Literatuur. Jaargang 14

[p. 303]

Waar kan ik terecht met vragen over literatuuronderwijs?

algemeen pedagogisch studiecentrum; postbus 85475, 3508 al utrecht, 030-2856600 De afdeling Talen van het Algemeen Pedagogisch Studiecentrum (aps) is vrij actief op het gebied van literatuuronderwijs. De aps is actief betrokken bij het netwerk geïntegreerd literatuuronderwijs en verzorgt conferenties en cursussen op dit terrein. Daarnaast staan eendaagse cursussen over het leesdossier en de adolescentenliteratuur op het programma. aps biedt eveneens de mogelijkheid voor Maatwerk rond literatuuronderwijs. Scholen kunnen deskundigen van het studiecentrum inhuren om specifieke vragen van de school te beantwoorden. De internetsite http://www.aps.nl/vo/talen/ geeft veel informatie over het studiecentrum.

bulkboek; keizersgracht 386-a, 1016 gb amsterdam, 020-6279549 Al vijfentwintig jaar geeft de uitgeverij BulkBoek literaire boeken in tijdschriftvorm uit. Deze geven een dwarsdoorsnede van de Nederlandstalige literatuur. Naast de traditionele BulkBoeken verschijnen er Penta-pockets, literaire werken met achtergrondiformatie, en Penta Basics, een pocket-reeks gericht op leerlingen in de basisvorming. Naast het uitgeven van boeken organiseert BulkBoek-themadagen. Deze leesbevorderende activiteiten zijn ondergebracht in de aparte organisatie Stichting BulkBoek's Dag van de Literatuur. Eens per jaar is er een speciale Dag van de Literatuur waar zo'n 6000 leerlingen op een ontspannen manier kennismaken het hun favoriete schrijvers. Samen met de Stichting Schrijvers School Samenleving organiseert BulkBoek eens in de twee jaar een Dag van het Literatuuronderwijs waar belanghebbenden met elkaar discussiëren over actuele thema's in het literatuuronderwijs.

centrum voor nascholing amsterdam; postbus 94014, 1090 ga amsterdam, 020-5995750 Dit centrum is een samenwerkingsverband tussen de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. Wat betreft literatuuronderwijs ligt het accent sterk op de Europese literatuur. Er wordt een uitgebreide cursus docent Europese Literatuur verzorgd en daarnaast een verkorte cursus die ook in Zwolle en Eindhoven te volgen is. Daarnaast heeft het centrum begeleidingsprojecten op het gebied van vakoverstijgend literatuuronderwijs. Een bepaald thema, bijvoorbeeld de romantiek, staat daarbij centraal. Ten slotte organiseert het centrum conferenties over onder meer culturele en kunstzinnige vorming.

christelijk pedagogisch studiecentrum (cps); postbus 1592, 3800 bn amersfoort, 033-4534343 Het cps is door de minister aangewezen als hèt studiecentrum voor de talen. Het cps heeft daarom een uitgebreid informatiecentrum met ook veel materiaal over literatuuronderwijs, zoals een overzicht van alle beschikbare methoden. Daarnaast is het cps gestart met cursussen over vakgeïntegreerd literatuuronderwijs, het leesdossier en het schrijfdossier. Eveneens is het mogelijk om als school met specifieke vragen aan te kloppen.

instituut voor didactiek en onderwijspraktijk vrije universiteit (ido/vu); de boelelaan 1115, 1081 hv amsterdam, 020-4449222 In januari organiseert het ido/vu een dag waarin het thema ‘De onbereikbare liefde’ centraal staat. Verschillende letterkundigen en kunsthistorici van de vu zullen dit thema belichten vanuit vakoverstijgend perspectief. Daarnaast verzorgt het instituut verschillende nascholingscursussen waaronder ‘Literatuur in het studiehuis’.

kulturele instellingen en voortgezet onderwijs (kivo); keizersgracht 440, 1016 gd amsterdam, 020-5230780 Het kivo werkt samen met enkele Amsterdamse organisaties zoals het Amsterdams Historisch Museum, de openbare Bibliotheek, en het Tropenmuseum. Er worden culturele lessenseries aangeboden waarbij een bezoek aan een museum of bibliotheek vaste prik is. De projecten zijn vakoverstijgend en hebben een intercultureel tintje. Zo is er voor de onderbouw het project ‘Landkoffers’. De leerlingen bezoeken de tentoonstel-

[p. 304]

ling ‘Het land dat in mij woont’ waarin beeldende kunst en literatuur worden gecombineerd. De kunstenaars zijn van allochtone afkomst en verbeelden hun ervaringen met het onderwerp ‘migratie’. Na het bezoek aan de tentoonstelling maken de leerlingen zelf een koffertje en schrijven daarbij zelf een gedicht.

lerarenopleiding rijksuniversiteit groningen; postbus 716, 9700 as groningen, 050-3635840 In maart 1998 organiseert de lerarenopleiding de Zesde Studiedag Nederlands en die gaat dit jaar over de vernieuwingen in het literatuuronderwijs. Er zal een soort balans opgemaakt worden van de ontwikkelingen op de scholen. Daarnaast zijn er ook in Groningen nascholingscursussen, onder meer over het leren lezen van (Nederlandse) poëzie in de Tweede Fase.

nationaal informatie centrum leermiddelen; postbus 2041, 7500 cs enschede, 053-4840246 Het centrum is een dependance van de Koninklijke Bibliotheek en ontvangt alle binnenkomende leermiddelen. Deze worden ingevoerd in een geautomatiseerd systeem en beschreven. Docenten kunnen met allerhande vragen aankloppen bij het centrum. Zijn er speciale middelen voor hoogbegaafden? Welke methode past het best bij mijn school? Welke audiovisuele middelen zijn er in mijn vakgebied? Het zijn vragen waar het centrum antwoorden op weet te vinden. Per vakgebied bestaat er een uitgebreide lijst met beschrijvingen van leermiddelen.

de rode hoed / school der poezie; keizersgracht 102, 1015 cv amsterdam, 020-6385606 De afgelopen drie jaar heeft De Rode Hoed zich gespecialiseerd in het geven van poëzielessen en het ontwikkelen van een methodiek voor zowel het lezen, voordragen en interpreteren van gedichten als het zelf maken van poëzie. Docenten van De Rode Hoed komen bij de school op bezoek en geven een korte lessenserie. Die eindigt in een poëzierevue op school. In deze revue dragen enkele leerlingen gedichten voor en komen eveneens enkele professionele dichters voorlezen, begeleid door muzikanten. De beste leerlingen van de poëzierevue van de school worden afgevaardigd naar een Nationale Poëzie Marathon die de Rode Hoed eind november organiseert. Vanaf najaar 1997 kunnen ook scholen buiten Amsterdam aan het project deelnemen.

slo instituut voor leerplanontwikkeling; postbus 2041, 7500 ca enschede, 053-4840305 Dit instituut is een overheidsinstelling en verzorgt leerplannen op verschillende vakgebieden. Zo heeft de vaksectie Nederlands een leerplan ‘Fictie’ gemaakt voor basisvorming. Op dit moment is de slo bezig met een docentenhandleiding leesdossier en gebruikershandeleiding voor leerlingen. Dit leesdossier is bedoeld voor alle literatuurvakken. Begin volgend jaar zal deze bij een commerciële uitgeverij het uitgeven. Scholen kunnen deskundigen van het slo inhuren voor informatie over het leesdossier in de praktijk. In het najaar begint de vaksectie aan een leerplan geïntegreerd literatuuronderwijs die naar verwachting eind 1998 af is.

stichting lezen; nieuwmarkt 4, 1012 cr amsterdam, 020-6230566 De Stichting Lezen is in 1987 in het leven geroepen om het lezen van de Nederlanders te bevorderen. Daarvoor heeft de Stichting zeven ton tot haar beschikking. Voornaamste doel is het initiëren van leesbevorderende activiteiten door het geven van subsidies. Dit varieert van het geld geven aan een televisieprogramma tot meer activiteiten op het gebied van literatuuronderwijs zoals een project over de Schoolbibliotheek in het jaar 2000 en ondersteuning van het tijdschrift Tsjip/Letteren van de Stichting Promotie Literaire Vorming.

stichting lezen - de schoolbibliotheek in het jaar 2000; postbus 116, 1800 ac alkmaar, 072-5199600 De Stichting Lezen is in september 1996 begonnen met een project ‘De schoolbibliotheek in het jaar 2000’. Gezocht wordt naar middelen om de kwaliteit en het gebruik van de schoolbibliotheek te verbeteren zodat leerlingen en leraren meer interesse krijgen voor het boek. Ook samenwerking met andere organisaties, zoals de plaatselijke bibliotheek of de boekhandel, zal bekeken worden. Uit een onderzoek naar de knelpunten is onder meer gebleken dat veel schoolbibliotheken kampen met een verouderd boekenbestand en dat moderne media nauwelijks aanwezig zijn. Eveneens ontbreekt het aan een visie op leesbevordering op scholen. Binnenkort start het project met een aantal pilotprojecten voor het basis- als het voortgezet onderwijs. Een voorbeeld van een pilotproject voor het voortgezet onderwijs is de pbc voor Noord-Brabant waarbij de samenwerking tussen scholen en bibliotheken zal worden onderzocht.

stichting promotie literaire vorming; de schietspoel 1, 5051 dl goirle, 013-5346093 Vanaf januari zijn de Stichting Promotie Literatuuronderwijs en de Vereniging Europese Letteren gefuseerd tot de Stichting Promotie Literaire Vorming. Eens per kwartaal geeft de stichting het tijdschrift Tsjip/Letteren uit met daarin actuele discussies over en concrete lestips voor literatuuronderwijs. Doel van de

[p. 305]

stichting is het bewaken van een goede longitudinale en latitudinale literaire vorming van de basisschool tot de hoogste klassen van het voortgezet onderwijs. De stichting zet zich voorts in voor samenwerking tussen de docenten die aan literaire of kunstzinnige vorming doen. De actieve leden houden voordrachten in het land en verzorgen nascholing en begeleidingscursussen in samenwerking met het Algemeen Pedagogisch Studiecentrum. In het najaar zal de stichting een conferentie houden met als thema ‘Literatuur in de Tweede Fase’.

stichting schrijvers school samenleving; huddestraat 7, 1018 hb amsterdam, 020-6234923 De Stichting Schrijvers School Samenleving bemiddelt tussen schrijvers en scholen, bibliotheken of andere instellingen. Ze heeft twee lijsten: een met biografische en bibliografische informatie van zo'n 140 kinder- en jeugdboekschrijvers die bereid zijn scholen en bibliotheken te bezoeken en een vergelijkbare lijst met 260 volwassenen auteurs. Daarnaast verspreidt de sss video's die gaan over het ontstaanproces van een boek. Ook zijn er negen video's beschikbaar over schrijvers van nu met een biografische introductie, uitspraken van de auteur over het schrijverschap en een verfilmd fragment uit een boek.

stichting teleac/not; postbus 1070 1200 bb hilversum 035-6723611 In samenwerking met BulkBoek organiseren Teleac en de Nederlandse Onderwijs Televisie vier nieuwe programma's met als thema: ‘Geef mij maar een boek vii’. Komend half jaar zullen aan bod komen: Reinaart de Vos, Over het IJ van Kees van Beijnum, Memo zwijgt van Anke de Vries en Laura's appelkamer van Claire Hülsenbeck. Deze boeken zijn ook door BulkBoek uitgegeven.

vereniging van leraren in levende talen; postbus 75148, 1070 ac amsterdam, 020-6739424 Elke taal heeft een eigen sectie in de vereniging van leraren in levende Talen. Deze secties opereren autonoom en organiseren studiedagen, congressen en jaarvergaderingen. Er is ook een hoofdbestuur waar de meningen van de verschillende secties worden gebundeld. De vereniging is een gesprekspartner van de minister als het gaat om inhoudelijke onderwijsaangelegenheden met betrekking tot het taalonderwijs. Over geïntegeerd literatuuronderwijs liepen de meningen binnen de vereniging nogal uiteen. Nu staat men voor dat tijdnood dwingt tot geëntegreerd literatuuronderwijs. Belangrijke activiteit van de vereniging is de uitgave van het maandblad Levende Talen. Dit is een discussieplatform en een podium met nieuws uit de verschillende secties. Op 15 november organiseert de vereniging een congres over nieuwe media in het onderwijs.

vereniging van nederlandse toneelgezelschappen; herengracht 122, 1015 bt amsterdam, 020-6200201 De vereniging van Nederlandse Toneelgezelschappen publiceert elk seizoen een overzicht van alle stukken die in dat seizoen gespeeld worden door de 42 gezelschappen die aangesloten zijn. De theatergroep Lavinia maakt theatervoorstellingen voor de eerste klassen van het voortgezet onderwijs op basis van jeugdliteratuur. De groep bezoekt op dit moment scholen met de voorstelling ‘Wie niet weg is wordt gezien’, gebaseerd op een boek van Ida Vos. Docenten kunnen met lesbrieven de thematiek uitdiepen (contactpersoon E. Bool 020-6715263). Een aantal theaters heeft een eigen educatieve dienst: Carré (020-6226177), Het Muziektheater (020-5518134), Ro Theater (010-4046888) en het Nationale Toneel (070-3565384).

vereniging voor het onderwijs in het nederlands (von); postbus 75148, 1070 ac amsterdam, 020-6739424 De Vereniging voor het Onderwijs in het Nederlands is bedoeld voor alle leraren van basisschool tot universiteit die Nederlands doceren. Niet alleen het vak Nederlands, maar ook de relaties met andere vakken en het interculturele aspect zijn voorname aandachtsgebieden. In vergelijking met de sectie Nederlands van levende talen richt de von zich meer op de overdracht, de didactiek, terwijl bij Levende talen de vakinhoudelijke neerlandistiek belangrijker is. von geeft het tijdschrift Moer uit met daarin veel theoretische vakdidactiek en praktische tips voor in de klas. Tweemaal per jaar vindt een ledenvergadering plaats waarin ook inhoudelijke thema's aan de orde komen.