding van een overlijden, alsook de dood van een dichter als Jacques Perk en Kloos' omgang daarmee. De bundel geeft artikelen over
|
| |
| |
| klassieke, Duitse en Franse teksten, maar zeker zes stukken behandelen het thema naar aanleiding van Nederlandse teksten, zoals het Egidiuslied, teksten over Michiel Adriaansz. de Ruyter of Hoffman's honger van Leon de Winter.
gvb
Omslag van Beeldenstorm 2.
|
| • | Os, Henk van, Beeldenstorm 2. Close-ups van kunst uit Nederlandse musea. Onder redactie van Thijs Tromp en Ineke Middag. Amsterdam: AUP, 1998, viii + 190 blz., ills., ƒ 34,50; ISBN 90 5356 280 X.
Deze bundel vormt opnieuw de neerslag van de AVRO-programma's die Van Os iedere zondag presenteert. De doorgaans interessante beschouwingen betreffen onder meer de geloofsstrijd op zeventiende-eeuwse schilderijen, kerstvoorstellingen in middeleeuwse boekillustraties, emblemen van Jan Luyken ter verduidelijking van schilderijen van Philips Koninck, de druksels van Hendrik Nicolaas Werkman, het verloren zoon-marskramer-motief, en het feest van de milde Sint Maarten.
pjv |
| |
| • | Tömisz, Jan, Van die becooringe des duvels hoe hij crijstus becoorden: zestiende-eeuws rederijkersstuk van Jan Tömisz. Hertaald en ingeleid door Herman van Iperen, Renate Overbeek, Marijke Spies, Steffen Schol en Susan Trompert, ƒ 27,50; ISBN 90 72365 52 6.
Het gebeurt niet elke dag dat een rederijkerstoneelstuk wordt uitgegeven, en zeker niet op zo'n toegankelijke wijze. De tekstuitgave bevat de oorspronkelijke tekst uit de toneelcollectie van de Haarlemse rederijkerskamer ‘Trou moet blijcken’ samen met een parallelvertaling in modern Nederlands. Dit bijbelhistoriaalspel waarin de bijbelse geschiedenis rond de bekoring van Jezus door de duivel (Mattheüs 4:1-13 en Lucas 4:1-13), centraal staat, bevat veel verwijzingen naar de zestiende-eeuwse werkelijkheid. Deze maatschappelijke en culturele context wordt uit de doeken gedaan in de informatieve inleiding.
pf |
| |
| • | Vogelaar, J.F., Meer speelruimte. Terugschrijven 3. Amsterdam: De Bezige Bij, 1998, 342 blz., ills., ƒ 49,50; ISBN 90 234 3739 X.
In deze derde terugschrijf-bundel na Terugschrijven (1987) en Striptease van een ui (1993) zijn Vogelaars essays uit diverse tijdschriften en bundels uit de jaren 1991-1997 (in bijgewerkte vorm) herdrukt. Zijn ‘leesverslagen’ betreffen o.a. Kees Fens, Charlotte Mutsaers, René Gysen, Daniël Robberechts, Vestdijk, Toon Tellegen en Bordewijk.
pjv |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd