Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

Hoe margrieta wten prijsoene quam ende die rechter met sinen state om haer te doden. ende hoe datse etsytes verloste ende verbrande den rechtere.

Dat. XXV. capittel.

NU comt margrieta den tijt dijns stervens is hier om dat ghi die gravinne vermoorden woudt. ende self een vrouwe wesen van desen lande. dat sal u nu qualic op comen, hangman ontcleetse ende laet hout ende stroo bereet maken met brande so

[p. 24]

moet si verdaen sijn want tvonnisse is also ghegheven. Margrieta dit horende was seer wee te moede alsoot wel reden was. want si der doot ontschuldich was ende seyde o valsche rechter ghi sult mi hier doden onverdient. ende dat om die minne van etsijtes. want ic en weet niet dat ic oyt yemant mesdede Die rechter antwoorde ende seide. du valsch wijf wildy loochghenen dat ghi die gravinne vermoorden woudt. ic sach u dat mes op haer kele setten om haer te vermoordene. ende daer mede vinc ic u. dese woorden hoorde margrieta. ay lays si en hats gheen schult. Die rechtere riep totten hangman haest u ende maect dat vier hereet. ende stelt mi margrieten daer in iusticie dye moet volcomen sijn spoet u want het is tijt. Die hangman en wilde die schone maecht niet verhaesten. ende ghincker met goeder moyten toe. ende hi beclaechde margrieten wter maten seere. dat iammer ende schade was datmense verbarnen sonde. die rechtere wilde verwoeden dat hem die hangman niet en haeste. Margrieta die badt den rechtere dat si haer ghehet mochte spreken eer si int vier ghinc. die rechter consenteerdet haer. Daer viel margrieta op haer knyen haer oghen slaende ten hemelwaert segghende. O god vader almachtich hemelrijcx ende aertrijcx. staet my nu bi in mijnder groter noot. die onschuldich hier sterven moet also waerlijck heere als Daniel verontschuldichde sussanna. ende brachtse tot haerder onschult. helpt mi ooc heere tot mijnder ontschult. O maria moeder der ontfermherticheit sijt in mijnre hulpen in mijnder alder laetster noot. O etsijtes die liefde van u moet ick bequelen. ende om uwen wille sterven. dus neem ic orlof aen u. Adieu vader/ moeder/ ende broeder. vermalendijt sy iaghen dat ic oyt mede voer dat mach my nu wel rouwen. dat ick so iammerliken ende ontschuldeliken mijn schoone ionghe lijf verliesen moet biquader boser ende valscher verraderijen. gode sijts gheclaecht. Met deser droefliker clachten beval si haer seere droefliken te gode waert. ende si was gheleyt ten viere waert om te verharnen. Evac saecht ende riep etsijtes wel aen slaet inden hope tis meer dan tijt. margrieta is in grooter vreesen. Met dien soe quam etsijtes ende evac aen ende sloeghen in den hoop. ende namen den rechtere by den halse hem vraghende. wie dat hem soe koene maecte margrieten te dooden sonder eenich schult. Die rechter was seer vervaert doe hy in die handen van etsijtes was ende seide. u moeder die hevet mi dit al doen doen. twas haer beveel. ic en mochte met vreeden niet sijn. ick en mostese ter doot brenghen Daer op dat evac antwoorde ende seyde. du valsche rechtere ghi liechtet. ick hebt al ghehoort ende ghesien. want ghi naemter gelt af dat ghijse doden soudt. Du quade boeve/cokijn/quaet valsch verrader. die die goeden dooden soudt om ghelt. Die rechter badt seer sijns lijfs ghenade. maer etsijtes seyde alsulcken genade als ghi ghedaen soudet hebben der schoonder margrieten van lymhorch sal u oock gheboeren. Hy beval den hangman. dat hi den rechtere stellen soude daer die schone margrieta ghestaen soude hebben. ic salt u wel lonen. Die hangman was blijde ende hi seyde ionghelinck etsijtes dat doe ic wter maten seer gaerne. ende vele liever dan oft ick verbarnet soude hebben die overschoon bloeme margarieta van lymborch. Dus was die rechtere int vier ghestelt ende selve verbrandt tot pulver van asschen. Soe varen si ten laesten wt eynde die den duechdeliken menschen verongeliken want si crighen al selven tquade loon int wteynde. Etsijtes nam margrieten inden armen ende seyde, lief hoe soudt dus gaen soudemen u aldus verradelijcken dooden. ter wijlen dat ic wech ware. Ic sweer hi al dat ick van gode houde hadde ick mijn moeder hier si soude smaken dat selve dat die rechter ghesmaect ende besuert heeft. Doe seyde margrieta. o etsijtes lief dat en sul di niet doen. want dat waer grote sonde dat ghi uwer moeder mesdeet. want ghi moecht sonde doen teghen uwer moeder. Mer u moeder en mach ghene sonde teghen u doen. dus laet dat lijden ende varen. Sy heeft recht dat si wt is om my te bederven. want si en wilt niet dat ghi liefde aen mi legghen soudt. ick ben u vele te neder gheboren om mi te beminnen. dus ist recht dat si soect ende begheert van herten mijn mesval. Niet te

[p. t.o. 24]

14 (=27)
Hoe dat den ternoy ghehouden was ende hoe dat etsijtes ende evac den danck ende den prijs hadden. Dat. xxxiij. capittel.
Hoe den ternoy ghehouden was. daer etsijtes ende evac den danc ende den prijs verdienden. Dat. lxiij. capittel.

[p. t.o. 25]

34 (=21)
Hoe Triere ghewonnen was. ende hoe die bisscop veriaecht was vanden hertoghe Otto van lymborch. Dat. l i. capittel.
Hoe dat die heydenen die stadt van constantinobele bestormden. ende hoe dat heyndrick ende die coninc evac hem veel schaden deden. ende verbranden haer logijsen ende tenten. Dat. xcvij. capittel.

[p. 25]

min dat ick dat ghedencken wil tot ghenen daghen. maer doer dijn groote ionste ende groote ghetrouwicheyt die ghi aen mi ghedaen hebt. moet ic u ionste met herten draghen. Ende ic bidde u lief dat ghi dijnder moeder van deser saken doch ghenen overlast doen en wilt. mer latet doch henen gaen. ende peynst dattet u moeder al doet om u profijt. Etsijtes seyde. o margrieta lief ick bemercke dijn grote duecht ende dijn goedertierenheyt die u noch brenghen sal tot groten state iae ist in mijnder macht, alst noch hoepe ic wel wesen sal. Ghi bidt lief voor die ghene die u quaet doen willen. ende u bederven ende qualick varen ghesocht hebben. ende ghy wilt datment hem lone met duechden. Neen nemmermeer en sie icse met goeden oghen aen. ende dat om des stucks wille. Evac seyde o neve sijt te vreden. tempert dijnen verstoorden sin. ende peynst u moeder die moet u moeder sijn. latet dese reyse onghemerct. ghy hebt u nu ghenoch ghewroken aenden rechter die verbrant is. soe dats hem een ander wel spieghelen sal. Doe seyde margrieta iae doch etsijtes lief. die ic liefde drage in reynicheden. sijt doch nu gherust. wildy liefde aen mi verwerven. ofte wildi mi lief doen. Etsijtes dit horende seyde. o margrieta lief ghi slacht ons lieve heere iesus want doen hi aent cruce hinc doe badt hi voor die ghene die hem cruysten. ende ghy biddet voor die ghene die u grotelic mesdaen hebben niet te min. ick ben wat badt gherust. Met deser talen ende woorden voerde hi margrieten in die stadt mit groter vruecht. ende dede haer tien werf meer eeren aen dan hy te voren haer ghedaen hadde Die moeder maecte haer wten oghen ende handen van etsijtes want si en dorste haer niet laten sien van groter sorghen ende vreesen wille. die si voor etsijtes haren sone hadde.