Limburgsche sermoenen
(1895)–anoniem Limburgse sermoenen|
Regelnummers proza laten
vervallen | |
[p. 211] | |
1IV. Dit sprict van verkornen liden.+IV2‘Elegit eam Deus et preelegit eam.’ De||se wort sin+2 3gesproken tenen jgeliken selegen mensce, ende sin dri denc 4drane te merkene, derste: du best ercoren, dander: du best4 5ut vercoren, terde: dv salt sin in din heilegen getelde.5 6Nv, liue mensce, nu maegtu spreken: ‘War ane sal ic6 7dat mercken dat ic ercoren bin?’ - Dis willic di orconde 8geuen ane drin dingen. Derste es daste lats alle kintlike88 9seden ende alt gemac van dinen liue ende der werelde9 10vroude. Want die werelt es gelic enre urouwen dar mi aue 11lest in Libro Regum, die heit Jezabel, die en hadde nit1111 12naturliker schonheit, mer si cirde sich met uarwen ende 13toeg die lide an hare. Nu geuilt also dat der prophete13 14Helyas hare hulde verloes; due woutsine dun ontliuen.14 15Du vlo hi van hare so sere dat hi uele mude wart, ende 16ontlip hare ane ene stat die hiet Bersabee, ende liet sinen16 17knegt dar; ende hi lip in die wustine ende behilt sig dar17 18enen || dag.+ 19Hir bi es die werelt betekent: geliker wis alse die conin-20ginne Jezabel die lide an hare toeg met gemacder sconheide,20 21also dut di werelt: sin heft nit naturliker sconheide, mer21 22si bestricht hare met valscher sconheide. Dats tegenclike 23schonde ende vroude ende houerde, gemac, gut, ere ende 24alle die oppersheit der werelde. Dit en durt nit dan ene24 25corte wile: hiden est ende morgen nit; ende met desen 26dingen trectse al die werelt an hare, ende di dan hare26 | |
[p. 212] | |
1nit en volgt, di verlist hare hulde. Weder din setse sig,+ 2(ende) en vliet hise nit, si ne[e]mpt heme dat ewege leuen.2 3So sal der mensce dun gelic alse Helyas dede, ende salse3 4vlin te Bersabee. Helyas dat sprict Gots helpere, ende4 5willeg mensce der werelde ontrinnet, dis Gots helpere.5, 16, 22, 23 6Also sprict S. Paulus: ‘Wi sulen alle ons Heren helpere 7sin ende sulen heme met onsen liue helpen volbrengen dat77 8dogentlike leuen dat hi ons vore gedragen heft.’ || - Wat+ 9dede Helyas? - Hi vlo te Bersabee. Bersabee dat sprict 10een borne der sedden. Dats een igelic gestelic leuen. Daer10 11sal der mensce vlien ende sal sich dar saden mit dogeden11 12ende mit guden wercken. 13Mi lest van erehande beren die hebben die nature, alse 14mise ten irsten trit, so geuense bitteren dranc, ende daer na14 15suten, ende ten derden male getempert. Mettin beren sal15 16sig der mensce drencken alse hi ten gesteliken leuene kumpt. 17Hi sal ten irsten gedencken an die bettere sunden ende wie 18dicke hi Gode verbelget heft, ende sal heme dat innentlike 19leet sin ende salre bitterheit af hebben in den herten. 20S. Paulus sprict: ‘Alse ic gedencke ane min aut leuen, so20 21est mi so bitter dat icte rucge werpe ende kere mi te din21 22iegenwerdegen leuene.’ Aldus sal der mensce drencken de-23sen bitteren dranc. - Ten anderen male sal der mensce dencken ane ons Heren gudde ende ane sine || dogede ende+ 25ane sine sutegheit ende sal met Gode sutelike gedrencket 26werden. - Tin derden male sal hi sig vlitelike ende vaste26 27hauden an sine regele ende an sine settinge ende ane di27 28gude gewonheit ende sal sin ordene vaste hauden met | |
[p. 213] | |
1be(s)cheidenheide: dats die getempert dranc dat der mensce+11, 6, 9, 12, 19, 20 2enweder te vele nog te luttel en due.2 3Wat dede Helyas mee? - Entrowen, hi lit sinen knecht 4te Bersabee ende vur in die wustine ende onthilt sig dar4 5enen dag. Bi dir wustinen [sen] es ons betekent himelrike:5 6dar in sal der mensce varen utien gesteliken leuene ende sal6 7sinen knechte, din lif, dar laten. Bi din enen dage es7 8betekent der ewege dach, die nemmer ende en nimpt. 9Also sal der mensce ten irsten laten alle kentlike seden; 10ten anderen male sal hi te geesteliken leuene varen: dat 11sin twe orconde daste ercoren best. Terde es daste ons11 12Heren gebot vlite||like helst, want dats een igelike mensce+12 13sculdeg. Mi leest van enen iungelinge die quam tonsen13 14Here ende vragede heme wi hi himelrike solde gewinnen. 15Du sagene onse Here ane ende sag dat heme so ernst was15 16dat heme alle sine aderen branden van minnen, ende due 17mindene onse Here ende sprac te heme: ‘Du salt die gebot 18hauden die in din Wet geboden sin.’ 19Dar bi merckewi dat een igelike mensce die gebot sculdeg 20es te haudene, ende die geestelike mensce en sal nit allene 21die gebot hauden: hi sal oec sine regele ende sine gesetten21 22hauden ende al di dinct die heme sin ordene ende sine meis-22 23terscap gebit. Hin sal oec nit allene dir dinge gehorsam sin 24die mi heme gebit: hi sal sich vlitegen alre dinge die sinre24 25meisterscap lif sin. S. Bern. scrift een wort ouer S. Paulus.2525 26S. Paulus sprict: ‘Onse Here was gehorsam ont in den doet 27dis crucen ende woude liuer steruen || dan hi ongehorsam+ 28were.’ Dar ouer sprict S. Bern. ende segt: ‘Onse Here was | |
[p. 214] | |
1gehorsam ont in den doet, ende wi heme nit na en volget+ 2met regter gehorsamheide, hin wert nimmer delagteg sinre 3gehorsam(hei)de.’ Aldus sal der mensce onsen Here na33, 8 4volgen ende sal vruch ende spade bereit sin ter gehor-5samheit. 6Der Prophete sprict: ‘Mane astabo: jc sta vruch ende6 7wagte wat din gebot sie, op dat ic dinen wille behaude.’ 8Also sal der mensce spreken: ‘Jc wille vruch ende spade 9staen ende wille wagten wat minre meisterscap wille sie,9 10op dat ict behaude dor die minne ons Heren. Entruwen,10 11dit wert bi wilen qualike gehauden van sulgen liden, want 12si hebben hars willen so uele dat hen hare ouerste volgen 13mut; ende die en sin nit regte gehorsam. Onse Here sprict 14in der Ewangelien: ‘Alle die mi minnen, die willic vruch 15versuken, ogt icse vinde in guden wercken; ende die ic dan15 16vinde, metten wille ic || sin ende wilse troesten.’ Welc+16 17mensce dese dri dinc an heme uint, dats heme een orconde17 18dat hi ercoren sie. 19Dander es vtercorenheit, dats als vele alse ene bestede-1919 20ginge der ercorenheit. Dat gi verstaet of gi vt ercoren sit, 21dis geuic v een orconde an drin dingen. Derste es eene21 22ombesininge, dat gi ombe siet wie gi v herte ende al uwe22 23werc vint, ende besiet wat (Gots) gest en v rede. Der Pro-23 24phete sprict: ‘Audiam quid loquatur etc.: jc wille24 25ombe sien ende wille horen wat Got rede in minre selen,25 26ende wille wachten wan mi Gots geest come.’ S. Paulus26 27sprict: ‘Alle die Gots gest nit en hebben, die sin van heme2727 | |
[p. 215] | |
1gesceden.’ Also sal der mensce wachten wan der gude+1 2Got come. 3Nu sprict der Prophete: ‘Non enim ab oriente neque3 4ab occidente etc.: onse Here en compt nit van din ont-4 5spronge der sunnen.’ Bi din ontspronge der sunnen es 6betekent vorspudegheit, als din genen din al har dinc na6 7haren || wille gaen ende na haren wensene, din en compt+7 8Got nit. Het were een vel dogentlic herte dat Gode erkende8 9alse heme al sin saken na sinen wille gingen. - Bi der 10sunnen ondergange es betekent bedrufde ende wedermude.10 11Danne en compt oec onse Here nit. ‘Deus ab austro1111 12ueniet, etc.: hi compt van fonen ende compt van din1212 13heilegen berge die gedeilt es.’ Bi der fonen es betekent dat13 14herte dat der min(n)en vele heft. Die fone es warm ende14 15brenget din regen; geliker wis es oec dat herte warm dat 16der minnen vele heft. Want die minne bre(n)gt gerne din16 17suten regen, dats die sute gedenckenisse ende die vrogt-1717 18berge trene. Dan compt onse Here. Hi compt oec van din18 19heilegen berge di gedeilt es; dar bi es betekent dat heilege19 20herte, dat sine cortwile suket op din himelscen berge ende20 21dat sig heft gedilt van allen erderschen dengen: din compt2121 22oec onse Here. 23Dander || es ene wagtinge. Mi lest in Tobias van eenre+2323 | |
[p. 216] | |
1vrowen die hit Anne die sat op enen hogen berg ende+ 2wagde wanne har son queme. Bi Veren Annen es betekent2 3een igelic seleg mensce die onsen Here geestelike dreget.3, 4, 6, 8, 15, 203 4Der mensce sal sitten op enen hogen berg, dats dat reine 5herte dat sig erhoget heft van al der werelde. Dar sal der 6mensche sitten op met reinen pensingen ende sal wagten6 7wan sin kint kome, Jhesus Cristus. Dat sprict een wis man 8an ons Heren stat: ‘Seleg mensche, ic ben din kint, want 9du dregts mi in dinre selen geestelike.’9 10Terde es ene vorsmakinge; dar af sprict der Prophete:10 11‘Gustate et uidete etc.: verstaet ende smaket wie sut1111 12onse Here es.’ S. Augustin sprict: ‘Jc ben gewar worden12 13eenre wonderliker sut[h]egheit, ende weric lange dren13 14bleuen, het were mi een himelrike gewest.’ Also sal der 15mensche gedenken ane ons Heren sutegheit, dat hi innege15 16sutegheit ontfa van Gode. Mi || lest in Libro Iudicum+16 17van Heren Samsone di quam tenen male dar hi enen lewe17 18vant; ende din lewe brac hi den mont op ende vant heme18 19honeg dren. Bi Heren Samson es betekent onse Here Ihesus 20Cristus. Bi din lewe es betekent der selege mensche die 21also starc es ende also vast datten engen dinc van Gode 22gesceiden en mag, ende di engene coringen en ontsit mar 23regte vast ende starc es an Gots dinste: dis gelic din lewe. -24Wat dut dan onse Here? - Hi compt ende besit dat herte24 25ende di sele ende brict dan dat herte op en(de) nimpt25 26dat honeg, dats des herten sutecheit; dar mide wert dan26 27onse Here gespist. Also sprict een wis man: ‘Dat reine herte ende dat sute 28herte dats eene spise ons Heren: hi 29wilt van dis menschen sutecheit gespist werden.’ Wi 30dese dri dinc an heme vint, dats een orconde dat hi ut 31ercoren es. | |
[p. 217] | |
1Terde es een woninge in din himelscen pa||laise ende in+1 2din gotliken getelde. Wat es ons Heren getelt? - Dat sprict 3een wis man: dats sine teswe ende sine wenstere. Alse hi3 4die sile nimpt in sine arme ende hise ombehelst ende om-5beveet, so esse in dat gotlike getelt gebrut.5 6Mi lest van din coninge Asuero, du hi sin vrowe nam6 7Veren Hester, dat sin getelt al was van goude, ende waren 8die snure siden dar mit mede op spin, ende die nagele8 9waren gulden ende die ringe helpenbeen, ende alle die ter9 10brulogt quamen, die aten ende droncken vte silueren vaten.10 11Bi din hogetide mogewi wale mercken dat dat hogetide ric 12ende erlic es dar Got sine brut, die heilege sele, te houe 13vurt, sint dat al die sconheit ende die herscapheit die op13 14ertrike es, ene oncleinlecheit es iegen die minste sconheit14 15van himelrike. 16So es dan Asuerus onse Here ende Hester die heilege 17sele. Di name Asuerus heft drie bedutnisse, di mi || ane+ 18onsen Here betekenen mag. D[er]irste es ostium; dar heit18 19onse Here ene dure. Dar ane mercket dat onse Here seluer 20wilt een durewegtere sin dar sine brut te houe vert. Also20 21sprict onse Here: ‘Oy liue sele ende mine scone brut, ic 22wille seluer durwerdere sin ende wil di die himelsce porte22 23op dun ende wil di vrolike ende minnetlike ontfaen mettir 24engele sange, ende al himelsce her sal di ontfaen hiden 25met vrouden.’ Dar wert die sile ontfangen in dat gotlike 26getelt ende onse Here spreket te hare: ‘Oy minnentlike26 27sile, hiden salte di vrouwen met mi ende alle die vroude27 | |
[p. 218] | |
1dis himelrikes wil ic di hiden geuen ende mi seluer geue+ 2ic di ewelike, also dattu van mi nog ic van di nimermeer 3en scheiden. Dar nempt een ende alle drufheit, al beswer-3 4nisse, al arbeit lifs ende herten. Dar ontfeet die sile meer 5|| vrouden dan hare begeringe begripen mag, ende meer+ 6dan die sile beuaen mag. Dar swefet ende swimt die sile6 7in din honegborne, dats die heilege Driuoldegheit.7 8Dander es atria, dats een vrithof. Dar ane mercwi dat 9onse Here die selege sile wilt vrien van alre mesterscap 10ende van allen banden, datse vortmer vri van willen ende 11van allen herten bliue, ende al datse wilt ende dis hare11, 12 12lust, datse dat due sonder vorchte. Dar wert onse Here 13ter silen sprekende: ‘Sute ende scone brut, ic wille di 14hiden vŕi maken van allen vorgten, van alre meisterscap, 15van allen banden; jc wil di hiden ontbinden van gehor-16samheide ende van allen bedwange. Werste dor mi gehor-16 17sam, dar ombe sal di alt himelsce her open sin, daste17 18vrilike salt gaen war du wilt.’ So antwert dan die sile: 19‘Oy minnentlike Got, hebdi mi gewalt gegeuen ouer al 20himelrike, || son willic nit hebben sonder v allene!’ Dar+ 21ombevehet onse Here die sile met sinre gotheit ende met21 22sinre menscheit ende setse in sinen scoet; dar nit si hare22 23sins, immermeer na haren wille als vele als hare begerte 24begripen mag. Ende me danse Gots begeren mag ogte har24 25begerde begripen can, nog meer vloit hi in hare met sinre 26gotliker sutecheit. 27Dat derde es beatitudo, dats ene ganse selecheit. Dar27 28heft die sile dan begrepen dat ouerste gut ende die ganse 29selecheit. So sprict die sile: ‘Hec requies mea etc.: dits29 30min raste, min vroude, min erue. Nu benic comen tin | |
[p. 219] | |
1ouersten gude ende ben gevuget ter ganser selecheit.’ Dan+ 2set onse Here die sile neder ende wert seluer scencke.2 3Owi selege sile, wi groet wert dan din vroude ende33 4din sutecheit als di Got allumbeveet ende di beslutet in4 5sinen gotliken ermen ende du gesadet[s] werdes met || sinre+5 6ouerster guden ende hi di dorvloit met sinre ganser selecheit! 7Die vroude en maech enweder herte gedencken nog mont7 8gespreken. Owi, mogte dan die sile herweder gedencken 9ogte mogse enege onvroude hebben, so were hare di minste9 10gedegte ende dat minste wort darse Gode noit mede ver-10 11wragte, dat ware hare een groet iamer, datse noit clene11 12ogte groet iegen heme dede jn dis arme si sig heft gedwon-12 13gen. Owi, watse dan begrepen heft an din edelen Got! Oy 14sile, daste noit gedectes anders dan ane die ganse selecheit,1414 15daste noit mindes dan dat ouerste gut, daste noit sprekes 16dan sin lof, mogte di dan dat leet sin, het ware di ene 17grote bitterheit! Owi sute sile, nu suldi v sins niden na17 18uwen wille ende na ure begeringen, wi gi wilt. 19Liue mensce, wildi nu sekerlike ende scire comen te derre 20vrouden, so suldi v vliscegen || drire denge. Derste es dat+20 21gi ganse minne te Gode hebt van al uwen herten, van al 22ure cragt, ende al v begerde an Gode set, ende dat gi regte 23een sin na heme hebt ende dat [al die vroude ende] al dat2323 | |
[p. 220] | |
1op ertrike es, v nit getrosten en moge, ende dat gi also+ 2groten iamer na Gode hebt dat v al die vroude ende al die2 3cortwile die op ertrike es, ene betterheit sie an uwen herten3 4ende v allene Got genuglike sie ende sute. Dan sprict die4 5sile: ‘Owi sute Got, owi minnentlike Got, owi vrolike Got, 6ic ben na di siec ende hebbe so groet iamer na di dat mi6 7al dat getrosten en can dat op ertrike es.’ So sprict die7 8sile in Der Minnen Buke: ‘Filie Iherusalem: dogter88 9van Iherusalem ende gi iuncfrouwen van din himelscen 10Iherusalem, kundeget minen liuen ic ben siec van min-10 11nen, ende also dat mi alle ertcetrie nit gehelpen en11 12mag dan sin minnentlike helsen.’ ‘Owi,’ sprict si dan, 13gelic alse || der gude S. Paulus spriket, ‘owi minnentlike+1313 14Got, lose mi van desen ellendegen ertrike, dat ic di sie 15in dinre glorien. Ay liue, gi siet al min troest, al min 16vroude, al min tuuerlat ende alle mine sekerheit. Ay, 17nů troste mi, hets an der tit: mi en mag al die werelt17 18nit getrosten.’ 19Mi lest van Sent Agten si hadde enen minnentliken1919 20siecdag, die sprac aldus: ‘Alle liflike ertsetrie die hebbic20 21versmaet, sonder allene mins liuen Her[t]en wort: die mogen21 22mi gesont maken. Ay minlike Got, ic ben vtermaten siec 23van dinre minnen; nů heile mi, milde Got! sonder di en23 24magic nimmer gesunt werden.’ - Also sprict der prophete | |
[p. 221] | |
1Dauid: ‘Ay sute Got, mi es geborsten, dat ic verderuen+1 2mut gin trostet mi!’ Geliker wis sprict die sile: ‘Min herte2 3es mi druue, so dat nemmer en wert gesunt, na Ihesu, 4minen liuen, di mact mine sile wont ende, alse hi wilt, 5gesont.’ - Also sal der mensce hebben || ene minnende+5 6sinunge.6 7Dander es dat gi gansen vrede ende stedegen hebt met7 8Gode, met v seluen ende met allen dengen; ende sult 9spreken alse der prophete Dauid: ‘Jn pace dormiam99 10etc.: jc wil slapen in din vrede ende wille ewelike rasten 11ende vrede hebben met allen dengen.’ 12Terde es dat gi uwe sile sult ciren met dogentliken ulite.12 13Mi lest van der coninginnen Hester duese vor din coninc1313 14Asuerus sulde gaen, du cleidetsc hare mettin edelsten14 15gewande van al der werelde ende geberde du so kundeg-15 16like ende so vrouwenlike dat sonder mate was; ende vurde16 17twe ioncfrowen met hare: op di ene le[e]nde si ende dandere17 18huf hare die cledere op. Bi der coninginnen Hester es be-19tekent ene igelike selege sile. Hester dat sprict ene verbor-19 20gene vrouwe die wale gecirt es; dats die sile: die es nů 21verborgen ende die sal wale gecirt sin met edelen dogeden 22alse der coninc ontbiet datse te houe come met gecirden 23clederen vor din gro||ten Got ende vor alle sinen gesinne.+23 24Ay selege sile, nů suldi weten dat v in himelrike nit en 25cirt dan dogede. So die sile me dogentliker wercke te houe 26brenct, so har gecirheit ende hare ere mere es.26 | |
[p. 222] | |
1Entruwen, die sile mut oec ene joncfrouwe hebben darse+1 2hare op lene; dats die minne: dar op legget al v arbeit 3ende uwen comber: si hilpet v ligtelike dragen. - Si muet 4oec ene andere hebben die hare die cledere op haude; dats 5stedecheit, dat gi v gut leuen te guden ende brenget, soe 6alse die doet compt, dat gi mogt spreken: ‘Jc loue v, 7milde Got, dis dags dat ic erloest ben van desen ellendegen 8kerekere. Geloft sie Got dat ic desen dag j geleuede dat ic 9din sconen Got sal sien in al sinre herscapheit. Dits der9 10dag dis ic altoes begert hebbe ende dis mi luste; op desen 11dag vroude ic mi altoes, want hits hiden een dag alle 12minre urouden, ende ic sal vergeten alle minre arbeit ende 13sal || met sinen gotliken anschine getroest werden al mins+ 14leides. Ay minlike Got, leuende Got, scone Got, ontfanc 15hiden min sile in din gotlike getelt ende make mi vri alre15 16arbeit, ombevanc mi met dire gotliker sutecheit!’ Dan16 17ontfeet hise met allen himelschen here ende sprict: ‘Aue:1717 18Got haudi, alrelifste, ontfanc hiden die leuende grute 19van minen můnde. Jc wil di hiden op dun alle himelsche 20vroude ende mi seluer sonder scheiden.’ 21Mi lest van Beniamine din wart gegeuen die gude sege-22ninge: ‘Beniamin dis Gode lief ende Got wandelt met22 23heme.’ Die segeninge geft Got dir silen in himelrike ende23 24sprict: ‘Liue joncfrouwe, ic wil di hiden die gude ende 25die heilege segeninge geuen dat gi mi regte lif sit, ende 26die lifde en sal nember ende nemen: jc wille ewelike met26 27v sin ende met v wandelen wie v begerde es.’ Dan ombveet 28hise ende sprict: ‘Jc geue mi || di ende dwenge mi in+28 29dinen wille. Ay min vtercoren brut, gi hebt mi na uwen29 | |
[p. 223] | |
1wille wie gi wilt, din sconen Got dis gi altoes begeret, dar+1 2gi v altoes na segenet. Nů hebbedi mi begrepen sonder 3scheiden, nů haut mi na uwen wille wie gi wilt. Ende 4wis v begerde gert, dis vendi ane mi; wat gi wilt, dat4 5willie: gi siet min geminde ende ic ben v geminde!’ So 6sprict dan die sile: ‘Nů heb ic gesien met minen oegen 7dis ic geloefde in minen herten, jc hebbe beuaen in minen 8armen din ic verre grute met minen můnde, ende ic ben88 9dorvloten ende gesogt in der gotliker sutecheit.’ 10Dat ons dis gebrict, dat volmake Got mettin Vadere ende 11din Sone ende din Heilegen Geeste, jn ere der heileger11 12Driuoldecheit. Amen. |
|
