Literatuur. Jaargang 12

[p. 348]

Literatuur-nieuws

Vers voor de pers

Op 4 september jongstleden verzamelden pers, vaklieden en geïnteresseerden zich in een bomvolle zaal van de Beurs van Berlage om zich op de hoogte te stellen wat de uitgevers in Nederland de komende herfst- en wintermaanden voor nieuws in petto hebben. En dat is heel wat.

Querido komt in februari 1996 met Trots verbrijzeld van Jan Fontijn, het tweede deel van de Frederik van Eeden-biografie. Hierin wordt de draad van de biografie opgepakt vanaf het jaar 1901 in het leven van Van Eeden. Eveneens bij Querido verschijnt Verlichte geesten, een ‘portrettengalerij’ onder redactie van Kees Fens, ter gelegenheid van het afscheid van prof. dr. P.J. Buijnsters als hoogleraar Oudere Letterkunde aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. Het boek staat op stapel voor januari en bevat portretten van beroemde achttiende-eeuwers, geschreven in de geest van de tijd. Van Kees Fens verschijnt ook, maar dan deze maand al, Die dag lazen wij niet meer. Het boek bestaat uit ‘vrijdagstukken’ die eerder verschenen in de Kunst en Cultuurbijlage van de Volkskrant.

Uitermate handig voor de trouwe lezers van ‘De tandeloze tijd’-cyclus van A.F.Th. van der Heijden is het boekje Groepsportret. Wie is wie in De tandeloze tijd. Het boekje is samengesteld door Anthony Mertens en zet de honderden personages van de cyclus op een rij, schetst een chronologisch beeld van het leven van Albert Egberts en geeft een topografie van de gevarendriehoek Geldrop-Nijmegen- Amsterdam. Deze maand komt het op de markt, samen met het tweeledige derde deel van de cyclus.

Van Oorschot komt in februari met de Verzamelde gedichten van Hans Lodeizen. De nalatenschap van Lodeizen, die enige tijd geleden volledig is vrijgegeven, bleek een schat aan ongepubliceerd materiaal te bevatten. Naar aanleiding daarvan zijn medewerkers van de vakgroep Moderne Letterkunde in Utrecht tot een nieuwe editie van Lodeizens werk gekomen.

Het gebergte is de titel van het boek dat gezamenlijk wordt uitgegeven door Nijgh en Van Ditmar en De Bezige Bij over de tweeënvijftig romans van Simon Vestdijk. Het is een bundeling van leesrapporten vervaardigd door Maarten 't Hart en Hugo Brandt Corstius, eerder verschenen in nrc Handelsblad, aangevuld met tweeënvijftig onbekende Vestdijk-teksten. Onder redactie van Theo Bijvoet, Paul Koopman, Lisa Kuitert en Garrelt Verhoeven komt bij uitgeverij Sun in december Bladeren in andermans hoofd uit. Het boek beoogt voor het eerst het Nederlands lezershistorisch onderzoek in kaart te brengen. Daartoe hebben vele deskundigen uit binnen- en buitenland samengewerkt, hetgeen heeft geresulteerd in een rijk geïllustreerde bundel met veertien artikelen. Het staat op stapel voor december. Het tweede deel van Het teken van de ram. Jaarboek voor de Claus-studie, over de periode 1950-1955 in Claus’ werk, verschijnt bij Kritak in december. Het bevat evenals het eerste deel onuitgegeven werk, een lopende bibliografie en ongepubliceerde illustraties.

Bijzondere aandacht wordt besteed aan de relatie van Claus tot zijn uitgevers, het experimentalisme en zijn plastische werk. Georges Wildemeersch voerde de redactie over dit deel, dat bijdragen bevat van onder anderen Paul Claes en Gerard Raat. In de nieuwe bundel essays, onder de titel Het geritsel van papier, waagt Hugo Bousset zich voor het eerst aan het schrijven over buitenlandse auteurs. De meeste essays in de bundel confronteren een Nederlandstalige auteur met een uitheemse schrijver. Zo wordt bijvoorbeeld Monika van Paemel aan Salman Rushdie, en Thomas Rosenboom aan Markies de Sade gekoppeld. Het boek is een coeditie van Kritak en Meulenhoff en komt in februari op de markt.

Op weg naar Indië kwam het vocschip ‘Nieu Hoorn’ ellendig aan zijn einde. Zijn schipper Willem Ysbrantsz Bontekoe overleefde de ramp echter op wonderbaarlijke wijze en zijn verhaal



werd een van de populairste boeken van de zeventiende en achttiende eeuw. Driehonderdvijftig jaar na de publikatie van de eerste druk verschijnt bij Walburg Pers Het Journaal van Bontekoe, een uitputtende bibliografie van alle bekende uitgaven, bewerkingen en vertalingen van het bijzondere reisverhaal, onder eindredactie van Garrelt Verhoeven en Piet Verkruijsse. Gelijktijdig in de maand februari komt Walburg met het rijk geïllustreerde werk Bontekoe. De schipper, het Journaal, de scheepsjongens, waarin een beeld wordt geschetst van het leven van Bontekoe en zijn avonturen.

Bij de Amsterdam University Press (AUP) wordt in het voorjaar Literatuurwetenschap in Nederland, van Jaap Goedegebuure en Odile Heynders uitgegeven. Voorafgegaan door een uitgebreid essay over de verschillende facetten van de literatuurwetenschap, wordt aan de hand van vraag-

[p. 349]

gesprekken met prominente beoefenaren van het vak een beeld geschetst van vijftig jaar literatuurwetenschap in Nederland. AUP komt in maart ook met een nieuw tijdschrift: Tijdschrift voor Literatuurwetenschap. Het gaat bijdragen bevatten op het gebied van algemene literatuurwetenschap en op dat van de letterkundes van de moderne talen. TvL gaat vier maal per jaar verschijnen. Ook de Wereldbibliotheek gaat een nieuw tijdschrift uitgeven, waarvan het eerste nummer deze maand al verschijnt: Armada. Tijdschrift voor wereldliteratuur. Dit geheel aan buitenlandse literatuur gewijde kwartaaltijdschrift wil diverse taalgebieden vanuit diverse thematische en theoretische oogpunten belichten.

Het Tübingse handschrift, afkomstig uit een Amsterdams vrouwenklooster, bevat een schat aan berijmde Middelnederlandse teksten met geestelijke inhoud. Uitgeverij Verloren komt in december met een diplomatische editie van het handschrift, aangevuld met een codicologische beschrijving, respectievelijk verzorgd door Gerard Sonnemans en Hans Kienhorst.

Bij dezelfde uitgeverij verschijnt ook in december Boeken in de hofstad van Marika Keblusek, een studie die een licht werpt op alle facetten van het Haagse boekenbedrijf: de organisatie, aard en inhoud van het drukwerk, de censuur, de veiling, de drukkers, binders, auteurs en de klanten.

Ter gelegenheid van het honderdste geboortejaar van Paul van Ostaijen in 1996 verschijnen bij Bert Bakker in januari een werk over de dichter/prozaïst en een nieuwe editie van diens gedichten.

Op grond van een editie van Gerrit Borgers komt de Verzamelde gedichten als deel vii uit in de serie Nederlandse Klassieken op de markt. De stem der Loreley, samengesteld en ingeleid door Geert Buelens en Erik Spinoy, is een essaybundel over de persoon en het werk van Paul van Ostaijen. Bijdragen werden geleverd door onder anderen Jaap Goedegebuure, Kees Fens, Carel Peeters, Cyrille Offermans en Georges Wildemeersch. De biografie in Nederland en Vlaanderen 1993-1994 is een overzicht van alle biografische publikaties in het Nederlands taalgebied. Het komt deze maand op de markt bij uitgeverij Kok Agora, ter gelegenheid van de derde uitreiking van de Dordtprijs voor de biografie.

johan van dam

Kruistochtenliteratuur

De kruistochten hebben de nodige sporen nagelaten in de literatuur van de middeleeuwen en niet alleen bij Van Maerlant. Ze hebben dichters geïnspireerd, die vaak veel beter weten te verwoorden hoe de tijdgenoten die kruistochten hebben ondergaan dan de ‘officiële’ bronnen, de kronieken. Deze Franstalige kruisvaartgedichten (een corpus van dertig teksten) vormen het onderwerp van de dissertatie van C.Th.J. Dijkstra: La chanson de croisade. Etude thématique d'un genre hybride (Amsterdam: Schiphouwer en Brinkman, 1995; [vi] + 233 blz.). Dijkstra komt na de status quaestionis tot een typologie van het genre: naast de gedichten die aansporen om op kruistocht te gaan, zijn er de verzen waarin afscheid genomen wordt van de dierbaren die achterblijven en poëzie waarin de gevoelens vertolkt worden van degenen die hun geliefden niet zien terugkeren. Zo weerspiegelen de ‘chansons de croisade’ door alle poëtische conventies en stereotiepe formules heen zowel het particuliere succes als de mislukking van die gigantische ondernemingen. Het werk van Dijkstra sluit goed aan bij het eerder verschenen proefschrift van G.H.M. Claassens, De Middel-nederlandse kruisvaartromans, dat eveneens in eenzelfde uitstekende uitvoering (fraai stofomslag, mooie band, heldere typografie) verscheen bij Schiphouwer en Brinkman. Het adres van de uitgever is Kikkenstein 210, 1104 AJ Amsterdam, 020-6980812.

pjv

Cahiers Nederlandse Letterkunde

In 1995 is een reeks Cahiers voor Nederlandse Letterkunde van start gegaan, die uitsluitend bestemd is voor langere artikelen. Een raad van gespecialiseerde adviseurs houdt toezicht op dit Groningse initiatief, waarbij de oplage wordt bepaald door het aantal intekenaren. Nummer 1, met bijdragen over Emants’ roman Jong Holland en over literaire dromen, is onlangs verschenen.

Het tweede nummer, dat in oktober uitkomt, zal in zijn geheel gewijd zijn aan een breed opgezette publikatie op het gebied van de Middelnederlandse letterkunde. De auteurs zijn Hans Kienhorst (KUN) en Jacques Tersteeg (RUG), de titel luidt De Brusselse en Nijmeegse fragmenten van Huge van Bordeeus: teksteditie, identificatie en plaatsing.

Het derde nummer, dat in december verschijnt, bevat een grondig gedocumenteerd artikel van Toos Streng (UvA), getiteld ‘Het belang van het ogenblik’. Opvattingen over nationalisme, politiek en kunst in Nederland rond het midden van de negentiende eeuw.

De cahiers kunnen alleen besteld worden door overmaking van ƒ 25,- op postbanknummer 3808367, ten name van Uitgeverij Passage te Groningen, onder vermelding van het gewenste nummer. Inlichtingen zijn verkrijgbaar bij ondergetekende, Nederlands Instituut, postbus 716, 9700 AS Groningen, tel. [phone].

j.m.j sicking

Bert van Selm-lezing IV

Op 4 september 1995 werd de vierde Bert van Selm-lezing gehouden in Leiden. De Leidse hoogleraar in de historische taalkunde Cor van Bree behandelde daarin de Lotgevallen van de Codex Argenteus; de wisselende waarde van een handschrift (Amsterdam: De Buitenkant, 1995; 37 blz.; ills.; ƒ 19,50). De beroemde (gedeeltelijk overgele-

[p. 350]

verde) bijbelvertaling in het Gotisch van bisschop Wulfila wordt door Van Bree van alle kanten bekeken: codicologisch, paleografisch, taalkundig en historisch. Gezien alle wederwaardigheden die de codex heeft meegemaakt, is het een wonder dát er nog iets van dit zesde-eeuwse handschrift over is. Menselijke onachtzaamheid en kloosterbranden gedurende de middeleeuwen, schipbreuk bij Terschelling en een poging tot vervalsing in Zweden in de zeventiende eeuw en een zeer recente poging tot diefstal uit de universiteitsbibliotheek te Uppsala leveren bij elkaar een uitermate boeiend verhaal op. In de zeventiende eeuw verbleef de codex enige tijd in Holland: Isaäc Vossius ontving het boek bij wijze van achterstallig salaris van koningin Christina, maar uit geldnood moest Vossius het weer verkopen. Sindsdien bevindt de Codex Argenteus zich in Zweden.

Evenals de vorige Van Selm-lezingen is ook deze keurig verzorgd: het zetwerk is van Chang Chi Lan-Ying, de druk van Jan de Jong, de uitgave van De Buitenkant.

pjv

Speelen van Cupido

In het kader van de festiviteiten ter gelegenheid van de viering van ‘750 jaar Haarlem’ is, mede op initiatief van de Stichting Haarlem Boekenstad,

Cupido wil een Visje vangen/ Juyst blifteen Aeltje daer aen hangen.

door margedrukker De Ammoniet een selectie uit de drieënveertig houtsneden van de oudst bekende centsprent met kinderspelen Speelen van Cupido herdrukt. Deze volksprent werd in 1690 door stadsdrukster Margareta van Bancken uitgegeven. De door Izaak van der Vinne gesneden houtblokken zijn bewaard gebleven in het Museum Enschedé. Margareta was een ondernemende zakenvrouw, die na de dood van haar man Abraham Casteleyn, de leiding over het boekenbedrijf overgenomen had. In de eerste plaats kreeg zij daardoor de verantwoordelijkheid voor De Weeckelycke Courante (de latere Oprechte Haerlemsche Courant), waarvan het eerste nummer in 1656 verschenen was. Daarnaast volgde zij ook als stadsdrukster haar man op. Garrelt Verhoeven schreef over Margareta van Bancken, haar bedrijf en deze volksprent een inleiding, die op de bekende deskundige wijze door De Ammoniet met de hand gezet werd en achter op de prent gedrukt is. De verkoopopbrengst van Speelen van Cupido, waarvan het origineel zich in de Stadsbibliotheek Haarlem bevindt, komt geheel ten goede aan de aanschaf van zuurvrije omslagdozen voor kostbare banden van deze bibliotheek. De prent is voor ƒ 10,- verkrijgbaar aan de balie of via de post door overmaken van ƒ 13,50 op giro 147418 ten name van Stadsbibliotheek Haarlem, Doelenplein 1 in Haarlem, onder vermelding van ‘Speelen van

Cupido speelt vast overluyt Een aerdig Deuntje op sijn Fluyt.

Cupido’. Voor nadere inlichtingen kan men bellen 023-5157600 (Henk Duijzer of Rob Deckers).

pjv

Archiefpublikaties

Bij uitgeverij Fibula zijn recent twee boekjes verschenen op het terrein van de archivistiek. In de Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven van verenigingen en instellingen (Houten 1995; 51 blz.; ƒ 20,-) geeft F.C. Hartman, medewerker van het Centraal Register van Particuliere Archieven (crpa), niet alleen informatie over de ordening en beschrijving van verenigingsarchieven, maar ook over selectie ter vernietiging en materiële verzorging. Behalve een literatuuropgave en een lijst van nuttige adressen zijn als bijlagen schema's en voorbeelden opgenomen.

Het hoofd van het crpa, G.M.W. Ruitenberg, heeft het populaire boekje van mevrouw E.P. de Booy (derde druk 1972) opnieuw bewerkt tot Zorg voor het familiearchief. Wenken voor de ordening, bewaring en bestemming van persoons- en familiearchieven (Houten 1995; 108 blz.; ƒ 20,-). Aan de orde komen het ontstaan, de inhoud, het belang, de ordening en beschrijving, de materiële verzorging, het gebruik en de registratie van particuliere archieven. Dat laatste gebeurt bij het CRPA, gevestigd in het gebouw van het Algemeen Rijks Archief in Den Haag waar het ook over een studiezaal beschikt (geopend op maandagmiddag en de gehele dinsdag tot en met vrijdag, liefst na afspraak: 070-3315540/ 5545/5400).

De uitvoerige bijlagen omvatten voorbeelden, schema's, lijsten met archiefterminologie en modellen van allerlei formulieren. Een literatuuropgave en een overzicht van nuttige adressen besluiten dit boekje, dat niet alleen van nut is voor de actieve familiearchivist, maar ook voor de onderzoeker die familiearchieven wil raadplegen.

pjv

[p. 351]

Letters! Letters!

Tot en met 2 december 1995 is in het Museum van het Boek/Museum Meermanno-Westreenianum een tentoonstelling te zien met de titel: ‘...Letters! Letters...Vijfde internationale tentoonstelling van hedendaagse kalligrafie’. De tentoonstelling toont werk van internationaal werkzame kalligrafen. Op uitnodiging van initiatiefnemer Jan Broes te Brugge maakten befaamde kalligrafen als Susan Skarsgard, Claude Mediavilla, Werner Schneider, Brody Neuenschwander, Karina Meister en vele anderen nieuw werk op papier, glas en in steen. Door de deelname van vele kalligrafen uit landen waar de kalligrafie op een hoog artistiek niveau staat en de grote verscheidenheid van materialen en technieken waarmee gewerkt is, geeft de tentoonstelling een gevarieerd beeld van de internationale stand van zaken op het gebied van de hedendaagse kalligrafie. De tentoonstelling biedt, naast werk van reeds zeer bekende kalligrafen, ook ruimte aan enkele nog vrij onbekende getalenteerde kalligrafen om zich met hun werk te presenteren. De deelnemers kregen bovendien de opdracht om een werkstuk te maken naar aanleiding van een citaat van Fernando Pessoa: ’...het heilige instinct geen theorieën te hebben...’ Deze opdracht heeft geresulteerd in vele originele toepassingen die ook de veelzijdigheid van de kalligrafie weerspiegelen. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus. Het museum is gevestigd aan de Prinsessegracht 30 in Den Haag.

frans hals museum/museum meermanno-wvestreenianum

Fondsenboek

Onlangs verscheen de nieuwe uitgave van het Fondsenboek, de officiële publikatie van de Vereniging van Fondsen in Nederland (fin) (Zutphen: Walburg Pers, 1995; 301 blz.; ƒ 69,50). Hoe meer de overheid terugtreedt, hoe welkomer

Katharina Pieper, ‘Das Licht’. Brede pen op papier

dit naslagwerk is. Niet minder dan vijfhonderdzestien fondsen presenteren zich met hun doelstelling, activiteiten, beperkingen, vermogen, subsidie-budget en aanwijzingen voor aanvraagprocedures. Naast enorme fondsen als het Prins Bernhard Fonds met een vermogen van tegen de honderd miljoen en een subsidiebudget van bijna vierentwintig miljoen zijn er tal van kleine fondsen actief met specifieke doelstellingen. Via het trefwoordenregister krijgt men een indruk van de veelheid aan onderwerpen die in principe subsidiabel zijn. De activiteiten van de opgenomen fondsen liggen voornamelijk op het terrein van het maatschappelijk werk, de cultuur, volksgezondheid en charitas.

Het Fondsenboek 1995 bevat verder een beknopte inleiding over de doelstelling van de Vereniging van Fondsen in Nederland, richtlijnen voor het indienen van aanvragen en een overzicht van buitenlandse informatiebronnen en aan FIN verwante organisaties. De fin is gevestigd aan de Laan Copes van Cattenburg 62, 2585 GC 's-Gravenhage, 070-3506393, fax [phone].

pjv

Zangers achter glas

Onder de titel Singers behind glass verscheen een bundel Engelse poëzievertalingen bij Sunk Island Publishing. Vertaler James Brockway selecteerde en vertaalde gedichten uit het werk van acht Nederlandse dichters: J.C. Bloem, Gerrit Achterberg, M. Vasalis, Hans Lodeizen, Remco Campert, Rutger Kopland, Anton Korteweg en Tom van Deel. Brockway leidt deze zeer persoonlijke keuze in met een even persoonlijk voorwoord. Elke dichter krijgt vervolgens een korte inleiding van ongeveer een pagina. Als introductie van moderne Nederlandse poezie voor Engelstaligen is het een aardige bundel geworden, al ontbreken er te veel dichters om de bundel representatief te kunnen noemen. Maar omdat het boekje gepresenteerd wordt als een persoonlijke keus van Brockway is elke vraag naar representativiteit bij voorbaat zinloos. Welk belang de bundel dan we1 heeft, blijft dan oolc onduidelijk, behalve dan dat Brockway's vertalingen ongetwijfeld voortreffelijk zijn en als zodanig als specimen kunnen gelden.

GvB

Noordegraaf over Carry van Bruggen

Jan Noordegraaf kan ontzettend boeiend over taal schrijven. Vijf van zijn artikelen zijn nu gebundeld in Oorsprong en ideaal; opstellen over taalzoekers (Münster: Nodus Publikationen, 1995; 144 blz.). In zijn inleiding knoopt Noordegraaf aan bij een aantal beweringen van Carry van Bruggen in haar Hedendaagsch fetischisme van 1925 over onder meer het ontbreken van een ‘centrale beschouwingskern’ over de taaloorsprong in het negentiendeeeuwse denken. In ‘Oorsprongspro-

[p. 352]

blemen’ behandelt Noordegraaf de opvattingen van de filologen W.G. Brill, W. Wessels, H.E. Moltzer en R.J. Dam. Bijzonder onderhoudend is het opstel over ‘Multatuli en de taal van Ur’. In ‘Over licht en geluid’ komen de opvattingen van Johan Huizinga over de negentiende-eeuwse taalkunde aan de orde.

De bundel, waarin verder nog opstellen over J.M. Hoogvliet en Bolland zijn opgenomen, is verkrijgbaar bij Nodus Publikationen, Klaus D. Dutz - Wissenschaftlicher Verlag, Postfach 5725, D-48031 Münster.

pjv

Heuff Literair

De Amsterdamse uitgeverij Heuff heeft een nieuwe literaire serie in het leven geroepen: Heuff Literair. Het eerste deel daarin is de novelle Trompetten in de verte (Amsterdam 1995; 167 blz.; ƒ 24,50) van Nol Escher. Het betreft jeugdherinneringen die de periode voor en tijdens de Tweede Wereld-oorlog omvatten van Escher die later dertig jaar lang als wetenschappelijk uitgever werkzaam zou zijn.

Trompetten in de verte is van een aantrekkelijk omslag voorzien door Hanne Lijesen en het sobere binnenwerk is uitgevoerd in een letter die de bejaarde lezer zal bevallen. Het adres van Heuff Amsterdam Uitgever is postbus 14791, lool LG Amsterdam.

pjv

Breyten Breytenbach

Dit jaar ontvangt de Zuidafrikaanse schilder, schrijver en dichter Breyten Breytenbach de Jacobus van Looyprijs. Deze prijs wordt eens in de vijf jaar uitgereikt aan een schilder-schrijver, een dubbeltalent als Jacobus van Looy. Ter gelegenheid van de prijs wordt er een overzichtstentoonstelling georganiseerd en zal een monografie verschijnen. De tentoonstelling in de Verwey-hal op de Grote Markt in Haarlem is gewijd aan zowel het beeldende als het literaire werk van Breyten Breytenbach. Breytenbach werd niet alleen bekend als dichter, schrijver en beeldend kunstenaar, maar ook als anti-apartheidsactivist. Hij bracht bijna acht jaar in een Zuidafrikaanse gevangenis door. Daar ontstond een bijzondere serie tekeningen die in de Verweyhal voor het eerst getoond zal worden. Voor informatie over de tentoonstelling die loopt tot en met 26 november 1995: 023-5164263.

frans hals museum

Letterkundig Museum

In het Letterkundig Museum staan voor het seizoen 1995/1996 nog de volgende manifestaties op het programma.

Tot 14 januari 1996 is nog de tentoonstelling ‘De A van Annie’ te zien. Daarin staat de kinderliteratuur van Annie M.G. Schmidt centraal, die na-

Breyten Breytenbach; ‘La familie sainte’, 1990. Collectie Breyten Breytenbach

[p. 353]

tuurlijk niet beter gevisualiseerd kan worden dan door haar vele illustratoren, zoals Fiep Westendorp, Harry Geelen, Wim Bijmoer.

Van 8 december tot en met 15 maart is er een tentoonstelling over ABc-boeken en de daarin opgenomen illustraties, onder de titel ‘Wie A zegt’.

Op zondag 26 november worden alle driehonderdzevenenveertig versjes uit Ziezo van Annie M.G. Schmidt voorgelezen in een zogenaamde ‘Voorlees-estafette’. Het programma begint om l0.00 uur. Deelnemers hebben gratis toegang, kinderen betalen ƒ 3,- en ouderen ƒ 5,-.

Hanna Kraan leest op 28 december voor uit haar eigen werk. Na afloop van de voorlezing zal ze vragen uit het publiek beantwoorden en eventueel boeken signeren. Dit programma begint om 14.00 uur en eindigt om omstreeks 22.00 uur. De toegangsprijs bedraagt ƒ 5,-.

Op zondag 7 januari 1996 vindt in het museum een video-presentatie plaats van het televisie-interview dat Ischa Meijer met Annie M.G. Schmidt hield voor de AVRO-televisie. Dit klassiek geworden interview wordt op grootbeeld geprojecteerd vanaf 14.00 uur. Geadviseerd wordt om voor deze presentatie telefonisch te reserveren (070-3471114). De entreeprijs is ƒ 5,-.

GvB

Hoorspelen

Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt was al eerder uitgevoerd als hoorspelserie en Sjakie en de chocoladefabriek van Roald Dahl stond eveneens al op cassette. Vanwege de grote belangstelling die er voor deze vorm van radio-toneelstukken bestaat, zijn inmiddels meer avonturen van Sjakie en zijn familie bewerkt tot hoorspel. Bij Uitgeverij I.C. in Heemstede is sinds kort het kinderboek Sjakie en de grote glazen lift als levendig luisterspel verkrijgbaar. De fantastische vertelling op cassette is bestemd voor kinderen vanaf vijf jaar. De wat jongere (vanaf drie jaar) liefhebbertjes van de



jeugdhelden Saskia en Jeroen, creaties van Jaap ter Haar, kunnen zich ook verheugen in nieuwe hoorspelen: Naar de dierentuin en Uit logeren. De avonturen van de tweeling werden oorspronkelijk als hoorspel geschreven en verschenen pas later als boek. Uitgeverij I.C. voorzag Naar de dierentuin en Uit logeren van een muzikale achtergrond, waardoor ze de moeite waard zijn om naar te luisteren. De klassieke verhalen op cassette met bijbehorende muziek en geluidseffecten vol verrassingen kosten ƒ 12,95 per tape.

karen b. van der kamp

Literatuur op de planken

De Meervaart organiseert speciaal voor jongeren tussen de zestien en vijfentwintig jaar een literatuurfestival onder de naam ‘Literatuur op de planken’. Het zal worden gehouden op 29 en 30 november en 1 december 1995. Men hoopt met een uitdagende programmering jongeren enthousiast te maken voor de Nederlandse literatuur. Zij worden in staat gesteld op een andere manier kennis te maken met hun favoriete schrijvers door middel van voordrachten, workshops, discussies en videoportretten.

Daarnaast worden theaterstukken en films naar aanleiding van literaire werken vertoond en zullen er diverse literaire tentoonstellingen te zien zijn. Schrijvers die meewerken aan het festival zijn onder anderen Joost Zwagerman, Heere Heeresma, Pamela Koevoets, Don Duyns en Ronald Giphart. Bovendien is aan het festival een schrijfwedstrijd verbonden, waarvan De Meervaart Literatuurprijs op de laatste dag van het festival uitgereikt zal worden. Voor de toegang is een bedrag verschuldigd van ƒ 17,50 (cjp ƒ 12,50), voor scholen ƒ io,- per leerling. Voor informatie en reserveringen kunt u terecht bij De Meervaart in Amsterdam, tel. [phone].

johan van dam

Nieuwtjes

□ De Koninklijke Bibliotheek heeft een bijzonder exemplaar van de bundel Naenia van de dichter P.c. BOUTENS in haar bezit gekregen. Het in perkament gebonden boek is uitermate zeldzaam, want er zijn maar twaalf exemplaren van gedrukt. Bovendien is het uniek vanwege de kleurrijke versierselen die de schilder Jan Toorop bij de beginletters heeft aan-

[p. 354]

gebracht. Het boek is waarschijnlijk in het bezit van Boutens zelf geweest.

□ Met ingang van september 1995 is johan van dam werkzaam als stagemedewerker aan de nieuws-, signalementen- en recensierubriek van Literatuur. Hij volgt Karen van der Kamp op.

□ Het cpnb maakte onlangs de Top- 100 van best verkochte boeken in Nederland bekend. Op nummer 1 in de lijst staat Indische duinen van adriaan van dis. Van het boek zijn in tien maanden tijd meer dan 150.000 exemplaren verkocht, hetgeen een ongekende hoeveelheid is voor een literaire roman. De Top-100 werd samengesteld naar aanleiding van de verkoop in boekhandels in de periode 1 januari 1994 tot en met 1 juli 1995.

□ serge van duijnhoven heeft op het poëëziefestival van Struga in Macedonië de Nova Makedonia Award gewonnen. Hij ontving deze prijs voor de Macedonische vertalingen van de bundels Psychopathia Sexualis en Het paleis van de slaap. Aan de prijs is een geldbedrag van vijfhonderd dm verbonden.

□ Mei 1995 verscheen het eerste nummer van een nieuw literair leesblad: schrijver & caravan. In een speciaal beschikbaar gestelde caravan op het Groningse platteland kunnen schrijvers en dichters literair kamperen. Als bijdrage wordt een pagina A-vier per nacht gevraagd. De teksten die betrekking moeten hebben op caravans, worden gebundeld in het tijdschrift dat vier keer per jaar zal verschijnen. Inlichtingen: Stichting ‘De literaire Caravan’, postbus 216, 9700 AE Groningen.

□ De Constantijn Huygensprijs is toegekend aan f. springer voor zijn gehele letterkundige oeuvre. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van tienduizend gulden. De Jan Campertprijs voor poëzie gaat naar eva ger lach voor haar bundel Wat zoekraakt. De F. Bordewijkprijs is toegekend aan nicolaas matsier voor zijn roman Gesloten huis. En de Nienke van Hichtumprijs wordt in ontvangst genomen door veronica hazelhoff voor haar jeugdboek Veren. Alle prijzen van de Jan Campert-stichting worden uitgereikt op 15 december.

□ Het jaarverslag 1994 van de stichting fonds voor de letteren, opgericht met het doel de Nederlandse letteren te bevorderen door het verstrekken van subsidies aan auteurs en vertalers, is verschenen. De stichting is gevestigd in het ‘Schrijvershuis’, Huddestraat 7 in Amsterdam.

□ Het dagblad trouw wordt voor ten minste drie jaar sponsor van de Publieksprijs voor het Nederlandse Boek. Deze overeenkomst met de Stichting cpnb waarborgt de voortgang van de prijs.

□ Op drieënnegentig-jarige leeftijd overleed op maandag ii september de schrijfster josepha mendels (* Groningen, 1902). Nadat ze onder andere in de Tweede Wereldoorlog bij Radio Oranje had gewerkt, debuteerde ze in 1947 met de roman Rolien en Ralien. Ze schreef veelal psychologische autobiografisch getinte romans, een kookboek, toneel en kinderboeken. In 1950 ontving Josepha Mendels de Vijverbergprijs voor Als wind en rook en in 1986 ontving ze als eerste de Anna Bijnsprijs.

□ Op 16 augustus 1995 overleed te Wassenaar de dichter en historicus j.w. schulte nordholt (* Zwolle, 12 september 1920). Schulte Nordholt kreeg grote bekendheid als psalmberijmer en Amerika-deskundige. In 1943 debuteerde hij met de illegaal uitgegeven poëziebundel Het Bloeiende Steen. Behalve poëzie schreef hij tal van wetenschappelijke studies en stelde hij een aantal bloemlezingen samen.

Literaire agenda

Deze agenda wordt door de dienst Leesbevordering van het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum (nblc) samengesteld in het kader van LiTTeratuur, de literaire pagina op nos Teletekst (pagina's 405 en 406) en brt Teletekst (pagina's 683 en 684) waarvoor de dienst de kopij levert. In deze agenda is een breed scala opgenomen van manifestaties, evenementen en jubilea op het terrein van lezen en schrijven en tevens van informatievoorziening in meer algemene zin.

Reeds gestarte manifestaties

-	t/m 2 december: Den Haag, Museum Meermanno-Westreenianum: tentoonstelling...Letters! Letters!...Inl. en org. Norma de Goederen, 070-3462700.
-	t/m 8 december: Amsterdam, Universiteitsbibliotheek, gang Zaal Boekhandel: tentoonstelling 'Het Nederlandse boekenvak 1933-1948', gehouden in het kader van het honderd-vijftig-jarig bestaan van de bibliotheek van de KVB. Inl.: 020-5252056.
-	t/m 10 december: Den Haag, Koninklijke Schouwburg, Theater aan het Spui, Korzo theater en Gemeentemuseum: Festival Indië/Indonesië met Hella S. Haasse, Marion Bloem, Rudi Kousbroek, lan Buruma, Adriaan van Dis, F. Springer en Michael Zeeman (interview). Inl.: 070-3565320.

December 1995

-	maand december: ob Maarssen, reizende tentoonstelling ‘Op weg naar

[p. 355]

	huis: werken en leven van Gerard Reve’. Inl. over deze reizende tentoonstelling: nblc, tel.: [phone].
2	Diest, Literaire culturele kring-Apollo: literaire avond met Luuk Gruwez. Org. en inl.: 0032-13333994.
5	vierhonderdvijftigste geboortedag lanus Dousa (1545-1604)
8	John Banville vijftig
8	t/m 15 maart 1996. Den Haag, Letterkundig Museum: Tentoonstelling ‘Wie A zegt’ over ABc-boeken. Inl.: 070-3471114.
10	Amsterdam, De Rode Hoed: pianorecital gecombineerd met literaire teksten ‘Makrokosmos’, door Bernd Brackman (piano) en Lou Landré. Inl.: 020-6385606.
10	Kasteel van Rhoon: lezing van Willem Jan Otten. Inl.: 010-5018576.
12	Den Haag, Centrale Bibliotheek: lezing door Harry Mulisch. Org. en inl.: openbare bibliotheek, tel.: [phone].
14	Breda, Café Oncle Jean: lezing van Henk van Woerden. Inl.: 076-5654108.
14	Raalte, Openbare bibliotheek: lezing van Monika van Paemel. Org. en inl.: Boekhandel Guldemond, 0572-354633.
15	Den Haag, stadhuis: uitreiking van de lan Campert-prijzen. Inl.: Jan Campert Stichting, 070-3533637.
15	Deventer, Theater Bouwkunde: interview met Margriet de Moor door Jos Paardekoper. Inl.: 0570-611602.
16	Enschede, Grote Kerk: Adriaan van Dis en F. Springer lezen voor uit eigen werk. Interview door Michael Zeeman. Inl.: 053-4282003.
17	Amsterdam, Centrale Bibliotheek: ‘50 ontmoet ‘90’, met Kees van Beijnum en Simon Vinkenoog. Inl.: 020-5230749.
19	honderdste geboortedag Maurice Roelants (1895-1966)

1996

Algemeen

-	Kopenhagen: Culturele Hoofdstad van Europa
-	Antwerpen: Herdenkingsjaar ‘Paul van Ostaijen’
-	driehonderdvijftig jaar geleden verscheen Joturnael ofte Gedenckzuaerdige beschrijvinghe vande Oost-Indische reyse van Willem IJsbrantsz Bontekoe
-	driehonderdvijftig jaar geleden verscheen Maria Stuart van Joost van den Vondel
-	honderd jaar geleden (november) verscheen Drogon, het debuut van Arthur van Schendel
-	vijftig jaar geleden (augustus) verscheen Een voetreis naar Rome van Bertus Aafjes

Januari 1996

7	honderd jaar geleden verscheen Sonnetten en verzen in terzinen geschreven van Henriette van der Schalk
7	Den Haag, Letterkundig Museum: Op Video, opname van een interview van Ischa Meijer met Annie M.G. Schmidt. Inl.: 070-3471114.
16	vierhonderdste geboortedag Jacob van Zevecote (1596-1642)
16	Middelburg, Zeeuwse Bibliotheek: interview met Thomas Rosenboom. Org.: St. literaire activiteiten Zeeland, 00118-612114.
19	Venray, Café de Volle Maan: lezing van Michel van der Plas. Org.: St. Literair Cafë, 0478-589352.
21	honderdvijftigste geboortedag A. Werumeus Buning (1846-1933)
22	Amsterdam, De Rode Hoed: pianorecital gecombineerd met literaire teksten: Het uur van de ziel, door Bernd Brackman (piano) en Wil van Kralingen. Inl.: 020-6385606.
25	t/m 28 januari: Groningen, Stadsschouwburg en Kruithuis: Winterschrift. Org. en inl.: Stadsschouwburg Groningen, tel.: [phone].
25	Zeewolde, De Meermin: lezing van Rutger Kopland. Org.: Literair Café Zuidwolde, 036-5221591.

Voor inlichtingen betreffende de agenda of voor het doorgeven van aanvullingen kan men contact opnemen met het nblc, Frank Hockx of Dick Welsink, postbus 43300, 2504 AH Den Haag (tel.: [phone]).