Limburgsche sermoenen
(1895)–Anoniem Limburgse sermoenen–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
5XLVI. Dets wie onse vrouwe een besloten 6boegart es.7‘Ortus conclusus est, etc.’ Dese anthyphene sinct 8+die heilge Kerke int ere ‖ der hoger Vrouwen, dir hoeg-9heit dengle louen, ende wonderen sich hare werdecheit. 10Want met hare wart geboren der Sterre Jacobs, die ter 11werelde bragte de Sonne der geregtecheit, onsen Here 12Jhesum Cristum; met hare wart geboren de Rude Jesse, 13die de blume druch darre sich op rosde. Dits de vrouwe 14die verkuntget wart metten englen, bewist metten patri-15arken, geloft van den propheten ende gegeuen den apos-16telen. Ende want dese Vrouwe gemeine es in al der 17Kersterheide, so vuget wale dat icse loue, want ic een 18let ben der Kersterheit. Jdoch ben ix in vorgten, want 19soudicse louen, so war mi noet dat een quame van den 20seraphinen ende reingede mi min lepere, also dat niman 21en sprake: ‘Der lof en es nit scone in den mont sonders.’ 22+Dats waer: ‖ sondech ben ic, ende min lepre en sin nit 23werdech te ludene haren lof. Mar dar ombe en sal ic nit 24swigen, want si sal min lepre opluken, ende min mont 25sal verkuntgen haren lof, bi dien ic hope dis dasse bi 26wilen den mont reinget die decke verkuntget haren lof. 27Ende dar bi willic seghen metter heilger Kerken: ‘Ortus 28conclusus, fons signatus.’ Dese wort sprict Salomon, 29also dasse sie besloten boegart ende besigelt borne. 30Weddi war ombe dasse besloten boegart geheiten es? 31Wi lesen van vir boegarden: der jrste es der gehorsam | |
[p. 627] | |
1+boegart, der ander der gemeine, der derde der sonderlic 2ende der virde der speciael. 3Der gehorsam boegart dats thimelsce paradijs; want 4ons Here die sprict in Der Minnen Buke: ‘Veni in ortum 5meum, soror mea: com in minen boegart, min suster!’ 6+Sinen boegart heiter thimelsce ‖ paradys: dar heiter in 7comen sinre suster, dats de heilge sile, die sin erue 8ewelic met heme besitten sal, geliker wis als bruder ende 9suster har vaderlic erue tesamen besitten. Dat de heilge 10sile ons Heren suster es, dis hebwi orkůnde in der Ewan-11gelien, dar hi sprict: ‘Quicumque fecerit etc.: di den 12wille mins Vader duet di in himelric es, dis min bruder 13ende min suster ende min muder.’ Aldus hebwi dat 14thymelsche paradys es der gehorsam boegart. 15Der gemeine boegart dat es de heilge Kerke, die in 16der erden es. Nu hoert war ombe Moyses sprict dat onse 17Here plande den boegart sfleisch ten beginsele, dar hi in 18satte den man dinre dede comen uter erden. Di boem es 19scone an te sinne ende es sute tetene. Jn midden den 20boegart pland hi den boem sleuens ende een vluet quam 21+uter stat, die den boegart bedoyde, ‖ ende scit sich in 22vir flumen. Hir bi es ons betekent de heilge Kerke, want 23hare boeme sin scone an te sinne ende sute tetene. 24Derre boeme was een S. Paulus, di segde: ‘Wi sin 25gude roke Jhesu Kerste in allen steden.’ Ende Dauid 26waser een, di segde: ‘Ego sicut oliua fructifera: jc 27ben als die oliue die vrogt brenct.’ Ende van desen 28boeme segt Dauid in een ander stat datter wingart ons 29Heren bedecde tgebirgte ende de cedre Gots. De cedre sin 30boeme die nit en rotten, ende beteken de patriarken ende | |
[p. 628] | |
1+de propheten ende dapostele, die den wingart ons Heren 2onthouden, dats de heilge Kerke. Ende dese cederboeme 3suln ewelic duren sonder verrotten; want, al geet tflesch 4te stubbe, de sile sal ewelic duren, ende dit selue vlesch sal 5ten iuncsten dage op verstaen ende sal ewelic leuen. Mar 6+nogtan en es derre boeme enge‖en der boem sleuens, dar 7di Screfture af segt di geplant wart in midden din boegart. 8Der boem sleuens, di geplant wart in midden din boegart, 9dats ons Here Jhesus Cristus, di geplant es in midden 10der heilger Kerken, want de heilge Kerke ouermits heme 11gestigt ende gordinert es; ende es boem sleuens, als hi 12seluer sprict in Dewangelie: ‘Quj manducat carnem 13meam etc.: di min vlesch it ende min bluet drinct wer-14delike, hi heft in heme dewelic leuen.’ Ende Salomon 15sprict: ‘Sapientia est lignum uite: wisheit es hout 16sleuens.’ 17De vluet die sich deilde in vir flumen ende bedoyde 18din boegart, dats de screfture van din Auden Wette, die 19sich gedeilt heft in vir ewangelisten ende bedoyt al de 20heilge Kerke. Gi sult weten dat derde van der heilger 21+Kerken harde droge ware, en warse ‖ nit bedoyt metten 22douwe van derre vlut. 23Ic heb gesegt datter Aude Wet es een vluet ende dat 24pruuic v bi Moyses, di sprict in een buc, heit Exodus, 25dv de kendere van Jsrael leden ouer de wustine, du 26quamense teenre vluet, die hiet Mara, ende was so better 27datter niman ontbiten en mogte, hin legde thout dren 28dat Got gewiest hadde. Bi den kenden van Jsrael verstawi 29elken kerstenen mensche di sculdech es Gode te sinne 30metten oegen der trouwen, als dese liden de wustine, 31dats dese werelt, ende comen in Mara, dats in den Auden 32Wet. Mara dat sprict better. Dese betterheit sal mi tem-33peren ende salre in leghen thout dat Got wisde, dats sin | |
[p. 629] | |
1+wisheit ende sin leringe, dire ons gelaten heft op ertrike. 2Aldus hebwi datter Aude Wet es eene vlut. 3+Nu sulwi v tonen dat de vire Ewangelisten ‖ sin vlude. 4Mi lest also in der Ewangelien dat ons Here sprac tenen 5blenden: ‘Ganc ter vluet Syloe ende wasch di: so saute 6sien.’ Bi der vluet Syloe verstawi de screfture van den 7Ewangelisten, want welc mensche sich te regte dar bennen 8wescht, sekerlike, al was hi harde blent tevoren, hi 9wert sinde. 10Aldus hebdi gehoert van den gemeinen boegarde, nu 11sulewi v seghen van den sonderliken. Der sonderlic 12boegart dats elke gude sile dar Got in woent, also als mi 13lest in Der Minnen Buke: ‘Decendi in ortum meum, 14etc.: jc ginc in minen boegart, dor te sinne dappele van 15der dellen.’ Bi der dellen verstawi oetmudecheit, ende 16bi den applen gude werc. Dese apple van derre dellen 17smaken harde sutelic in ons Heren mont. Gi sult dat 18weten dat onse Here in desen sonderliken boegart geet 19ende woent; want hi sprict seluer in Dewangelie: ‘Ego 20+vo‖biscum sum: jc ben met v toten ende van der 21werelde’, ende hi sprict oec, dor Salomons mont: 22‘Delicie mee sunt etc.: hets mi een werscap te 23wesen metten menschen,’ ende dar in verblitter sich 24ende eruuet sich. Also sprict de Screfture: ‘Quj 25pascitur inter lylia etc.’, dats datter sich eruuet 26onder de lylien ont der dach verscine ende der scade 27enwech sie. Warlike, hi eruuet sich onder de lylien 28van den magdume, dire utermaten sere mint ende loft; 29hi verblit sich in den rosen der mertelere ende in den 30violenten der confessore, mar bouen al verblitter sich in 31den lylien der megde. 32Nu hoert wire magdum loft. Moyses segt ons met 33werken, nit met worden. Dure had gedect de taber-34nakele met roeden vellen, due legder bouen talreouerst | |
[p. 630] | |
1+een dekene van indenre varwen. Bi den roeden vellen 2verstawi de mertelere, die roet gemaect sin in haren blude. 3+Bi ‖ der deken van der indenre varwen verstawi den 4magedum; want also als dinden varwe den himel gelic 5es, also es dleuen der megde gelic den leuene der engle. 6Nu siet of Moyses de megde iet lofde, di har gelicnisse 7satte bouen tgelicnisse der mertelere. Entrouwen, hi kande 8wale dat der magdum harde ontfenclic onsen Here was 9ende datter sich sonderlike verblidde derbennen. 10Niman en wonder sich dis dassich onse Here verblit 11ende eruuet in den megden; want also als diuelic werc 12sin vudinge sdiuels, also sin de gude werc vudinge ons 13Heren. Ende welc mensche werc dut van geregtecheide 14ende van ontfermecheide, je seghe v dat hi Gode vuet. 15Ende bi dien sin degene seleg di hem smorgens geuen 16tontbitene ende zauonts te supperne; ende noch selger sin 17+degene dinne altoes vuden, ende ombe sus‖schedane 18vudinne compt hi neder in sinen sonderliken boegart, dats 19in der heilger silen. Ende bi dien sal hem elc mensche 20pinen gude werc te werken, op dat hi onsen Here vuden 21moge ende vrogt brenge van guden smake ende van 22guden roke. 23Weddi welke vrogt van gude smake es ende welke 24van guden roke es? - Gude werc die verhoelentlike 25werden gedaen, die sin van guden smake; mar gude werc 26die openbarlic werden gedaen, die sin van guden smake 27ende oec van guden roke; want daer nemen demenge 28gude exsemple ane wale te dunne. Dar de screfture af 29sprict dat in desen boegart nit allene en sulen sin apple 30mar oec gude gecrudde. Bi den applen verstawi guden 31smake, ende bi den gecruden guden roke. Dees sonderlic 32+boegart es wal te louen, di apple ende ge‖crudde dregt 33van guden smake ende oec van guden roke. 34De boeme van desen boegarde dassin dogden: oetmu-35decheit, ontfarmegheit, minne ende menge ander dogden | |
[p. 631] | |
1+sulen desen boegart siren. Wildi weten wat vrogte der 2minnen boem brenct? S. Paulus wiset ons. Hi sprict 3also das es geduldech, beningne ende sutelic. Sin es nit 4nidech noch en dut engeen arch, ende sin es nit girech 5noch en suct nit har orber mar dorber hars euenkerstens. 6Ende wildi weten welke vrogt der boem der ontfer-7mecheide brenct? Onse Here hi wiset ons in der Ewan-8gelien. Dats te vudene de hungerge, te drenken de dorstege, 9te cleden de naecde ende te herbergen de uremde. 10De rigde van desen boegarde sal wesen wisheit van 11der screfturen, sit in Latin, sit in Walschen, sit in 12+Ditschen; want die sulen bedoyen den boegart van ‖ onsen 13herten ende duen dragen vrogt van guden werken. 14De uestinge van desen boegarde es geduldegheit; want 15na dien dat elc geduldech es, es sin boegart geuest. 16Ende wed wale dat dese boegart nit gewust en mach 17werden, de uestinge van der geduldech(eit) en sie tirsten 18tebroken. Ende bi dien bedarf elc mensche in huden te 19sinne dassin vestinge geheel bliue; want als de uestinge 20van sinen boegarde tebroken es, so comen sin viende 21ende riden dren, ende wusten de blumen van guden roke 22ende verderuen de gecrudde van den guden smake. Got, 23dor sine genedecheit, behude degene die desen sonderliken 24boegart dragen, dasse ongewust bliuen. Amen. 25Wi sulen laten van desen sonderliken boegarde meer te 26sprekene, want wi vorgten dat densulken vernoyen moge; 27+ende suln v seghen van den virden, din ‖ wi heiten 28speciael. Dats der besloten boegart ende der besigelt 29borne, dar wi bi verstaen Marien, de muder ons Heren. 30Sis der boegart dar alle boeme van allen dogden in sin 31gewortelt ende geplant. Van allen boemen die in desen | |
[p. 632] | |
1+boegart sin geplant, en mogwi v nit seghen te derre tit, 2mar wi suln v seghen van tween sonderliken boemen. 3Der een es oetmuet, ende der ander magdum. 4Nu hoert wat Maria seluer sprict van den boeme der 5oetmudecheit: ‘Cum esset Rex in accubitu suo, 6etc.: du der coninc was in sin camere, min nardus gaf 7sinen roke.’ Dese coninc dats ons Here Jhesus Cristus: 8dure was in sin camere, dats met sinen Vadere in himel-9rike, du gaf der nardus Marien sinen roke. Nardus 10dats een boem, ende es nidre ende van heiter naturen, 11+ende betekent oetmu‖decheit die har gerne nedert ende es 12heit van der vlammen der minnen. Dese nardus, dats 13doetmudecheit Marien, gaf so groten roke datter van 14ertrike op sluech in himelrike, vor den stul Sfaders, ende 15trecde herneder sinen einborne son, onsen Here Jhesum 16Cristum, ouermits sin ontfarmecheit, also dat hi quam in 17desen spetialen boegart, dat was in den reinen lighame 18der vtuerkorenre magt Sente Marien. 19Jc heb v gesegt van den roke van desen boeme. Nu 20mogdi mi vragen van sinre vrogt. Sin vrogt dats ver-21smaetheit van allen din dengen die te versmaden sin. 22Nu pruft och der boem der oetmudecheit dese vrogt 23bregte in desen boegart. Mi lest also in der Ewangelien, 24due Gabriel, der engel, Marien grutde ende har segde si 25soude ontfaen enen son, dve antwerdetse oetmudelike, 26+ende segde: ‘Sech hir de ‖ dirne ons Heren: na dinen 27worden můt mi geschin.’ Ay sekerlike, dit was een harde 28oetmudege antwerde; want si mogt wale hebben gesproken: 29‘Jc wil gerne de muder ons Heren wesen,’ ende son 30hadse nit mesproken. Nees, dis en spracse nit, want si 31geleic hare den nedersten dasse bedenken conste; ende 32dar bi verstawi dasse har seluer versmade ende alle dat 33te versmaden was. Mi lest in der Ewangelien dasse ginc 34met groter haesten te S. Johans muder Baptisten ende 35dinde hare in haren kindelbedde. Ende in al haren leuene 36wasse in versmaheit ende in verstotenheit van den volke. | |
[p. 633] | |
1+Mi lest in der Ewangelien dat mi onsen Here Jhesum 2Cristum verweet dat hi Marien son was; mar mettin ver-3wete was har harde wale. 4Aldus hebdi gehoert van der vrogt der oetmudecheit: 5nv sulwi v seghen van den boeme van den magedume, 6+die harde werdelic ‖ vrogt brenct. Nu hoert wat vrogt hi 7bragte: hi bragte onsen Here Jhesum Cristum, als Ysaias 8getugt dar hi sprict: ‘Jn die illa erit fructus etc.: 9jn din dage sal wesen hoege de urogt van der erden’, 10dats van der magt S. Marien. Ende Dauid sprict, op een 11ander stat: ‘Terra nostra dabit fructum suum: ons 12erde sal geuen har vrogt.’ Es oec iman din dis wondere 13dat Maria onsen Here Jhesum Cristum vlescelic druch, 14di sal besien de rude Aarons, die sonder water van der 15erden ende sonder dov van den himele blume ende loef 16ende vrogt druch, ouermits tgebot ons Heren. En mach 17dan, ouermits den gebode dis selues Heren, nit als wale 18een magt een kint dragen? - Sekerlic, jaes! Verblit v, 19gi megde, ende huet uwen magdum, want, sekerlike, 20jc seg v dat dat megde leuen es gelic engelschen leuen. 21+Bi dien sit ‖ blide ende loft de Urouwe, die v ontfaen 22sal in har geselscap; want ouermits hare mogdi v harde 23sere verlaten in haren sone. Want hi es magt ende es 24geboren van eenre magt, ende hi mint sonderlike megde. 25Gi siet degene dar Dauid af sprict: ‘Adducentur regi 26etc.: mi sal leiden de megde na de coninginne,’ dar 27Salomon af sprac in den beginsele: ‘Ortus conclusus, 28fons signatus.’ 29Hi heitse ‘besloten boegart,’ ende bi dien dat hi segt 30besloten, so behoert ons te merkene welc dat besloet 31sie. Ay sekerlike, wi mogen seghen dat db[l]eslot van 32desen boegarde es de gratie ons Heren, dise in allent-33haluen also besloet in hare, sent dat de gratie in har 34quam, dat noit seder doetlic sonde in hare en quam. | |
[p. 634] | |
1+Dar Gabriel af segde dasse de gratie Sogestes sulde 2beschinen. 3+Nu sprict Salomon oec dat Marie es een besige‖[e]lt 4borne. Bi den borne verstawi haren magdum, die 5besigelt was metten sigele der reinecheit, die noit in 6har tebroken en wart, vlescelic noch gestelic. Dar Eze-7chiel af sprict: ‘Porta hec clausa erit, etc.: de porte 8sal beloken sin, also dat engeen man derdor liden en sal.’ 9Dat Ezechiel heit ‘beloken porte,’ dat heit Salomon 10‘besigelt borne’. Salomon loft Marien na sinre wisheide, 11ende elc esse sculdech te louene na der sinre. Weretlic 12lide sinse sculdech te louene, gestelic lide sinse sculdech 13te louen, mar bouen al sinse de megde sculdech te louene. 14Marie es coninginne van allen coningen, sis coninginne 15van himelrike, sis coninginne van ertrike, mar sonderlike 16esse coninginne van den megden; ende bi dien sin de 17megde sculdech tofferne hare coninginnen louelic offerande, 18also dasse mogen seghen met Salomone: ‘Ortus con-19+clusus, fons signatus.’ Want die ‖ Marien eren, si 20eren Ihesum, haren son. Want ons Here sprict in der 21Ewangelien: ‘Di den Vader ert, hi ert den Son.’ Also 22mogewi seghen: ‘Di de Muder ert, hi ert den Son.’ 23Eertse dan, gi megde! Wildi weten een grote ere dar 24gis mede eren mogt? Dats dat gi vwe reinecheit hut dor 25hars Sons wille ende dor den haren: dar mede dudi hen 26beiden sonderlic ere. Ende wildi hen noch mere ere duen, 27so plant in uwen boegart den boem der oetmudecheit; 28want sin die twee tesamen derbennen, so mogdi weten 29dat ons Here decke neder sal comen ende sal sich rosten 30onder den scade van dien tween boemen. Ende est dat 31dese twe boeme in uwen boegart gewortelt ende geplant 32sin, sekerlike, so mogdi weten dat gi onsen Here Ihesum 33Cristum ontfaet, ende sal gestelic van v geboren werden, 34ende sulten soeken ende drenken ende vuden. | |
[p. 635] | |
1+Nu hoert wi ‖ gin ontfaet. Gi ontfatene metter vorgten, 2ende hi wert geboren metter minnen; gi soecten met 3compassien, gi drencten met tranen ende gi vuttene met 4guden werken. Met vorgten wert ons Here Ihesus Cristus 5ontfaen in der heilger Silen, want de vorgte gereit heme 6den inganc van den herten, also als Salomon sprict: 7‘Jnicium sapientie timor Domini: dbeginsel van alre 8wisheide dats de vorgte ons Heren.’ 9Minne duten van v geboren werden; want welc 10mensche onsen Here mint, hin cant verhelen hin toent 11met guden werken. Also alsen vorgte heimelic trect int 12herte, also duten minne openbaerlic vt comen in guden 13werken. Dit ontfaen ende dit geboren werden toent ons 14wale Ysaias, dar hi sprict: ‘A timore tuo, Domine, 15etc.: met uwer vorgten, Here, hebwi ontfaen, ende es 16van ons geboren, den geest sbeheldenis.’ 17+Nu es onse Here Ihesus ‖ Cristus ontfangen ende gebo-18ren; mar dat hilpt clene min vuden oec. Gi sult hem 19geuen suken gestelic melc; want tkint es gestelic, ende 20bi dien behuuet gestelic spise. Nu mogdi mi vragen war 21gi dese gestelic melc nemen sult. Jc sect v. Gi sulse 22nemen in der borst van conpassien, dats dat v vrs 23euenkerstens vernoy leet sie gelic den vrs selfs, ende of 24gin siet in temptatien ogt in coringen, so suldin troesten 25metter melc van suten ende van gesteliken troeste. Noch 26suldi hebben ene ander borst, van gesteliker bliscap, 27dats, als gi siet uwen euenkersten ligtelike ende sonder 28commer den wech ons Heren loepen, dar suldi v bennen 29verbliden ende sulten manen dat hi vromelic volsta in 30sinen guden beginsele. De heilge sile die dese twee borsten 31+heft ende vter ‖ eenre nempt de melc van compassien, 32den bedrufden mensche sutelic te troestene, ende uter 33anderre ne[e]mpt de melc der bliscap ende der suter 34maningen, dengenen die op den regten wech es, ay seker-35like, gi sult dat weten dasse Gode vuet gestelike. 36Mar dese borste en hebben nit degene die jonc ende in 37haren beginsel sin. Dar Salomon af sprict: ‘Soror nostra 38paruula est, etc.: ons suster es clene, ende en heft | |
[p. 636] | |
1+engene borsten.’ Want degene die clene sin in der minnen 2Gots, sin hebben derre borste nit tot dis male dasse vol-3wassen in dogden ende in minnen; ende dan mogense 4onsen Here Jhesum Cristum ontfaen, ende mach van hen 5geboren werden, ende mogenten soeken ende vuden also 6alsic v gesegt hebbe. 7Dese vudinge sugter an den vygboem dure ginc van 8+Bethania te Jherusalem; ende dure engene ‖ vrogt drane 9en vant, due vermaledider den boem, ende hi verdornde 10tehant. Bi desen vygboeme, die sonder vrogt was ende 11vermaledijt wart, verstawi elke sile die sonder vrogt es 12van guden werken, dar sich onse Here Jhesus Cristus in 13vuden soude. Dese sile salre vermaldiden in den dage 14sordeels, ende die maledictie sal so vreselic wesen dat die 15sile nemmermeer groyen noch bloyen en mach, noch 16vrogt dragen en sal van guden wille noch van guden 17werken, mar si sal ewelic dorren ende dwasen. 18Bid onsen Here dat hi ons sulge dogede verlene dar 19win binnen soeken ende vuden, also dat hi ons ewelic 20vude in sin himelrike. Amen. |
|