Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

Hoe die kerstenen heeren triumpheerden. ende hoe dat demofoen etsijtes ende heyndric badt om den campe te doen.

Dat. XCI. capittel.

DES sanderdaechs als die ruese daer gheweest hadde so quam her demofoen daer etsijtes ende heyndric triumpheerden. ende hi badt hem beyden als dat hi den ruese bevechten mocht ende den campe doen. Etsijtes seide dat en is niet behoorlic. waert ghi een kersten mensche als wi sijn dat consente dat soude u wel ghebueren. mer nu so waer dat grote scande dat ick alle mijn landt soude stellen in den handen van eenen heyden. mer niet te min ic betrouwe u alder eeren ende duecht. mer ten is niet behoorlick. ende heyndric van lymborch die seyde ooc des gelijcx. Demofoen dit horende viel op sijn knyen ende hi beloofde daer bi sinen got ende bi sijnder wet daer in te doene iae inden camoe als oft hi ware een gedoopt kersten ende nemmermeer anders ter eeren ende ter liefden van ysonye des conincx dochter van salenten. dat si mocht verhoren van sijnder mandaet ende hem begracien licht watter af ghebuerde Als etsijtes ende heyndric dit hoorden so seyden si beyde. demofoen here rijst vander aerden ende quijt uwen eedt. door uwen ghetrouwen dienst wert u gheconsenteert den campe te doen Als demofoen dat hoorde so wert hi seer verblijt. ende hi dancte die heren dat si hem weerdich kenden den campe te doene. Hi verhief hem selven daer in. ende hi ghinc ghereetschap maken omme den ruese te bevechten die daer buyten lach ende hem verbeyde. ofte den ghenen dien becampen soude. Aldus so quam den dach aen. demofoen nam orlof aen etsijtes ende heyndric. ende hi badt dat si ter mueren gaen souden om te siene hoe hi varen soude. si seyden si soudent doen. Aldus schiet hi van hem lieden ende hi ghinc daer die ruese was. ende des ruesen volck lach ooc ende sach hoet varen soude. Als hi bi den ruese quam so stont die ruese op ende vraechde wat hi wilde oft wat hi sochte ende waer omme dat hy quam. Demofoen seide ick come hier om u te bevechten. ende den campe te doen dier ghestaect is Die ruese dit horende wert lachende ende seyde. lief bloyken lopet in die stadt ende haelter noch ses oft seven. ende edt noch drie oft vier schotelen pappen. ende comt dan weder. dan sal ick u bevechten. anders waert mi nu schande want ghy en sijt mer een kint. Demofoen dit horende wert vergramt om dat hem die ruese so cleyne achte. ende hi nam sijn sweert ende hi sloech den ruese op sijn harse becken dattet

[p. 93]

droonde. Doen die ruese den slach ghevoelde seide ontbeit en slaet noch niet mer segt mi sidy een kersten oft heyden. Demofoen antwoorde ic ben een heyden ende die sal u bedwinghen. Polijphenus die ruese seyde. sidy een heyden ende wie bestady dan ghi schijnt van eenen edelen geslachte ghecomen sijnde Doen seyde demofoen. die soudaen van babilonien dat is mijn broeder die als nu leyt voor constantinobele. Doen seyde die ruese iae is dat waer. is die soudaen u broeder gaet in dijnen vrede. ter eeren van hem en sal ic u niet misdoen. Neen seide demofoen. daer om en ben ic hier niet gecomen. ghi ende ic moetens een eynde maken. aldus sonder langher te beyen stelt u om weeren Doen ghinghen si malcanderen aen dats een mensche lusten mochte diet aen sach. Steke om steke. slach om slach. dattet harnas vanden live int sandt vloech Die heeren vander mueren diet saghen verblijden hem. als dat hem demofoen so vromeliken hadde teghen den ruese die hem seer cloeckelic ter weeren stelde teghens demofoen. So langhe die een op den anderen slaende dat si beyde al so moede waren. dat si hijchden nae haer lieden aeseme. ende si rusten hem beyden wat. Als si hem wat verblasen hadden so ghinghen si malcanderen weder dapperliken aen slach omme slach. dattet tvier wt dat harnas spranck. Demofoen die brocht op den ruese al so swaren slach inden slaep van sinen hoofde dat hi neder viel ter aerden Die heeren dat siende vander mueren waren seer blijde als si aen saghen dat die ruese ter aerden lach. Demofoen nam sijn swert ende hi sloech den ruese den hals af. ende hi nam thooft ende hi stackt op sijn swert ende droecht also ter steden waert in. Die heeren ontfinghen hem mindelic ende bedancten hem seer. ende si boden hem eer ende weerde ende dat door sijn grote vromicheyt ende door die ghetrouwicheyt die hi gedaen hadde voor die kersten heeren. Die heydenen ende arabijenschen ende barberijschen saghen dat die ruese doot bleven was. so namen si haer sack ende pack ende liepen te scheepe waert. ende si lieten haren ruese daer ligghen. ende si voeren weder in barberijen haren mamet lovende dat si dat lijf ontdraghen hadden. want si daer seer wel gheweest hadden tot cleenen profijte. Die ghemeente vander stadt die waren seer blijde. ende si bedreven alle manieren van ghenoechten. si behinghen die straten met tapijte. si toochden personagen. si vierden elc om tcostelicsten. ende dat ter liefden vanden coninc etsijtes die nu die croone ontfanghen sal. daer men horen sal wattet teronement van eenen coninc in heeft. Die bisscoppen des lants waren ontboden ende alle die edelen. dat si comen souden ende helpen croneeren den nieuwen coninc in die stadt van armenien op die marckte. Daer was gemaect een groot costelike stellage. ende die over decket met tapijte. ende behanghen met gouden lakenen daer men den coninc croneeren soude. Daer waren ghestelt vele setels elck nae sinen staet. mer des conincx setel boven al verchiert met goude daer die coninc in soude gecroont sijn. ende dat nae sijnder weerden. Die ander setels daer souden in sitten die heeren des landts. die ontfanghen sullen des conincx eedt. ende hem eeden ooc der ghelijcke. Aldus so was die coninc gebrocht ter stellagen waert met costeliken instrumenten van spele ende met schonen state. alsoot eenen coninc toe behoort. Een bisschop die droech sijn croone ende sinen septer voor hem. heyndric van lymborch sinen schilt ende sijn sweert. demofoen die droech sinen helm. Doen quam die coninc etsijtes tusschen twee bisschopen. ende achter hem XXIIIJ. pagien al van eender cleedinghe ende over beyde siden vanden pagien ghinghen. IX. artsiers. ende daer nae quamen alle die edelen des landes. so dat die triumphe costelick was om taenschoùwen. Als dan aldus die coninck etsijtes op die stellinghe quam so deden hem die bisschoppen sitten in sinen conincliken setele. ende alle die edele des lants. elc sinen setele nae haerder weerden Als si allen geseten waren so brocht hem heyndric van lymborch sinen schilt ende sijn sweert. ende hinc hem die aen sinen hals Demoffoen bracht hem sinen costeliken helm van stale. Doen seyde hem die bisschop uwen schilt heet stout wederstaen u sweert dat heet scherpelic snydende uwen helm heet vast ghelove. dat bediet dat ghi den helm

[p. 94]

voeren sult teghen die onghelovighe honden. ende daer op wreken christus lachtere verstekende tghelove van kerstenhede. vliende alle heresije / toverije / en de ketterije. dits thewijs dyns helms die sterc is weder staende den helschen viant. Hier sijn u sporen wat si bedieden dat suldy vaten. u sporen die heeten achter dencken. dat een teeken is her coninc dat ghi alle dinck doen sult met wijshede ende met wijsen rade. Dits tbewijs der sporen. want achter dencken doet ons wijsheit leeren ende alle dinc met scherpen rade te doen so salt duechdelic voort gaen wat ghi doet. Etsijtes seyde alle u leeringe die hoope ic wel tonthoudene. ende die tachter volghene ten profijte vanden lande. ender ter salicheyt mijnder sielen. Die bisschop seide god laet u wel houwen ende hi gorde hem sijn sweert aen sijn side ende seyde. siet daer gegort u sweert dat heet scherpe wrake op u vianden. daer suldy mede slaen die met lachghende kakehen u lammerkens vaen ende bederven. want die wolf rovet tvlies der armer schapen. Ende ghi als herde sult die behoeden ende beschermen. ende uwen schilt stout weder staen vaste getrouwicheit. so den schilt is een beschut der slaghen. so is vaste getrouwicheyt een behoet van destructien daer plaghen wt rijsen souden. want die ghetrouwicheyt eens conincx is voor een gemeente eenen schilt die crachtich is. daer goede hoede is daer is goede vrede. want een herder die wel sijn schapen bestiert regiert sijns selfs wel varen. bestiert hij se qualiken hi heves hinder ende schade Aldus sal een coninc den schilt der ghetrouwicheyt vastelic bi hem hebben ende scherpe wrake sijn sweert sijn. hem hebbende als een lijbaert ghetrouwe van herten. Etsijtes seyde alle die poenten die ghi verhaelt danc ic u seer. ende ic meense also tachter volgene datmens mi eeuweliken eere spreken sal in nae comende tijden. Doen seyden alle die heeren ende heyndric mede god gheefs u gracie dat ghi so doen moecht. Die bisschoppen namen die crone ende steldense op sijn hooft als een coninck des lants ende si seyden. ghelijc die crone u hooft al gheheel bedecket. so moet u lichaem gheheel bedecken u landen ende u steden houdende altijt in payse ende in vreden ende in goeder eendrachtigheyt. Wy croonen u hooft met goude dats een teeken van victorien. also mi voor tijts die ridders croonde met palmen so christus door ons mesdaet was ghecroont met doornen sonder eenighe hoverdighe condicie. Doen gaven si hem die septer in die hant Hi vraechde hoe des septers name was. Doen seide die bisschop. hi heet rechtverdighe iusticie. daermen alle duechden bi hantiert verstaet dat wel. het is eenen ghetacten stoc om mede te slaen den quaetdoenders. die teghen tghebodt des heeren doende sijn. Die salmen slaen metter rechtverdiger iusticien. ende dat niet latende door gifte of middel van vrienden van maghen draghende gheen partije Laet den septer der iusticien blycken. recht doende den armen als den rijcken want die rechtverdicheit is dat wel varen des landts. ende eens princen eere. Aldus beloofdy her coninc ende sweert hier ten heylighen. ende op u man waerheyt. ende bi uwer edelheit dit conincrijc van armenien te vermeerderen ende niet te verminderen haer statuten ende haer rechten. als een coninc van eeren Doen seide etsijtes allet tghene dat ghi verhaelt hebt dat sal ic achter volghen naest mynder macht. sijt mi goede kinderen, ick sal u een goet heere sijn. Sy riepen alle iae wy. ende si songhen van blijschapen noe noe. Daer dede die coninc beroepen een hof van. XL. daghen dat elc mocht comen eten ende drincken vruecht ende ghenoechte hantieren. ende dat sonder sinen coste. Aldus was die coninc gheleyt als een gecroont prince in sijn hof. ende elck dede hem eer. Daer was bedreven een groote costelicheyt die. XL. daghen duerde van steken van ternoyen. also men costumelic pleecht in alsulcken heren hoven van eeren.