Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

Hoe etsijtes moeder Margrieten onsculdeliken ende sonder rechte wilde doen dooden den rechter vander stadt.

Dat. XXIJ. capittel.

VAN quaetheden swel ick ghelijc eender padden die vol fenijns is. alleens soe is mi te moede, om dat ic dese teve margrieta niet en can gebrenghen ter doot. Ic hebt ymmer also ghemaect dat mijn sone wech is. ende is versonden tot sinen oom. om quansuys ridder te makene. Dit heb ic altewel bedreven. ende myn man die grave is ooc van huys, dus heb ict aldrayende op mijn duymken. ende dat om myn valschede te bedriven. ende margrieten te doen sterven een quade doot. Hier is die rechter vander stadt, dien sal icse heymeliken doen van cante speelen want dat is nu wel in mijnder macht. Met dat si besich stont met deser talen soe quam die rechter vander stadt bi haer. die si heymelijc hadde ontboden. ende dat om margrietens bederven Die rechtere groete sijn vrouwe die gravinne met soeter spraken. ende hi vraechde haer wat dat haer beliefte was dat si hem soe haesteliken hadde ontboden om bi haer te comen. Daer op si antwoorde ende seide. om een lastighe sake die ghi bestaen moet. ende dat seer haesteliken eer dat die grave mijn man. oft etsijtes mijn sone te huys comen. Die rechter antwoorde daer op ende seide. o genadighe vrouwe wat is die sake laet my die horen. ist in mijnder macht ic sal die sake bestaen. Doe seyde die quade vrouwe. wat die sake is dat suldi aen horen. hier is dat wtlants sleterken margrieta van lymborch. die etsijtes mijn sone seere lief heeft. die wil ic ghedoot hebben. ende verbrant aen eenen stake sonder eenich beyen Daer op die rechtere antwoorde. o vrouwe nychija gravinne vanden lande van athenen. ic moste ierst weten die criminalicheyt ende mesdaet die van haer bedreven is, eer icse brenghen soude van levende live ter doot. nae loye ende recht vanden lande eermen eenen mensche vanghen oft dooden sal. Ende men moet weten sijn ticht. ende dat vervolghen met ghedinghe. dit sijn die rechten ende prevelegien van den lande. twaer sonde eenen mensche partielijck te dooden. Doen seyde die over quade vrouwe. prevelegien hier prevelegien daer. ende recht hier recht ghinder. ick wilse berooft hebben vanden leven. ic weet saken ende tichts ghenoech om haer te doden. ende dat si dat lijf verboert heeft. want si heeft etsijtes mijnen sone betovert. ende dat met haerder liefden alsoe dat hy rasende loopt achter straten. dits mi tichs ghenoech om haer te doen doden. Die rechter vander stadt antwoorde daer op ende hi seyde. vrouwe ghi sijt qualiken bedacht. die reden waer by wat mach die schone maecht datse u sone etsijtes lief heeft. wijt dat die schieloosheyt sijnder sinnen. Ten waer ooc gheen recht. datmen die schone maecht daer om ontliven soude. Wat machs den wijn dat hem die lieden daer in drincken versmoort. Want droncken si hem bi maten twaer sonder noot. Souden sijt alle betalen moeten metten live. daer die natuerlike sinnen op ontsteken in liefden. soe waert al gedaen dat solaes op die aerde. ende alle die vruecht der werelt. Ic segghe alsoo ic te voren

[p. 22]

gheseit hebbe. die maechden oft vrouwen die en moghens niet dat die mans in liefden op hem lieden ontsteken. wijtet die verwaentheyt vanden mans ende niet den vrouwen want sijs onsculdich sijn. Doe seide die gravinne. ten baet niet ghi en sultse alsoe niet excuseren ic en salse doen doden. tsy lief oft leet. Als dat die rechter hoorde so seyde hi. ic hore seer wel dat onrecht dat recht verwinnen moet. het is nochtans onghelijc dat ghi doen wilt. Die vrouwe seyde onghelijc op onghelijc neer. ich beveel u bi den eet die ghi gedaen hebt dat ghi margrieten vanghen wilt. ende doet haren lichaem levendich verbarnen aen eenen stake. Die rechter seide vrouwe wildijt ghedaen hebben goet ende doettet selve. ick en sals niet doen. want dat is contrarie den rechten. ende teghens gods ghebot. Doen dat die gravinne hoorde doe seide si met verstoorden sinnen. legt neder die roede ic verlaet u gheheel ende al van uwer officien. Ende ter wijlen dat si dus keven so stont evac aent gelente vander salen. ende hoorde haer beyder woorden. mer si en wistens niet dat hem evac soe bi was. die hem verborghen hielt om te horen hoet varen soude. Als die rechter hoorde dat hi verliesen soude sijn offcie. soe dacht hi in hem selven dat hem vele schaden ende meshanden soude. Doen sprac hi totter vrouwen, ic souder liever dooden een hondert. dan ic verliesen soude mijn officie. ic slachte pylatus ic soude hadde noy scheeden van mijn vette brocken. ende hi beloofde die vrouwe dat hijse doden soude. Ende dit hoorde evack die ridder die daer verborghen stont. ende bleef voort horende hoet varen soude. Doen sprac die vrouwe. hoe suldijt maken dat ghijse morghen tijliken ter doot brengt. eert yemant weet oft ghewaer werde. want vernaemt die grave ofte etsijtes ofte evac so soudet al om niet sijn. dus soe moetse verhaest wesen. want isse doot si blijft doot. Die rechtere die haestelic verkeert was seide. vrouwe ick weet raet om haer te doden. ick salse gaen vanghen ende segghen haer aen. als dat si u heeft doen willen vermoorden. ende dat heymeliken bi nachte op u bedde. ende dat wijt alle hoorden. Dien raet dochte der vrouwen seer goet. ende si gaf hem thien realen om te verdrincken. gaet seide si ende volbrengt dat ghene dat ghi voor hebt. sonder daer op te slapen of te toeven. Die rechter seide vrouwe sijt onbesorcht. eer morghen die clocke achte slaet salse van cante gespeelt sijn ende ooc verbrant ten claren asschen. ic sal den hangman gaen bevelen dat hi alle dinck bereet make. soe daer toe dienen sal. Die vrouwe seide soe doet ic gae wech quansuys nyeuwers of wetende. doet al so ic u toe betrouwe. Aldus schieden si van malcanderen. ende evac bleef alleen verborghen. ende hi seyde bi hem selven. O valsche herten. o nijdighe spinnen. o rechter ghi die pylatus ghelijckende sijt. die god onsen heere ierst excuseerde ende verontschuldichde. ende nae dede hi hem cruycen van den ioden. ende droochde sijn. handen van den onnooselen bloede cristi. Des ghelijcx doedy ooc valsche rechter. ghi excuseerde ende verontschuldigde margrieten metten iersten. ende nu om u singulaer ende eygen profijts wille suldi onschuldeliken ende sonder sake doden. ic salder toe sien dat van deser valscher saken gheen noot en sal sijn. O margrieta soudy also onnoseliken moeten sterven dat waer iammer. met deser talen ghinc evac te rusten totten dach aen quam.