Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

[p. XLVIII]

Opschriften der capittels

De nummers tussen [ ] geven de houtsneden aan. Wat tussen ( ) staat, komt niet voor in de authentieke tekst.

1	Hier beghinnet die schoone historie van Margarieten des hertoghen dochter van Lymborch. ende van haer broeder Heyndrick. Dat ierste capittel.
2	Hoe heyndric van Lymborch den iaghers den last gaf. honden/winden/ bracken bereet te makene. Dat tweede capittel.
3	Hoe die hertoghe Otto op sacht, ende nam orlof aen sijn huysvrouwe. ende voer ter iacht mit sijn twee kinderen Margrieta ende Heyndric. Dat. iij. capittel [1].
4	Hoe Margarieta verdoelde in die woestijne. ende hoe si van vare der wilder dieren op eenen boom clam. Dat vierde capittel [2].
5	Hoe dat Heyndric van Lymborch claechde. omdat verlies van sijnder suster Margarieta. Dat vijfste capittel [3].
6	Hoe margriete op den boom sadt en claechde. ende hoe die coopman daer bi haer quam, ende hoese beyde vanden viant bedroghen waren. Dat vi. capittel.
7	Hoe margarieta bedroghen was ende wech ghevoert ende dye coopman aenden atheenschen zeecant. ende hoese die vianden ontfaen als camerieren. Dat. vii. capittel [4].
8	Hoe die vianden een casteel maecten daer si margrieten in onfangen sullen die een duvel ghecleet als haer vader ende die ander duvels als iongelinghen. Dat. viij. capittel [5].
9	Hoe margrieta verbaest stont, ende hoese ter maeltijt ghinck. ende hoese die tafel seghende daert al vervlooch. casteel/vianden/ ende al datter was. Dat. ix. capittel [6].
10	Hoe die hertoghe claechde dat verlies van sijnder dochter teghens sijn heren ende vrouwen. ende hoe haer figure ghestelt was voor die poorte. Dat. x. capittel.
11	Hoe margrieta ende die coopman ontwecten wter bedweltheden. ende hoe si hem vonden alleen. ende dat al wech was. Dat. xi. capittel.
12	Hoe die coopman claechde dat verlies van Margrieta. ende hoe hi doe dolen ghinc tot hi quam toe lutzenborch. Dat. xii. capittel.
13	Hoe margarieta ende die schippers quamen in die havenen van Athenen, ende hoe die grave margrieten onthielt. ende hoe sijn sone Etchytes op haer ontstack in liefden. Dat. xiij. capittel [7].
14	Hoe des hertoghen van lymborchs ridders margriete alom gesocht hadden ende niet en vonden. ende quamen weder te hove. Dat. xiiij. capittel.
15	Hoe dat des graven sone van athenen claechde van liefde die hi op margarieten droech. Dat. xv. capittel.
16	Hoe margarieta haer selven verwandelen ginc inden wijngaert daer Etschytes bi haer quam. Dat. xvi. capittel [8].

[p. XLIX]

17	Hoe Etsijtes hem selven doersteken wilde. en haddet ghedaen Everaert een ghetrouwe riddere. Dat. xvij. capittel.
18	Hoe die coopman te lymborch quam. ende bracht den hertoghe tijdinghe van margarieten. ende hoe hem die hertoghe sijn goet weder om gaf. Dat. xviij. capittel [9].
19	Hoe dat Etsijtes moedere etsytes versprack. omdat hy liefde droech op margrieten van lymborch. Dat. xix. capittel.
20	Hoe die bode quam in armenien. ende hoe hi antwoorde ontfinc vanden coninck. Dat. xx. capittel [10].
21	Hoe etsijtes hem reede maecte om te vertrecken. ende hem verborghen hielt ende hoe hi evac sinen neve beval nae margrieten te siene. Dat. xxi. capittel [11].
22	Hoe etsijtes moeder margrieten onsculdeliken ende sonder rechte wilde doen dooden den rechter vander stadt. Dat. xxij. capittel.
23	Hoe die rechter margrieten vinck. ende inden kercker stack. ende beteechse datse die gravinne vermoorden wilde. Dat. xxiij. capittel [12].
24	Hoe evack aen etsijtes quam ende bracht hem die tijdinghe van margrieten hoe datse ghevanghen was. Dat. xxiiij. capittel
25	Hoe margrieta roten prijsoene quam ende die rechter met sinen state om haer te doden. ende hoe datse etsijtes verloste ende verbrande den rechtere. Dat. xxv. capittel.
26	Hoe die keyser van griecken sandt sinen heraut rot. om eenen ternoy te roepene in Athenen. Dat. xxvi. capittel.
27	Hoe die grave thuys quam. ende hadde alle dinghen vernomen. ende hi die gravinne over ghinck. (= 27e capittel).
28	Hoe die heraut van griecken quam in Athenen. ende hoe hy daer sijn beroep dede van des keysers beveel eenen ternoy. Dat. xxviij. capittel.
29	Hoe evac tot margrieten van lymborch ghinck. ende hoe si seer blijde van herten was omdat si mede reysen soude in griecken ten ternoye. Dat. xxix. capittel.
30	Hoe etsijtes vader badt dat margrieta mocht mede varen. dat hi consenteerde. Dat. xxx. capittel [13].
31	Hoe die keyser ende sijn dochter eresebia alle die heeren ontfinghen die totten ternoye quamen. Dat. xxxi. capittel.
32	Hoemen die vesperije dede. daer elc edel man brochte sijn wapen der iongher keyserinne. ende margrieta van lymborch lach bi haer opter tynnen. ende met vele ander maechden. Dat. xxxij. capittel.
33	Hoe dat den ternoy ghehouden was ende hoe dat etsijtes ende evac den danck ende den prijs hadden. Dat. xxxiij. capittel [14].
34	Hoe etsijtes ten banckette quam daer hem den prijs ghegeven was. ende evac den anderen prijs. Dat. xxxiiij. capittel [15].
35	Hoe die gravinne raet sochte. omdat margrieta bliven soude biden keiser om datse etsijtes vergheten soude. Dat. xxxv. capittel.
36	Hoe dat die heeren elck vertoghen int sine. ende orlof namen aenden keyser ende aen sijn dochter eresebia. Dat. xxxvi. capittel [16].

[p. L]

37	Hoe heyndrick van lymborch orlof nam aen sijn vader ende moeder. ende ghinc margrieten sijn weerde suster soecken in vreemde landen. Dat. xxxvij. capittel.
38	Hoe die grave orlof nam aenden keisere. ende hoe dat etsijtes sijn sone schiet van margrieten. Dat. xxxviij. capittel.
39	Hoe heyndrick van lymborch verdoelde int woudt van ardennen. ende hoe hi eenen ridder verloste vander doot. ende hoe hi die rovers versloech. Dat. xxxix. capittel.
40	Hoe die coninck van beemen ghevanghen wert. ende die hertoghe van oostenrijcke verslaghen was. Ende noch vele ander heren ghewoont. dwelc heyndric van lymborch alleen dede. Dat. xl. capittel [17].
41	Hoe etsijtes claechde het derven van margriten teghen evac sinen neve. ende hoe hi daer sende eenen bode. Dat. xli. capittel.
42	Hoe die loreynsche bestormden die stadt van Triere. ende hoe heyndric den coninc van beemen vinck. ende veel van des hertoghen volcke versloech. Dat. xlij. capittel [18].
43	Hoe margrieta den brief vanden bode over sach ende hoe si weder een antwoorde seynde aen etsijtes. Dat. xliij. capittel.
44	Hoe die coninc van beemen. ende die bisscop raet hielden om heyndric van lymborch te bederven. Dat. xliiij. capittel.
45	Hoe dat etsijtes den bode ontfinc die van margrieten quam ende evac te samen. Dat. xlv. capittel [19].
46	Hoe die verradenisse gheschiet was om heyndric van lymborch te dooden. vanden coninc van beemen. ende van den hertoge van loreynen. ende ander heren. Dat. xlvi. capittel.
47	Hoe dat arnout heyndric verloste ende gaf hem helm/schilt/harnas/ ende swert. ende hoe heyndric den coninc van beemen thooft af sloech. ende den hertoghe van loreynen grietste. dat hi teraerden viel ende daer af sterf. Dat. xlvij. capittel.
48	Hoe arnout quam te lymborch by den hertoghe. ende hem alle die geschienisse van sinen sone heyndric vertelde. Dat. xlviij. capittel.
49	Hoe heyndric ghereden quam int lant van Melanen. daer hi eenen camp dede ende een maecht verloste. Dat. xlix. capittel.
50	Hoe den campe ghesleghen was. ende hoe dat fromont verwonnen was ende. hoe dat die suverlike maecht europa verlost was. Dat. l. capittel [20].
51	Hoe Triere ghewonnen was. ende hoe die bisscop veriaecht was vanden hertoghe Otto van lymborch. Dat. l i. capittel [21].
52	Hoe die presentacye gheboden was den hertoghe van lymborch ende wat dat hi daer op antwoorde. Dat. lij. capittel.
53	Hoe die heeren die ghemeente ontboden ende seyden hem lieden des hertoghen aen sprake. ende wat si daer op antwoorden ende presenteerden. Dat. liij. capittel [22].
54	Hoe heyndric van lymborch schiet van europa die hertoghinne van melanen. ende hoese bevrucht bleef van heyndrick met kinde. Dat. liiij. capittel.
55	Hoe die hertoghe van Calaberen die hertoghinne wilde doen verbranden overmidts die valsche verraderie die die grave van prijsant die verradere

[p. LI]

	haer valschelijck over seyde. ende hoese heyndric vertrooste. Dat. lv. capittel.
56	Hoe heyndrick van lymborch aen cupido quam. ende hoe dat hij hem in venus berch leyde bi venus. Dat. lvi. capittel. [23].
57	Hoe dat etsijtes moeder claechde teghen sinen vader dat hi so quaet was. ende hoe dat si eenen brief sonden aen margrieten van lymborch. (= 57e capittel) [24].
58	Hoe etsijtes ende evac te samen spraken. ende dat vander liefden van margrieten van lymborch. Dat. lviij. capittel.
59	Hoe die bode aen margrieten van lymborch quam. ende hoe si hem weder om sandt aen etsijtes. Dat. lix. capittel [25].
60	Hoe die bode quam aen etsijtes daer hij sadt ende schaecte teghen evac. ende bracht hem tijdinghe van margrieten van lymborch. ende watter afgebuerde. Dat. lx. capittel.
61	Hoe etsijtes ende evac quamen in griecken. daer hem die keyser ende des keisers dochter eresebia seer mindeliken ontfinck. elc nae sijnder weerden. Dat. lxi. capittel [26].
62	Hoe dat etsijtes ghestraft was van margrieten van lymborch. ende hoe si hem gaf haers vaders wapen. Dat. lxij. capittel.
63	Hoe den ternoy ghehouden was. daer etsijtes ende evac den danc ende den prijs verdienden. Dat. lxiij. capittel [27].
64	Hoe etsijtes ontfaen was van sinen vader ende moeder. ende hoe hy heymeliken vertrock ende wech reysde. Dat. lxiij. capittel.
65	Hoe dat etsijtes ghinc dolen. ende hoe dat hem sijn vader ende sijn moeder ghemisten. ende evac sijn neve. Dat. lxv. capittel.
66	Hoe dat etsijtes reedt over een velt daer hi vant eenen ridder. die hem waerschuwede van twee ruesen. die daer bi den weghe laghen. Dat. lxvi. capittel.
67	Hoe dat etsijtes die twee ruesen verwon. ende hoe hi den eenen ruese sandt aenden keiser van griecken metten hoofde. Dat. lxvij. capittel. [28].
68	Hoe die verraden van viertuyt in melanen was hertoghe. ende hadde europa getrouwet. Ende hi wilde haer kijnt verbarnen dat si hadde van heyndrick van lymborch. Dat. lxviij. capittel.
69	Hoe etsijtes vanden ruese schiet. ende hoe hy hem sandt met sijns broeders hooft in griecken bi den keyser ende sijn dochter, ende margrieten. Dat. lxix. capittel.
70	Hoe dat evack etsijtes vont in die stadt van melanen. ende hoe si te samen wech toghen ende reysden. Dat. lxx. capittel.
71	Hoe etsijtes sceyden wilde van europa die hertoghinne van melanen. dies si seere droeve was. ende alle die heren. ende hoe dat hem evac sijn neve vont ende kende. Dat. lxxi. capittel.
72	Hoe dat broadas hem selven presenteerde den keysere van griecken. met dat hooft van sinen broedere. ende hoe hi kersten wert. Dat. lxxij. capittel.
73	Hoe etsijtes ende evack scheyden van europa die hertoginne. ende hoe si trocken nae dlant van lymborch. Dat. lxxiij. capittel [29].
74	Hoe die coninck van arabijen wilde hebben sybilla die coninghinne

[p. LII]

	van arragoen. ende hoe hi den coninc van arragoen ontsegghen doet. Dat. lxxiiij. capittel.
75	Hoe die bode quam aenden coninc van vrancrijce. ende hoe etsijtes ende evac mede toghen metten bode. om den coninc van arragoen tontsettene. Dat. lxxv. capittel.
76	Hoe evac ontsteken wert in liefden op die coninghinne sybilla. Ende hoe si die honden bevochten. daer etsijtes ghevanghen wert vanden heren van persen. Dat. lxxvi. capittel.
77	Hoe evac etsijtes sinen neve verloste ende den coninck van barberijen doode ende noch twee coninghen vinck. Dat. lxxvij. capittel.
78	Hoe dat etsijtes quam aen een schaepherder int lant van Calaberem die hem seyde dat leedt vander hertoghinnen. ende hoe datse etsijtes verantwoorde sonder campen. Dat. lxxviij. capittel [30]
79	Hoe etsijtes aen eenen schaepherder quam die hem seide vander hertoginnen. ende datse etsijtes verloste vander doot. Dat. lxxix capittel.
80	Hoe die soudaen Carodos van babilonien met allen sinen heeren raet nam om eresebia te hebben voor amenijns sinen neve. Dat. lxxx. capittel. [31]
81	Hoe die arme ghemeente quamen claghen aenden keyser van griecken over die heydensche honden. Dat. lxxxi. capittel.
82	Hoe die heydenen beclaechden den schade die si hadden vanden keyser van griecken. Ende hoe etsijtes ende heyndric vergaren sullen bi venus berch. Dat. lxxxij. capittel.
83	Hoe evac den coninc van arrogoen ende lodewijc die coninc van vrancrijcke te hulpen quamen den keyser van griecken. Dat. lxxxiij. capittel.
84	Hoe etsijtes ende heyndric van venus schieden, ende hoe si te samen reysden na dlant van griecken. bi redenen die welcke dat hem venus seyde. Dat. lxxxiiij. capittel.
85	Hoe die soudaen van Babilonien met sinen state van volcke bevochte den keyser van griecken met sijnder moghentheit. ende hoe dat die keyser ghewont was. Dat. lxxxv. capittel [32].
86	Hoe etsijtes ende heyndric schieden van den grave van athenen. ende hoe si door des soudaens heyr in die stat quamen. (= 86e cap.)
87	Hoe die coninc van armenien siec lach te bedde. ende hoe hi sterf. ende hoe die heydenen bestormden constantinobele. Dat. lxxxvij. capittel.
88	Hoe die sondaen deerlike beclaechde sijn verlies van sinen volcke. ende hoe dat demofoen sijn broeder riet datmen een bestande maken soude om haer doden te begravene. Dat. lxxxviij. capittel.
89	Hoe demofoen bi sinen broeder quam ende maecktet bestant een iaer gheduerende. ende hoe hi weder quam bi die kersten heeren in die stadt. Dat. lxxxix. capittel.
90	Hoe etsijtes sijn ordene stelde. ende hoe dat si den ruese bevochten. ende van der victorien. Dat. xc. capittel.
91	Hoe die kerstenen heeren triumpheerden. ende hoe dat demofoen etsijtes ende heyndric badt om dem campe te doen. Dat. xci. capittel.

[p. LIII]

92	Hoe etsijtes vader ende moeder hem te hove quamen besoecken om te besien hoe dat hi voer. ende hoe sijn moeder etsijtes badt dat hi haer wilde vergheven haer mesdaet. Dat. xcij. capittel.
93	Hoe die soudaen van babilonien ende amynijns haecten nae dat bestant wt soude sijn. ende hoe si verspiers sonden in die stadt om te vernemen oft die heren waren dier wt reysden. Dat. xciij. capittel.
94	Hoe margrieta van lymborch het coninckspeel ordineerde. daer sy vele schoone raetselen wt gaf. Dat. xciiij. capittel.
95	Hoe demofoen ghinc nae sijn lief. ende coninc lodewijc nae die sine. ende hoe heyndric ende die ionghe keyserinne eresebia vrijden. Dat. xcv. capittel.
96	Hoe heyndric van lymborch ende etsijtes doent bestandt ghedaen was rot toghen int heyr met haren volcke. ende vinghen twee coninghen. Dat. xcvi. capittel.
97	Hoe dat die heydenen die stadt van constantinobele bestormden. ende hoe dat heyndrick ende die coninc evac hem veel schaden deden. ende verbranden haer logijsen ende tenten. Dat. xcvij. capittel [34]
98	Hoe heyndric/etsijtes/ lodewijc dese drie bereet waren om den camp te vechtene. ende hoe si die heeren ende vrouwen deden ter mueren ligghen om aen te siene die triumphe vanden campe. Dat. xcviij. capittel.
99	Hoe die coninc van lybra ghedoopt was. ende was gheheeten nae den coninc lodewijc dien verwonnen hadde. Dat. xcix. capittel.
100	Hoe die soudaen ende die ander drie coninghen tonvreden waren dattet volc wech trac. ende dat haer lieden coninc was kersten gheworden. ende watter af quam. Dat C. capittel.
101	Hoe demofoen vanden coninghen schiet. ende quam bi heyndric ende bi dander heeren. ende hoe hi beloofde dat ghelt ende al dander. ende leyde die coningen met hem. Dat. C. i. capittel.
102	Hoe demofoen ende amynijns schieden van etsijtes. ende quamen int heyr by den soudaen. Dat. C ij. capittel.
103	Hoe die boden vanden soudaen een groot volc vergadert hadden. ende hoese quamen al te samen by den soudaen voor constantinobele. Dat. C. iij. capittel.
104	Hoe demofoen bequam vanden slaghe. ende hoe ysonia des conincx dochter van salenten hem beclaechde. ende hem bekeerde aent heylighe kersten ghelove dat hi kersten werdt. ende beloofde haer trouwe. Dat. C. iiij. capittel.
105	Hoe die kersten heeren die scheepen besaghen craken galeyen ende galyooten ende hoe die hertoge van lymborch daer quam ghevaren met sinen scheepen. ende hoe hi ontfanghen werdt vanden keyser heyndric sijn sone ende van margrieten sijn dochter. ende van allen die ander heeren ende princen. Dat. C. v. capittel.
106	Hoe den ternoy begonste. ende hoe daer seer vromeliken ghesleghen was aen allen siden van coninghen/hertoghen/ende graven/ ende wye den prijs ende den danck hadde. Dat. C. vi. capittel [35].
107	Hoe den prijs ghegheven was den ghenen dien best verdient hadden inden ternoye. daer grote vruecht bedreven was van etsijtes ende

[p. LIV]

	demofoen. Dat. C. vij. capittel [36].
108	Hoe dat die calijffe van baldac beclaechde dat groote verhes/schade/ ende lachtere dat hem die kerstenen gedaen hadden voor constantinobelen. daer alle sijn vrienden verslaghen waren. ende hoe hi dat wreken woude. Dat. C. viij. capittel.
109	Hoe die heraut quam bi den keysere ende bi alle die ander princen. ende wat tijdinghe dat hi hem lieden brochte vanden calijffe. Dat. C. ix. capittel.
110	Hoe die keyser ende etsijtes wt toghen met machte van volcke om die scheepen te bestormen ende in te nemen. Dat. C. x. capittel [38].
111	Hoe die amerael quam bi den calijffe ende bi alle sijn heren. ende hoe hi sijn woorden dede voor alle sijn princen daer hem die keiser heyndric mede belast hadde. Dat. C. xi. capittel.
112	= 113.
113	Hoe die amerael quam aenden keyser heyndric ende aen alle sijn heeren hem brenghende dantwoorde vanden sarasinen der heydenscher honden. daer sy al te samen om blijde waren. Dat. C. xiij. capittel.
114	Hoe dat die hertoghe ende die coninc lodewijc toghen bi nachte ter poorten wt met haren volcke. om te cranckene die sarasinen dier luttel op wachten. Dat. C. xiiij. capittel [39].
115	Hoe cleopatrin vluchtende quam by den calijffe. ende hoe die calijffe daer om thierde endejontsteld was. Dat. C. xv. capittel.
116	Hoe die keyser heyndric ende die hertoghe sijn vader met alle sijn anderen heeren des smorghens ter poorten wt toghen. om strijt ende velt te leveren den calijffe ende alle sijn ander heeren. Dat. C. xvi. capittel.
117	Hoe die grave van Athenen dat houwelijc maecte. ende margrieta begheerde voor etsijtes sinen sone in duechden ende in eeren. Dat. C. xvij. capittel.
118	Hoe etsijtes die coninc van armenien ghetrout was met margrieten van lymborch. ende hoe die brulocht ghehouden was met groter eeren. Dat. C. xviij. capittel [40].

[p. LVI]

Reproductie van een bladzijde uit het Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)