Literatuur. Jaargang 14

[p. 378]

Literatuur-nieuws

Vers voor de pers

Op maandag 9 september werd de beurs ‘Vers voor de pers’ gehouden in de Amsterdamse rai. Twee keer per jaar vindt dit evenement voor uitgevers, redacteuren en pers plaats. Deze keer dus om in de gezellige ons-kent-ons-sfeer de najaarscatalogus voor 1997 te presenteren. Er is ondertussen natuurlijk al heel wat verschenen, maar misschien dat er toch nog wat aanraders voor november en december uit de prospectussen gedestilleerd kunnen worden.

Om te beginnen komt Querido met een biografie die de moeite waard zou kunnen zijn: Een wijze ging voorbij. Het leven van Abel J. Herzberg. Dit werk is geschreven door Arie Kuiper, oud-hoofdredacteur van De Tijd, en zal verschijnen in november. En misschien is het een aanvulling om naast deze biografie het werk van Jan Fontijn te lezen: Broeders in bedrog. De biograaf en zijn held. Dit werk is geschreven vanuit het oogpunt van de biograaf en wil al de obstakels waar de schrijver van een biografie mee te maken kan krijgen laten zien. Fontijn toont op welke wijzen de verhouding tussen de biograaf en zijn object problematisch kan zijn, mede omdat inzicht in deze materie de lezer van een biografie kan wijzen op mogelijke valkuilen in het werk. Ook dit werk zal in november verschijnen.

Amsterdam University Press stelt nog een aantal veelbelovende werken in het vooruitzicht. Om te beginnen: Met en zonder lauwerkrans. Schrijvende vrouwen uit de vroegmoderne tijd 1550-1850; van Anna Bijns tot Elise van Calcar. Dit boek, tot stand gekomen onder hoofdredactie



van R. Schenkeveld-Van der Dussen, is een literatuurgeschiedenis waarin ook aandacht besteed wordt aan andere schrijfsters dan Bijns, Wolff en Deken of Bosboom-Toussaint. Deze gevestigde namen vormen namelijk slechts het topje van de ijsberg als het gaat om vrouwelijke schrijvers in Nederland. Er worden bijna 160 schrijfsters uit Nederland en Vlaanderen gepresenteerd. Alle auteurs worden behandeld in een eigen lemma waarin hun leven en werk kort beschreven worden, gevolgd door een bloemlezing uit hun werk. In een uitgebreide inleiding komt de literaire en sociale context van de vrouwenliteratuur in de besproken periode aan de orde. Het boek verschijnt in november. Hiernaast verschijnt er bij aup een nieuwe reeks tekstedities voor het voortgezet onderwijs, de serie Tekst in Context, onder redactie van F. van Oostrom en H. Slings. De deeltjes bevatten zowel de oorspronkelijke teksten als moderne vertalingen, zijn rijkelijk geïllustreerd en gaan in op historisch-sociologische vragen. In november dit jaar zal als het eerste deel in deze serie Karel ende Elegast verschijnen. Begin 1998 volgen Jacob van Maerlant en Reinaert de Vos. In een andere serie van aup, de serie Alfa, verschijnt: Hollantsche Parnas. Nederlandse gedichten uit de zeventiende eeuw. Ton van Strien (ed.) plaatst een bloemlezing van Nederlandse poëzie uit de Gouden Eeuw in de context van de zeventiende-eeuwse maatschappij. Dit deel zal verschijnen in december.

Ook uitgeverij De Arbeiderspers komt in november met iets wat de aandacht trekt. M. Mathijsen maakte een keuze uit de correspondentie van Willem Bilderdijk, lichtte die toe en hertaalde de brieven in modern Nederlands.

Bij de nlbc Uitgeverij verschijnt in november onder andere de Nederlandse Bibliotheekgeschiedenis. Van Librije tot virtuele bibliotheek. Dit overzichtswerk van P. Schneiders behandelt tien eeuwen bibliotheekgeschiedenis. Het gaat daarbij om voor het publiek toegankelijke bibliotheken binnen de huidige Nederlandse grenzen. Vooral wetenschappelijke bibliotheken, maar ook openbare passeren de revue. Aspecten als toegankelijkheid, bezit en ‘bibliotheekfilosofie’ komen explicieter aan bod dan bibliotheektechnische zaken. De Nederlandse Bibliotheek-geschiedenis loopt van de middeleeuwse klooster- en kerkbibliotheken via het ontstaan van commerciële bibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek naar de aanzet tot de virtuele bibliotheek van de afgelopen jaren.

Uitgeverij Passage ten slotte kondigt aan dat in december een dissertatie over de receptie van de poëzie van Guido Gezelle van Ruth Beijert uitgebracht gaat worden.

a. hansman

Hilde van Assche jubileert

Tijdens een feestzitting in de Koninklijke Bibliotheek van België is op 18 sep-

[p. 379]

tember 1997 de grand old lady van de Vlaamse bibliografie, Hilda van Assche, terecht driedubbel in de bloemetjes gezet. Haar minste verdienste - aldus de jubilaris zelf- was haar 75e verjaardag. Marcus de Schepper, directeur van het Centrum voor de Bibliografie van de Neerlandistiek en de bntl, schetste de geschiedenis van het twintigjarige Centrum en Hilda van Assches bemoeienissen daarmee en haar rol bij de totstandkoming van de bntl. De Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie, Greetje van den Bergh, onderstreepte het belang van de betrekkingen van de Taalunie met de neerlandistiek. Voor het op te stellen strategisch plan van de Taalunie deed zij een oproep om initiatieven in te brengen.

Piet Verkruijsse van de Universiteit van Amsterdam schetste in grote lijnen een aantal ontwikkelingen van een kwart eeuw bibliografische activiteiten in Vlaanderen en Nederland. Volgens hem is door het verdwijnen van de Werkgroep voor de Documentatie en het tijdschrift Dokumentaal een belangrijk informeel discussieplatform voor de documentatie en de bibliografie van het vak weggevallen. Wordt het niet weer tijd voor de oprichting van een nieuwe Werkgroep?

Ludo Simons, ondervoorzitter van het Centrum voor de Bibliografie, haalde ten slotte herinneringen op aan Hilda van Assche en roemde haar verdiensten voor de bntl en voor de reeks Bibliografie van de Literaire Tijdschriften in Vlaanderen en Nederland waarvan daarna het vijfentwintigste deel werd gepresenteerd. Dit deel uit de indrukwekkende reeks bevat beschrijvingen van De tijdschriften verschenen in 1996 (Antwerpen: Rob. Roemansstichting v.z.w., 1997; 478 blz.). Samen met Richard Baeyens en Peter de Bode heeft Hilda van Assche 22 Vlaamse en 23 Nederlandse tijdschriften beschreven en van inhoudsopgaven en indices voorzien. Ter gelegenheid van 25 delen bltvn hebben de samenstellers een bijlage bijgevoegd met een ‘Overzicht van de tijdschriften opgenomen in de 25 jaardelen’.

De prijs van de aflevering 1997 bedraagt bef 1000 of ƒ54, - (exclusief verzendkosten). Bestellingen kan men richten aan drs. H. van Assche, Roosendael 88/2, B-1190 Brussel.

gvb

Belangrijke ingangen op Bilderdijk

De Bilderdijk-filologie zit duidelijk in de lift. In de reeks Amstelveense Gastcahiers zijn recent drie delen verschenen - alle van de hand van Joris van Eijnatten - die de Bilderdijkonderzoeker van groot nut kunnen zijn. Deel 3 in de reeks is het Register op de ‘Catalogus librorum’ (1797) en de ‘Bibliotheekcatalogus’ (1832) van Willem Bilderdijk (Amstelveen, 1997; 2+49+23 blz.; ƒ12,50). Beide ‘werkregisters’ bevatten verwijzingen naar alle anonieme titels en persoonsnamen (auteurs, commentatoren en redacteuren) die in de twee auctiecatalogi voorkomen.

Deel 4 bevat de Aantekeningen van Willem Bilderdijk rond 1811 gemaakt op ‘Mijne droomen’ (1800) van admiraal J.H. van Kinsbergen (Amstelveen, 1997; 15 + [92] blz.; ƒ15, -). De aantekeningen van Bilderdijk berusten in de handschriftenverzameling van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden onder signatuur Ltk. 1099 en vormen een bijzonder kritisch commentaar op het boekje van de ex-militair en amateur-filosoof Van Kinsbergen. De tekst van Mijne droomen (2e druk 1816) is door Van Eijnatten in facsimile bijgevoegd. Bilderdijks aantekeningen bieden een boeiend kijkje in zijn denkwereld, met name in zijn eenzame verzet tegen de geest des tijds, aldus de editeur in zijn inleiding.

Allerlei adversaria van Bilderdijk worden bewaard in de collecties van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden en het Letterkundig Museum te Den Haag. Van Eijnatten heeft monnikenwerk verricht met het op onderwerp, titel en auteur toegankelijk maken van de Adversaria Willem Bilderdijk Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, Leiden en Letterkundig Museum, Den Haag, verschenen als deel 5 in de gastcahiers (Amstelveen, 1997; 6+17+4+49 blz.; ƒ12,50).

Men kan in het bezit komen van de Amstelveense Gastcahiers door overmaking van de desbetreffende bedragen op postgiro 3084288 van M. van Hattum, Fokkerlaan 36, 1185 JC Amstelveen.

pjv

Tijdschriften

Het lijkt erop dat er in Nederland eindelijk serieuze aandacht komt voor tijdschriftonderzoek. Dat werd hoog tijd, want wat dat betreft loopt Nederland nog steeds straatlengtes achter bij wat er in Vlaanderen in het verleden verricht is en nog steeds gedaan wordt. Indrukwekkende reeksen tijdschriftregisters als van Rob. Roemans en Hilda van Assche en van Ada Deprez hebben het in Nederland tot op heden niet kunnen redden: de

[p. 380]

reeksen Literaire Tijdschriften in Nederland (ltn) en Monografieën van Literaire Tijdschriften (mlt) moesten het veel te snel opgeven. Er worden nu pogingen gedaan om indexen op diskette te vervaardigen.

Een initiatief dat diegenen die het avontuur van tijdschriftindicering aandurven een steuntje in de rug kan geven, is de oprichting van het tijdschrift Ts. Tijdschrift voor tijdschriftstudies, waarvan onlangs het eerste nummer verscheen. Het is mede bedoeld als contactorgaan van de Projectgroep Tijdschriftstudies in het bestuur waarvan zitting hebben prof. dr. J.A.H. Bots, prof. dr. J. Hemels, dr. S.A. Levie, dr. N. Maas, prof. dr. P.M. Op de Coul en dr. I.M. van der Poel. De redactie bestaat uit Helleke van den Braber, Peter Kegel, Annemieke Meijer, Mathijs Sanders, Marieke Smeenk, Mathijs Smit en Emile Wennekes.

Dit tijdschrift over tijdschriften en tijdschriftonderzoek zal ‘artikelen afdrukken over tijdschriften, maar ook over de stand van zaken, de methodologie en de discipline van het tijdschriftonderzoek en over belangrijke archieven en andere vindplaatsen’, aldus de redactie in de introductie. Het eerste nummer bevat onder andere een inventarisatie van desiderata op het bedoelde gebied door Nop Maas, een paar artikelen over Engelstalige tijdschriften, een artikel van Mathijs Smit over het weekblad Hollandia, recensies van min of meer recent verschenen monografieën over tijdschriften, een artikel in de rubriek ‘Het archief’ over het Museum van het Boek, signalementen van recente publicaties uit binnen- en buitenland en een rubriek ‘Vragen & Opmerkingen’.

De abonnementsprijs (twee nummers per jaar) bedraagt ƒ35, -, over te maken op giro 7666254 t.n.v. Ts. Tijdschrift voor tijdschriftstudies, De Bilt, o.v.v. ‘nieuwe abonnee’. Losse nummers kosten ƒ17,50. Het redactie-adres is: Annemieke Meijer, Stadhouderslaan 46, 3583 JK Utrecht, 030-2540891.

pjv

Auteurs en hun uitgevers

Onder auspiciën van de Dr. P.A. Tiele-Stichting wordt, in samenwerking met de vakgroep Boek-, bibliotheek- en informatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam, in oktober en november 1997 een serie lunchlezingen georganiseerd over Nederlandse auteurs en hun uitgevers.

Programma:

-	14 oktober: mw. dr. M.T.C. Mathijsen-Verkooijen: ‘Harry Mulisch en de uitgevers’.
-	21 oktober: prof. dr. F.A. Janssen: ‘W.F. Hermans en zijn uitgevers’.
-	28 oktober: drs. M. Zuithof: ‘Een socialist tussen de kapitalisten. Herman Heijermans en zijn uitgevers’.
-	11 november: prof. dr. H.T.M. van Vliet: ‘Louis Couperus en L.J. Veen. Onthullingen uit een uitgeversarchief.’
-	18 november: mw. drs. C.E. Keysper: ‘De invloed van uitgevers op het werk van Multatuli’.

Tijd: steeds van 12.15 tot ongeveer 13.15 uur. In principe worden de lezingen in deze volgorde gegeven. Onvoorziene omstandigheden kunnen echter wijzigingen nodig maken. De lezingen zijn gratis toegankelijk voor contribuanten van de Tiele Stichting, leden van de Werkgroep van Huffel, studenten van de Vakgroep Boek-, bibliotheek- en informatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam en verder voor alle belangstellenden, voor zover de beschikbare ruimte dat toelaat.

Plaats: Doelenzaal in de Universiteitsbibliotheek Amsterdam, Singel 425, 1012 WP Amsterdam. Vanaf het Centraal Station bereikbaar met de tramlijnen 1, 2, en 5 (halte Koningsplein).

Inlichtingen: 020-525 2294 of 2050. Bij geen gehoor: 0546-813767.

hannie van goinga, secr.

Een nieuwe literatuurgeschiedenis

Komt zij er dan eindelijk toch, die nieuwe literatuurgeschiedenis? Op 17 januari 1997 was de Nederlandse en Vlaamse neerlandistiek door de Nederlandse Taalunie bijeengedreven in de vergaderzaal van de Eerste Kamer om te discussiëren over de mogelijkheid van een dergelijke onderneming. Van de daar gehouden lezingen en discussies is eind augustus het verslag verschenen als nummer 52 in de reeks Voorzetten van de Taalunie onder de titel Veelstemmig akkoord; naar een nieuwe literatuurgeschiedenis. Dit onder redactie van H. Bekkering en A.J. Gelderblom samengestelde boekwerk (122 blz.) is verkrijgbaar bij Sdu Servicecentrum Uitgeverijen, Postbus 20014, 2500 EA Den Haag.

De studiedag leverde geen volledige eenstemmigheid op over hoe het allemaal zou moeten, wel een akkoord over dat het zou moeten. De Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren heeft vervolgens op 13 maart 1997 een advies opgesteld voor het Comité van Ministers,

[p. 381]

dat ‘met aandacht kennis genomen’ heeft van het advies. Een uitgewerkte projectbeschrijving is inmiddels in de septembervergadering aan het Comité voorgelegd. Consensus is er op de volgende punten: de nieuwe literatuurgeschiedenis moet een meerdelig, actueel synthetiserend overzichtswerk worden met een functionalistische aanpak, die de literatuur in haar context plaatst; het compositorische probleem wordt opgelost door per deel één auteur aan het werk te zetten, die met behoud van de samenhang in uitgangspunten, in overleg met de eindredactie en ondersteund door een team van periodedeskundigen, zijn eigen indeling kiest; het werk is bedoeld voor een breed publiek.

Het project moet in vijf jaar geklaard zijn (1998-2002) voor een bedrag van twee miljoen gulden. Daar bovenop zal nog een ton à anderhalve ton nodig zijn voor het uitbrengen van een cd-rom.

pjv

Literaire monumentenzorg

In de reeks Publicaties van het Constantijn Huygens Instituut zijn in deel ii de lezingen, discussies en toespraken gepubliceerd van het colloquium Literaire monumentenzorg; theorie en praktijk van een klassiekenreeks / Literarische Denkmalpflege; Theorie und Praxis einer Klassikerreihe (Den Haag, 1997; 115 blz.; ƒ27,50). Dat Nederlands-Duits colloquium van het chi en de Universiteit van Osnabrück vond plaats op 4 en 5 december 1996 en had als doelstellingen: een hernieuwde discussie over een klassiekenreeks in Nederland, een evaluatie van tien jaar Bibliothek Deutscher Klassiker in Duitsland en een uitwisseling van opvattingen en ervaringen tussen Nederlandse en Duitse editeurs.

In twee inleidende lezingen van Hans-Gert Roloff en H.T.M. van Vliet werden de vier hoofdproblemen van edities in een klassiekenreeks behandeld: spelling, commentaar, tekstconstitutie en volledigheid. De in de lezingen geformuleerde stellingen werden vervolgens in vier workshops bediscussieerd en in een forumdiscussie gepresenteerd.

Tijdens de tweede dag kwam de editiepraktijk in Duitsland en Nederland aan de orde in lezingen van Jochen Golz (over de Goethe-edities) en Eddy Grootes (over de nieuwe Delta-reeks) en van de uitgevers Frank R. Max en Jan Kuijper. In zijn slotrede ging W.P. Gerritsen, vice-president van de knaw, in op de wetenschappelijke en culturele betekenis van een klassiekenreeks en op de cultureel-politieke aspecten van de financiering.

De colloquium-bundel kan besteld worden bij het chi, Postbus 90754, 2509 lt Den Haag, fax [phone], e-mail: [e-mail]. Op hetzelfde postadres is ook het Jaarverslag 1996 van het Constantijn Huygens Instituut verkrijgbaar. Daarin wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken, activiteiten en medewerkers van dat instituut voor tekstedities en intellectuele geschiedenis.

pjv

Bert van Selm-lezing

Bij uitgeverij De Buitenkant verscheen de tekst van de zesde Bert van Selm-lezing, dit jaar uitgesproken door P.J. Buijnsters: Het Nederlandse antiquariaat tijden de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam, 1997; 47 blz.; ƒ19,50). Met dat onderwerp heeft Buijnsters het zich niet echt gemakkelijk gemaakt. Nederlandse antiquaren zijn bijzonder zwijgzaam over hun professionele doen en laten, laat staan als het gaat over een zo gevoelige periode. Niettemin heeft Buijnsters - als geen ander ingevoerd in de antiquarenwereld - een aantal opzienbarende gegevens boven water weten te halen. Hoe paradoxaal het ook mag klinken, maar van marktkoopman in bedrukt papier uit de jaren '30 is de Nederlandse antiquaar sinds de jaren '50 een gerespecteerd, internationaal opererend zakenman geworden. Op het individuele vlak heeft de Tweede Wereldoorlog voor vooral de joodse antiquaren veel onheil aangericht: de zaken van Elte, Emmering, Horodisch, de Israëls, de Berkelouws en Rosenthal werden geplunderd. Alleen Herzberger is de oorlog tamelijk ongeschonden doorgekomen.

pjv

Afscheidscollege Grootes

Bij uitgeverij ad & l is in een fraaie vormgeving van Paul Dijstelberge het afscheidscollege van E.K. Grootes verschenen: Terug naar Bredero (Amsterdam: ad&l, 1997; 24 blz.). Aan het einde van zijn universitaire carrière op 12 september 1997 blikt de inmiddels emeritus hoogleraar in de Historische Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam terug op zijn betrokkenheid bij het Bredero-onderzoek, waarbij hij zich de vraag stelt of de door Stuiveling geëntameerde Bredero-editie

[p. 382]

functioneert als een toegangspoort tot het werk van de auteur of als een loodzware grafsteen waaronder de dichter definitief begraven ligt.

pjv

Productie en context

Van 4 tot 7 maart 1998 organiseert het Constantijn Huygens Instituut in samenwerking met de Arbeitsgemeinschaft für germanistische Edition een internationaal editiecongres onder de titel Produktion und Kontext. Het congres wordt gehouden in het gebouw van de Koninklijke Bibliotheek, Prins Willem-Alexanderhof 5, Den Haag.

Tijdens het vierdaagse congres zullen meer dan veertig lezingen worden gehouden in plenaire zittingen en in secties voor Middeleeuwen, Renaissance, achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Een aparte sectie is gewijd aan ‘editie en computer’. Bijdragen zullen worden geleverd door onder anderen David Greetham (Society for Textual Scholar-ship, New York), Siegfried Scheibe (Berlijn), Klaus Kanzog (München), Winfried Woesler (Osnabrück), W.P. Gerritsen (Utrecht), Marita Mathijsen (Amsterdam), Ferdinand van Ingen (Amsterdam), Annemarie Kets-Vree, Edwin Rabbie en H.T.M. van Vliet (chi).

Het congres is toegankelijk voor leden van de Arbeitsgemeinschaft für germanistische Edition. Lidmaatschap, inclusief abonnement op Editio, internationales Jahrbuch für Editionswissenschaft, 50 DM per jaar. Aanmelding en inlichtingen: Universität Osnabrück, Editionswissenschaftliche Forschungsstelle, Postfach 4469, D-49069 Osnabrück, tel. [phone].

Het Constantijn Huygens Instituut heeft een aantal plaatsen voor dit congres beschikbaar voor niet-leden. De kosten voor het congres bedragen ƒ45, -.

Inlichtingen kan men verkrijgen bij het Constantijn Huygens Instituut, Postbus 90754, 2509 lt Den Haag (070-3315800). constantijn huygens instituut

Symposium Huizinga-Instituut: tweehonderd jaar onderwijs in de Nederlandse letterkunde

Het Huizinga-Instituut wil de tweehonderdste verjaardag van de benoeming van Matthijs Siegenbeek als hoogleraar te Leiden aangrijpen voor een terugblik op de historie van het vak Nederlands. Het symposium zal toegespitst worden op de geschiedenis van het onderwijs in de Nederlandse letterkunde in de afgelopen tweehonderd jaar.

Aan de orde komen onder andere onderwerpen betreffende de inhoud en de functie van onderwijs in de literatuurgeschiedenis aan de universiteit, de verzelfstandiging van de studie, de richtingenstrijd tussen kennis en beleving, periodespecialisatie en controverses tussen aanhangers van de historische en werkimmanente benadering. In een chronologische volgorde worden respectievelijk zowel de universitaire als de scholaire ontwikkeling belicht, steeds vanuit de achterliggende opvattingen over de betekenis van het vak Nederlandse letterkunde en van het onderwijs daarin.

Als spreker zullen optreden George Vis, Joost Kloek, Dick van Halsema,



Rudolf Geel, Eddy Grootes, Gerard de Vriend en Wim Gerritsen. Het symposium, dat plaatsvindt 12 december 1997, is bedoeld voor vakgenoten in de universitaire Neerlandistiek.

a. hansman

Supplement De Rynck/Welkenhuysen

In 1992 verscheen De Oudheid in het Nederlands. Repertorium en bibliografische gids voor vertalingen van Griekse en Latijnse auteurs en geschriften van Patrick De Rynck en Andries Welkenhuysen (Baarn: Ambo). Onlangs verscheen daarop het Supplement 1997 (Amsterdam: Ambo, 1997; 40 blz.) met de vertaalactiviteiten uit de jaren 1992-1996 en enkele aanvullingen - onder meer grondig herziene herdrukken - op het eerder verschenen deel. Er is nog nooit zo druk uit de klassieken vertaald, zo constateren de samenstellers, als in de afgelopen vijf jaar. Toppers zijn Augustinus, Cicero, Ovidius en Plato, maar er is ook een flink aantal auteurs en teksten voor het eerst in Nederlandse vertaling op de markt gekomen. Het alfabetisch op ver-

[p. 383]

taalde auteur ingerichte Supplement is voorzien van een register op vertalers.

pjv

Baskerville Serie

De Baskerville Serie viert dit jaar haar 25-jarig jubileum. De reeks, die wordt uitgegeven door de combinatie Atheneum-Polak & Van Gennep, begon in 1970 met een eerste deel waarin 15 canto's van Ezra Pound in vertaling verschenen. Pas twee jaar later kreeg de reeks de naam Baskerville Serie, naar het lettertype waarin de boeken werden gezet en dat nog steeds gebruikt wordt voor het omslag.

De vertalingen die in deze serie verschenen zijn steeds van hoog gehalte en gezegd mag worden dat de uitgevers met deze reeks financiële risico's niet uit de weg zijn gegaan. En dat terwijl aan de vormgeving geen concessies gedaan zijn. Wie leest er tegenwoordig nog grote klassieken als Vergilius, Sofocles, Apuleius, Plutarchus? Hoge oplagecijfers zullen er niet mee gehaald worden.

Het 25-jarig jubileum wordt begeleid door een fraai verzorgd boekje waarin een complete bibliografie van de bijna tachtig delen is opgenomen. Kees Fens schreef er een inleiding bij.

gvb

Theo Thijssenmuseum

Op donderdag 18 september werd in Amsterdam de opening verricht van de tentoonstelling ‘Mijn vriend Van Dishoeck’, over Theo Thijssen en zijn



uitgever. Deze tentoonstelling wordt gehouden in het Theo Thijssenmuseum in de Eerste Leliedwarsstraat in Amsterdam. Op de tentoonstelling zijn portretten, foto's, krantenartikelen, fondslijsten, reclamefolders, reclameborden en vele andere documenten te zien. Van Dishoeck gaf werk uit van zeer uiteenlopende auteurs, zoals Herman Gorter, Adriaan Roland Holst, Herman Heijermans, P.C. Boutens, Willem Elsschot, Karel van de Woestijne en Cyriel Buysse, met wie hij ook contact onderhield. De tentoonstelling is te bezichtigen tot eind december.

a. hansman

Poëziemiddagen

Het Letterkundig Museum in Den Haag houdt een aantal poëziemiddagen. Zondag 30 november, vanaf 14 uur leest Arnon Grunberg voor uit eigen werk. Zondag 7 december, vanaf 14 uur vertellen Hella Haasse en Kader Abdolah over hun geboortegrond. De middag staat onder leiding van Daan Cartens.

Zondag 21 december, eveneens vanaf 14 uur zullen Eva Gerlach, Rutger Kopland, Neeltje Maria Min, Kees Ouwens, Kees Stip en Jean Pierre Rawie aanwezig zijn. Men kan telefonisch voor deze middagen reserveren onder nummer.

De toegangsprijs is ƒ12, -, voor vrienden van het museum ƒ8, -.

a. hansman

SLAZ 1997/1998

De Stichting Literaire Activiteiten Zwolle (slaz) organiseert jaarlijks een literair programma in samenwerking met Schouwburg Odeon te Zwolle. Ook dit jaar is er een uitgebreid programma waarin met een gemiddelde van twee manifestaties per maand literaire avonden georganiseerd zijn. Hieronder volgt een lijst van de voorstellingen die nog vanaf 1 december 1997 bijgewoond kunnen worden.

-	9 december 1997: Theater Malpertuis uit Kortrijk met Vrijdag van Hugo Claus.
-	10 december 1997: Theatergroep Het Gevolg uit Antwerpen met Bruid in de morgen van Hugo Claus.
-	14 januari 1998: Literaire avond met Marcel Möring.
-	8 februari 1998: Koffieconcert met Bep Pierik en Ed Leeflang.
-	11 februari 1998: Literaire avond met Jan Siebelink.
-	16 maart 1998: Literaire avond met Arnon Grunberg (onder voorbehoud).
-	29 maart 1998: Vertaler Kees Mercks met een lezing over Praag en de literatuur.
-	15 april 1998: Literaire avond met Neeltje Maria Min en Jean Pierre Rawie.
-	28 april 1998: Dansgezelschap Opus

[p. 384]

One met een dansante bewerking van De trullenhoedster, een verhaal over Tom Poes en Ollie B. Bommel van Marten Toonder.

De laatste avond van het seizoen op 13 mei 1998 zal Jan Mulder een prijs uitreiken aan de winnaar van een literaire talentenjacht. In samenwerking met de Hogeschool Windesheim en de Zwolse Courant organiseert slaz een literaire wedstrijd. Het thema van deze wedstrijd is ‘De eeuwige tweede, over de zin van competitie’. Schrijvers in spe wordt gevraagd voor 15 april 1998 een verhaal in te zenden van niet meer dan 750 woorden aan slaz, Brederostraat 37, 8023 an Zwolle.

Voor nadere informatie over de voorstellingen kan men zich wenden tot de slaz en Schouwburg Odeon te Zwolle. Kaartreservering is mogelijk bij de Zwolse boekhandels Waanders (038-4215392) en Westerhof (038-4216171).

gvb

Letterkundig Museum

Het Letterkundig Museum heeft een nieuwe permanente tentoonstelling over literatuur ingericht. De titel van deze vaste expositie luidt Gaan waar de woorden gaan, naar een dichtregel van Leo Vroman. Op 27 november jongstleden heeft staatssecretaris Aad Nuis deze permanente tentoonstelling geopend. De expositie beslaat dertig verschillende ruimten waarin hoogtepunten uit de Nederlandse letterkunde worden gepresenteerd. Notities van schrijvers, complete manuscripten, foto's en inmiddels zeldzame eerste drukken worden er getoond. Ook zijn er schilderijen, tekeningen

Flyer van de tentoonstelling ‘Gaan waar de woorden gaan’

en curiosa van auteurs opgesteld en er wordt gebruik gemaakt van beeld- en geluidsfragmenten.

Nieuw is dat er voortaan in het zogenaamde ‘Boekenhuis’ fragmenten van beroemde teksten uit onze literatuur worden voorgelezen door bekende Nederlanders. De collectie van het Letterkundig Museum bevatte reeds veel belangrijk materiaal uit het nationaal letterkundig erfgoed. Speciaal voor deze vaste tentoonstelling hebben tal van auteurs uniek, nog niet eerder getoond materiaal aan het museum afgestaan.

Het Letterkundig Museum is geopend van dinsdag tot en met vrijdag: 10-17 uur; op weekenden en feestdagen: 12-17 uur.

Het museum is gevestigd in het Koninklijk Bibliotheekcomplex, Prinses Irenepad 10, 2595 bg Den Haag (070-3471114).

gvb

Nederlands instituut voor wetenschappelijke informatiediensten

Sinds 1 september 1997 is er een nieuw instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen: het niwi. Het niwi is een dienstverlenend instituut dat zich bezighoudt met documentlevering en -uitleen, bibliografische databanken, data-archieven en databanken met onderzoeksinformatie. De kerncompetentie van het niwi is het toegankelijk maken van wetenschappelijke informatie op het gebied van biomedische wetenschappen, geschiedenis, maatschappijwetenschappen, Nederlandse taal en letteren en multidisciplinaire onderzoekinformatie. Als u meer informatie over de diensten van het niwi wenst, kunt u zich wenden tot de klantenservice: 020-4628628, fax [phone], e-mail: [e-mail], website: www.niwi.knaw.nl

a. hansman

Informatiecentrum Boek en Jeugd

Met ingang van 1 november jongstleden is het Informatiecentrum Boek en Jeugd deel gaan uitmaken van het Letterkundig Museum. Het Informatiecentrum Boek en Jeugd, opgericht in 1952, is een landelijk opererend informatie- en studiecentrum op het gebied van de kinder- en jeugdliteratuur. Het maakte organisatorisch deel uit van het Nederlands

[p. 385]

Bibliotheek en Lektuur Centrum. De fusie werd wenselijk, omdat de taken van Boek en Jeugd en het Letterkundig Museum in elkaars verlengde kwamen te liggen, zeker nu het Kinderboekenmuseum eind 1994 werd opengesteld. Door de integratie ontstaat nu een centrum voor jeugdliteratuur waarin bezoekers tentoonstellingen kunnen bezoeken, maar ook informatie in het algemeen kunnen vinden. Tegelijkertijd wordt de scheidslijn tussen volwassenenliteratuur en kinderliteratuur wat gerelativeerd, doordat tentoonstellingen en documentatie over beide in een instelling verenigd zijn. Voor nadere inlichtingen over deze fusie kan men zich wenden tot Anton Korteweg, Letterkundig Museum, Prins Willem-Alexanderhof 5, 2595 be 's-Gravenhage (070-3471114).

gvb

Nieuwtjes

De bundel De voeten van Abdullah van hafid bouazza is uit recent verschenen werk van nog niet doorgebroken Nederlandstalig literair talent geselecteerd voor opname in de reeks Schrijvers van Nu. Hiermee is Bouazza automatisch genomineerd voor de begin 1999 uit te reiken eci-prijs.

De driejaarlijkse Vlaamse cultuurprijs voor kritiek en essay is op 4 september 1997 postuum uitgereikt aan herman de coninck voor zijn boek Intimiteit onder de Melkweg (1994). De echtgenote van de in mei overleden De Coninck, Kristien Hemmerechts, nam de prijs van 500.000 bef in ontvangst.

imme dros en dick bruna zijn door de Nederlandse sectie van ibby, de International Board on Books for Young People, genomineerd voor een H.Chr. Andersenprijs. Deze prijs is een tweejaarlijkse oeuvre-prijs die wordt toegekend aan een auteur en een illustrator van kinder- en jeugdliteratuur. Op de kinderboekenbeurs in Bologna van april 1998 worden de winnaars bekend gemaakt. De uitreiking zal plaatsvinden op het ibby congres in India (20-24 september 1998).

Op 6 november 1997 is de Herman Gorterprijs uitgereikt aan nachoem m. wijnberg voor zijn bundel Geschenken. De jury prees Wijnberg om zijn typerende taalgebruik ‘dat verwant is aan de taalworsteling van grote mystici uit het verleden’.

De tweejaarlijkse Blijvend Applaus-prijs van de gelijknamige stichting is dit jaar toegekend aan heinz h. polzer, beter bekend als Drs. P., voor zijn bijdragen als uitvoerder en tekstdichter aan de Nederlandse kleinkunst.

Op 6 november 1997 is aan maria stahlie voor haar roman Honderd deuren de Multatuliprijs voor proza uitgereikt. De prijs bedraagt ƒ15.000, -.

Met ingang van 1 september 1997 is aan de Katholieke Universiteit Nijmegen Dr. j.j.v.m. de vet benoemd voor twee jaar als bijzonder hoogleraar Europese cultuur bij de Faculteit der Letteren. De Vet studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Nijmegen en promoveerde daar op een dissertatie over Pieter Rabus (1660-1702), een van de voorlopers van de Noord-Nederlandse Verlichting. Sinds 1976 is De Vet medewerker aan het Nijmeegse Instituut voor Intellectuele Betrekkingen, het Bayle Instituut.

De Stichting cpnb heeft op 7 september 1997 het Oeuvre Penseel uitgereikt aan fiep westendorp voor haar illustraties van Nederlandse kinderboeken, met name die van Annie Schmidt met wie Westendorp veertig jaar lang heeft samengewerkt. Het Oeuvre Penseel is een eenmalige prijs ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Gouden Penseel.

* * * *

Op 15 augustus 1997 overleed te Warnsveld de dichteres ida gerhardt. Gerhardt, die 92 jaar oud werd, geldt als een van de belangrijkste Nederlandse dichters van deze eeuw. Zij ontving vele prijzen, waaronder in 1979 de P.C. Hooft-prijs voor haar gehele oeuvre. Verder kreeg zij onder andere de Martinus Nijhoff-vertaalprijs (1968) en tweemaal de Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam (1955 en 1962).

Op 19 augustus 1997 overleed christine hilsum-beuckens (*1910), dichteres van onder andere de bundel Zoals het komt, journaliste bij de Haagse Post en Vrij Nederland en vertaalster van literair werk uit het Duits en Engels.

Op 4 september 1997 overleed te Jakarta prof. mr. gertrudes johan resink (*11 oktober 1911 te Yogyakarta), emeritus hoogleraar Staatsrecht aan de Universitas Indonesia. Zijn poëzie vertoont een mengeling van Europese en Javaanse invloeden in bundels als Op de

[p. 386]

breuklijn (1955), Kreeft en steenbok (verzamelbundel 1963) en Trans-cultureel (1981). Behalve als dichter was Resink actief als essayist en rechtskundig historicus.

Op 18 augustus 1997 overleed te Leiden de neerlandicus dr. hendrik albert wage (*23 september 1911 te Roosendaal). Wage heeft zeer veel gepubliceerd over P.N. van Eyck op wie hij in 1967 te Leiden promoveerde: Dagend dichterschap; een onderzoek naar de ontwikkeling van de dichter P.N. van Eyck tot en met de Italiaanse periode. Wage is van 1959 tot 1976 als wetenschappelijk medewerker verbonden geweest aan de Leidse universiteit.

Agenda

Deze agenda wordt door de dienst Leesbevordering van het nblc (Centrum voor bibliotheken) samengesteld in het kader van LiTTerair, de literaire pagina op nos Teletekst (pagina's 405 en 406) waarvoor de dienst de kopij levert. In deze agenda is een breed scala opgenomen van manifestaties, evenementen en jubilea op het terrein van lezen en schrijven en tevens van informatievoorziening in meer algemene zin.

Reeds gestarte manifestaties

-	t/m half december: Amsterdam, Theo Thijssen Museum: Tentoonstelling over Theo Thijssen en zijn uitgever, C.A.J. van Dishoeck. Inl.: 020-4207119.
-	t/m 10 januari 1998: Bergen op Zoom, Het Markiezenhof: overzichtstentoonstelling van het werk van tekenaar en cartoonist Peter van Straaten. Inl.: 0164-242930.
-	t/m 11 januari 1998: Delft, Stedelijk Museum Het Prinsenhof: Een handdruk van de tijd, een expositie over de almanak en het dagelijks leven in Delft 1500-1700. Inl.: 015-2602358.
-	t/m 3 februari 1998: Den Haag, Letterkundig Museum: Tentoonstelling Griezelig goed, griezelverhalen voor kinderen. Inl.: Aafke Boerma, tel.: [phone].
-	t/m 28 februari 1998: Amsterdam, Multatuli museum: Tentoonstelling Multatuli en Amsterdam. Inl.: 020-6381938.
-	t/m 22 maart 1998: Den Haag, Letterkundig Museum: Ik had wel duizend levens en ik nam er maar één!, tentoonstelling over Cees Nooteboom. Inl.: Dick Welsink, tel.: [phone].
-	t/m 25 april 1998: Den Haag, Louis Couperus Museum: Tentoonstelling Een dandy declameert, Louis Couperus en de voordrachtkunst. Inl.: 070-3640653.
-	t/m 7 september 1998: Baarn, Kasteel Groeneveld: tentoonstelling Het Nederland van Nescio. Inl.: 035-5420446.

December 1997

2 Tilburg, Schouwburg: Het Vervolg speelt De Avonden van Gerard Reve. Regie en bewerking Léon van der Sanden. Inl.: 5432220.

3 Amsterdam, De Rode Hoed: tiende en laatste avond in de reeks De hele bijbel gelezen en uitgelegd. In een reeks van tien bijeenkomsten wordt het eerste bijbelboek, Genesis, gelezen en uitgelegd. Huub Oosterhuis stelt vragen over de tekst aan de orde. De eerste drie avonden staan in het teken van ‘De eerste mens en de ondergang van de wereld’, de volgende vier draaien om ‘Abraham, Izaäk en Jakob’ en de laatste drie zijn getiteld ‘Jozef en zijn broeders’. Org.: Stichting Leerhuis & Liturgie in samenwerking met Trouw en De Rode Hoed. Inl.: 020-6385606.

7 t/m 15 februari 1998: Amsterdam, Stedelijk Museum: tentoonstelling die door Harry Mulisch uit het kunstbezit van het museum is samengesteld. Inl.: 020-5732911.

12 Den Haag, Centrale Bibliotheek Leescafé Bilderdijk: Vertelcafé. Inl.: 070-3534556.

12 Den Haag, Pulchri Studio: uitreiking van de Jan Campert-prijzen, waaronder de Constantijn Huygens-prijs. Org. en inl.: Jan Campert Stichting, tel.: [phone].

[p. 387]

12 Gent, Kunstcentrum Vooruit: Theater Het Gevolg speelt Een bruid in de morgen van Hugo Claus. Inl.: 0032-92672828.

12 Zwijndrecht, De Uitstek: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

13 Enschede, Grote Kerk (14.30 u.): ‘Moederbinding’: Michael Zeeman interviewt Mensje van Keulen, Nicolaas Matsier en Monika van Paemel over de moeder-kindrelatie. Org. en inl.: Stichting Literaire Manifestaties Enschede, tel.: [phone].

13 Gent, Kunstcentrum Vooruit: Theater Het Gevolg speelt Een bruid in de morgen van Hugo Claus. Inl.: 0032-92672828.

13 Zwijndrecht, De Uitstek: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

14 Amsterdam, Aula Universiteit Amsterdam (Lutherse Kerk): in de serie tijdredes over deugden spreekt Willem Jan Otten over ‘echtheid’. Org.: Trouw in samenwerking met Universiteit van Amsterdam.

17 Ledenvergadering en conferentie Reading Association in the Netherlands (rain).

17 Barendrecht, Het Kruispunt: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

19 Den Haag, Korzotheater: Discorso, laatste van vier avonden in een reeks rond auteurs die binnen de generatie schrijvers van de jaren tachtig een eigen koers volgen. Te gast is Esther Jansma. Org.: Stichting Maldoror en Stichting Rebis. Inl.: 070-3891069.

21 Ede, De Reehorst (14.00 u.): Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

21 Ede, De Reehorst (20.00 u.): Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

22 Eli Asser 75.

24 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

25 100ste geboortedag Evert Zandstra (1897-1974).

25 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

26 Willy Corsari 100.

26 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

27 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

28 Adriaan Magerman 75.

28 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

29 50 jaar geleden verloor Ernest Claes (1885-1968) levenslang zijn burgerlijke en politieke rechten [Bijna een jaar later, op 7 december 1948, zou hij door de Tweede Vlaamse Kamer van de Krijgsraad te Brussel worden vrijgesproken].

29 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

30 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

31 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

1998 - Doorlopend

-	België, Londerzeel: Walschapjaar.

Januari 1998

1 25ste sterfdag Jan van Lumey (1889-1973).

1 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

2 Zeist, Theater Figi: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

9 Winterswijk, Cultureel Centrum: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

10 Waalwijk, Cultureel Centrum De Leest: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

14 350ste sterfdag Caspar Barlaeus (1584-1648).

14 200ste geboortedag Isaac da Costa (1798-1860).

15 Cuyk, Streekschouwburg: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

16 Veldhoven, De Schalm: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

17 Harderwijk, Cultureel Centrum: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

18 Emmeloord, 't Voorhuys: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

19 Den Haag, Uytenbogaert, Remonstrants centrum voor religie en cultuur:

[p. 388]

in het kader van de reeks ‘literaire kanselredes’ spreekt Désanne van Brederode. Inl.: 070-3250779 / fax: [phone].

20 50 jaar geleden werd de Constantijn Huygens-prijs ingesteld door de Jan Campert Stichting.

22 100ste geboortedag Ben van Eysselsteijn (1898-1973).

23 Sittard, Stadsschouwburg: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

24 Zevenaar, Theater Bommersheuf: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

25 Zevenaar, Theater Bommersheuf: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

28 100ste geboortedag Wies Moens (1898-1982).

28 Terneuzen, Zuidlandtheater: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

29 Amsterdam, Stadsschouwburg: première van Stilleven van Karst Woudstra, door Het Toneel Speelt. Inl.: 020-5237767.

30 Purmerend, De Purmaryn: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

31 Laren, Singer Concertzaal: Opus One speelt De Trullenhoedster naar een verhaal van Marten Toonder. Inl.: 020-6125034.

Voor inlichtingen betreffende de agenda of voor het doorgeven van aanvullingen kan men contact opnemen met het nblc, Jef van Gool, Frank Hockx of Dick Welsink, postbus 43300, 2504 ah Den Haag (tel.: [phone]/175).