Literatuur. Jaargang 14

[p. 235]

Literatuur-nieuws

Pica in Frankrijk

Na een groot aantal Duitse bibliotheken hebben nu ook de Franse universiteitsbibliotheken gekozen voor het Nederlandse Pica-systeem. Van dit succes maakt Pica-mededelingen 20 (1997), nr. 1, trots melding op de voorpagina. Het zogenaamde ‘Système universitaire’ in Montpellier zal in de komende jaren voor 300 universiteitsbibliotheken gemeenschappelijk catalogiseren. L'Agence Bibliographique de l'Enseignement Supérieur (abes) in Montpellier is te bereiken via: http://www.abes.fr/ intro.htm. Een Europees netwerk van bibliotheken komt op deze wijze steeds dichterbij.

pjv

Handige hulpen bij archiefonderzoek

Het graven in archieven is een enerverende bezigheid die vaak tot euforie leidt wanneer zich materiaal blootgeeft dat zich eeuwenlang schuilhield in de archiefbewaarplaatsen. Het kan echter even vaak tot frustratie leiden als na paleografische ontcijfering de taal van archivalia een juiste interpretatie van de stukken in de weg staat.

De oude juridische termen vormen vaak een struikelblok, niet alleen nu maar ook al in vroeger eeuwen. Simon van Leeuwens werk over het notariaat werd herdrukt tot 1766; in 1773 gaf Thymon Boey een Woorden-tolk uit; van 1791 tot 1797 verscheen een vijfdelig rechtskundig woordenboek en in 1820 een Regtsgeleerd woordenboek. Ook de in literaire kringen niet onbekende Franciscus Lievens Kersteman heeft zich met juridische terminologie beziggehouden, buiten en in de gevangenis waarin hij wegens vervalsing van een wisselbrief terechtgekomen was. In 1768-1773 publiceerde Kersteman in drie delen een Hollandsch rechtgeleerd woorden-boek, in 1776 een Practisyns zakboek en in 1785 een Practisyns woordenboekje of verzameling van meest alle de woorden in de rechtskunde gebruikelyk. Dit laatste boekje is in facsimile uitgegeven met een inleiding door J.E. Ennik en P. Brood (Groningen/ Den Haag: REGIO-PRojekt Uitgevers/ Centraal Bureau voor Genealogie, 1996; x + 114 blz.; ills.; ƒ16,50). Laat de archiefvorser zich hiervan altijd vergezellen! In de cb-reeks van het Centraal Bureau voor Genealogie verscheen onlangs als nr. 15: Latijn bij genealogisch onderzoek, samengesteld door P.J.W. van den Berk en bewerkt door Mariëlle van der Beek (Den Haag: cbg, 1997; 53 blz.; ƒ7, -). Het Neolatijn uit doop-, trouw- en begraafregisters, notariële en rechterlijke archieven wordt in dit handige boekje afdoende verklaard. Het bevat verder een overzicht van Latijnse telwoorden en een literatuurlijst.

pjv

Open gesloten

Het tijdschrift Open; vaktijdschrift voor bibliothecarissen, literatuuronderzoekers en documentalisten bestaat niet meer. Het is na 28 jaargangen met ingang van 1997 vervangen door Informatie Professional, uitgegeven door Otto Cramwinckel, Herengracht 416, 1017 BZ Amsterdam. Er verschijnen 11 nummers (waarvan af en toe een ‘special’) per jaar voor de abonnementsprijs van ƒ120, - excl. btw. Informatie Professional bevat een uitgebreide nieuwsrubriek over trends en ontwikkelingen, producten en diensten in de informatiewereld, een rubriek Overstap voor personalia, en een Agenda.

De tweede aflevering van jrg. 1 bevat een special gewijd aan de digitale bibliotheek en het auteursrecht, met bijdragen van een aantal deskundigen en een uitgebreide literatuurlijst over dit onderwerp.

pjv

Dokumentaal gestopt

Het tijdschrift Dokumentaal; informatie- en communicatiebulletin voor neerlandici is er na 25 jaar mee opgehouden. De redactie motiveert die stap in het laatste nummer met argumenten als dat de functie van het tijdschrift inmiddels door andere media is overgenomen, zowel op het vakgebied als daarbuiten, dat de neerlandistiek in die 25 jaar grondig veranderd is, dat het redacteurennetwerk in Nederland en België niet meer in stand te houden was door de veranderde situatie aan de universiteiten en dat de kopijwerving steeds meer moeite kostte. De nieuwsvoorziening kan tegenwoordig veel sneller digitaal gebeuren en de redactie verwijst daarvoor naar het elektronische tijdschrift Neder-L waaraan inmiddels ook een paar oudredacteuren van Dokumentaal meewerken.

Het laatste nummer van Dokumentaal is dan ook - naast een redactionele terugblik op de afgelopen 25 jaar - voor een groot deel gewijd aan de voortschrijding van de automatisering op het vakgebied. Als afscheidsgeschenk ontvingen de abonnees een diskette met een speciale nieuwe versie (versie 1.2) van het bibliografisch zoekprogramma voor de Nederlandse letterkunde, BIZON. Geconstateerd kan worden dat het tijdschrift waarmee Wim Hendriks in 1972 in z'n eentje begon een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de nieuwsvoorziening voor de neerlandistiek. Bibliografie en documentatie werden op de voet gevolgd in rubrieken als Vakgenootschap, Pas verschenen, Aanvullingen op, Uitgaven in voorbereiding, Gepromoveerd en Van de Stichtingen. Kritische noten werden vooral gekraakt in de rubrieken Recensies en Geel en groen. De jaargangen 1-10 zijn uitvoerig geïndiceerd door W.N.M. Hüsken en op de jaargangen 11-20 verscheen een index van mevrouw G.E. Dekker. Het is te hopen dat ook de laatste vijf jaargangen nog op deze of digitale wijze toegankelijk gemaakt worden.

GvB

Cahiers Nederlandse letterkunde: Aflevering over de oorlogsromans van W.F. Hermans

In mei 1997 verschijnt het vijfde nummer van de Cahiers Nederlandse

[p. 236]

Letterkunde. Het bevat een bijdrage van Joke Holwerda over de receptie van De tranen der acacia's en De donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans: ‘Andere tijden, andere visies. De oorlogsromans van W.F. Hermans’.

Men kan deze aflevering bestellen door ƒ 25, - over te maken op postbanknummer 3808367, t.n.v. Uitgeverij Passage te Groningen, onder vermelding van ‘Cahiers nr. 5’.

Het zesde nummer van de Cahiers, dat in de zomer van 1997 zal verschijnen, zal een door Jaap Tigelaar verzorgde uitgave bevatten van de vertaling van de zogeheten kroniek van de Pseudo-Turpijn in Die alder excellenste cronyke van Brabant (Antwerpen 1498), onder de titel: ‘Die salighe ende schoone hystorie vanden strijde des lants van Spaengien. Een Middelnederlandse vertaling van de Kroniek van Pseudo-Turpijn’.

Inlichtingen zijn te verkrijgen bij J.M.J. Sicking, Nederlands Instituut, Postbus 716, 9700 AS Groningen

j.m.j. sicking

Rob van Gennep-archief

Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis [iisg] in Amsterdam heeft het archief van de in 1994 overleden uitgever Rob van Gennep verworven. Het archief omvat zowel correspondentie en manuscripten of typoscripten van auteurs, als ook fondslijsten en ander uitgeversmateriaal, zoals pamfletten en folders. Van Gennep was een sterk maatschappij-kritisch uitgever en vanwege de contacten die er bestonden over de uitgave van een reeks over de arbeidersbeweging in Nederland is de collectie bij het iisg terechtgekomen. Na inventarisatie en ordening zal het materiaal beschikbaar zijn voor onderzoekers en andere belangstellenden.

GvB

Nalatenschappen

Het Letterkundig Museum in Den Haag verwierf onlangs de letterkundige nalatenschappen

Gedicht van Hans Lodeizen

van Hans Lodeizen (1924-1950) en Albert Helman, pseudoniem van Lou Lichtveld (1903-1996).

De enige bundel die nog tijdens het leven van Lodeizen is verschenen is Het innerlijk behang (1949). In 1952 verscheen er een herdruk van de bundel aangevuld met gedichten uit de nalatenschap, Het innerlijk behang en andere gedichten. In 1996 verscheen een nieuwe selectie uit de nalatenschap, Nagelaten werk. Vorig jaar verscheen bij Van Oorschot Verzamelde gedichten, waarin naast alle eerder verschenen publicaties van Lodeizen ook de volledig bewaard gebleven poëtische nalatenschap van Lodeizen is opgenomen. De familie van de dichter heeft dit materiaal geschonken aan het Letterkundig museum. Het archief bestaat uit handschriften van gedichten, ongepubliceerd proza in manuscript, typoscripten, tekeningen en persoonlijke documenten als dagboeken, brieven en foto's.

[p. 237]

Albert Helman, door Jesualda Kwanten

Albert Helman liet een omvangrijke letterkundige nalatenschap na. Deze bevat onder andere het manuscript van Helmans prozadebuut Zuid-Zuid-West (1926). Helman werd geboren in Suriname en kwam omstreeks 1926 naar Nederland. Pas in 1949 keerde terug naar zijn geboorteland waar hij tot 1951 minister van onderwijs was. In de jaren daarnaar schreef Helman boekbesprekingen en artikelen voor verschillende dagbladen. In 1952 verscheen zijn bekendste roman De laaiende stilte. Helman schreef vele studies over onder andere Suriname, film en linguïstiek. De collectie bevat verscheidene gedichten in manuscript, het typoscript van een in 1941 verschenen studie over Helmans roman Leef duizend levens, correspondentie, dagboeken en foto's.

Voor meer informatie: Letterkundig Museum, Prinses Irenepad 10, 2595 BG, Den Haag.

hanneke van den bosch

Passie voor het oude boek

Van 12 juni tot en met 28 september 1997 is er in het Museum van het Boek in Den Haag een tentoonstelling te zien met de titel ‘Passie voor het oude boek. Profiel van twee verzamelingen’. De expositie stelt twee bibliofiele verzamelingen ten toon, één uit de eerste helft van de 19e eeuw en de ander uit het midden van de 20e eeuw. Het betreft hier twee particuliere collecties van zeer hoge kwaliteit. Dankzij de exquise smaak van de verzamelaars bevinden zich veel pronkstukken uit de boekgeschiedenis in de collecties, zoals middeleeuwse handschriften, zeldzame voorbeelden van 15e eeuwse boekdrukkunst, fraaie 17e eeuwse atlassen, platenboeken en boekbanden. De 19e-eeuwse verzamelaar is W.H.J. van Westreenen (1783-1848), wiens hele verzameling in het Museum van het Boek/Museum Meermanno-Westreenianum wordt bewaard. De andere verzamelaar wenst anomiem te blijven. Westreenen was geïnteresseerd in de geschiedenis van de boekdrukkunst. Bij de andere verzameling is naast de zeldzaamheid van de werken vooral de illustratie een verzamelingscriteria geweest.

De tentoonstelling is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 11 tot 17 uur, zaterdag, zon-en feestdagen van 12 tot 17 uur. Voor meer informatie: Museum van het Boek/Museum Meermanno-Westreenianum, Prinsessegracht 30, 2514 AP, Den Haag, tel: [phone].

hanneke van den bosch

Zesde Bert van Selm-lezing

Op dinsdag 2 september zal de zesde Bert van Selm-lezing plaatsvinden. Prof. dr. P.J. Buijnsters zal een voordracht houden onder de titel ‘Het Nederlandse antiquariaat tijdens de Tweede Wereldoorlog’.

Begin jaren dertig lag de status van de Nederlandse antiquaar niet veel hoger dan die van een marktkoopman in bedrukt papier. Dertig jaar en een wereldoorlog verder was diezelfde antiquaar een dikwijls internationaal opererend ‘Respektperson’ geworden. Vreemde paradox: hoeveel onheil de Nazi-periode 1935-1945 op het individuele vlak ook heeft gebracht, het Nederlandse antiquariaat als geheel is er alleen maar sterker en zelfbewuster door geworden.

P.J. Buijnsters was tot voor kort hoogleraar in de Nederlandse literatuur van de achttiende eeuw aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Van zijn hand verschenen diverse studies over onder meer Wolff & Deken, Feith, Van Alphen en Van Effen. Voor zijn Bibliografie der geschriften van en over Betje Wolff en Aagje Deken (1979) ontving hij in 1981 de Menno Hertzbergerprijs. Hij schreef tevens de eerste Nederlandstalige handleiding over het verzamelen van boeken. Samen met L. Buijnsters-Smets publiceerde hij begin van dit jaar de Bibliografie van Nederlandse school- en kinderboeken 1700-1800.

De lezing vindt plaats in zaal 011 van het Centraal Faciliteitengebouw (gebouw 1175) van het Witte Singel/Doelencomplex te Leiden om 16.15 uur. Toegangskaarten voor de lezing kunnen tot 1 augustus 1997 worden aangevraagd bij Rijksuniversiteit Leiden, Vakgroep Nederlands, Commissie Bert van Selm-lezing, P.N. van Eyckhof 1, Postbus 9515, 2300 RA Leiden. De toegangskaarten worden medio augustus toegestuurd.

De uitgave van de Bert van Selm-lezingen wordt verzorgd door Uitgeverij De Buitenkant te Amsterdam. De zesde Bert van Selm-lezing zal verschijnen op 2 september 1997 en kan worden besteld door ƒ 19,90, - over te maken op girorekening 5855625 t.n.v. Rijksuniversiteit Leiden cs Vakgroep Nederlandse Taal-en Letterkunde, geb. nr. 1167, Postbus 9515, 2300 RA Leiden onder vermelding van ‘6e Bert van Selm-lezing’. Men kan met de bestelling van de toegangskaarten tevens de uitgave bestellen door dat te vermelden op de girostrook.

marijke van der wal

Louis Couperus en de voordrachtskunst

‘Een afschuwelijk papegaaiengeluid’ en ‘bittere beproeving mijner ooren!,’ vond de één, ‘het is acteeren zoals slechts de geboren artist het vermag te doen met

[p. 238]

fraaie intonatie, prachtige uitspraak,’ vond een ander. Hoe men ook oordeelde, de voordrachten die Louis Couperus, door oorlogsomstandigheden tijdelijk naar zijn vaderland verdreven, hield in diverse plaatsen in Nederland, waren literaire sensaties die veel journalistieke pennen in beweging brachten. Een talent aanwendend waarvan eerder slechts intimi van hadden kunnen genieten, kon Couperus, zonder nieuw literair werk te hoeven produceren, zo zijn altijd krappe portemonnee wat vullen. In maart 1915, in de Haagse Kunstzaal Kleykamp, kon het publiek voor het eerst Couperus in het openbaar zien optreden. Aangezien Adriaan van Dis of Sonja nog niet bestonden, kwam het publiek in grote getale opdagen om zich te vergapen aan de kostbare schilderijen, een marmeren steunzuil, fraaie lichteffecten en een boeket arumkelken die de weelderige ambiance vormden waarin een onberispelijk zwartgerokte Couperus kon excelleren. Zijn reputatie als ijdele fat zal hij in dit decor voorgoed hebben gevestigd. De geaffecteerde falset die Couperus gebruikte bij het voorlezen werd verschillend gewaardeerd (zie hierboven), maar bijzonder, dat was het ongetwijfeld.

De voordrachten van Couperus is het onderwerp van een boekje en een tentoonstelling. In het Louis Couperus Museum in Den Haag is op 5 juni jl. de tentoonstelling geopend onder de titel ‘Een dandy declameert. Louis Couperus en de voordrachtskunst’. Bij ontstentenis van enige opname van het ‘papegaaiengeluid’ probeert het museum op andere manieren zoveel mogelijk de sfeer van Couperus' voordrachten op te roepen. De tournee die Couperus tussen 1915 en 1920 door ons land hield, zal zo volledig mogelijk in beeld worden gebracht aan de hand van foto's, prenten en karikaturen van Couperus en van andere declamatoren en acteurs, zoals Willem Royaards, Eduard Verkade, Fie Carelsen en Albert Vogel. In de achterkamer van het museum is zelfs een reconstructie ingericht van het veelbesproken toneel van Kunstzaal Kleykamp. Deze tentoonstelling sluit aan bij de expositie in het museum Het Paleis, eveneens

Louis Couperus als voordrachtskunstenaar

in Den Haag, over de geschiedenis van het internationale dandyisme. Couperus krijgt hierin een plaats toebedeeld onder beroemde dandy's als Beau Brummel, Robert de Montesquiou, Oscar Wilde, Gabriele d'Annunzio en Jean Lorrain. De expositie in Het Paleis duurt nog tot 31 augustus 1997, die in het Louis Couperus Museum tot 26 april 1998. Bezoekers van de ene tentoonstelling krijgen korting op de toegangskaarten voor de andere. Het Louis Couperus Museum is gevestigd in de Javastraat 17 te Den Haag en is geopend van donderdag tot en met zondag van 12-17 uur, woensdag op afspraak geopend voor groepen en scholieren. Telefoon en fax: [phone].

In aansluiting op de tentoonstelling is er een bescheiden boekje verschenen van M. Klein waarin hoofdzakelijk een tweetal niet eerder geïnventariseerde lezingen van Couperus in Nijmegen behandeld wordt (Couperus in Nijmegen, Uitgeverij vantilt; 40 blz.; ƒ12,90). Als toegift staat het prachtige Arnaldo en Candido afgedrukt, een van de verhalen die Couperus in Nijmegen heeft voorgedragen.

peter hoffman

Cees Nooteboom tentoonstelling

Van 25 oktober 1997 tot en met 29 maart 1998 is er in het Letterkundig Museum in Den Haag een tentoonstelling over leven en werk van Cees Nooteboom. Nootebooms oeuvre zal in al zijn facetten worden belicht. Naast manuscripten, romanconcepten, en talloze vertalingen van zijn werk zullen er ook nooit eerder vertoonde foto's en documenten te zien zijn, zoals bijvoorbeeld het scheepslogboek van Nootebooms oceaanreis in 1957.

Bij de tentoonstelling verschijnt tevens het Schrijversprentenboek nr. 40 Cees Nooteboom. ‘Ik had wel duizend levens en ik nam er maar één!’. Dit is een gezamenlijke uitgave van het Letterkundig Museum en uitgeverij Atlas. Het boek bevat essays van Harry Bekkering, Hans Maarten van den Brink, László F. Földényi, Wim Hottentot, Lisa Kuitert en Rüdiger Safranski. Het boek bevat tevens een biografie en bibliografie van Dick Welsink. Voor informatie en inlichtingen: Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, Prinses Inrenepad 10, 2595 BG, Den Haag.

hanneke van den bosch

Studiedag verzamelhandschriften

Op 31 oktober 1997 vindt in het Academiegebouw te Groningen een studiedag plaats over de algemene problematiek van verzamelhandschriften en convoluten, inclusief hun belang voor de literatuurgeschiedenis. Aanleiding tot de studiedag is de presentatie van de integrale editie van Stuttgart, lwb, Cod. pet. et phil. 2^o22.

[p. 239]

Inlichtingen en aanmelding: drs. Janny Schenkel, Vakgroep Nederlands rug, Postbus 716, 9700 Groningen, 050-3635873, fax [phone], email: [e-mail].

pjv

Congres Lodewijk Elzevier

Van 20 tot en met 22 november 1997 organiseert de Nederlandse Boekhistorische Vereniging (nbv), in samenwerking met de Letteren-faculteiten van Leiden en Nijmegen, een internationaal congres in Leiden ter herdenking van het feit dat 450 jaar geleden Lodewijk Elzevier werd geboren.

Lodewijk Elzevier is de eerste telg uit de Elzevier-familie die in de wereld van het boek werkzaam is geweest. Na zijn opleiding in het bedrijf van Plantijn vestigde hij zich als boekverkoper in Leiden; later volgden er vestigingen van zoons en kleinzoons in Den Haag, Utrecht en Amsterdam. In totaal waren de verschillende takken van de Elzevier-dynastie verantwoordelijk voor zo'n 1600 uitgaven, die het bedrijf in de Gouden Eeuw, maar ook daarna een enorme faam bezorgden.

Uitgaande van de centrale vraag naar de betekenis van de Elzeviers voor de internationale uitwisseling van kennis en ideeën door het gedrukte woord tijdens de 17e eeuw zal een keur van sprekers uit binnen- en buitenland het woord voeren. Centrale thema's daarbij zijn de werkzaamheid van de Elzeviers in verschillende steden in de Republiek en hun relaties met het buitenland; de inwendige en uitwendige aspecten van hun uitgaven (analyse van het fonds, redactioneel beleid, typografie, boekillustratie); het bibliofiel en bibliografisch ‘Nachleben’ van deze beroemdste Nederlandse drukkersdynastie.

Er zullen voordrachten gehouden worden door o.a.: prof. dr. B. Bennich-Björkmann (Upsala), drs. J. Bos (Den Haag), prof. dr. H. Bots (Nijmegen), drs. R. Breugelmans (Leiden), drs. H. de Canck (Gent), drs. P. Dijstelberge (Den Haag), dr. B.P.M. Dongelmans (Leiden), dr. J.A. Gruys (Den Haag), prof. dr. P.G. Hoftijzer (Leiden/Amsterdam), drs. M. Keblusek (Den Haag), drs. J. Kingma (Groningen), prof. dr. F.A. Korsten (Nijmegen), dr. O.S. Lankhorst (Nijmegen), dr. M. van der Poel (Nijmegen), drs. J. Schaeps (Leiden), dr. P.J. Smith (Leiden), prof. dr. H.Th. van Veen (Groningen, dr. A. Mirto (Florence), J. Viardot (Parijs) en drs. I. Weekhout (Nijmegen).

Vooraanmeldingen bij het secretariaat van de nbv: dr. B.P.M. Dongelmans, Stevinstraat 14, 2405 CP Alphen aan den Rijn, 0172-494835, email: [e-mail].

pjv

Nieuwtjes

❏	hugo brems ontving voor zijn boek De dichter is een koe de Wijnaendts Franckenprijs. Deze prijs wordt afwisselend eenmaal in de zes jaar uitgereikt voor werk op het gebied van essay of literaire kritiek, en eens in de zes jaar voor een cultuurgeschiedkundig werk. Eerdere winnaars waren Karel van het Reve (1973) en Jeroen Brouwers (1985).
❏	De Libris Literatuur Prijs 1997 is toegekend aan hugo claus voor zijn roman De geruchten. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van ƒ 100.000, -. De overige vijf genomineerden, Abdelkader Benali met Bruiloft aan zee, A.F.Th. van der Heijden met Het hof van Barmhartigheid en Onder het plaveilsel het moeras, Margriet de Moor met Hertog van Egypte, Wanda Reisel met Baby Storm en J.J. Voskuil met Vuile handen, kregen elk ƒ 5000, -. De jury roemde de eigenzinnigheid van Claus, ‘die schijnbaar moeiteloos alle registers van de taal bespeelt’. De jury waardeert vooral het wisseldende perspectief in De geruchten. Claus is de meest bekroonde auteur uit het Nederlands taalgebied.
❏	piet gerbrandy ontving de Van der Hoogtprijs 1997 voor zijn gedichtenbundel Weloverwogen en Onopgemerkt. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van ƒ 5000, - en een beeldje.
❏	arnon grunberg zal het boekenweekgeschenk 1998 schrijven. Het thema van de boekenweek wordt aangeduid met ‘Panorama Nederland’. Het is de bedoeling dat men onder deze noemer aandacht besteedt aan de wijze waarop het Nederlandse landschap een rol speelt in de literatuur, in de trant van Marsmans gedicht ‘Denkend aan Holland’. De boekenweek zal van 11 tot en met 21 maart volgend jaar gehouden worden. Grunberg debuteerde in 1994 met de roman Blauwe maandagen, waarmee hij de Anton Wachterprijs (1994) en het Gouden Ezelsoor (1996) ontving.
❏	De Landelijke Vereniging van Neerlandici heeft op 19 april 1997 het erelidmaatschap toegekend aan drs. wim hendriks voor zijn verdiensten op het gebied van documentatie van de neerlandistiek, met name voor het tot stand brengen van het tijdschrift Dokumentaal in 1972 waarvan hij vijfentwintig jaar lang, tot de opheffing eind 1996, de bezielende kracht is geweest.
❏	De driejaarlijkse oeuvreprijs voor poëzie, de A. Roland Holst Penning, gaat naar de schrijver c.o. jellema. Er is een stipendium van ƒ 10.000, - aan de prijs verbonden. Voor de penning wordt een dichter voorgedragen die een consistent dichterschap heeft getoond. Jellema debuteerde in 1961 met Klein gloria en andere gedichten. Voorts is hij criticus, essayist en vertaler. Verder schreef hij onder meer Tijdverblijf (1971), Een eng cocon (1975) en De schaar van het vergeten (1981). In 1983 werd hij bekroond met de Herman Gorter-prijs voor zijn bundel De toren van Snelson.
❏	De dichter rutger kopland is komend najaar als gastschrijver aan de Rijksuniversiteit Groningen verbonden. De dichters Ester Jansma, Frank Koenegracht, K. Michel, Tonnus Oosterhoff en Martin Reints, zijn door Kopland uitgenodigd om samen met hem een serie hoorcolleges te verzorgen. Op 6 en 13 november 1997 houdt Kopland openbare lezingen. De rug werkt al ongeveer twaalf jaar met gastschrijvers. Eerdere gastschrijvers waren Dick Hillenius, H.C. Ten Berge, Willem Wilmink, Gerrit Krol en J. Bernlef.
❏	Het boek De Reis van Sint Brandaan

[p. 240]

is uitgekozen voor de Kruyskamp-prijs 1997 van de Nederlandse Maatschappij der Letteren. Het boek bevat een middeleeuwse teksteditie van prof. dr. W.P. Gerritsen, drs. Soetje Oppenhuis-De Jong en een werkgroep van Utrechtse studenten. Willem Wilmink vervaardigde een moderne berijming. De Kruyskamp-prijs wordt eenmaal in de drie jaar toegekend en bedraagt ƒ 10.000, -. De onderscheiding is bedoeld voor een specialistisch of voor het breder publiek bestemd werk op het gebied van ofwel de leciografie/leciologie, ofwel dat van oude Nederlandstalige teksten.

+++

❏	Maandag 14 april 1997 is de schrijver en journalist joop van den broek (* 4 april 1926) overleden. Van den Broek was jarenlang redacteur van het nrc Handelsblad. Hij begon zijn journalistieke loopbaan na de tweede Wereld-oorlog bij het dagblad De Stem. Na enige tijd stapte hij over naar het Noord-hollands Dagblad en was vervolgens van 1947 tot begin jaren vijftig werkzaam als correspondent in Indonesië voor de Volkskrant en de radio. Na zijn terugkeer in Nederland werkte hij voor het Algemeen Dagblad. In 1958 vestigde Van den Broek zich als freelance-journalist in Spanje. In de jaren zestig werkte hij als parlementair redacteur in Den Haag. In 1968 trad hij als politiek redacteur in dienst van het Algemeen Dagblad. Bij het nrc Handelsblad was hij jarenlang sociaal-economisch redacteur. Tussen zijn activiteiten als verslaggever door schreef hij ‘harde’ thrillers. Zijn bekendste boeken zijn Kermis in de regen, Parels voor Nadra, Thriller voor twee camera's en De gouden strop. Van den Broeks thrillers werden onder andere door de detective-en thrillergids van Vrij Nederland goed tot zeer goed ontvangen.
❏	Op 19 maart 1997 is jacoba eggink (* 24 januari 1914) overleden. Zij was onder andere secretaris van de Vereniging van Letterkun-digen van 1963 tot 1973 en commissaris van het Ondersteuningsfonds van de Vereniging van Letterkundigen tot 1980. Eggink schreef twee dichtbundels Kyrie-eleison (1945) en Tussen Euphraat en Tigris (1947).
❏	Op 26 maart 1997 is dr. pieter franciscus jacobus maria eligh (* 24 mei 1927) overleden. Eligh was van oorsprong leraar Nederlands. In 1991 promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam op zijn proefschrift In wisselend perspectief: een bijdrage tot een cultuurhistorische benadering van Mariken van Nieumeghen. Vorig jaar verscheen zijn laatste boek Leven in de eindtijd: overgangsstemmingen in de Middeleeuwen.

Literaire agenda

Deze agenda wordt door de dienst Leesbevordering van het nblc (Centrum voor bibliotheken) samengesteld in het kader van LiTTerair, de literaire pagina op nos Teletekst (pagina's 405 en 406) waarvoor de dienst de kopij levert. In deze agenda is een breed scala opgenomen van manifestaties, evenementen en jubilea op het terrein van lezen en schrijven en tevens van informatievoorziening in meer algemene zin.

Reeds gestarte manifestaties

-	t/m 25 augustus: Den Haag, Letterkundig Museum, dr. W. Moll-zaal: Overzichtstentoonstelling Mance Post. Inl.: Aafke Boerma /Aad Meinderts, tel.: [phone].
-	t/m 31 augustus: Den Haag, Museum Het Paleis: Tentoonstelling De dandy: kleding, kunst en literatuur. Inl.: 070-3381121/122.
-	t/m 1 september: Den Haag, Museum van het Boek/Meermanno-Westreenianum: Tentoonstelling Een Pers in druk. Omar Khayyan in Nederland. Inl.: Omar Khayyan-Genootschap, tel.: [phone].
-	t/m 17 september: Damme, Huyse de Grote Sterre: Tijl Uilenspiegel ex-libristentoonstelling. Inl.: 00-32-50353319.
-	t/m 26 september: Leeuwarden, Frysk Letterkundich Museum: Tentoonstelling over leven en werk van schrijver en beeldend kunstenaar Wilco Berga. Inl.: L. Bonnema, tel.: [phone].
-	t/m 28 september: Den Haag, Museum Meermanno Westreenianum: Tentoonstelling Passie voor het oude boek, profiel van twee bibliofiele verzamelingen, respectievelijk uit de eerste helft van de negentiende en het midden van de twintigste eeuw. Inl.: 070-3462700.
-	t/m 28 september: Lier, diverse locaties (o.a. Stadhuis en Stedelijk Museum): vier tentoonstellingen rond Felix Timmermans. Inl.: Davidsfonds, Jan Vaes, tel.: [phone].
-	t/m half december: Amsterdam, Theo Thijssen Museum: Tentoonstelling over Theo Thijssen en zijn uitgever, C.A.J. van Dishoeck. Inl.: 020-4207119.
-	t/m 28 februari 1998: Amsterdam, Multatuli-museum: Tentoonstelling Multatuli en Amsterdam. Inl.: 020-6381938.
-	t/m 25 april 1998: Den Haag, Louis Couperus Museum: Tentoonstelling Een dandy declameert, Louis Couperus en de voordrachtkunst. Inl.: 070-3640653.

Augustus 1997

3 tot 7 aug. Brussel: 10th European Conference on Reading. Inl.: Caroline Andries, tel. [phone].

3 Deventer: ‘Boeken langs de IJsel’. Org. en inl.: VVV Deventer, H. te Riele, tel.: [phone].

10 100ste geboortedag Piet Bakker (1897-1960)

15 Amsterdam, Tropenmuseum: In het kader van de tentoonstelling Amazonia een Workshop Gedichten Schrijven. Inl.: 020-5688277.

17 Bronbeek, Kumpulan: lustrumviering van de Indische Boekvrienden met

[p. 241]

een grote boekenbeurs. Inl.: St. Vrienden van het Indische Boek, tel.: [phone].

27 Leiden, Hooglandse Kerk: congres ter herdenking van het tweehonderdjarig bestaan van de universitaire neerlandistiek. Inl.: Secretariaat vakgroep Nederlands (ru Leiden), tel.: [phone].

28 200 jaar geleden schreef A.C.W. Staring een brief aan de (eerste) nationale vergadering waarin hij meedeelt niet bereid te zijn de voor stemgerechtigden en representanten vereiste politieke verklaring af te leggen; over deze weigering schreef hij het puntdicht ‘Geene Verklaring’.

September 1997

* 200 jaar geleden keerden Betje Wolff en Aagje Deken terug uit Frankrijk.

1 t/m 31 december: Nelleke Noordervliet als gastschrijver verbonden aan de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Leiden.

8 Amsterdam, rai Congrescentrum: Eerste Drukte/Vers voor de Pers. Inl.: cpnb, tel.: [phone].

9 Begin stemperiode Trouw Publieksprijs voor het Nederlandse Boek. Inl.: cpnb, tel.: [phone].

10 100ste geboortedag Klaas Smelik (1897-1986).

11 t/m 13. Den Haag, Congresgebouw: Crossing Border Festival. Inl.: Louis Behre, tel.: [phone]/fax: [phone].

18 Amsterdam, Stedelijk Museum: opening van de tentoonstelling Best verzorgde boeken 1996. Inl.: cpnb, tel.: [phone].

19 Tilburg, Schouwburg: Jules Deelder, Deelder zingt. Inl.: 013-5432220.

19 Aalter, Theaterzaal: poëzienacht ‘Hoe dichter hoe liever’, met als centraal thema Jacques Brel. Org. en inl.: Klemtoon, Inge Goddijn, tel. en fax: [phone] (thuis).

20 t/m 3 februari 1998: Den Haag, Letterkundig Museum: tentoonstelling griezel- en nachtverhalen voor kinderen. Inl.: Aafke Boerma, tel.: [phone].

23 200 jaar geleden hield Matthijs Siegenbeek (1774-1854) te Leiden zijn oratie als eerste hoogleraar in de Nederduitse welsprekendheid.

24 100 jaar geleden begon J.-K. Huysmans aan een reis door België en Nederland; hij bezocht Brussel, Brugge, Gent, Antwerpen en Schiedam; 7 oktober keerde hij naar huis terug.

25 Leiden, Rijksmuseum voor Volkenkunde: opening tentoonstelling Naar Tibet met Kuifje (t/m 3 augustus 1998). Inl.: 071-5168794 / fax: [phone].

27 en 28. Den Haag, diverse locaties: Dichter aan huis, vierde editie van het tweejaarlijkse poëzieweekend. Circa 50 dichters dragen voor uit hun werk in huizen van Hagenaars. Voor kinderen van 8 tot 12 jaar wordt een Kinder Dichter aan huis georganiseerd, een tocht langs huizen en dichters die eindigt in het Kinderboekenmuseum. Inl.: E-mail: [e-mail].

Voor inlichtingen betreffende de agenda of voor het doorgeven van aanvullingen kan men contact opnemen met het nblc, Jef van Gool, Frank Hockx of Dick Welsink, postbus 43300, 2504 AH Den Haag (tel.: [phone]/324).