Literatuur-ingekomen uitgaven
| • | Den duytschen Cathoen. Naar de Antwerpse druk van Henrick Eckert van Homberch. Met als bijlage de andere redacties van de vroegstbekende Middelnederlandse vertaling der Dicta Catonis. Uitgegeven door A.M.J. van Buuren in samenwerking met O.S.H. Lie en A.P. Orbán. Hilversum: Verloren, 1998 (Nederlandse Tekstedities, 5). isbn 90 6550 028 6.
Als iemand in de Middeleeuwen Latijn leerde, kwam hij onvermijdelijk in contact met de Dicta Catonis, de uitspraken van Cato. Dit boekje met in de regel 144 spreukachtige wijsheden was daarom natuurlijk zeer verspreid, maar ook de vertalingen van de tekst waren blijkens de overlevering erg geliefd. Deze prachtig verzorgde uitgave van Fons van Buuren is in een woord ‘af’. Centraal staat de druk van de Nederlandse tekst zoals die door de Antwerpse drukker Henrick Eckert van Homberch in of kort na 1500 is uitgegeven. Allereerst geeft Van Buuren een ‘Diplomatisch afschrift’ van de tekst; vervolgens geeft hij een ‘Kritische tekst met aantekeningen’, die hij laat volgen door een ‘Doorlopende kritische tekst’.
In de bijlage worden van de zestien andere bronnen er tien diplomatisch geëditeerd uitgegeven, terwijl van de overige zes de varianten worden opgegeven. De tekst wordt voorafgegaan door een uitgebreide inleiding.
pj |
| |
| • | Heerze, Kralt en van de Sande e.a., Eeuwboek. Signalement van honderd jaar Nederlandse romankunst. Laren: Walvaboek, 1998, 286 blz., ills., ƒ 57,50.
In EeuwBoek wordt een poging ondernomen om de ontwikkeling te schetsen van het Nederlandstalige literaire proza van de twintigste eeuw. De vijf auteurs hebben zo'n 220 teksten van 160 auteurs besproken. Ze doen dat chronologisch: het boek begint met De stille kracht (1900) van Couperus en eindigt met Een Spaans hondje van Rascha Peper uit 1998. De opzet is steeds dezelfde. Eerst wordt een korte typering gegeven van het werk, dan volgt een korte inhoudsbeschrijving, vervolgens wordt in vijf of zes regels de thematiek aangegeven en ten slotte wordt iets gezegd over de context. Per tekst is één pagina beschikbaar. Het boek besluit met registers op genres, op thema's en motieven, op stromingen en op de literair-historische context. Dan volgt een beknopt overzicht van naslagwerken, een chronologisch overzicht van de besproken werken en een auteursregister.
gvb |
| |
| • | Hulle, J. van, Wilde inkt en ambrozijn. Vlaams proza in de jarennegentig. Leuven: Davidsfonds/Clauwaert, 1997, 208 blz., ills.; isbn 90 6306 3598.
Vervolg op Ik schrijf zoals ik schrijf waarin Van Hulle het proza van de jaren tachtig in kaart bracht. In deze nieuwe bundel schrijft de auteur over de volgens hem tien belangrijkste prozaïsten uit de eerste helft van de jaren negentig: Walter van den Broeck, Paul Claes, Kristien Hemmerechts, Guido van Heulendonk, Ivo Michiels, Kris Peeraer, Leo Pleysier, Brigitte Raskin, Eriek Verpale en Paul de Wispelaere. Aan deze tien groten
Paul Claes
koppelt Van Hulle nog zo'n dertig andere auteurs vast van wie het werk aansluit bij hun literatuuropvatting.
pjv |
| |
| • | Jongen, Ludo, Heiligenlevens in Nederland en Vlaanderen. Amsterdam: Bert Bakker, 1998, ƒ 34,90; isbn 90 351 1941 X.
In kort bestek vertelt Ludo Jongen in zijn boek het verhaal van 38 heiligen uit onze contreien. Hij volgt daarbij de jaarkalender. Bijgevolg opent het boek met Veerle, de patrones van de mishandelde vrouwen (4 januari) en sluit Begga, de patrones van de begijnen (17 december), de rij. Hoewel de beschrijvingen meestal middeleeuwse heiligen tot onderwerp hebben, ontbreken moderne heiligen als Peerke Donders en Kaatje Dierkx niet. In de uitleiding besteedt Jongen aandacht aan de ontwikkeling van het verschijnsel heiligverklaring en de opbouw van heiligenlevens.
pt |
| |
| • | Paape, Gerrit, De Bataafsche Republiek, zo als zij behoord te zijn, en zoals zij weezen kan: of Revolutionaire droom in 1798: wegens toekomstige gebeurtenissen tot 1998. Bezorgd door Peter Altena, m.m.v. Mireille Oostindië. Nijmegen: Vantilt, 1998, 120 blz., ills.; ƒ 24,90; isbn 90 75697 11 2.
De filosoof Balsamon en zijn domme knecht Celanor zijn geen romanfiguren die iedereen gemakkelijk thuis kan brengen. Paapes ‘satirische droomroman’ of ‘revolutionair utopia’ behoort niet tot de literaire canon. Dankzij de oplettendheid van Peter Altena is er nog juist in 1998 een editie verschenen van dit merkwaardige boek van de satirische auteur, van wie de Reize door het Aapenland wel enige bekendheid geniet. Kort maar trefzeker schetst Altena in het ‘Nawoord’ de betekenis van Paape, de politieke situatie van dat moment en de plaats van de roman in het genre van de uchronie (tijdreizen). Of deze tijdreis naar het geluk (dat bestaat uit goede en wijze politici, goed onderwijs, vrouwenemancipatie, tolerantie en bloeiende economie) ook daadwerkelijk overeenkomt met het huidige poldermodel laten de editeurs graag aan de huidige lezer ter beoordeling over. De kritische transcriptieeditie is voorzien van woord- en zakencommentaar in voetnoten.
pjv |
| |
| • | Reus, T. de (red.), Dader van het woord. Over Ad den Besten. Themanummer van Bloknoot, christelijk literair tijdschrift 6 (1997), nr. 4 (nov. 1997) [= mei 1998]. 272 blz., ills.; ƒ 29,90, te bestellen bij Bloknoot, Noordsingel 51a, 3035 EJ Rotterdam, 010-4666862.
Het allerlaatste nummer van Bloknoot dat opgegaan is in het nieuwe tijdschrift Liter is geheel gewijd aan Ad den Besten. Een uitgebreide biografische schets door De Reus belicht alle aspecten van Den Besten: zijn relaties met Opwaartsche Wegen, met de Schone Zakdoek-kring, met Parade der Profeten, met de Windroos- en Seismogram-reeks, zijn doceer-, vertaal- en dichtwerk en zijn activiteiten voor het Liedboek voor de kerken en met betrekking tot het Wilhelmus. Andere bijdragen gaan over Den Bestens verhouding tot de theoloog Miskotte, over Den Besten en het kerklied, de Oost-Duitse poëzie en het Wilhelmus-onderzoek, over Den Besten als dichter, als poëziecriticus en als Hölderlin-vertaler. De bundel sluit af met ongepubliceerde gedichten en lezingen.
pjv |
| |
| • | Rombouts, T. (red.), Van alle stijlen thuis. Antwerpen: Facet, 1997, 157 blz.; isbn 90 5016 241 X.
Ter gelegenheid van het negentigjarig bestaan van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen verscheen een bundel creatieve bijdragen van 134 leden van de VVL met korte verhalen, gedichten, cursiefjes, filosofische overwegingen, kanttekeningen, aforismen, dialogen en toneel. De bijdragen van Marcella Baete, Libera Carlier, Willy de Schutter, Marcel Janssens, Staf Schoeters en Werner Spillemaeckers bieden trouwens ook nog wat (auto)biografisch materiaal.
pjv |
| • | Schneiders, P., Nederlandse biblioteekgeschiedenis. Van librije tot virtuele bibliotheek. Den Haag: NBLC Uitgeverij, 1997, 394 blz., ills.; ƒ 139,50, incl. cd-rom met de Nederlandse Bibliotheek- en Documentatiegids '96/'97; isbn 90 5483 138 3.
In zes perioden opgedeelde, mooi geïllustreerde en in de maatschappelijke context geplaatste geschiedenis van het Nederlandse bibliotheekwezen. Schneiders behandelt achtereenvolgens de periode van de librijes, de periode 1450-1750 waarin de eerste universitaire en stedelijke bibliotheken ontstaan, de periode 1750-1880 met de leesgezelschappen, Nuts- en genootschapsbibliotheken, de commerciële leesbibliotheken en de Nationale/Koninklijke Bibliotheek, de periode 1880-1914 met de openbare bibliotheken, de crisis- en herstelperiode 1914-1964 en de ontwikkelingen naar de virtuele bibliotheek sinds 1965. Tussen het chronologisch systematische verhaal door is ruimte vrijgehouden voor een aantal bijzondere gebeurtenissen, bijzondere boeken en bibliotheken of anekdotes. Een summary, literatuuropgave en index besluiten dit goed geschreven overzicht van de Nederlandse bibliotheekgeschiedenis.
pjv |
| |
| • | Schouten, R., Hoe laat is 't aan den tijd. Essays. Amsterdam: De Bezige Bij, 1998, 218 blz., ƒ 36,50; isbn 90 234 3719 5.
Schouten heeft een aantal van zijn essays over poëzie uit Bzzlletin, Maatstaf en Trouw gebundeld en een aantal andere uit Maatstaf en Ons Erfdeel
|
| |
| bewerkt. De lezer mag overigens zelf uitzoeken waar die stukken precies gepubliceerd zijn. Schoutens aandacht gaat vooral uit naar ‘randfiguren’: Lodeizen, Andreus en Claus als ‘Randjes Vijftig’, Komrij, Deelder en Rawie als ‘Drie dandy's’. In de eerste afdeling ‘Tijdgeesten’ beschrijft Schouten ‘de wending die de poëzie halverwege de jaren tachtig lijkt te hebben gemaakt van compact en gebonden naar barok en open’.
pjv |
| |
| • | Vinkenoog, S., Herem'ntijd/Kroniekschrijving van 30 jaar Wereld in Beweging. Amsterdam: Bres, 1998, 414 blz., ƒ 45, -.
In Herem'ntijd zijn dertig jaar bijdragen van Simon Vinkenoog aan het tijdschrift Bres bijeengebracht en van een voorwoord voorzien door Dries Langeveld, Vinkenoogs mederedacteur. Als chroniqueur van die dertig jaar
Simon Vinkenoog. Fotograaf M. van Loggem.
heeft Vinkenoog over alles geschreven wat hem in die jaren bezighield: over ecologie en popmuziek, over living theatre en Krishnamurti, over de Beat-generatie en over occultisme, over de Beatles en Bhagwan, over Foudraine en house als nieuwe religie. Het zijn doorgaans korte stukjes van één of twee kolommen, maar het zijn altijd wel leesbare stukjes die typerend zijn voor Vinkenoog met z'n belangstelling voor de randverschijnselen van onze cultuur. Het boek bevat een uitgebreide bibliografie en een register op namen.
gvb |
| |
| • | Zuiden, H. van, Daar waar ik leefde. Nederlandstalige dichters over het landschap van hun jeugd. Samengesteld door H. van Zuiden. Utrecht: Kwadraat, 1998, 95 blz.
In Daar waar ik leefde verzamelde Henk van Zuiden voor de reeks thematische bloemlezingen poëzie die door Kwadraat wordt uitgegeven gedichten met jeugdherinneringen van schrijvers aan hun geboorteplaats of de plaats waar ze opgroeiden. De bundel bevat teksten die beschrijvingen bevatten van plekken die soms sterk veranderd zijn of zelfs helemaal verdwenen. De poëzie is gekozen uit het werk van twintigste-eeuwse auteurs. Er ontstaat een nostalgisch beeld van Nederlandse steden, huizen, wateren, landschappen, onder typisch Nederlandse luchten.
gvb |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd