Literatuur. Jaargang 12

[p. 290]

Literatuur-nieuws

Ex-libriswedstrijd Reynaert de Vos

In het ex-libriscentrum in Sint-Niklaas is zo'n honderdtal ex-libris over Reynaert de Vos te bewonderen. Veel kunstenaars maakten een prent van de hofdag, het schouwspel van de beer en de vermeende honingboom, het muizenavontuur van de kater, het komplot tegen de koning, de pelgrimstocht naar Rome. Om deze collectie uit te breiden organiseert de v.z.w. Tiecelijn-Reynaert een ex-libriswed-strijd rond het thema van de Vos Reynaerde. Alle mogelijke interpretaties van vosseverhalen en fabels zijn bij het ontwerpen geoorloofd. Zo kan de auteur aan zijn schrijftafel worden uitgebeeld, maar ook Reynaert als







dandy, oplichter of verleider. Er zijn geldprijzen te winnen waarvan de hoofdprijs veertigduizend Bfr. bedraagt. Bovendien zal een aantal van de exlibrisprenten tentoon worden gesteld. De uiterste inzenddatum is 31 december 1995. Het wedstrijdreglement is verkrijgbaar bij W. Feliers, Polenlaan 34, 9170 De Klinge, België.

karen b. van der kamp

Emblemata-conferentie

De ‘Society for Emblem Studies’ organiseert haar vierde congres aan de K.U. Leuven. Het internationale congres wordt gehouden van 18 tot 23 augustus 1996. De hoofdthema's van de conferentie zijn: de emblemataliteratuur in de Nederlanden en het gebruik van emblemen op school. Een congresdag zal plaatsvinden in de Koninklijke Bibliotheek in Brussel. Daar zal een tentoonstelling te zien zijn, gewijd aan een unieke verzameling embleemboekmanuscripten, tijdens de zeventiende eeuw vervaardigd door leerlingen van de Zuidnederlandse jezuïetencolleges. Vijf lezingen zullen het thema van de tentoonstelling toelichten. Andere onderwerpen die de organisatoren aan bod willen laten komen, zijn: embleemmanuscripten, het jezuïetenembleem, het embleem en de ‘ars memorativa’, het gebruik van emblemen in andere literaire genres en in de kunsten, het vervaardigen van drukken van embleembundels. Voorstellen voor lezingen over onderwerpen in verband met andere aspecten van embleemstudies worden eveneens in aanmerking genomen. De congrestalen zijn het Engels, Frans, Duits, Spaans en het Nederlands. Wie spreekt in het Nederlands of Spaans, wordt verzocht een geschreven Engelse vertaling van zijn tekst beschikbaar te houden. Wie een lezing wenst te geven dient voor i oktober 1995 een samenvatting van ongeveer vijfhonderd woorden (met vermelding van naam, functie of instituut) te sturen naar: Prof. dr. K. Porteman, Faculteit Letteren: Departement Literatuur, postbus 33, 3000 Leuven, België.

Egodocumenten op microfiche

Rudolf Dekker van de Erasmus Universiteit te Rotterdam krijgt niet genoeg van egodocumenten. Nauwelijks is - in samenwerking met R. Lindeman en Y. Scherf - de inventaris van Reisverslagen van Noord-Nederlanders uit de 16e tot begin 19e eeuw van de pers of er wordt alweer een project aangekondigd. Ditmaal betreft het het microficheren van vijfentachtig uit de archieven en bibliotheken opgedoken reisjournalen op naar verwachting tweehonderd a tweehonderdvijftig fiches. Om een internationale klantenkring op te bouwen wordt begonnen met Manuscript travel journals in languages other than Dutch, 16th century - 1814. De microfiches worden op de markt gebracht door MMF Publications, postbus 287, 2160 AG Lisse, voor de prijs van ƒ 2.500,- (tot i november; daarna ƒ 2.950,-). Bij voldoende belangstelling worden ook reeksen van Nederlands-talige reisjournalen en van andere egodocumenten in het vooruitzicht gesteld.

pjv

Zinledige uitdrukkingen en Min-triomfen

Arend Fokke Simonsz vond in het begin van de negentiende eeuw al, dat de traditioneel geworden bezoekjes met nieuwjaar aan kennissen en familie die je anders ook nooit ziet, zinloos en onoprecht zijn. Tegenwoordig zullen velen zijn mening beamen.

Simonsz ergerde zich aan de inhoudsloze nieuwjaarswensen. Hoe men er op juiste wijze mee om diende te gaan, staat in Al wat wenschelijk is (Abrahamse, Dijstelberge & Van der Lee, Amsterdam 1994; 20 blz.; editie en nawoord: Marco de Niet). Over de titel-wens wordt een tweespraak gehouden tussen een deftige heer en een

[p. 291]

rijke grijsaard. Het werkje werd in 1807 gepubliceerd in Verzameling van eenige zinledige uitdrukkingen, welke dikwijls in gemeenzaame gesprekken voorkomen, voorgesteld in samenspraaken.

Bij dezelfde uitgevers verscheen De gevangene van Priapus (Amsterdam, 1995; 25 blz.) van Matthijs van de Merwede, geëditeerd en van een nawoord voorzien door Paul Dijstelberge. De bundel bevat een keuze wellustige gedichten uit Uit-heemschenoorlog; ofte Roomse min-triomfen (1651). Beide edities zijn niet geannoteerd. In het geval van de zeventiende-eeuwse tekst is dit jammer wegens de moeilijk toegankelijke taal met sterk persoonlijke woordkeus en beeldspraak.

karen b. van der kamp

Nestbevuilers

Dit jaar viert de Republiek Indonesië het vijftigjarig bestaan: Indonesia Merdeka 1945-1995. Ook is het dit jaar precies vierhonderd jaar geleden dat de eerste groep Nederlanders aan de verre reis naar Azië is begonnen, en in 1996 zal het vierde eeuwfeest van de gemeenschappelijke geschiedenis van Indonesië en Nederland kunnen worden gevierd.

De koloniale overheid hield van oudsher toezicht op de pers. Vanaf het begin van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) omstreeks 1600 tot het einde van het Koninklijk Nederlandsch-Indische leger (KNIL) rond 1950 werd de koloniale onderneming algemeen voorgesteld als een rechtvaardige zaak, en bekritiseerd door maar een enkeling. Wie ernstige kritiek op het koloniale bewind openbaar maakte, kreeg vaak last. ‘Koloniale negativisten’ werden oneervol en zonder pensioen ontslagen, in het gevang gezet of verbannen.

Door de eeuwen heen getuigden tientallen Nederlanders van wantoestanden in de Oost en de West, maar de traditie van de koloniale critici werd door de overheid en de heersende mening zo fel en succesvol bestreden,

Multatuli. Foto Weyner en Mottu. Collectie Letterkundig Museum

dat ze tegenwoordig nog steeds is weggedrukt. Vooral in de twintigste eeuw werden de critici zowel uit de koloniën als uit de geschiedenisboeken verbannen.

Het Letterkundig Museum zal van 2 september tot en met io december 1995 de foyertentoonstelling ‘Nestbevuilers - 400 jaar Nederlandsche critici van het koloniale bewind, van Jacob van Neck tot Jan ‘Poncke’ Princen’ tonen. In het museum zal een eregalerij met portretten van ruim dertig ‘Nestbevuilers’ als Multatuli, Dirk van Hogendorp, Albert Helman en M. Székely-Lulofs en een tentoonstelling van hun brochures, tijdschriftartikelen, boeken en uitspraken bijeengebracht worden - niet alleen om te laten zien dat de ‘fatsoenlijke Nederlander’ ook in de koloniën wel is voorgekomen, maar bovendien om eraan te herinneren hoe de heersende krachten veel critici het leven moeilijk hebben gemaakt. De tentoonstelling over vierhonderd jaar Nederlandse critici van het koloniale bewind is te zien in het Letterkundig museum, Prinses Irenepad io, 2595 BG Den Haag.

letterkundig museum

Couperus krijgt museum

In het buitenland wemelt het ervan, in Nederland zijn ze betrekkelijk zeldzaam: musea gewijd aan belangrijke auteurs. Degenen voor wie dit feit een grote onrechtvaardigheid is, kunnen zich verheugen op een magistrale toevoeging aan het zuinige assortiment aan schrijvers-nusea in Nederland: in februari 1996 zal het Louis Couperus Museum worden geopend.

Na het verschijnen van Bastets biografie van Couperus in 1987 blijkt er een stijgende aandacht te zijn voor het leven en werk van de auteur. Zo werd er in hetzelfde jaar een begin gemaakt met de uitgave van zijn Volledige Werken, een gigantisch project dat volgend jaar, met het verschijnen van het vijftigste en laatste deel, zal worden afgerond. In 1993 was er de heroprichting van het Louis Couperus Genootschap dat nu reeds zo'n 360 donateurs heeft. De opening van een heus museum zou men de gouden onderstreping kunnen noemen van deze Couperus-hausse.

Het museum zal gevestigd worden in een monumentaal pand in de Javastraat in Den Haag. Hoewel Couperus het pand op nummer 17 waarschijnlijk ettelijke malen voorbijgeflaneerd heeft, is er slechts een indirecte band tussen de auteur en zijn toekomstig museum. Het huis heeft toebehoord aan Albert Vogel, een der biografen van Couperus. Zijn dochter en erfgename Caroline de Westenholz, die er na de dood van haar vader een galerie begon, heeft zich bereid getoond deze locatie te wijden aan de persoon en het werk van Couperus.

In het museum zullen naar verwachting verschillende exposities worden georganiseerd die in thematisch verband staan met de lezingen van het Louis Couperus Genootschap. Voorts zullen er boeken en cd's worden verkocht, video's worden verhuurd en lezingen of voorstellingen worden gehouden. Het Letterkundig Museum zal bovendien zijn medewerking verlenen, zodat ook de schrijftafel- en stoel, een zuurstokroze smoking en

[p. 292]

een aantal manuscripten van de auteur daar te bewonderen zullen zijn. Een restauratie zal het interieur een passende ambiance geven.

Donaties zijn welkom op gironummer 7235242 ten name van E. van Rossum, penningmeester van het Louis Couperus Museum, postbus 30213, 3001 DE Rotterdam.

peter hoffnman

Week van de biografie

Op initiatief van studenten van de Faculteit der Letteren van de Universiteit van Amsterdam wordt van ii tot en met 15 december 1995 een aantal studiedagen georganiseerd rond het thema biografie. De onderwerpen die hierbij aan de orde komen, zijn onder meer de relatie tussen de biograaf en zijn object, mythe en werkelijkheid in de biografie en de kunstenaarsbiografie en de relatie tussen levensloop en oeuvre. Tijdens lezingen zal ingegaan worden op specifieke vragen die betrekking hebben op het thema: welke betekenis heeft de biografie als literair genre; wat is het belang van de biografie voor de historische wetenschap; hoe is de verhouding tussen een mensenleven en de cultuur waarin het zich bevindt. In workshops kunnen deelnemers hierover van gedachten wisselen.

Plaatsen van bijeenkomst zijn het P.C. Hooft-huis, het Bungehuis en eventueel de Oudemanhuispoort. Voor informatie, suggesties en aanmeldingen, ook voor belangstellenden van buiten de universiteit, is het volgende adres beschikbaar gesteld: Spuistraat 134, kamer 457, 1012 VB Amsterdam, tel. [phone].

karen b. van der kamp

Boekje over letters

In een oplage van tweehonderd is door Adriaan de Jonge en Vincent Westzaan een boekje verspreid, geschreven door Frank Blokland onder de titel Cum libello in angelo (1017 JT Amsterdam, Prinsengracht 673, 1995; 23 blz.). In zeer kort bestek wordt de ontwikkeling van de typografie gevolgd: van losse loden letter, via zetmachines naar fotografisch zetten en desktop publishing. Relevante citaten van grote letterontwerpers die met iedere stap in de ontwikkeling het einde van de typografie zagen naderen, worden door Blokland zo niet tegengesproken, dan toch ontkracht.

Volgens hem is er op typografisch gebied meer mogelijk dan ooit: ‘Hedendaags digitaal zetwerk kan concurreren met het beste uit de loden historie.’ In het tweede deel van deze publikatie gaat Blokland in op de zogenaamde ‘revivals’, replica's van historische letterontwerpen. In dit boekje is een revival van letterontwerpen van J.M. Fleischmann te bewonderen, vervaardigd door Adriaan de Jonge in Quark XPress.

PJV

Charles Gl. Behrens

Een van de eerste uitgevers van Walburg Druk - voorheen Drukkerij Walburg - was Charles Gl. Behrens. Bij de verhuizing van uitgeverij Walburg verscheen over hem Charles Gl. Behrens. Portret van een journalist, vertaler, schrijver, boekverzorger, illustrator, graficus en briefschrijver (Zutphen 1994; 80 blz.) door Chris Schriks. De titel van dit gelegenheidswerkje geeft de veelzijdigheid van Behrens aan, terwijl ook inhoudelijk de nadruk wordt gelegd op zijn vele kanten. Zijn journalistieke bijdragen zijn bij voorbeeld opgenomen in verschillende kranten en tijdschriften, variërend van de nrc tot De Kampeerder en De Vrouw en haar Huis. In het boekje - waarvan de ondertitel ‘eerbetoon’ had kunnen luiden - wordt een zeer uitgebreid beeld van de auteur gegeven verfraaid met korte verhaaltjes, linosneden, foto's, illustraties, tekeningen, gedichten, jaarwensen, brieven, een perskaart, omslagen van door Behrens vertaalde boeken, en kranteknipsels. Opmerkelijk zijn de drie verschillende reclame-illustraties voor sigaretten uit 1928. Het produkt wordt aangeprezen door een dansende man met op de achtergrond een rij van show-girls. In de regionale pers werden de dames in rokken tot over de knie afgebeeld; in de landelijke dagbladen verscheen een gewaagdere versie.

karen b. van der kamp

Honderd Digitale Hoogtepunten

De Beatrijs, de Blaeu-atlas, de Flora Batava en zevenennegentig andere topstukken uit de Koninklijke Bibliotheek zijn vanaf heden te bewonderen in een digitaal platenboek op het World Wide Web, gebaseerd op het in 1994 verschenen boek Honderd hoogtepunten uit de Koninklijke Bibliotheek. Hierin worden handschriften, gedrukte werken, boekbanden en materiaal uit de papierhistorische collectie afgebeeld en voornamelijk door medewerkers van de afdeling Bijzondere Collecties van een toelichting voorzien.

Dankzij de hypertext-toepassingen van het World Wide Web is het mogelijk het boek te presenteren als een

[p. 293]

virtuele tentoonstelling en de bezoeker aan te laten sluiten bij een aantal thematische rondleidingen.

Geïnteresseerden in vormaspecten of de techniek van vervaardiging van deze kunstwerken op papier of perkament, kunnen een rondleidingen volgen over miniaturen in middeleeuwse handschriften, moderne typografie, illustra tietechnieken, boekbanden of papiervervaardiging. Wie vooral de inhoud van de topstukken interessant vindt, kan selecties bekijken van letterkundige, historische, kunsthistorische, godsdienstige en andere werken.

De digitale versie van Honderd hoogtepunten uit de Koninklijke Bibliotheek, ontworpen en vervaardigd door Hans van Mourik en Marco de Niet, medewerkers van de sectie Bibliotheekonderzoek, is te raadplegen via de volgende URL: http://www.konbib. nl/ oohoogte/hh-nl.html. Het boek zelf is te koop voor ƒ 59,50 bij de Koninklijke Bibliotheek of in de boekhandel: Honderd hoogtepunten uit de Koninklijke Bibliotheek/A hundred highlights from the Koninklijke Bibliotheek (red. W. van Drimmelen, A. Leerintveld, T. Vermeulen & C. de Wolf. Engelse vertaling: L. Croiset van Uchelen-Brouwer. Zwolle: Waanders Uitgevers, 1994; 223 blz.; ill.).

De geschieden is van het Nederlands verklaard voor Catalanen, Chinezen en Japanners

De Stichting Ons Erfdeel gaat dapper door met het op de markt brengen van de brochure over het Nederlands, de taal van twintig miljoen Nederlanders en Vlamingen in diverse talen.

Onlangs (1995) werden aan de serie van zestien weer drie nieuwe deeltjes toegevoegd, waarvan ik de titels niet eens kan beschrijven, maar die volgens de bijgeleverde toelichting de door Omer Vandeputte geschreven tekst bevatten in het Catalaans (vertaald door Bob de Nijs), het Chinees (vertaald door Ding Xu) en het Japans (vertaald door Kuniko Forrer). De keurig uitgevoerde en geëllustreerde brochures van vierenzestig pagina's elk zijn voor de prijs van ƒ 18,- per deeltje te bestellen bij de Stichting Ons Erfdeel, Murissonstraat 260, B-8931 Rekkem, 056-411201, fax [phone]. De andere voorhanden talen zijn Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans, Italiaans, Portugees, Deens, Nieuw-Grieks, Indonesisch, Pools, Servo-Kroatisch, Hongaars, Tsjechisch, Russisch en Arabisch.

pjv

Nieuwe Slibjes

In de bibliofiele Slibreeks van de Stichting Kunstuitleen Zeeland verschenen twee nieuwe deeltjes.

Nummer 69 is de Deltamap (Middelburg 1994) van graficus Ap Sok met een inleiding door Klaas Roodenburg. Sok kreeg in 1960 een opdracht van de Rijksadviescommissie om aspecten van de Deltawerken vast te leggen. Sindsdien hebben die werken hem niet meer losgelaten, zoals blijkt uit de twintig zwart-wit-prenten die voor deze ‘map’ geselecteerd zijn.

Martin de Haan koos en vertaalde uit het oeuvre van Raymond Queneau achttien sonnetten voor Slibdeel 70: Raymond Queneau 18 Sonnetten (Middelburg 1994). Voor de illustraties tekenen Margreet Bouman, Ronald Ruseler en C.A. Wertheim. De zoals altijd fraai uitgegeven Slibdeeltjes zijn verkrijgbaar bij genoemde stichting, Kuiperspoort 22, 4331 GS Middelburg, 011800-11443. Een abonnement op zes deeltjes kost ƒ 36,-.

pjv

Bloemlezingen in het Spaans

Tot voor kort waren de bloemlezingen Hedendaagse Nederlandstalige prozaschrijvers en Hedendaagse Nederlandstalige dichters alleen verkrijgbaar als vertalingen in het Engels, Frans en Duits. Met de uitgaven Narrative contemporánea en lengua neerlandesa (Stichting Ons Erfdeel, Rekkem 1995; ƒ 36,-; 128 blz.) en Poesia contemporaánea en lengua neerlandesa (Stichting Ons Erfdeel, Rekkem 1995; ƒ 36,-; 112 blz.) is daar verandering in gekomen; ook in het Spaans kan nu kennis worden genomen van de Nederlandse literatuur. De bundel Hedendaagse Nederlandstalige prozaschrijvers, ingeleid en samengesteld door Jaap Goedegebuure en Anne Marie Musschoot, geeft in het eerste deel een introductie op het werk van Gerard Reve, W.F. Hermans, Harry Mulisch, Hugo Claus, Hella S. Haasse, Paul de Wispelaere, Ivo Michiels, Cees Nooteboom, Gerrit Krol, Jeroen Brouwers, Walter van den Broeck, Monika van Paemel, Stefan Hartmans, Frans Kellendonk en Frank Martinus Arion. Het overzicht van prozaschrijvers wordt gevolgd door fragmenten uit het werk van de vijftien bovengenoemde autetrs. Hedendaagse Nederlandstalige dichters is samengesteld en van een inleiding voorzien door Hugo Brems en Ad Zuiderent. In het eerste deel is een overzicht opgenomen van de Nederlandstalige poëzie. Het tweede deel bevat gedichten van ruim vijftig dichters, onder wie Lucebert, Hans Faverey, Gerrit Krol, Hugo Claus, J. Bernlef, Rutger Kopland en Judith Herzberg. De beide edities zijn te bestellen bij Stichting Ons Erfdeel, Murissonstraat 260, 8931 Rekkem, België, tel. [phone], fax [phone].

karen b, van der kamp

Suriname-mapje

In de reeks ‘Vriendenmapjes’ van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam verscheen het mapje dat behoort bij de tentoonstelling ‘Sranan Buku na Damsko: Suriname-boeken in de UB Amsterdam’. Evenals de vorige mapjes over Frederick de Wit, de Rosenthaliana en Multatuli bevat ook dit mapje vijf prentbriefkaarten en een vel met uitleg bij de expositie (door Michiel van Kempen), en ook

[p. 294]

nu is het geheel op zeer bijzondere wijze vormgegeven door de Leidse thuisdrukker De Ammoniet. De mapjes zijn voor ƒ 10,- verkrijgbaar in de tentoonstellingszaal van de UB Amsterdam, Singel 425, Amsterdam.

pjv

Jan Campert-prijzen

In de prijzenregen van afgelopen jaar zijn de Jan Campert-prijzen, te weten de Constantijn Huygens-prijs, de Jan Campert-prijs, de F. Bordewijk-prijs en de J. Greshoff-prijs toegekend aan respectievelijk Judith Herzberg, Lloyd Haft, Louis Ferron en Patricia de Martelaere. Deze jaarlijkse bekroningen gaan uit van de Jan Campert-Stichting. Sinds 1992 wordt tevens een bundel uitgegeven, waarin essays en biografische en bibliografische informatie is opgenomen over de laureaten; Jan Campert-prijzen 1994 (De Prom, Baarn 1994; ƒ 22,50; 103 blz.) bevat vier lofrijke beschouwingen. Redbad Fokkema benadrukt de thematische eenheid in het werk van Herzberg. Ad Zuiderent, tevens verantwoordelijk voor de redactie, bespreekt de bekroonde dichtbundel Atlantis van Haft. Em. Kummer prijst het vermogen van Ferron om in De Walsenkoning datgene wat al honderden malen eerder is opgeschreven zo op te schrijven dat het als nieuw wordt ervaren. De laatste bijdrage is van de hand van Willem Otterspeer. Hij schrijft over de essaybundel Een verlangen naar ontroostbaarheid, waarin De Martelaere haar thema's samenvat en tot ongekende hoogtes verheft.

karen b van der kamp

Wie en Wat en Mekka

Een handig naslagwerk op het gebied van de Nederlandse taal en letteren is verschenen bij de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Wie en Wat in de Neerlandistiek in Nederland en België (IVN, Woubrugge 1995; ƒ 15,-; 220 blz.) bevat de namen en adressen van overheidsinstanties, instituten met alle medewerkers, hoogleraren en docenten, een overzicht van tijdschriften, instellingen en organisaties zoals bibliotheken, commissies van neerlandici en verenigingen, stichtingen en groepen die zich bezighouden met taal- en letterkunde. Wie en Wat is te bestellen bij de IVN, Raadhuisstraat 1, 2481 BE Woubrugge, tel [phone], girorekening 3314917. Een ander naslagwerk, meer gericht op de boekenliefhebber, is Mekka - jaarboek voor lezers 1995 (Nijgh & Van Ditmar/Dedalus, Amsterdam 1995; ƒ 29,90). Behalve de adressen van uitgevers, stichtingen en tijdschriften geeft Mekka ook de huis- of corres-pondentie-adressen van Nederlandse en Vlaamse auteurs en vertalers. Verder veel cijfers en feiten van literaire gebeurtenissen van afgelopen jaar. In het jaaroverzicht wordt per maand het voorbije boekenjaar doorlopen. Bij elke maand wordt daarbij een auteur aan het woord gelaten, die over zijn belevenissen in die periode vertelt. Ook de veelbesproken ‘generatie nix’ ontbreekt niet in het jaarboek. Em. Kummer schrijft over deze generatie schrijvers een essay onder de titel ‘Laat de Nixers tot ons komen’. Uit citaten, verzameld uit brieven, lezingen, columns, memoires, biografieën, interviews, studies en meer bronnen over levens van schrijvers, is een schrijversdag samengesteld. De dag begint in de middeleeuwen, om vervolgens via rituelen en verlangens van schrijvers uit de twintigste eeuw te eindigen met problemen van hedendaagse schrijvers.

karen b van der kamp

Dichter aan huis

Op 30 september en I oktober zullen vijftig dichters uit Nederland en België uit eigen werk voorlezen in evenzoveel Haagse huizen. Deelnemers ontvangen een routekaart waarop dichters en huizen zijn aangegeven en op die manier kan men zelf een route samenstellen. Het uitgangspunt van de manifestatie is een persoonlijke confrontatie te bewerkstelligen tussen een veelheid van verschillende dichters en publiek. Voor kinderen van acht tot twaalf jaar wordt een kleiner festival voorbereid volgens dezelfde opzet. Verschil is dat de route tevoren is vastgesteld: de groepen kinderen gaan onder begeleiding van huis naar huis. Het laatste adres is het Kinderboekenmuseum, waar de middag feestelijk wordt afgesloten. Op zaterdagavond, 30 september vanaf 19.00 uur, is er een feest, waar dichters en deelnemers elkaar in een ongedwongen sfeer kunnen ontmoeten. De toegang voor het feest is voor deelnemers aan Dichter aan huis bij de prijs inbegrepen. Overigen betalen ƒ 25,- (alleen aan de zaal). Ter gelegenheid van Dichter aan huis 1995 wordt een boek voorbereid, waarin gedichten van de deelnemende dichters en foto's van Onno Meeter worden samengebracht. Vanaf 15 september tot en met 5 oktober 1995 zullen de dichtbundels van de deelnemende dichters te lezen zijn in ‘De Ideale Haagse Huiskamer’, in de Haagse Kunstkring, Denneweg 64, Den Haag, 070-3465786, waar ook inlichtingen verkrijgbaar zijn.

De A van Annie

Het Letterkundig Museum in Den Haag opende in 1991 ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Annie M.G. Schmidt (1911-1995) de tijdelijke expositie ‘Altijd acht gebleven’. Op basis van het toen tentoongestelde materiaal is ‘De A van Annie’, de eerste wisseltentoonstelling van het Kinderboekenmuseum, samengesteld. ‘De A van Annie’ werd 25 juni 1995 geopend met een toespraak van Joke Linders. Zij belichtte daarin facetten van de in mei overleden schrijfster via de letters van Annies alfabet: de A van Annie en Abeltje, de M van Minoes, de P van Pluk van de Petteflet en Prelientje en de Z van Ziezo. Een aantal van de gedichtjes van Annie M.G. Schmidt,

[p. 295]

waaronder ‘Beertje Pippeloentje’, ‘De koningin van Lombardije’ en uiteraard ‘Dikkertje Dap’, werd vervolgens door voF de Kunst op swingende wijze muzikaal ten gehore gebracht. Ook tijdens de tentoonstelling zullen er liedjes te horen zijn. Daarnaast is een uitgebreide verzameling te zien van kinderboeken, eerste drukken, vertalingen, reclamedrukwerk uit de jaren vijftig en zestig, brieven, een discoboek en een kinderuitzet bestaande uit bekertjes, bordjes, sokken en gordijnen, geïllustreerd met tekeningen uit onder andere Jip en Janneke. Tevens wordt een televisie-documentaire over de kinderboekenschrijfster getoond. Als onderdeel van dit unieke geheel zal op 26 november 1995 een speciale Voorlees Estafette worden georganiseerd, waar bekende en minder bekende Nederlanders de 347 versjes uit Ziezo voorlezen.

‘De A van Annie’ is te zien tot en met 14 januari 1996 in het Kinderboekenmuseum/Letterkundig Museum, Prinses Irenepad io in Den Haag, tel: [phone].

karen b. van der kamp

Nieuwtjes

□ De dichtbundel Aangod en de afmens van huub beurskens is bekroond met de vsB-prijs voor poëzie. De prijs bestaat uit een geldbedrag van vijftigduizend gulden.

□ Het Boekenweekgeschenk 1996 zal geschreven worden door adriaan van Dis. De week heeft als motto ‘Eeuwig El Dorado’, waarmee de nadruk komt te liggen op de literatuur van Latijns Amerika en het Caribisch gebied. De boekenweek wordt gehouden van 13 maart tot en met 23 maart 1996.

□ harry geelen ontvangt voor zijn illustraties bij Het beertje Pippeloentje van Annie M.G. Schmidt de Gouden Penseel.

□ De Zilveren griffels zijn uitgereikt aan Imme Dros voor Odysseus, een man van verhalen, aan Anne Provoost voor Vallen, Veronica Hazelhoff voor Veren, Simone Schell voor Een zeer geheime reiskist, Sjoerd Kuyper voor Het eiland Klaasje, Sam McBratney voor Raad eens hoeveel ik van je hou, Rascal & Sophie voor Mauwtje, Marije van der Hoeven voor Klik, ik heb je en aan Gerard Stigter voor 's nachts op het dak.

□ De prijs van de Nederlandse kinderjury is toegekend aan Carry Slee voor Ridder Schijtebroek, Jacques Vriens voor En de groeten van groep acht en aan de in 1994 overleden Evert Hartrman voor De vloek van Polyfemos.

□ Voor zijn roman Vertraging heeft tim krabbÉ De Gouden Strop ontvangen. Aan de prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek is een bedrag gekoppeld van vijfentwintigduizend gulden.

□ Tijdens het Poetry International Festival is de dichtbundel Laatste lezers van joke van leeuwen bekroond met de C. Buddingh'-prijs voor nieuwe Nederlandse Poëzie.

□ Voor zijn dichtbundel Begin een torentje van niks heeft ted van lieshout de Gouden Griffel voor het beste kinderboek gekregen.

□ Het Letterkundig Museum heeft bij een veiling een map manuscripten van de vorig jaar overleden kunstenaar lucebert gekocht. De collectie brieven, gedichten, prozateksten, schetsen en tekeningen brachten tweeënveertigduizend gulden op.

□ De dichteres hanny michaelis heeft de Sjoerd Leiker Prijs gekregen. De prijs van vijfduizend gulden wordt uitgereikt om de publieke belangstelling voor het werk van auteurs van vijftig jaar en ouder te bevorderen.

□ De Herman Gorter-prijs 1995 - groot vijftienduizend gulden - is uitgereikt aan de dichter k. michel. Michel ontving de prijs van het bestuur van de stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst voor zijn bundel.

□ willemjan otten ontvangt voor zijn essaybundel De Letterpiloot de Busken Huetprijs 1995. Aan de prijs is een geldbedrag van vijftienduizend gulden verbonden.

□ De Nederlandse Taalunie heeft de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend aan harry mulisch. De driejaarlijkse prijs bestaat uit een bedrag van tweeëndertigduizend gulden.

□ Informatie over de zevende Albert de Longie-poezieprijs voor jongeren van zeventien tot vijfentwintig jaar van het tijdschrift Vlaanderen is te verkrijgen bij R. Declerck, ‘Ter Hoogserleie’, Hondstraat 6, 8700 Tielt, België.

□ De Libris Literatuurprijs - bestaande uit een oorkonde en een bedrag van honderdduizend gulden - is gewonnen door THOMAS ROSENBOOM voor zijn roman Gewassen Vlees. De Librisprijs wil de belangstelling voor Nederlandstalige literatuur bevorderen.

□ Bij Querido's Uitgeverij is deel twee van het Verzameld Werk (Amsterdam 1995; 678 blz.; ƒ 59,90) van THEO THIJSSEN verschenen. Hierin zijn de romans Schoolland, De gelukkige klas en Het grijze kind opgenomen.

□ De Poolse vertaler JERZY KOCH heeft voor zijn vertalingen van Nederlandse literatuur de Martinus Nijhoff Prijs, de Prins Bernard Fonds Prijs voor literaire vertalingen, gekregen. De prijs - groot honderdduizend gulden - ontving hij vooral voor zijn vertaling van Multatuli's Max Havelaar.

++++

□ Op 20 mei 1995 overleed de auteur JAN WILLEM HOLSBERGEN (* Rotterdam, 3 februari 1915). Holsbergen ontving in 1962 de Vijverbergprijs. Samen met Rudolf Geel schreef hij de roman Met een flik naar bed (1966). Holsbergen was tevens werkzaam als illustrator, reclametekstschrijver en docent aan de Rietveldacademie.

□ Op 20 mei 1995 overleed op zevenenzeventig-jarige leeftijd de schrijfster en vertaalster RUTH FOPPEMA-WOLF (* 9 september 1918). Wolf vertaalde een groot aantal romans uit het Duits en het Engels, waaronder Het proces van Franz Kafka. Daarnaast schreef ze Van alles het middelpunt (1980), een biografie van Carry van Bruggen.

□ Op 21 mei 1995 overleed te Amsterdam de kinderboekenschrijfster ANNIE MARIA GEERTRUIDA SCHMIDT (* Kapelle, 20 mei 191). Als eerste auteur ontving Annie M.G. Schmidt in 1964 de Neder

[p. 296]

landse Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur. In 1987 kreeg zij voor haar hele oeuvre de Constantijn Huygens-prijs. Een jaar later werd haar de internationale Hans Christian Andersen-prijs voor kinderliteratuur uitgereikt. Eveneens in 1988, alsmede in 1991 ontving zij van haar lezers de cpnb-Publieksprijs van het Nederlandse Boek. Haar kinderboeken Minoes, Pluk van de Petteflet en Otje waren al eerder bekroond, respectievelijk met twee Zilveren en een Gouden Griffel. Behalve kinderboeken, waarvan Jip en Janneke het meest bekend is, schreef Annie M.G. Schmidt gedichten, liedjes, radio- en televisie-series en musicals. In het kader van de kinderboekenweek in oktober met



als thema ‘Beestenboel’ verschijnt een aantal oude beestenversjes van Annie M.G. Schmidt in een nieuwe uitgave.

□ Op 11 juni 1995 overleed te Amsterdam de dichter, columnist en reclametekstschrijver MARTIN VELTMAN (* Leeuwarden, ii december 1928). In 1982 verscheen van hem de autobiografische bundel Spiegelgevecht. Samen met G. Franzen en N. Hey richtte hij in 1962 het reclamebureau FHV op.

Literaire agenda

Deze agenda wordt door de dienst Leesbevordering van het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum (nblc) samengesteld in het kader van LiTTerair, de literaire pagina op NOS Teletekst (pagina's 405 en 406) en BRT Teletekst (pagina's 683 en 684) waarvoor de dienst de kopij levert. In deze agenda is een breed scala opgenomen van manifestaties, evenementen en jubilea op het terrein van lezen en schrijven en tevens van informatievoorziening in meer algemene zin.

Reeds gestarte manifestaties

-	t/m 19 oktober: Amsterdam, Universiteitsbibliotheek, gang Zaal Boekhandel: tentoonstelling ‘J.M. Meulenhoff 1869-1939. Importeur en uitgever’. Inl.: 020-5252056.
-	t/m 26 oktober: Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: tentoonstelling ‘Uit de kast: tien jaar marginaal drukwerk uit de Koninklijke Bibliotheek’. Inl.: 070-3140911.
-	t/m 5 november: Den Haag, Letterkundig Museum: tentoonstelling Borgerszaal, ‘Babs’ bootje krijgt een stuurman’, over het werk van Hans Borrebach. Org. en inl.: Letterkundig Museum, Aafke Boerma, tel.: [phone].
-	t/m 10 december: Den Haag, Letterkundig Museum: foyertentoonstelling ‘Nestbevuilers - 400 jaar Nederlandse critici van het koloniale bewind, van Jacob van Neck tot Jan ‘Poncke’ Princen’. Org. en inl.: Letterkundig Museum, Aafke Boerma, tel.: [phone].
-	t/m 14 januari 1996: Den Haag, Letterkundig: ‘De A van Annie’, de eerste wisseltentoonstelling van het Kinderboekenmuseum. Org. en inl.: Letterkundig Museum, Aafke Boerma of Aad Meinderts, tel.: [phone].

oktober

-	maand oktober: Wychen, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling ‘Op weg naar huis’ over leven en werk van Gerard Reve. Inl. over deze reizende tentoonstelling: nblc, tel.: [phone].
-	Gent: 3de Versmacht in de Nacht, 15 jaar Poëziecentrum, 20 jaar Poëziekrant. Org. en inl. Poëziecentrum, tel.: [phone].
1	A.L. Schneiders zeventig
2	Diest, Literaire culturele kring Apollo: literaire avond met Eriek Verpaele. org. en inl.: 00-3213333994.
3	t/m 7: Barcelona: ‘Liber Barcelona’, de belangrijkste boekenbeurs voor het gehele Spaanse taalgebied, met een gezamenlijke presentatie van Nederland en Vlaanderen. Org.: Stichting Frankfurter Buchmesse (Rudi Wester, Literair Produktiefonds, tel.: [phone]).
4	Koos Schuur tachtig
4	Jan van der Vegt zestig
4	Haarlem, Stadsbibliotheek: lezing door Gouden Stropwinnaar Tim Krabbé over verfilmde boeken. Org. en inl.: Stadsbibliotheek, tel.: [phone].
4	t/m 14: Kinderboekenweek. Thema Kat en Hond. Auteur Kinderboekenweekgeschenk: Els Pelgrom. Inl.: CPNO, tel.: [phone]. In het hele land vinden honderden activiteiten met kinderboekenschrijvers plaats in bibliotheken, boekhandels, scholen en theaters.
7	Schiedam, De Teerstoof: lezing door Adriaan van Dis. Org. en inl.: Filmhuis Schiedam, tel.: [phone].
7	Schoonoord, Dorpshuis: lezing door Jan Wolkers. Org. en inl.: Openbare Bibliotheek, tel.: [phone].
8	honderdste geboortedag Jeanne van Schaik-Willing (1895-1984)
10	Den Haag, Centrale Bibliotheek: lezing door Hugo Claus. Org. en inl.:

[p. 297]

	openbare bibliotheek, tel.: [phone].
12	Den Haag, openbare bibliotheek: lezing door Boudewijn Büch, gevolgd door een interview met de schrijver door Daan Cartens. Org. en inl.: openbare bibliotheek, tel.: [phone].
12	Delfzijl, cultureel centrum De Molenberg: literaire avond van de culturele manifestatie ‘Van Ledderom’, met onder meer de uitreiking van de Literaire Prijs van Groningen aan Jurrie Bosker voor zijn dichtbundel Hoog wotter.
12	Woudrichem, De Kazerne: lezing door Ronald Giphart. Org. en inl.: Lit. Café Woerkum, tel. [phone].
13	Antwerpen, Het Elzenveld: Louis Paul Boon-lezing door Hella S. Haasse. Inl.: 073-139484.
18	honderdste geboortedag Raymond Brulez (1895-1972)
20	Amsterdam, Paradiso: uitreiking van de kunstprijzen van de gemeente Amsterdam: Herman Gorter-prijs aan K. Michel voor Boem de nacht, Multatuli-prijs aan Tonnus Oosterhoff voor Het dikke hart en Busken Huet-prijs aan Willem Jan Otten voor De letterpiloot. Org. en inl.: Amsterdams Fonds voor de Kunst, tel.: [phone].
20	t/m 22 oktober: Breda, Museum: Stripdagen.
24	Richter Roegholt zeventig
25	honderdste geboortedag Robert Van Genechten (1895-1945)
25	Blerick, Villa Vallen: lezing door Librisprijswinnaar Thomas Rosenboom. Org. en inl.: Villa Vallen, tel.: [phone].
26	Jan Wolkers zeventig
27	t/m17 november: Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: tentoonstelling ‘De Wereldbibliotheek jubileert!’ Inl.: 020-5252054.
27	t/m 8 december: Amsterdam, Universiteitsbibliotheek, gang Zaal Boekhandel: tentoonstelling ‘Het Nederlandse boekenvak 1933-1948’, gehouden in het kader van het honderd-vijftig-jarig bestaan van de bibliotheek van de KVB. Presentatie van het hierbij behorende boek Hier wordt echter het belang van het boek geschaad van Jan Schilt. Inl.: 020-5252056.
31	Willem Enzinck vijfenzeventig

november

-	maand november: Bussum, openbare bibliotheek: reizende tentoonstelling ‘Op weg naar huis’ over leven en werk van Gerard Reve. Inl. over deze reizende tentoonstelling: nblc, tel.: [phone].
-	Uitreiking Publieksprijs voor het Nederlandse Boek. Inl.: cpnb, tel.: [phone].
1	Eddy Evenhuis vijfenzeventig
1	Zwolle, Theater Odeon: lezing door Margriet de Moor. Org. en inl.: St. Lit. Act. Zwolle, tel.: [phone].
1	t/m 11: Antwerpen, Bouwcentrum: Boekenbeurs voor Vlaanderen. Tevens Boekenweek Vlaanderen. Inl.: VBVB, tel.: [phone].
3	Den Haag, aula van de KB: symposium van de Jan Campert Stichting over toneel en literatuur.
3	t/m 5: Haarlem, Beyneshal: Nederlandse Antiquarenbeurs. Org. en inl.: Stichting Haarlem Boekenstad, tel.: [phone].
4	Willem van Toorn zestig
6	Bea Vianen zestig
6	Nelleke Noordervliet vijftig
8	honderdste geboortedag Géo de la Violette (1895-1979)
9	Assen, Theater de Kolk: forum over persvrijheid en verboden boeken, met Connie Braam, Henk van Woerden en Emma Huismans. Org. en inl.: Lit. Café Assen, tel.: [phone].
11	Emmen, Theater De Muzeval: Taaltheaternacht.
12	Tonke Dragt vijfenzestig
12	vijftig jaar geleden verschenen De avonturen van Pa Pinkelman van Godfried Bomans en Carol Voges voor het eerst als strip in de Volkskrant
13	Inez van Dullemen zeventig
14	Den Haag, Centrale Bibliotheek: lezing door Rudy Kousbroek. Org. en inl.: openbare bibliotheek, tel.: [phone].
18	Den Haag, Theater Korzo: lezing door Gerrit Kouwenaar. Org. en inl.: St. Lit. Act. Den Haag, tel.: [phone].
18	Linschoten, Galerietheater De Wildeman: Nicolien van Rhijn (tekst) en George Vis (muziek) met ‘Verhalen uit Oost-Indië’. Inl.: 02513-12166.
22	Venlo, Grand Café Waardenberg: lezing door Connie Palmen. Org. en inl.: openbare bibliotheek, tel.: [phone].
26	Uitgeest, Boerderij De Valbrug: Nicolien van Rhijn (tekst) en George Vis (muziek) met ‘Verhalen uit Oost-Indië’. Inl.: 02513-12166.
29	t/m 1 december: Amsterdam, De Meervaart: Literatuur op de planken.

Voor inlichtingen betreffende de agenda of voor het doorgeven van aanvullingen kan men contact opnemen met het nblc, Frank Hockx of Dick Welsink, Postbus 43300, 2504 AH Den Haag, tel.: [phone].